Dwelmonttrekking
Dwelmonttrekking, dwelmonttrekkingsindroom of middelonttrekkingsindroom[1] is die groep simptome wat voorkom met die skielike staking of verminderde gebruik van genees- of dwelmmiddels.
Onttrekking kom voor wanneer ’n vorm van afhanklikheid ontwikkel het. Dit kan óf ’n fisieke óf ’n sielkundige afhanklikheid wees, of albei. Dwelmafhanklikheid ontstaan met die langdurige gebruik van een of meer middels.
Die afhanklikheid wissel van middel tot middel. Die langdurige gebruik van ’n antidepressant sal byvoorbeeld waarskynlik ’n heel ander reaksie ontketen wanneer die gebruik daarvan gestaak word as met ’n opioïed soos heroïen. Onttrekkingsimptome van opiate sluit in angs, sweet, vomering en diarree. Alkoholontrekkingsimptome sluit in irriteerbaarheid, moegheid, bewing en naarheid. Onttrekking van nikotien kan irriteerbaarheid, moegheid, slaaploosheid, hoofpyn en probleme met konsentrasie veroorsaak. Baie voorgeskrewe en nievoorgeskrewe middels kan ook onttrekkingsimtome veroorsaak wanneer gebruik gestaak word, al is hulle gebruik volgens die aanwysings van ’n dokter.
Die manier van toediening, soos binneaars, per mond, ensovoorts, kan ook ’n rol speel in die felheid van die simptome. Daar is ook verskillende stadiums van onttrekking: Die persoon sal eers sleg en daarna nog slegter begin voel, dan ’n plato bereik en daarna beter begin voel. Die onttreking van sekere middels (barbiturate, bensodiasepiene, alkohol en glukokortikoïede) kan dodelik wees. Hoewel onttrekking van opiate (en sommige ander dwelms) selde dodelik vir die gebruiker is, kan dit ’n miskraam veroorsaak. Die Engelse term cold turkey word gebruik vir skielike onthouding van alle dwelms en die gevolglike fisiologiese manifestasies.
Die simptome kan nog erger wees as die middel langdurige ondervoeding, siektes, chroniese pyn, infeksies (algemeen by binneaarse dwelmgebruik) of slaapafwykings verbloem het – toestande wat dikwels voorkom as ’n sekondêre gevolg van dwelmmisbruik en met onttrekkingsimptome verwar kan word.
Middels
[wysig | wysig bron]Voorbeelde (en ICD-10-kodes) van onttrekkingsimptome sluit in:
- F10.3 Van alkohol, (wat kan lei tot delirium tremens)
- F11.3 Van opioïede, insluitende metadoon[2]
- F12.3 Van dagga
- F13.3 Van bensodiasepiene
- F14.3 Van kokaïen
- F15.3 Van kafeïen
- F17.3 Van nikotien
Voorskrifmedisyne
[wysig | wysig bron]Middels moet verkieslik nie skielik gestaak word nie,[3] tensy onder toesig van ’n dokter, veral as die middels afhanklikheid veroorsaak of as die toestand waarvoor hulle gebruik word potensieel gevaarlik is en kan terugkeer as die medisyne nie meer gebruik word nie, soos diabetes, asma, harttoestande en baie sielkundige en neorologiese toestande soos epilepsie, depressie, hipertensie, skisofrenie en psigose. In laasgenoemde twee gevalle moet die pasiënt gemonitor word.[4]
Die Medication Appropriateness Tool for Comorbid Health Conditions in Dementia[5] (MATCH-D) waarsku dat mense met dimensie meer geneig is om nadelige gevolge te ervaar en dat hulle versigtig gemonitor moet word vir onttrekkingsimptome wanneer medisyne gestaak word – hulle is meer geneig om simptome te ervaar en minder geneig om simptome reg aan te meld.[6]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "MeSH Browser". meshb.nlm.nih.gov. Besoek op 7 Februarie 2020.
- ↑ "Opiate and opioid withdrawal: MedlinePlus Medical Encyclopedia". medlineplus.gov (in Engels). Besoek op 20 November 2019.
- ↑ Peter Lehmann, red. (2002). Coming off Psychiatric Drugs. Germany: Peter Lehmann Publishing. ISBN 978-1-891408-98-4.
- ↑ Joint Formulary Committee, BMJ, red. (Maart 2009). "4.2.1". British National Formulary (57 uitg.). VK: Royal Pharmaceutical Society of Great Britain. p. 192. ISBN 978-0-85369-845-6.
- ↑ "MATCH-D Medication Appropriateness Tool for Comorbid Health conditions during Dementia". www.match-d.com.au. Besoek op 1 Junie 2019.
- ↑ Page AT, Potter K, Clifford R, McLachlan AJ, Etherton-Beer C (Oktober 2016). "Medication appropriateness tool for co-morbid health conditions in dementia: consensus recommendations from a multidisciplinary expert panel". Internal Medicine Journal. 46 (10): 1189–1197. doi:10.1111/imj.13215. PMC 5129475. PMID 27527376.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
