Helios

Helios
Alexander die Grote as Helios. Romeinse kopie van die Griekse oorspronklike
Naam	Helios
God van	Die son
Blyplek	Hemel
Gade	Perse, Klumene
Ouers	Huperion en Teia
Sibbes	Selene en Eos
Kinders	Die Grasieë, Faëton, Aietes, Kirke, Pasifaë
Romeinse eweknie	Sol

Helios (Grieks: Ἥλιος; Homeriese Grieks: Ἠέλιος) was in die Griekse mitologie uit die tweede geslag Titane. Hy was die verpersoonliking van die son. Sy naam word gelatiniseer as Helius en hy word dikwels Huperion ("die een bo") en Faëton ("die skitterende een") genoem.

Helios was die seun van die Titane Huperion en Teia (Hesiodus) of Eurufaissa (Homeros) en die broer van die godinne Selene (Maan) en Eos (Daeraad). Die drie se name was ook die algemene Griekse name vir son, maan en daeraad.

Helios word dikwels in kuns uitgebeeld met 'n stralende kroon terwyl hy 'n strydwa deur die lug drywe wat deur perde getrek word. Hy was die beskermgod van ede en die god van sig. Hoewel Helios in klassieke Griekeland 'n redelik onbelangrike god was, het sy aanbidding toegeneem in die Laat Oudheid danksy sy identifikasie met verskeie groot songode van die Romeinse tydperk, veral Apollo en Sol. Die Romeinse keiser Julianus het Helios die sentrale god gemaak toe hy godsdiens in die 4de eeu n.C. vir 'n kort ruk laat herleef het.

Helios kom prominent voor in verskeie werke van Griekse mitologie, poësie en letterkunde. Sy merkwaardigste verhaal in die Griekse mitologie is dié van sy sterflike seun Faëton.

In die Homeriese eposse is sy vernaamste rol die een wat hy vertolk in die Odussee, waar Odusseus se manne sy beeste eet ondanks waarskuwings. Toe hy daarvan hoor, het Helios vir Zeus gevra om dié te straf wat hom te na gekom het, en Zeus het hulle boot met 'n weerligstraal geslaan. Almal is dood, behalwe Odusseus, die enigste een wat nie die beeste geëet het nie.

Vanweë Helios se posisie as die son is geglo hy is 'n alomteenwoordige getuie, en hy is dus in ede aangeroep. Hy het ook 'n aansienlike rol in antieke magie en towerspreuke gespeel. In kuns word hy gewoonlik uitgebeeld as 'n baardlose jongeling in 'n soort tuniek en met 'n sweep in die hand waar hy 'n wa met vier perde drywe. Hy is dikwels vergesel van ander gode, soos Selene en Eos, of die sterre.

Helios is op verskeie plekke aanbid, maar sy belangrikste kultus was op die eiland Rhodos, waarvan hy die beskermgod was. Die Kolos van Rhodos, 'n reusagtige standbeeld van die god, het die hawe van Rhodos versier totdat dit in 'n aardbewing verwoes is. Dit is daarna nie herbou nie.

Oorsprong

Helios in sy strydwa, vroeg 4de eeu v.C., Atena se tempel, Ilion.

Helios se oorsprong is waarskynlik Proto-Indo-Europees. Walter Burkert het geskryf: "... Helios, die songod, en Eos-Aurora, die godin van die dagbreek, is ongetwyfeld van 'n Indo-Europese linie in beide etimologie en hulle status as gode" en "kon 'n rol gespeel het in Proto-Indo-Europese poësie". Die beeld van 'n songod in 'n strydwa het waarskynlik 'n Proto-Indo-Europese oorsprong.

Griekse sonbeelde begin met die gode Helios en Eos, wat broer en suster is, wat in die dag-nag-siklus die dag (hemera) en aand (hespera) geword het, terwyl Eos Helios vergesel op sy reis deur die lug. Snags laat hy sy perde wei en reis hy oos in 'n goue boot. In hulle is die Indo-Europese groepering van 'n songod en sy suster, sowel as die verbinding met perde, duidelik.

Die naam van Helena van Troje het vermoedelik dieselfde etimologie as Helios, en sy verteenwoordig dalk 'n vroeë alternatiewe verpersoonliking van die son as die Proto-Indo-Europese Sonmaagd. In die Griekse tradisie wat behoue gebly het, is Helen egter nooit Helios se dogter nie, maar die dogter van Zeus.

Helios se reis in 'n strydwa bedags en met 'n boot op die oseaan snags, weerspieël dalk die Egiptiese god Ra, wat elke oggend herbore is ná sy bootreis deur die nag.

'n Reliëf van Helios (1830), Stuttgart.

Beskrywing

Helios word gewoonlik uitgebeeld as ’n aantreklike jong man met die helder ligkrans van die son op sy kop wat elke dag ’n strydwa van die son oor die lug heen ry na Okeanos, wat die aarde omring, en deur die wêreldoseaan totdat hy snags na die ooste terugkeer. In die lofsang van Homeros aan Helios word gesê Helios se strydwa word deur rosse getrek. Later is vuurverwante name aan die perde gegee: Pirois, Aios, Eton en Flegon. Helios se ligkrans het aanvanklik 12 strale gehad: een vir elke maand van die jaar.

'n Borsbeeld van Helios, 2de eeu n.C., Antieke Agoramuseum, Athene.

Helios is die enigste broer van die godinne Eos en Selene. Hy was nie een van die belangrikste gode nie, maar 'n skaduyryke figuur van die Olimpiese sirkel, al was hy een van die oudstes. Helios kan beskryf word as 'n Titaan van die tweede generasie. Hy is verbind met harmonie en orde, beide letterlik as die beweging van die hemelliggame en metafories in die sin dat hy orde in die gemeenskap gebring het.

Helios word beskou as beide ’n personifikasie van die son en die basiese skeppingskrag daaragter, en word gevolglik dikwels aanbid as ’n god van lewe en skepping. Homeros beskryf Helios as ’n god "wat vreugde aan sterflikes gee".

Die Kolos van Rhodos.

Die eiland Rhodos was ’n belangrike sentrum vir die kultus van Helios; dit was een van die min plekke in antieke Griekeland waar hy as ’n belangrike god aanbid is. Die aanbidding van Helios by Rhodos het ’n ritueel ingesluit waarin ’n strydwa wat deur vier perde getrek word, oor ’n krans tot in die son gestuur is, ’n voorstelling van die mite van Faëton. Jaarlikse gimnastiektoernooie is ter ere van Helios gehou en die Kolos van Rhodos is aan hom opgedra. Helios het ook ’n aansienlike aanhang in Korinte op die Griekse vasteland gehad.

Mitologie

God van die son

Opkoms en ondergang

Helios die opkomende son, skildery op 'n terracottaskyf, 480 v.C., Agoramuseum Athene.

Helios en Selene, deur Johann Rathausky, fonteinbeeld, Opatija, Kroasië.

Helios is beskou as 'n god wat elke dag in sy strydwa van oos na wes ry; hy het opgekom van die Okeanosrivier af en in die weste ondergegaan. Dit is onduidelik of dié reis beteken hy het deur Tartaros gereis.

Atenaios vertel in sy Deipnosofistai dat Helios met sonsondergang in 'n groot beker van suiwer goud geklim het vir sy reis deur die donker ure. Volgens Atenaios het Mimnermos gesê Helios het snags in 'n bed ooswaarts gereis (wat deur Hefaistos geskep is), eerder as 'n beker.

Hoewel die strydwa gewoonlik die werk van Hefaistos genoem word, sê Huginus Helios het dit self gebou. Die wa word as "goud" beskryf, of soms "rosig", en is deur vier wit perde getrek. Helios se suster Eos het nie net die poorte vir Helios oopgemaak nie, maar hom dikwels ook vergesel.

Sonsverduisterings

Sonsverduisterings was verskynsels van vrees en verwondering in antieke Griekeland, en is beskou as die son wat die mensdom verlaat. Volgens 'n fragment van Archilochos was dit Zeus wat Helios geblokkeer en gemaak het dat hy uit die lug verdwyn. In een van sy gedigte beskryf die liriese digter Pindar 'n sonsverduistering as die son wat van die wêreld weggesteek word, en dat dit 'n slegte voorbode van verwoesting en onheil is.

Helios se perde

Die perde van Helios, Westminster, Londen.

Lyste van die name van Helios se perde verskil, maar dit het altyd te doen met vuur, vlamme, lig en ander liggewende verskynsels.

Volgens Atenaios het Alexander van Aitolië geskryf 'n magiese krui het op die eiland Trinasië gegroei wat heilig vir Helios was en wat sy perde gehelp het om nie moeg te word nie. Eschrion van Samos het gesê dit was as "die hond se tand" bekend en is glo deur Kronos gesaai.

Verkryging van Rhodos

'n Silwer tetradragme van Rhodos met Helios en 'n roos op (205-190 v.C.)

Volgens Pindar was Helios afwesig toe die gode die aarde tussen hulle verdeel het, en daarom het hy geen grond gekry nie. Hy het by Zeus daaroor gekla. Dié het aangebied om die aarde weer te verdeel, maar Helios het dit van die hand gewys, want hy het 'n nuwe land uit die see te voorskyn sien kom. Dit was 'n ryk stuk grond en produktief vir mense sowel as vir beeste. Helios het gevra of hy die eiland kan kry, en Zeus het ingestem. In 'n ander tradisie het Helios self die eiland uit die see laat opkom toe hy die water wat dit bedek het, laat verdwyn het. Hy het dit Rhodos genoem na sy geliefde Rodos, die dogter van Poseidon en Afrodite.

Rhodos het die god se heilige eiland geword waar hy meer as ander gode aanbid is. By sy geliefde Rhodos het Helios sewe seuns gehad, bekend as die Heliadai ("seuns van die son"), wat die eerste heersers van die eiland geword het, sowel as 'n dogter, Alektrona. Drie van hulle kleinseuns het die stede Ialusos, Kamiros en Lindos op die eiland gestig wat na hulleself genoem is. So het Rhodos syne en sy nageslag s'n geword, met die inheemse volke van Rhodos wat beweer hulle stam van die Heliadai af.

Faëton

Klumene sê vir haar seun om sy pa op te spoor, graveerwerk uit 1589 deur Hendrik Goltzius.

Die bekendste verhaal oor Helios is die een van hom en sy seun Faëton, wat hom vra om sy strydwa vir een dag te bestuur. Hoewel in alle weergawes aangedui word dat Faëton vir Helios oorreed om hom die strydwa te laat bestuur en dat hy met rampspoedige gevolge in sy taak misluk, is daar verskeie feite wat van weergawe tot weergawe verskil, soos die identiteit van Faëton se ma; die plek waar die verhaal afspeel; die rol wat Faëton se susters, die Heliades speel; die motivering vir Faëton se versoek; en selfs die presiese verhouding tussen die god en die sterflike.

Tradisioneel is Faëton Helios se seun by die Okeanied Klumene, of alternatiewelik Rodos of die andersins onbekende Prote. In een weergawe is Faëton Helios se kleinseun, en nie sy seun nie, deur die seun se pa, Klumenos. In dié weergawe is die seun se ma 'n Okeanied met die naam Merope.

Helios en Faëton saam met Saturnus en die Vier Seisoene, deur Nicolas Poussin.

In Euripides se verlore toneelstuk Faëton, waarvan net 12 fragmente behoue gebly het, is Faëton die produk van 'n buite-egtelike verhouding tussen sy ma, Klumene (wat nou met Merops getroud is) en Helios, hoewel sy beweer haar wettige man is die pa van al haar kinders. Klumene vertel vir haar seun die waarheid en spoor hom aan om oos te reis en sy regte pa te ontmoet. Sy vertel vir hom Helios het belowe hy sal enigiets doen wat hulle kind hom vra as sy met hom sou slaap. Hoewel Faëton eers onwillig is, vertrek hy om sy biologiese pa op te spoor. In 'n fragment van die toneelstuk wat bewaar gebly het, vergesel Helios sy seun op sy rampspoedige reis deur die lug en probeer hom instruksies gee oor hoe om die strydwa te bestuur terwyl hy op 'n ander perd met die naam Sirius saamry.

Faëton ontmoet die son, 'n graveerwerk vir die Metamorfoses.

Op die ou end sterf Faëton. Klumene vra dat sy liggaam vir Merops weggesteek word. Na aan die einde vind Merops blykbaar van Klumene se ontrouheid uit, asook wie Faëton se ware pa is, en hy probeer haar vermoor. Sy word egter gered (dit is onseker deur wie).

Faëton in die son se strydwa, Godfried Maes, omstreeks 1664-1700.

In Ovidius se weergawe spot Zeus se seun Epafos met Faëton omdat hy beweer die songod is sy pa. Sy ma, Klumene, sê vir Faëton om self vir Helios te vra wie sy pa is. Helios belowe aan hom enige geskenk as bewys dat hy sy pa is, en Faëton vra of hy die strydwa vir een dag kan bestuur. Helios waarsku hom hoe gevaarlik dit kan wees, maar hy kan Faëton nie oortuig nie.

Faëton neem die leisels; wanneer hy te laag ry, brand die aarde en wanneer hy te hoog ry, vries dit. Zeus slaan Faëton met weerlig en dood hom. Helios weier om weer sy werk op te neem, maar keer tog terug toe die ander gode hom vra en Zeus hom dreig. Hy haal toe sy woede op die perde uit en slaan hulle omdat hulle sy seun se dood veroorsaak het.

Volgens Higinus het Faëton die strydwa geneem sonder Helios se toestemming, maar met die hulp van sy susters, die Heliades, wat die perde ingespan het.

Die wagter

Helios het na bewering alles gesien wat gebeur. Toe Hades byvoorbeeld vir Persefone ontvoer, was Helios die enigste een wat dit gesien het.

Ares en Afrodite

Vulkanus (Hefaistos) verras Venus en Mars (Afrodite en Ares), deur Johann Heiss (1679).

In 'n ander mite was Afrodite getroud met Hefaistos, maar sy het hom met sy broer Ares, die god van oorlog, verkul. Eendag betrap Helios hulle op heter daad en vertel vir Hefaistos daarvan. Toe Hefaistos dit hoor, het hy 'n net gesmee wat so dun was dat dit feitlik nie gesien kon word nie in 'n poging om hulle uit te vang. Hy kondig toe aan hy gaan na Lemnos toe.

Toe Ares dit hoor, het hy na Afrodite gegaan en die twee het seks gehad. Weer het Helios vir Hefaistos laat weet, en dié het in die kamer ingegaan en die twee in sy net vasgetrek. Hy het toe die ander gode geroep om die vernederende toneel te aanskou.

In 'n veel later weergawe is daar ook 'n jong man in die verhaal. Ares het 'n vegter met die naam Alektruon gevra om wag te staan ingeval iemand aankom. Alektruon het egter aan die slaap geraak en Helios het die twee minnaars betrap. Weer eens het hy Hefaistos laat weet. Afrodite het hom hieroor gehaat. In sommige weergawes het sy uit weerwraak Helios se dogter, Pasifaë, vervloek om verlief te raak op die Kretensiese bul. Die passie van Pasifaë se dogter, Faëdra, vir haar stiefseun Hippolitos is blykbaar om dieselfde rede deur Afrodite veroorsaak.

Gigantestryd

Helios in die Gigantestryd, 2de eeu n.C., Argeologiese Museum van Istanboel.

Helios neem die kant van ander gode in verskeie oorloë. Oorblywende segmente van die epiese gedig Gigantestryd dui daarop dat Helios die enigste Titaan was wat nie die Twaalf Olimpiese gode aangeval het nie.

Ná die oorlog het hulle vir hom 'n plek in die lug en sy strydwa gegee.

Omdat die aarde, die godin Gaia, gehoor het 'n sterflike man sou die ondergang beteken van die Gigante, haar seuns en bondgenote, het sy 'n towerkruid gesoek wat hulle sou beskerm en onvernietigbaar sou maak. Zeus het toe vir Helios en sy susters, Selene (Maan) en Eos (Daeraad), opdrag gegee om nie te skyn nie. Hy het self die hele plant geoes en Gaia die geleentheid ontsê om die Gigante onsterflik te maak, terwyl Atena die sterflike Herakles gewerf het om aan die gode se kant te veg.

Helios veg op sy streydwa teen 'n Gigant, Pergamonmuseum, Berlyn.

In die een of ander stadium van die oorlog tussen die gode en die Gigante neem Helios 'n uitgeputte Hefaistos in sy strydwa in.

Ná die oorlog vlug een van die Gigante, Pikoloes, na Aeaea, waar Helios se dogter Kirke woon. Hy probeer Kirke van die eiland verjaag, maar Helios maak hom dood. Uit die bloed van die Gigant wat op die aarde gedrup het, het die wildeknoffel ontstaan.

Vroue en kinders

'n Kalksteenreliëf van Helios in sy strydwa, Museums van Kuns en Geskiedenis, Brussel, België.

Die god Helios word gewoonlik uitgebeeld as die hoof van 'n groot gesin, en die plekke wat hom die meeste vereer het, beweer gewoonlik mitologiese en genealogiese afstamming van hom; die Kretensers speur byvoorbeeld die stamboek van hulle koning Idomeneus terug na Helios deur sy dogter Pasifaë.

Die Okeanied Perse word tradisioneel as die songod se vrou beskou. By haar het Helios verskeie kinders gehad, veral Kirke, Eëtes, Minos se vou Pasifaë, Perses en in sommige weergawes die Korintiese koning Aloeus.

Hy het glo ook met ander vroue getrou, soos Rodos, by wie hy sewe seuns, die Heliadai, en die dogter Alektrona gehad het.

In Nonnus se weergawe in die Dionysiaca het Helios en die nimf Klumene mekaar ontmoet en verlief geraak op die mitiese eiland Kerne, en hulle is getroud. Klumene het gou swanger geraak met Faëton. Sy en Helios het die kind saam grootgemaak, tot die noodlottige dag toe die seun sy pa gevra het om sy strydwa te bestuur.

In sommige seldsame weergawes is Helios die pa, en nie die broer nie, van Selene en Eos. Van sy ander moontlike vroue sluit in Atena, Proto, Leda, Krete, Anteope, Gaia en vele onbekendes.

Aanbidding

Kultus

Argaïese en klassieke Athene

Helios die Son, deur Hendrik Goltzius, 1558-1617.

Geleerdes se fokus op die antieke kultusse van Helios is gewoonlik yl gesaai. L.R. Farnell neem aan "die aanbidding van die son was gewild onder die volke van die pre-Hellenistiese kultuur, maar min van die gemeenskappe van die latere historiese tydperk het dit as 'n belangrike faktor van die staatsgodsdiens behou".

Die letterkundige bronne wat deur geleerdes gebruik word, stel die antieke Griekse godsdiens met 'n Atheense basis voor, en volgens J. Burnet "kon van geen Athener verwag word om Helios of Selene te aanbid nie, hoewel hulle as gode beskou is".Aristofanes se Vrede (406-'13) stel die aanbidding van Helios en Selene teenoor dié van die meer essensiële Griekse twaalf Olimpiese gode.

Hellenistiese tydperk

Helios is in Athene eers in die Hellenistiese tydperk aanbid, ná die klassieke tydperk. Sy aanbidding kan beskryf word as 'n produk van die Hellenistiese tydperk, wat miskien beïnvloed is deur die verspreiding van die kosmiese en astrale geloofsoortuigings in die tyd van Alexander die Grote. Atenaios berig die mense wat aan hom offerandes gebring het, het nie wyn gebring nie, maar heuning, want hulle het geglo die god wat orde in die kosmos moes handhaaf, kon hom nie aan dronkenskap oorgee nie.

Tydens die Atheense fees Targelia, ter ere van Apollo, het die Atheners offerandes van graan vir Helios en die Horai, die godinne van die seisoene, gebring. Hulle is met 'n optog vereer vanweë hulle duidelike verbintenis met landbou. Helios en die Horai is blykbaar ook op 'n ander Atheense fees ter ere van Apollo, die Puanopsia, met 'n fees vereer. In 'n dokument word beskryf hoe offerandes van koek aan verskeie gode gebring is, onder andere Helios en Mnemosune, twee gode wat verbind word met inkubasie deur drome.

Op baie plekke het mense troppe rooi en wit beeste ter ere van Helios aangehou, asook wit diere van verskeie soorte. Veral wit perde is beskou as heilig vir hom. Ovidius het geskryf perde word aan hom hom geoffer, want geen stadige dier kan aan die ratse god geoffer word nie.

Die antieke Grieke het Sondag "die dag van die son" (ἡμέρα Ἡλίου) na Helios genoem. Volgens die Atheense historikus Filochoros was die eerste dag van elke maand vir hom heilig.

Dit was in die Romeinse tydperk dat Helios eintlik 'n belangrike godsdiensfiguur geword en sy kultus groter geword het.

'n Silwerdragme van Rhodos met die kop van Helios, met 'n ligkrans op, omstreeks 170-'50 v.C.

Rhodos

Die eiland Rhodos was 'n belangrike kultussentrum vir Helios, een van die min plekke waar hy in antieke Griekeland as 'n belangrike god aanbid is.

Een van Pindar se bekendste groot odes is 'n beskrywing van die toewyding van Rhodos aan Helios se kultus en persoonlikheid, en alles dui daarop dat hy vir die mense van Rhodos was wat Zeus vir Elis of Atena vir die Atheners was; hulle plaaslike mites, veral dié oor die Heliadai, dui aan dat Helios op Rhodos as die stigter van hulle ras en hulle beskawing beskou is.

Die aanbidding van Helios op die eiland sluit in 'n ritueel waarin 'n strydwa oor 'n steilte in die see in gedrywe is, 'n voorstelling van die mite van Faëton. Jaarlikse gimnastiektoernooie is ter ere van hom gehou; perde is op baie plekke aan hom geoffer.

Die Kolos van Rhodos is aan hom opgedra en het die eiland se hawe versier. Dit was 'n reusestandbeeld van hom en word een van die Sewe Wonders van die Antieke Wêreld genoem.

Die son se strydwa met vier perde, 6de eeu v.C., Selinunte.

Peloponnesos

Die verstrooiing van kultusse in plekke soos Sikuon, Argos, Epidourus en Lakonië dui daarop dat Helios nogal belangrik was in Doriese godsdiens, in vergelyking met ander dele van Griekeland. Dit kan die Doriërs wees wat sy aanbidding na Rhodos gebring het.

Helios was 'n belangrike god in Korinte. Pausanias beskryf in sy Beskrywing van Griekeland hoe Helios en Poseidon om die stad meegeding het. Eindelik het Poseidon die landengte van Korinte en Helios die akropolis van Korinte gekry. Helios se belangrikheid in Korinte kan so ver teruggaan as Miceense tye, voor Poseidon se aankoms. By Sikuon het Helios 'n altaar agter Hera se heiligdom gehad.

Dit lyk of Helios belangrik genoeg vir die Korintiërs was om selfs die donder te beheer, iets wat gewoonlik Zeus se domein was. Hy het ook kultusse op ander plekke in Peloponnesos gehad.

Die Tempel van Garni in Armenië, opgedra aan die songod van 'n Grieks-Armeense kultus.

Op ander plekke

Spore van Helios se aanbidding kan ook op Kreta gevind word. In die vroegste tydperk het Rhodos 'n noue verbintenis met Kreta gehad, en dit is redelik veilig om aan te neem die naam "Taletos" word verbind met die Eteokretensiese woord vir die son, "Talos".

Helios is ook aangeroep in 'n verbondseed tussen Knossos en Dreros.

Wat Klein-Asië betref, lyk dit of sy identifikasie met Apollo die sterkste was. Dit is moontlik dat die sonelemente van Apollo se Anatoliese kultus beïnvloed is deur Helios se kultus op Rhodos, want Rhodos lê naby die suidweskus van Klein-Asië.

Daar is argeologiese bewyse van 'n heiligdom aan Helios en Hemera, die godin van die dag en daglig, op die eiland Kos. Opgrawings het ook spore van sy kultus ontbloot op ander plekke, soos in Turkye, Napels, Ostia en Alexandrië.

Ander funksies

In ede

'n Magiese sfeer met Helios en towersimbole van die teater van Dionusos.

Gode is dikwels aangeroep wanneer 'n eed afgelê moes word. Helios is een van dié wat in die Ilias aangeroep is om as getuie te dien vir die wapenstilstand tussen die Grieke en Trojane. Helios is ook aangeroep as getuie in verskillende bondgenootskappe, soos die een tussen Athene en Ketriporis en die ede van die Korintiese Bond.

In toorkrag

Hy het ook 'n rol gespel in geestebeswering. Die Griekse Toorkunspapirusse bevat verskeie resepte hiervoor, byvoorbeeld die aanroep van die son oor die skedel van 'n man wat gewelddadig dood is.

Verder is Helios dikwels aangeroep in begafnisbeswerings. Hy is dalk hiervoor gekies omdat hy as alsiende god alles op aarde kon sien, selfs verborge misdade, en hy was dus gewild om aan te roep in gebede vir wraak.

Helios is ook verbind met liefdestoorkrag, nes Afrodite, want daar is 'n ander, maar swak aangetekende, tradisie van mense wat hom raad vra in liefdesake, insluitende homoseksuele liefde, asook magiese resepte vir liefdesformules.

Laat Oudheid

'n Muntstuk van die Romeinse keiser Konstantyn I met Sol Invictus/Apollo en die woorde SOLI INVICTO COMITI, omstreeks 315 n.C.

Teen die Laat Oudheid is verskeie godsdienstige, mitologiese en letterkundige elemente van ander gode met Helios verbind, veral Apollo en die Romeinse songod Sol. Op 25 Desember 274 n.C. het die Romeinse keiser Aurelianus 'n amptelike staatskultus vir Sol Invictus (of Helios Megistos, "Groot Helios") ingestel. Dié nuwe kultus het nie net beelde van Helios en Sol gebruik nie, maar ook van 'n paar ander gode wat voorheen as apart beskou is. Helios word in sulke werke nie net gelykgestel aan gode soos Mitras en Harpokrates nie, maar selfs aan die monoteïstiese Jadaïsties-Christelike god.

Die laaste heidense keiser van Rome, Julianus, het Helios die hoofgod van sy heidense godsdiens gemaak wat elemente van Mitraïsme met Neoplatonisme verenig het. Vir Julianus was Helios 'n drie-eenheid: Die Een, Helios-Mitras en die Son. Omdat die primêre plek van Helios in die "middelste" ryk was, het Julianus hom beskou as 'n tussenganger en vereniger nie net van die drie ryke van die bestaan nie, maar van alle dinge.

'n Mosaïek wat in die Vatikaanse Nekropolis ontdek is, beeld 'n figuur uit wat baie met Sol/Helios ooeeenstem, met sonstrale en in 'n sonstrydwa. Sommige geleerders het dit vertolk as 'n uitbeelding van Christus, en het opgemerk dat Clemens van Alexandrië geskryf het van Christus wat met sy strydwa deur die lug ry.

Apollo met die stralende halo van Helios in 'n Romeinse vloermosaïek, Tunisië, laat 2de eeu.

In die Papyri Graecae Magicae

Helios figureer prominent in die Papyri Graecae Magicae. In dié Grieks-Romeinse Egitiese teks, wat hoofsaaklik uit fragmente bestaan, word 'n groot domein aan Helios toegeskryf; hy word beskou as die skepper van die lewe, die meester van die hemele en die god van die see. Hy neem glo die vorm van 12 diere aan wat elk 'n uur van die dag verteenwoordig, 'n motief wat ook met die 12 tekens van die diereriem ooreenstem.

In sommige van die Papyri word Helios ook gelykgestel aan Mitras, nes soos deur keiser Julianus. Die Mitras-liturgie kombineer hulle as Helios-Mitras, wat glo die geheime van onsterflikheid aan die towenaar onthul het wat die teks geskryf het.

In sommige tekste word Helios-Mitras beskryf waar hy nie in 'n strydwa die son se pad volg nie, maar in 'n boot – 'n oënskynlike identifikasie met die Egiptiese songod, Ra.

Ikonografie

Helios is 'n getuie van die geboorte van Atena, detail van die voetstuk van die Atheense Akademie, Griekeland.

Die vroegste uitbeelding van Helios in 'n menslike vorm dateer van die laat 6de en vroeë 5de eeu v.C. op swartfiguurvase. Hy word gewoonlik as 'n bebaarde man van voor af gewys in sy strydwa en met 'n sonskyf. 'n Rooifiguuruitbeelding wys reeds 'n aansienlike verandering in die god se voorkoms. Hierop is hy 'n jeugdige, baardlose figuur. In latere kuns word hy altyd uitgebeeld as 'n baardlose jong man, gewoonlik met 'n ligkrans, en dikwels met sy regterhand gelig ('n teken van mag) en in sy linkerhand 'n sweep of 'n aardbol.

Sy latere uitbeelding as 'n vegter in 'n strydwa kan dalk teruggespeur word na die Miceense tydperk; die sonskyf word vertoon in tonele van rituele van beide Micene en Tiryns. Die Micene het baie uitbeeldings van mense in strydwaens gehad op Lineêr B-tablette.

Helios omring deur die diereriem op 'n 6de-eeuse sypaadjie in Beth Alpha, Israel.

In Elis is hy uitgebeeld met strale wat uit sy kop kom op 'n beeld van hout met vergulde klere en 'n marmerkop, -hande en -voete.

Sy ikonografie in die Ptolemeïese Ryk as Alexander-Helios, wat op beelde van Alexander die Grote geskoei was, het mag en goddelike openbaring gesimboliseer, en is in die Romeinse tydperk deur verskeie Egiptiese gode geleen.

Helios is dikwels op sypaadjies uitgebeeld, gewoonlik omring deur die 12 tekens van die diereriem en vergesel van Selene. Die songod is op drie plekke in Israel in mosaïeke uitgebeeld; by die sinagoges van Hammat Tiberias, Beth Alpha en Naaran. By beide Hammath Tiberias en Beth Alpha het Helios sewe sonstrale wat uit sy kop kom. Die Helios van Hammath Tiberias het al die eienskappe van Sol Invictus en dus die Romeinse keisers: die kroon met 'n ligkrans, die opgeligte regterhand en die aardbol, alles algemene ikonografie van Helios-Sol van die laat 3de en vroeë 4de eeu n.C.

Galery

• Helios in kuns
• 
  Helios statue by Johannes Benk (1873) at the Naturhistorisches Museum, Vienna.
• 
  Bronze statuette of Helios with a seven-pointed gloriole and breastplate.
• 
  Helios statuette, Antalya Museum.
• 
  Mithraic relief with original colors (reconstitution).
• 
  Jesus Christ-Helios mosaic.
• 
  Helios on a plate with Cybele.
• 
  Helios on a Rhodian coin, München, Staatliche Münzsammlung.
• 
  Helios with a chlamys.
• 
  Horses of the Sun, Musée de Sens.
• 
  The Colossus of Rhodes.
• 
  Helios with Selene and Mithras.

Bibliografie

Primêre bronne

• Aelianus, On Animals, Volume II: Books 6-11, vertaal deur A.F. Scholfield, Loeb Classical Library No. 450, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 1959. Aanlyn by Harvard University Press.
• Aelianus, On Animals, Volume III: Books 12-17, vertaal deur A.F. Scholfield, Loeb Classical Library No. 449, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 1959. Aanlyn by Harvard University Press. ISBN 978-0-674-99494-2.
• Aeschylos, Fragmente. Vertaal en geredigeer deur Alan H. Sommerstein. Loeb Classical Library 505. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2009. ISBN 978-0674996298.
• Aeschylos, Persians. Seven Against Thebes. The Suppliants. Prometheus Bound. Vertaal en geredigeer deur Alan H. Sommerstein. Loeb Classical Library No. 145. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2009. ISBN 978-0-674-99627-4. Aanlyn by Harvard University Press.
• Aesop, Aesop's Fables. Nuwe vertaling deur Laura Gibbs. Oxford University Press (World's Classics): Oxford, 2002. Volle teks en indeks beskikbaar by mythfolklore.net.
• Apollodorus, Bibliotheca, vertaal deur sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, MA, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1921. Aanlyn weergawe.
• Apollonius van Rhodos, Argonautica; vert. R.C. Seaton. William Heinemann, 1912.
• Apollonius Rhodius, Argonautica, red. Marshall M. Gillies, Cambridge University Press, 1928.
• Archilochus in Elegy and Iambus. Vert. J.M. Edmonds. Cambridge, MA. Harvard University Press. Londen. William Heinemann Ltd. 1931. 2. Aanlyn weergawe.
• Aristophanes, Clouds. The Comedies of Aristophanes. William James Hickie. Londen. Bohn. 1853?.
• Athenaeus, Deipnosofistai, Volume V: Boeke 10.420e-11. Vertaal deur S. Douglas Olson. Loeb Classical Library 274. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2009.
• Callimachus. Hymns, Vert. Alexander William Mair (1875–1928). Londen: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons. 1921. Aanlyn weergawe.
• Claudianus, Rape of Persephone in Claudian: Volume II. Vert. Platnauer, Maurice. Loeb Classical Library Volume 136. Cambridge, MA. Harvard University Press. 1922.
• Diodorus Siculus, Bibliotheca Historica. Vol 1-2. Immanel Bekker. Ludwig Dindorf. Friedrich Vogel. in aedibus B.G. Teubneri. Leipzig. 1888–1890. Griekse teks.
• Julianus, Against the Galileans: remains of the 3 books, excerpted from Cyril of Alexandria, Contra Julianum, (1923) pp. 319–433, vert. Wilmer Cave Wright, Ph.D.
• Euripides, Fragments: Oedipus-Chrysippus. Other Fragments. Vert. Christopher Collard, Martin Cropp. Loeb Classical Library 506. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2009.
• Euripides, Medea vert. Michael Collier en Georgia Machemer, Oxford University Press, 2006, ISBN 978-0-19-514566-3. Google books.
• Euripides, The Complete Greek Drama', reds. Whitney J. Oates en Eugene O'Neill jr. in twee volumes. .1. Iphigenia in Tauris, vertaal deur Robert Potter. New York. Random House. 1938.
• Euripides, The Complete Greek Drama, reds. Whitney J. Oates en Eugene O'Neill jr. in twee volumes. 2. The Phoenissae, vertaal deur E.P. Coleridge. New York. Random House. 1938.
• Herodotus, Herodotus, vert. A.D. Godley. Cambridge. Harvard University Press. 1920. Aanlyn by The Perseus Digital Library.
• Hesiod, Theogony, in The Homeric Hymns and Homerica vert. Hugh G. Evelyn-White, Cambridge, MA., Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Hesychius of Alexandria, Alphabetical Collection of All Words: Vol. III (pi through sigma), Vol. IV (tau through omega)
• Homeric Hymn 2 to Demeter in The Homeric Hymns and Homerica vert. Hugh G. Evelyn-White. Homeric Hymns. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Homeric Hymn 3 to Apollo in The Homeric Hymns and Homerica vert. Hugh G. Evelyn-White. Homeric Hymns. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Homeric Hymn 4 to Hermes in The Homeric Hymns and Homerica vert. Hugh G. Evelyn-White. Homeric Hymns. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Homeric Hymn 28 to Athena in The Homeric Hymns and Homerica vert. Hugh G. Evelyn-White. Homeric Hymns. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1914. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Homeric Hymn 31 to Helios in The Homeric Hymns and Homerica vert. Hugh G. Evelyn-White. Homeric Hymns. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1914. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Homer, The Iliad vert. A.T. Murray, PhD in two volumes. Cambridge, MA., Harvard University Press; Londen, William Heinemann, Ltd. 1924. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Homer; The Odyssey vert. A.T. Murray, PH.D. in two volumes. Cambridge, MA., Harvard University Press; Londen, William Heinemann, Ltd. 1919. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Hyginus, Gaius Julius, Astronomica from The Myths of Hyginus vert. Mary Grant. University of Kansas Publications in Humanistic Studies. Aanlyn by Topos Text Project.
• Hyginus, Gaius Julius, The Myths of Hyginus. Vert. Mary A. Grant, Lawrence: University of Kansas Press, 1960.
• Greek Anthology, with an English vert. W.R. Paton. Londen. William Heinemann Ltd. 1916. 1. Aanlyn by topostext.org.
• Lucianus, Dialogues of the Gods; vert. Fowler, H W en F G. Oxford: The Clarendon Press. 1905.
• Lucianus, The Dream or the Cock in The Downward Journey or The Tyrant. Zeus Catechized. Zeus Rants. The Dream or The Cock. Prometheus. Icaromenippus or The Sky-man. Timon or The Misanthrope. Charon or The Inspectors. Philosophies for Sale. Vert, A. M. Harmon. Loeb Classical Library 54. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1915.
• Nonnus, Dionysiaca; vert. W.H.D. Rouse Loeb Classical Library No. 344, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1940. Internetargief
• Nonnus, Dionysiaca; vert. W.H.D. Rouse. Loeb Classical Library No. 345, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1940. Internetargief
• Ovidius, Fasti vert. sir James George Frazer, Londen: W. Heinemann LTD; Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 1959. Internetargief.
• Ovidius. Metamorfoses, Volume I: Books 1-8. Vert. Frank Justus Miller. Loeb Classical Library No. 42. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1977. ISBN 978-0-674-99046-3. Aanlyn by Harvard University Press.
• Palladas, in The Greek Anthology, Volume IV: Book 10: The Hortatory and Admonitory Epigrams. Book 11: The Convivial and Satirical Epigrams. Book 12: Strato's Musa Puerilis. Translated by W. R. Paton. Loeb Classical Library 85. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1918.
• Paradoxographoe, by Anton Westermann, Harvard College Library, 1839, Londen.
• Pausanias, Beskrywing van Griekeland, vert. W.H.S. Jones, Litt.D. en H.A. Ormerod, M.A., in 4 Volumes. Cambridge, MA, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1918. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Philostratus, Imagines, vert. A. Fairbanks, Loeb Classical Library No, 256. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts. 1931. ISBN 978-0674992825. Internetargief
• Pindar, Odes, Diane Arnson Svarlien. 1990. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Pindar, The Odes of Pindar, vert. sir John Sandys, Litt.D., FBA. Cambridge, MA., Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1937. Griekse teks by Perseus Digital Library.
• Plato, Laws in Plato in Twelve Volumes, Vols. 10 & 11, vert. R.G. Bury. Cambridge, MA, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1967 & 1968. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Plato, Plato's statesman, vert. van The Politicus of Plato, Skemp, J. B. (1952) New Haven: Yale University Press.
• Plinius die ouere, Pliny – Natural History, 10 volumes. Vert. Rackham, H.; Jones, W. H. S.; Eichholz, D. E. Loeb Classical Library. 1938–1962.
• Plutarch, Moralia. 16 vols. (vol. 13: 13.1 & 13.2, vol. 16: index), vert. Frank Cole Babbitt (vol. 1–5) et al., series: "Loeb Classical Library" (LCL, vols. 197–499). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press et al., 1927–2004.
• Statius, Thebaid. vert. Mozley, J H. Loeb Classical Library Volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1928.
• Strabo, The Geography of Strabo. Cambridge, Mass.: Harvard University Press; Londen: William Heinemann, Ltd. 1924. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Valerius Flaccus, Argonautica vert. Mozley, J H. Loeb Classical Library Volume 286. Cambridge, MA, Harvard University Press; Londen, William Heinemann Ltd. 1928. Aanlyn by Theoi.com.
• Virgilius, Aeneid. Theodore C. Williams. vert. Boston. Houghton Mifflin Co. 1910. Aanlyn by Perseus Digital Library.
• Xenophon's Ephesian History: or the Love-Adventures of Abrocomas and Anthia, in Five Books''. Vert. Mr. Rooke, Londen; 1727, pp. 87–112.

Sekondêre bronne

• March, Jennifer R., Dictionary of Classical Mythology. Illustrations by Neil Barrett, Cassel & Co., 1998. ISBN 978-1-78297-635-6.
• Burkert, Walter (1982). Greek Religion.
• Tzetzes, John, Book of Histories, Book II-IV vert. Gary Berkowitz van T. Kiessling se weergawe van 1826. Aanlyn weergawe Theoi.com.
• John Tzetzes|Tzetzes, John, Chiliades, red. Gottlieb Kiessling, F.C.G. Vogel, 1826. Google Books. (English translation: Book I by Ana Untila; Books II–IV, by Gary Berkowitz; Books V–VI by Konstantino Ramiotis; Books VII–VIII by Vasiliki Dogani; Books IX–X by Jonathan Alexander; Books XII–XIII by Nikolaos Giallousis. Internetargief).
• Gantz, Timothy, Early Greek myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, 1993, The Johns Hopkins University Press, Baltimore, ISBN 0-8018-4410-X.
• Gantz, Timothy, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press, 1996, Twee volumes: ISBN 978-0-8018-5360-9 (Vol. 1), ISBN 978-0-8018-5362-3 (Vol. 2).
• Diggle, James, Euripides: Phaethon, Cambridge University Press, Cambridge Classical Texts and Commentaries, Series Number 12, 1970, ISBN 978-0521604246.
• Collard Christopher, Cropp Martin, Lee Kevin H.; Euripides: Selected Fragmentary Plays: Volume I, Oxbow Books, VK, 1995, ISBN 978-0-85668-619-1.
• Madigan, Brian Christopher, Monumenta Graeca et Romana: Corinthian and Attic vases in the Detroit Institute of Arts, Boston, Brill Publications, 2008. ISBN 978-90-04-16408-6.
• Knight, Virginia, The Renewal of Epic: Responses to Homer in the Argonautica of Apollonius, Brill Publishers, 1995, ISBN 90-04-10386-4.
• Keightley, Thomas, The Mythology of Ancient Greece and Italy, Londen, Whittaker and Co., 1838.
• Notopoulos, James A., Socrates and the Sun, The Classical Association of the Middle West and South, Inc., 1942.
• Ogden, Daniel, Greek and Roman Necromancy, 2001, Princeton University Press, ISBN 0-691-00904-X.
• Farnell, Lewis Richard, The Cults of the Greek States vol. ΙV, Cambridge University Press, 2010, ISBN 978-1-108-01546-2.
• Farnell, Lewis Richard, The Cults of the Greek States: Volume 5, January 1977, ThriftBooks-Baltimore, ISBN 978-1402192388
• Parker, Robert, Polytheism and Society at Athens, Oxford University Press, 2005. ISBN 978-0-19-927483-3.
• Gardner, Percy; Jevons, Frank Byron, A Manual of Greek Antiquities, University of Wisconsin, 1895, Charles Scribner's Sons.
• Konaris, Michael D. (2016). The Greek Gods in Modern Scholarship: Interpretation and Belief in Nineteenth and Early Twentieth Century Germany and Britain. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-873789-6.
• Lupu, Eran, Greek Sacred Law: A Collection of New Documents (NGSL), Leiden, Brill Publications, Nederland, 2005, ISBN 90-04-13959-1.
• Miles, Margaret L., Autopsy in Athens: Recent Archaeological Research on Athens and Attica, Oxbow Books, Londen, 2015, ISBN 978-1-78297-856-5.
• Nilsson, Martin, Griechische Feste von religiöser Bedeutung, mit Ausschluss der attischen, 1906. Internetargief.
• Nilsson, Martin Persson (1950), The Minoan-Mycenaean Religion and Its Survival in Greek Religion (2de ed.), New York: Biblo & Tannen, ISBN 978-0-8196-0273-2, https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/ARCH133/Nilsson%2C%20The%20Minoan-Mycenaean%20religion%20and%20its%20survival%20in%20Greek%20religion-C.%20W.%20K.%20Gleerup%20%281927%29.pdf 
• Hemingway, Seán, How to Read Greek Sculpture, published by the Metropolitan Museum of Art, New York City, 2021, ISBN 978-1-58839-723-2.
• Fowler, R.L. (2000), Early Greek Mythography: Volume 1: Text and Introduction, Oxford University Press, Oxford, 2000. ISBN 978-0198147404.
• Fowler, R.L. (2013), Early Greek Mythography: Volume 2: Commentary, Oxford University Press, 2013. ISBN 978-0198147411.
• Fontenrose, Joseph Eddy (1988). Didyma: Apollo's Oracle, Cult, and Companions. Los Angeles, Kalifornië: University of California Press. ISBN 0-520-05845-3.
• Nawotka, Krzysztof, The Alexander Romance by Ps.-Callisthenes: A Historical Commentary, Brill Publishers, 2017, ISBN 978-90-04-33521-9. Google books.
• Warrior, Valerie M., Greek Religion: A Sourcebook, 2009, ISBN 978-1-58510-031-6.
• Sommerstein, Alan H.; Bayliss, Andrew James, Oath and State in Ancient Greece, Walter de Gruyter publications, Berlyn, 2013, ISBN 978-3-11-028438-6.
• Faraone, Christopher A., Ancient Greek Love Magic, Harvard University Press, 1999, ISBN 0-674-03320-5.
• Faraone, Christopher A. en Obbink, Dirk, Magika Hiera: Ancient Greek Magic and Religion, Oxford University Press, 1991, ISBN 0-19-504450-9.
• Paipetis S.A., Science and Technology in Homeric Epics, University of Patras, 2008, Patras, Griekeland. ISBN 978-1-4020-8784-4.
• Kraemer, Ross Shepard, When Aseneth Met Joseph: A Late Antique Tale of the Biblical Patriarch and His Egyptian Wife, Reconsidered, Oxford University Press, New York City, 1998, ISBN 0-19-511475-2.
• Platt, Verity; Squire, Michael, The Frame in Classical Art: A Cultural History, Cambridge University Press, 2017, ISBN 978-1-107-16236-5.
• Riggs, Christina, The Oxford Handbook of Roman Egypt, Oxford University Press, 2012, ISBN 978-0-19-957145-1.

Eksterne skakels

• Theoi Project: Helios
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia