Gautrein

Een van die Gautrein se rytuie.

Die Gautrein se dubbelspoorlyn in Midrand.

Die Gautrein se roete. Die gespikkelde gedeelte is ondergronds.

Die Gautrein is 'n 80 km-lange hoëspoedtreinroete in Gauteng, Suid-Afrika. Die projek is ontwerp om Johannesburg via Sandton met O.R. Tambo Internasionale Lughawe en Pretoria (Tshwane) te verbind; altesaam 10 stasies is gebou en in gebruik gestel.

Aanvanklik sou die projek op een slag in diens gestel word, maar as gevolg van die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 wat in Suid-Afrika gehou is, is slegs die eerste fase tussen O.R. Tambo Internasionale Lughawe en Sandton in 2010 betyds vir die wêreldbeker voltooi.

Die tweede fase is op 2 Augustus 2011 in diens gestel en verbind Hatfield, Pretoria met Sandton en Sandton met Rosebank. Die finale fase tussen Rosebank en Johannesburg (Parkstasie) is op 7 Junie 2012 in diens gestel nadat waterprobleme in die tonnel eers opgelos moes word.

Die ontwikkeling van die projek

Die projek

In die middel van die jaar 2000 het Sam Shilowa, die Premier van Gauteng, die implementering van hierdie vervoerprojek afgekondig. Die naam van die projek is afgelei van die naam van Gauteng; deels omrede albei groot stede (Johannesburg en Pretoria) in die besige provinsie geleë is.

Een van die doelwitte van die projek was om die verkeersinfrastruktuur te verbeter tussen die twee belangrikste stede in Gauteng. Die deurslaggewende faktor was die feit dat die FIFA Sokkerwêreldbekertoernooi in 2010 in Suid-Afrika sou plaasvind, en die land bekend is onder toeriste en inwoners vir sy onvoldoende openbare vervoerstelsel. Mnr. Jack van der Merwe is as projekbestuurder aangestel.

In 2002 is voornemende kontrakteurs genooi om tenders in te dien. Daar was sowat R7 miljard vir die projek beskikbaar gestel. Twee konsortiums, Bombela en Gauliwe, het tenders ingedien. Na beoordeling van die tenders is die projek aan die Bombela-konsortium toegeken. Hulle het toe in Oktober 2004 enorme druk op die regering uitgeoefen en gedreig dat hulle uit die wedloop sal onttrek indien die begroting vir die projek nie verhoog sou word nie. Die finale koste het uiteindelik gestyg tot R25,4 miljard.

Die Bombela-konsortium, wat die kontrak gekry het, is saamgestel uit 4 firmas, waarvan elkeen 'n aandeel van 25 persent hou. Die Franse Maatskappy Bouygues Travaux Publics was vir die grawe van die tonnels en spoorlynkonstruksie verantwoordelik. 'n Kanadese maatskappy, Bombardier, het die rytuie (waens en lokomotiewe) verskaf, en bedryf die treinstelsel. Daarby is nog twee Suid-Afrikaanse maatskappye Murray & Roberts, 'n boukonstruksiemaatskappy, asook Strategic Partners Group ('n swart bemagtigingsgroep) deel van die konsortium.

Boukostes

Die projek is die grootste en duurste vervoerinfrastruktuurprojek wat ooit deur die provinsiale regering voorgestel is, maar snaaks genoeg is dit nooit in die provinsiale wetgewer gedebatteer of voorgelê vir enige belangrike openbare debat voor dit goedgekeur en die tender uitgegee is nie. Oorspronklik het die kostes van die projek sowat R3,5 - 4 miljard beloop in 2000 toe die projek deur Premier Shilowa voorgestel is. Hierdie bedrag is hersien na R7 miljard vir die doel van die OIS (Omgewingsimpakstudie) proses in 2003 en was later gefinaliseer op R20 miljard (sowat VS$3,7 miljard) in 2005, daarna is 'n suksesvolle bieër vir die projek bekendgemaak en die kontrak het tot stand gekom.

Die nasionale en provinsiale regerings sou elk R 10 miljard bydra en die konsessiehouer, Bombela, moes die res bydra.

Tydlyn van kostes (konstruksie)

• 2002 R 3,5 - 4 miljard (aanvanklike koste voorgestel)
• 2003 R 7 miljard hersiene kostes
• 2005 R 20 miljard hersiene kostes
• 2006 R 25,2 miljard goedgekeurde beraamde koste
• 2010 R26 miljard
• 2011 R25.4 miljard (U$3.66b)

Kritiek

Daar was aanvanklik baie kritiek teen die projek. Daar is kritiek teen die feit dat die townships van Suid-Afrika (soos Soweto in Johannesburg en Mamelodi in Pretoria) nie in die projek ingesluit is nie. 'n Verdere probleem is ook die interskakeling met ander transportmodusse soos taxis en busse.

Ligging van stasies

• Rosebank (ondergronds)
• Sandton (ondergronds)
• Marlboro (grondvloer)
• Midrand (grondvloer)
• Centurion (bogronds)
• Pretoriastasie (grondvloer)
• Hatfield (grondvloer)
• Rhodesfield (bogronds)
• O.R. Tambo Internasionale Lughawe (bogronds)
• Parkstasie in Johannesburg (ondergronds)

Tegniese gegewens

Die topspoed van die treine is 160 km/h, die reistyd vanaf Parkstasie in Johannesburg na Hatfield, die eindstasie in Pretoria, duur ongeveer 42 minute. Die tog vanaf Sandton-stasie na die Internasionale Lughawe is 15 minute. Altesaam 24 treine is beskikbaar bestaande uit 4 waens elk en tydens spitstyd 8 waens elk. Tussen Pretoria en Johannesburg vertrek 'n trein elke 12 minute in spitstyd en buite spitstyd elke 18 minute. Naweke is daar elke halfuur 'n trein beskikbaar.

Die spoorwydte van die trein is breër as die standaard 1 067 mm Suid-Afrikaanse smalspoor, ook bekend as Kaapspoor (Engels: Cape Gauge); die standaard Europese spoorwydte van 1435 mm word gevolg.

Een vulle Gautrein

Ritkostes en -prosedures

Alvorens 'n persoon die trein (of die trein se busse en parkering) kan gebruik, moet 'n goue kaart aangekoop word en geld op die kaart gelaai word. Die kaarte kan by stasies aangeskaf word deur 'n vorm in te vul en R10 te betaal. 'n Minimum van R20 moet gelaai word voordat enige van die dienste gebruik kan word.

Betaal-soos-u-reis, sowel as tydgebonde pakkette, is vir gereelde reisigers beskikbaar. Ritkostes word by stasies en op die Gautrein se webtuiste gepubliseer.

Parkering

Ruim parkeergeriewe is by stasies beskikbaar. Die eerste 15 minute van parkering by stasies is gratis, daarna word R10 vir die eerste 24 uur gehef op voorwaarde dat die Gautrein gebruik word. Parkering sonder dat die trein gebruik word beloop R80 vir die eerste 24 uur.

Busse

Busse word ingespan om mense in 'n radius van ongeveer 15 km om stasies te bedien. Busgelde beloop R20 ongeag waar 'n persoon op- of afklim. As 'n persoon binne 1 uur die Gautrein gebruik, word R14 op die kaart gekrediteer en die busrit kos dan slegs R6. Tydens spitstye vertrek busse elke 12 minute vanaf die gemerkte bushaltes; andersins elke 20 minute.

Veiligheid

Sekuriteitswagte is 24 uur per dag op stasies beskikbaar en alle treine word deur sekuriteitskameras dopgehou. Alle rytuie en waens is ook van 'n noodstop-fasiliteit voorsien wat deur passasiers geaktiveer kan word in 'n noodsituasie.

Eksterne skakels

• (en) Die Gautrein se amptelike webwerf
• (en) Omgewingsimpak Geargiveer 20 Desember 2008 op Wayback Machine
• (en) Omgewingsimpakstudie van 2005/6 Geargiveer 15 Februarie 2006 op Wayback Machine