יודענראט

יודנראט (אָדער יידנראָט; אויף דייטש: Judenrat) איז דער נאָמען פון דער יידישער ראָט וואָס איז צונויפגעשטעלט געוואָרן דורך די נאציס, מיטן באפעל פון ריינהארד היידריך, אין די געטאָס און אָקופּאציע־געגנטן בעת די חורבן אייראָפּע. דער ראָט איז געווען פון רבנים, פּאָליטיקער, און אנדערע חשובֿע לייטן וואָס זיינען אין אלגעמיין אויסגעוויילט געוואָרן דורכן יידישן ראָט (נאָך וואָס די נאציס האָבן דאָס באשטעטיקט), און מאנכמאָל זיינען זיי געטייט געוואָרן דורך די נאציס.

יודנראטס אויפגאבע

זייער צוועק איז געווען אנפירן דעם לעבנס-נייטיקער-שטייגער פון די יידן אין געטא. ווי צב"ש: זארגן פאר זייער וווינונג, מעדיצין, דערציאונג, ארבעט, זיכערהייט, טראנספארט, רעליגיע אא"וו. אין געוויסע געטאס האבן זיי ארויסגעלאזן באזונדערע געטא-געלט און מארקן. אויך האבן זיי באשטימט א יידישע פאליציי וואס האבן אכטונג געגעבן אויפן סדר אריינגערעכנט אויספירן נאציסטישע באפעלונגען ווי צב"ש פירן יידן צו די ארבעטס לאגער, קאנפיסקירן יידישע פארמעגן, און צום טרויערן סוף פירן קינדער מיט פרויען צו די פארניכטונג לאגערן.

יודנראטס קווענקלעניש

דער יודנראט איז געווען אין א קווענקלעניש לגבי ווי אזוי זיך צו פירן מיט אזעלכע געזעצן וואס זיינען געווען צו שלעכטס טאן די יידן. אזעלכע האבן געטענהעט אז ס'בעסער זאלן די יידן אויספירן די שרעקלעכע געזעצן אײדער די ברוטאלישע נאציס. אזעלכע האבן געטענהעט אז אויף יעדן פאל טאר נישט א ייד זיך מיטטיילן צו העלפן די נאציס. אין פאקט האבן זיך טאקע עטלעכע יידנראטן גענומען זייער לעבן, אזעלכע האבן זיך געלאזט הרגענען דורך די נאציס ווען זיי האבן זיך צוריקגעהאלטן פון דורכפירן די נאצישע געזעצן. צב"ש אדאם טשערניאקאוו דער הויפט פירער פון ווארשעווער געטאס-יודענראט האט זיך גענומען דאס לעבן ווען ער איז באפעלט געווארן אויסצושטעלן א ליסט פון יידן וואס זיינען געשטעלט געווען אפשיקן צו די פארניכטונג לאגער.

יודענראטס האנארארס

אין אלגעמיין האבן די נאצים אויסגעבעסערט די יודענראטס-מיטגלידערן אין פארשידענע זאכן, זיי האבן באקומען מער עסן און האבן נישט געדארפט גיין ארבעטן אין די ארבעטס לאגער.