Wys bron van Distikstofpentoksied

{{Chemiekas2
|struktuur=Dinitrogen pentoxide.svg
|struktuur2=Dinitrogen-pentoxide-3D-balls.png
|formule={{chem|N|2|O|5}}
|Smeltpunt= 41&nbsp;°C
|Kookpunt = Ontbind >50&nbsp;°C (kan ontplof)
|Oplosbaarheid= Reageer met water; opl. in {{chem|H|C|Cl|3}}, {{chem|S|O|2|Cl|2}}, {{chem|H|N|O|3}}
|CASNo=10102-03-1
|MolereMassa=108,0105 g/mol
|Digtheid=2,17 g/cm3
|Ruimtegroep=P6{{subb|3}}/mmc
|eenheidsel=a=5,45 c=6,66
}}

'''Distikstofpentoksied''' is 'n [[stikstofoksied]] met formule {{chem|N|2|O|5}}. In hierdie verbinding met [[suurstof]] het [[stikstof]] die hoogste [[oksidasietoestand]] N(V). Dit is die [[anhidraat]] van [[salpetersuur]]. Dit is 'n vastestof met 'n lae smeltpunt, wat daarna ontbind, soms met 'n ontploffing.

== Reaktiwiteit ==
{{chem|N|2|O|5}} kan gevorm word deur [[salpetersuur]] op fosforoksied te drup:
:<math>4HNO_3(l) + P_4O_{10} \to 2N_2O_5(s) + 4HPO_3(l)</math>

{{chem|N|2|O|5}} is 'n sterk [[oksidasie|oksideermiddel]] en word gebruik om watervrye nitrate te vervaardig, bv: <ref>{{Ref:Weller}}</ref>
:<math>N_2O_5(s) + Na(s) \to NaNO_3(s) + NO_2(g)</math>

{{chem|N|2|O|5}} reageer vryelik met water, byvoorbeeld vog in die lug, om salpetersuur te vorm:

:<math>N_2O_5 + H_2O \to 2HNO_3</math>

{{chem|N|2|O|5}} word soms opgelos in suiwer salpetersuur. Hierdie oplossing verhoed die ontstaan van water, omdat dit onmiddellik deur die pentoksied in salpetersuur omgesit sal word. {{chem|N|2|O|5}} ondergaan 'n dissosiasie-ewewig in hierdie oplossing en vorm ione:
:<math>N_2O_5 \leftrightharpoons NO_2^+ + NO_3^-</math>

Dit kom ooreen met die heksagonale kristalstruktuur wat uit plat driehoekige nitraat-ione en lineêre nitroniumione bestaan.<ref>''Structure and Chemistry of Crystalline Solids'' {{Outeur|Bodie Douglas, Shi-Ming Ho}} Springer Science & Business Media, 2007, ISBN 0-387-36687-3, 9780387366876</ref> Dit is in der waarheid 'n ''[[Sout (chemiese stof)|sout]]'': nitroniumnitraat. Die damp bestaan nogtans uit {{chem|O|2|N}}-O-{{chem|N|O|2}}-molekule. <ref>''Molecular structure of dinitrogen pentoxide in the gas phase. Large amplitude motion in a system of coupled rotors'', {{Outeur|Bruce W. McClelland, Lise Hedberg, Kenneth Hedberg, Kolbjoern Hagen}}, J. Am. Chem. Soc., 1983, 105(12), bls 3789–3793</ref>

{{chem|N|2|O|5}}-oplossings in salpetersuur kan gebruik word om watervrye metaalnitrate te vervaardig. 'n Toriumnitraathidraat gee aanvanklik 'n adduk:

:<math>Th(NO_3)_4\bullet4H_2O + 5N_2O_5 \to  Th(NO_3)_4\bullet2N_2O_5 + 8HNO_3(l)</math>

Die adduk kan in vakuum verhit word tot 150-160&nbsp;°C om die watervrye {{chem|Th|(N|O|3|)|4}} vry te stel.<ref>''Advances in Inorganic Chemistry and Radiochemistry, Deel 6'' {{Outeur|H. J. Emeléus, A. G. Sharpe}} Academic Press, 1964, ISBN 0-08-057855-1, ISBN 978-0-08-057855-2</ref>

== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Chemiesaadjie}}
{{Navigasie NxOy}}
[[Kategorie:Anorganiese verbindings]]
[[Kategorie:Verbindings van stikstof]]