Lech Kaczyński

	Lech Kaczyński
	;
	Staatspresident van Pole
	Ampstermyn; 23 Desember 2005 – 10 April 2010
Voorafgegaan deur	Aleksander Kwaśniewski
Opgevolg deur	Bronisław Komorowski
Minister van Justisie
	Ampstermyn; 12 Junie 2000 – 4 Julie 2001
Voorafgegaan deur	Jerzy Buzek
Opgevolg deur	Stanisław Iwanicki
Burgemeester van Warskou
	Ampstermyn; 18 November 2002 – 22 Desember 2001
Voorafgegaan deur	Wojciech Kozak
Opgevolg deur	Mirosław Kochalski
Persoonlike besonderhede
Gebore	18 Junie 1949 ; Warskou, Pole
Sterf	10 April 2010; Smolensk, Rusland
Politieke party	Onafhanklik (2006–2010); PiS (2001–2006)
Eggenoot/-note	Maria Mackiewicz
Kind(ers)	Marta (* 1980)
Alma mater	Universiteit van Warskou; Universiteit van Gdańsk
Professie	Advokaat
Religie	Rooms-Katoliek
Handtekening

Lech Aleksander Kaczyński [lɛx kaˈt͡ʃɨɲski] (* 18 Junie 1949 in Warskou; † 10 April 2010 in Smolensk) was 'n Poolse politikus en medestigter van die nasionaal-konserwatiewe party Prawo i Sprawiedliwość (PiS, Afrikaans "Reg en Geregtigheid"). Kaczyński het vanaf 23 Desember 2005 tot 10 April 2010 as vierde staatspresident van die Derde Poolse Republiek gefungeer. Sy tweeling Jarosław Kaczyński het tussen 2006 en 2007 die amp van eerste minister beklee.

Lewe

Lech Kaczyński is as seun van Rajmund Kaczyński en Jadwiga Jasiewicz gebore wat albei in die Warskou-opstand van 1944 in die Poolse Tuisleër (Pools: Armia Krajowa) geveg het. Twee van sy oorgrootvaders het as hoë offisiers in die Keiserlik-Russiese Leër gedien.

Kaczyński het in 1972 'n graad in regswetenskappe aan die Universiteit van Warskou behaal en in 1979 'n doktersgraad aan die Universiteit van Gdańsk verwerf. In 1996 het hy sy habilitasie voltooi en daarna sy loopbaan as universiteitsprofessor in Gdańsk (tot en met 1999) begin. Vanaf 1999 het hy 'n leerstoel in Warskou beklee.

Lech Kaczyński was getroud met die ekonoom Maria Kaczyńska.

Politieke loopbaan

Die Poolse presidentspaar, Lech Kaczyński en sy eggenote Maria Kaczyńska

In 1981 was hy een van die intellektuele raadgewers van die vakbondbeweging Solidarność op die Lenin-skeepswerf in Gdańsk. Gedurende die Poolse noodtoestand is hy tussen Desember 1981 en Oktober 1982 geïnterneer.

Ná Pole se politieke omwenteling in 1989 het Kaczyński aan die ronde tafel-onderhandelings tussen die Poolse regering en nie-kommunistiese opposisiegroepe deelgeneem. Tussen 1989 en 1991 was hy 'n lid van die Poolse Senaat en is daarna as 'n afgevaardigde vir die party Sentrumalliansie (Porozumienie Centrum) tot die Poolse parlement (Sejm) verkies. In 2000 en 2001 het hy die amp van Minister van Justisie beklee. Vanaf 18 November 2002 tot sy inhuldiging as Poolse president het hy as stadspresident (opperburgemeester) van Warskou gefungeer.

Op 19 Maart 2005 het Kaczyński amptelik bekend gemaak dat hy as kandidaat in die Poolse presidentsverkiesing in die herfs van 2005 sou staan. In die eerste rondte van die verkiesing op 9 Oktober 2005 het hy 'n tweede plek behaal terwyl die kandidaat van die Burgerplatform (Platforma Obywatelska), Donald Tusk, die meeste stemme op homself verenig het. Kaczyński het hom sodoende vir die herstemming gekwalifiseer wat op 23 Oktober gehou is en verassenderwys daarin geslaag om sy teenstander Tusk met 54,04 persent van die uitgebragte stemme te verslaan. Ná die oorwinning in die algemene verkiesing het Kaczyński se party PiS ook 'n meerderheid in die presidentsverkiesing behaal.

Politieke standpunte

Binnelandse beleid

Kaczyński se politieke oortuigings is as behoudend, nasionaal, Rooms-Katoliek en anti-kommunisties bestempel.^[1]^[2] Hy het steeds gewys dat hy nie vir omstredenheid geskrik het nie. Kaczyński het hom sedert die 1990's vir die herinvoering van die doodstraf in Pole uitgespreek^[3] en was ook nie bereid om gelyke regte aan homoseksueles toe te staan nie.^[4]

As stadspresident van Warskou het hy in 2004 en 2005 'n verbod op 'n betoging van gay mense, wat plaaslik as Parada Równości bekend staan, geplaas. Die verbod is deur die Europese Hof vir Menseregte as 'n skending van 'n verskeidenheid menseregte beskou, waaronder die reg op vrye vergadering.^[5] Die parade is uiteindelik gehou. Kaczyński was realis genoeg om te besef dat sy standpunte deur baie ander nie gedeel sou word nie.

Vir Kaczyński was die stryd teen ekonomiese en sosiale ongelykhede 'n politieke opdrag, net soos gelyke geleenthede vir alle geweste van Pole en veiligheid vir sy burgers. Hy was 'n voorstander van 'n uitgebreide welvaartstelsel en gesinsvriendelike wetgewing, maar ook van 'n presidensiële regeringstelsel soos dié van Frankryk en die Verenigde State wat meer bevoegdhede aan die Poolse staatshoof sou verleen.

Lech Kaczyński was aktief betrokke by die ondersoek na Pole se kommunistiese verlede en die vervolging van politieke misdadigers. Die amptelike beleid van Pole was om baie nie-amptelike medewerkers en handlangers van die eertydse Poolse veiligheidsorgane ná 1989 nie op te spoor nie sodat baie van hulle steeds hul politieke en ekonomiese poste beklee het.

Die verhouding tussen Kaczyński en die eerste minister Donald Tusk was voortdurend gespanne. So het die staatspresident, wat toe 'n amptelike besoek aan Georgië afgelê het, nie die toespraak bygewoon wat Donald Tusk as opvolger van Jarosław Kaczyński op 23 November 2007 in die Poolse parlement gehou het nie - 'n ongekende gebeurtenis in die moderne geskiedenis van die land.

Die politieke teenstanders van Kaczyński - veral lede van die Poolse Verenigde Arbeidersparty PZPR se opvolger, die Sosiaal-Demokratiese Party SLD (Sojusz Lewicy Demokratycznej) - het die politieke standpunte van die president en sy party as "Kaczisme" afgekraak. Die president en sy tweeling is selfs as "mannetjieseende" betitel - hul van Kaczyński is van die Poolse term vir "eend", kaczka, afgelei.

Geskiedkundiges waardeer Kaczyński nogtans as 'n bekwame staatsman wat 'n politieke stem aan sterk behoudende en nasionaal-gesinde Pole gegee het - en veral aan mense wat deur Pole se toetreding tot die Europese Unie (EU) nadelig geraak is. Met sy beleid, wat steeds daarop gemik was om Pole se invloed in die EU te versterk, het hy hierdie mense in die Poolse politiek ingebind.^[6]

In die weke voor sy skielike dood het sy gewildheid in Pole afgeneem - volgens meningspeilings in Februarie 2010 was 62 persent van die Poolse kiesers ontevrede met sy beleid. Nogtans was hy blykbaar vasbeslote om vir 'n herverkiesing te staan. Sy besoek aan Katyn in April 2010 was moontlik ook as die begin van 'n verkiesingsveldtog beplan.^[7]

Buitelandse, ekonomiese en Europa-beleid

Lech Kaczyński se buitelandse beleid was veral gemik op die ondersteuning en bevordering van demokratiese groeperings en partye in die voormalige Sowjet-republieke en dié lande se strewe na onafhanklikheid. Hy het as 'n geesdriftige ondersteuner van sowel die "Oranje Rewolusie" in die Oekraïne asook van demokratiese bewegings in Georgië en Wit-Rusland opgetree - 'n beleid wat die geo-strategiese belange van die Russiese Federasie geraak en skerp kritiek uit die Moskouse Kremlin uitgelok het.

Op 11 September 2006 het Kaczyński politieke gesprekke met die Israelse president Mosje Katzav in Jerusalem gevoer. Katzav het die Poolse staatshoof se vasbeslote optrede teen anti-semitisme gewaardeer, terwyl Kaczyński 'n vergroting van die Poolse VN-kontingent UNIFIL in Libanon aangebied het. Ten opsigte van sy Europa-beleid was Kaczyński ten gunste van 'n onafhanklike Poolse beleid teenoor die Europese Unie, 'n houding wat ook die uitstel van die invoering van die Europese geldeenheid Euro ingesluit het.

Kaczyński se energiebeleid was onder meer daarop gemik om die afhanklikheid van olie- en gasinvoer uit Rusland te verminder. Die Russies-Duitse ooreenkoms oor die bou van die Noord-Europese gaspyplyn Nord Stream deur die Oossee is sowel deur Pole as die Baltiese lande skerp gekritiseer. Kaczyński het Duitsland en Rusland se beleid in hierdie verband met wantroue bejeën. Ook die beplande "Sentrum teen Verdrywings" in Berlyn het betrekkinge tussen Pole en Duitsland tydelik vertroebel.

Vir die Duitse media was die oorwinning van 'n regse koalisie in Pole grotendeels 'n teleurstelling. Die pittige en satiriese kritiek wat die links-alternatiewe dagblad Die tageszeitung (taz) in Junie 2006 op die politieke standpunte van Lech Kaczyński en sy tweeling gelewer het, het tot politieke spanninge tussen die twee lande gelei. Poolse regeringslede het die betrokke koerantartikel as beledigend beskou en met regstappe gedreig, terwyl die Berlynse regering na die beskermde reg van persvryheid in Duitsland verwys het. Kaczyński het vervolgens sy deelname aan 'n geskeduleerde Duits-Frans-Poolse spitsberaad "om gesondheidsredes" gekanselleer.

Die Duitse bondspresident Horst Köhler het later moeite gedoen om die vriendskapsbande tussen die twee lande weer te verstewig. Die Duitse minister van buitelandse sake, Guido Westerwelle, het Warskou ná sy inhuldiging in 2009 as die eerste bestemming vir 'n amptelike besoek gekies.

Dood

Op 10 April 2010 was Kaczyński op pad om die 70ste herdenking van die massamoord op Poolse offisiere in die Russiese dorp Katyn by te woon. Sy vliegtuig, 'n Toepolef Tu-154M van die Poolse Lugmag, het kort voor die landing op die lughawe van Smolensk in 'n bosgebied neergestort.

Nadat hy nie deur die Russiese regering uitgenooi is om saam met die Poolse premier Donald Tusk aan die herdenkingsplegtighede in Katyn deel te neem nie, het Kaczyński die inisiatief geneem om saam met 'n delegasie van Poolse politieke, militêre en ekonomiese leiers na Rusland te vlieg om 'n versoenende toespraak in Katyn te hou. Die regeringsvliegtuig, wat hy vir hierdie doeleinde gehuur het, kon moontlik vanweë mis en slegte sig nie dadelik op Smolensk-lughawe land nie. Die tweede landingspoging^[8] het misluk nadat die Toepolef-straler boomtoppe geraak het. Dit het blykbaar te laag gevlieg en in 'n bosgebied neergestort. 'n Brand wat in die wrak uitgebreek het, is vinnig deur Russiese brandweermanne geblus, maar alle passasiers is op die toneel dood.

Die sterflike oorskot van die Poolse president is een dag ná die vliegtuigongeluk na Warskou oorgebring en in die kapel van die presidentspaleis opgebaar. Een van die deelnemers aan die afskeidsplegtigheid in Rusland was die Russiese regeringsleier, Wladimir Poetin.^[9] Die sterflike oorskot van Kaczyński se eggenote, Maria, is eers twee dae ná die ongeluk geïdentifiseer.^[10]

Sejm-maarskalk Bronisław Komorowski het volgens die bepalings van die Poolse grondwet die president se funksies oorgeneem.

Fotogalery

Rouende mense het naby die toneel van die ongeluk blomme en kerse neergelê
Warskou op 10 April
In Warskou het rouende burgers duisende kerse voor die presidentspaleis aangesteek
Die Duitse bondskanselier Angela Merkel verlaat die Poolse ambassade in Berlyn saam met haar eggenoot nadat sy die boek van meegevoel geteken het
Die presidentspaar is in die presidentspaleis opgebaar
Uitvaartdiens in die Krakause Sint Maria-kerk
Die presidentspaar is in die kripte van die Wawel-katedraal in Krakau te ruste gelê