BQYTE

HIfO'NG DAN THIfC HANH •

- - -' - ?
55 KY THUAT
•
BIEU DIfONG CO BAN
(DUNG CRO DAo TAO CU NRAN DIED DUONG)

..•. .' ." ...

NHA XUAT BAN GIAO DVC VieT NAM
HA NQI- 2010
 Vl) KHOA HOC vA DAo T~O - BO Y TE

Chu bien
TS. DO DINH XUA.N
ThS. TRAN THl THU!N

Nhung nguoi bien sO;;ln

ThS. TRAN THl THU!N
ThS. NGUYEN THl SU'dNG
ThS. DoAN THl ANH LE
ThS. TRAN THl)Y KHANH LINH
ThS. NGUYEN M~NH DUNG
CN. TONG VINH PHU
ThS. vO THl MINH PHU'QNG
ThS. HOANG CONG CHANH
BS. NGUYEN DANG THANG
BSCKII. TRAN DUC THAI
TS. LEVAN AN
TS. NGUYEN THl KIM HOA

Thu ky bien sO;;ln

ThS. NGUYEN M~NH DUNG

Tham gia tc3chuc blm thao

ThS. PHI VAN THA.M
TS. NGUYEN M~NH PHA
 Lcn NOI DAU

Ky nang th1;lCh~mh Dieu dUdng g6m 55 ky thu~t cd ban dUQcDieu dUdng th1;lC
hi~n t?i cac cd s6 kham va chua b~nh. Cac ky thu~t nay dUQcch<;m19Ctit cac nha
quan ly, giang vien 6 cac trudng D?i h9C, Caa d:lng daa t?a Dieu dUdng co uy tin
trang nudc nhiim dap ung nhu cftu chufln haa, thong nhat va c~p nh~t cac ky thu~t
Dieu dUdng. D6ng thdi dUQcs1;lgiup dd, co van cua cac chuyen gia nudc ngaai (Ha
Lan, Anh) ve cach thiet ke cuon sach dung cha sinh vien Dieu dtidng; cac btidC cau
truc xay d1;lngd~ phu hQp vdi nqi dung kien thuc c:in thiet cha ky nang th1;lChanh
Dieu dUdng va dap ung phudng phap W h9Ccha sinh vien Dieu dUdng.
Cuon sach dUQcbien sa?n b6i cac giang vien chuyen nganh Dieu dUdng cua
cac trudng D?i h9C Y Ha Nqi, D?i h9C Dieu dUdng Nam Dinh, D?i h9C Y Hue va
D?i h9C Y-DuQc Thanh pho H6 Chi Minh. Nqi dung cuon sach dUQcph an ra lam
lOch udng va chia thanh 2 t~ p.
T~p 1 tu chudng I den chudng V
Chudng I: Cac ky thu~t lam giudng va cham soc ngtidi b¢nh t?i gitidng
Chudng II: Cac ky thu~t v~ sinh ca nhan
Chudng III: Cac ky thu~t thea d6i va tham kham
Chudng IV: Cac ky thu~t vo khufln
Chudng V: Cac ky thu~t cha an va cham soc bai tiet
T~p 2 tu chudng VI den chudng X.
Chudng VI: Cac ky thu~t dua thuoc vaa cd th~
Chudng VII: Cac ky thu~t truyen dich
Chudng VIII: Cac ky thu~t thay bang vet thudng
Chudng IX: Mqt so ky thu~t khac
Chudng X: Cap cuu ban dfru
Cuon sach dUQctrinh bay tuan thea phudng phap giang d?y tich c1;lc,vua la tai
li~u danh cha sinh vien crt nhan Dieu dUdng t1;lh9C, cling co th~ lam tai li~u cha
cac sinh vien thuqc cac chuyen nganh khac cua Y h9C d.n tham khaa mon Ky
thu~t Dieu dtidng cd ban.
Trang qua trinh bien sa?n, m:Itcdu cac tac gia da. rat co g:1ng nhung ch:1c ch:1n
se khong tranh khoi cac thieu sot, chung Wi mang nh~n dtiQCs1;ldong gop cua quy
d6ng nghi~p va quy b?n d9C.

Dong chu bien

TS. D6 Dinh Xuan
ThS. Triin Th! Thu~n
 LdI GIOI THIltU

Tht,ic hi~n mQt so digu Lu~t Giao dl,lc, BQ Giao dl,lc & Dao t~o va BQ Y te dii
ban hanh chudng trinh khung dao t~o Clf nhan Digu duBng. BQY te t6 chuc bien
so~n tai li~u d~y - h9c cac mon cd sd va chuyen mon theo chudng trinh tren
nhilm tung buck xay dt,ing bQ sach chufln trong cong tac dao t~o nhan It,iCy te.
Sach HUdng dan thlfc hanh 55 ky thuijt die'u duiing dli<;lCbien so~n dlja
tren chudng trinh giil.Odl,lc cua cac Trudng D~i h9C Digu duBng tren cd sd chudng
trinh khung dii dU<;lC phe duy~t. Sach dU<;lC
cac nha giao giau kinh nghi~m va tflln
huyet voi cong tac dao t~o bien so~n theo phudng cham: Kien thuc cd ban, h¢
thong; nQi dung chinh xac, khoa h9C; c~p nh~t cac tien bQkhoa h9C, ky thu~t hiQn
d~i va tht,ic ti~n ViQt Nam.
Sach HUdng dan thlfc hanh 55 ky thuijt die'u duiing dii dU<;lC
HQi d6ng
chuyen mon thflm dinh sach va tai liQu d~y - h9C chuyen nganh Clf nhan Digu
duBng cua BQ Y te thflm dinh nam 2009. BQ Y te quyet dinh ban hanh lam tai
liQu d~y - h9C chinh thuc cua nganh Y te. Trong thdi gian tu 3 den 5 nam, sach
phai dU<;lCchinh ly, b6 sung va c~p nh~t.
BQ Y te xin chan thanh cam dn cac tac gia va HQi d6ng chuyen mon thflm
dinh dii giup hoan thanh cuon sach. Cam dn TS. Le Thi Binh; CN. Nguy6n Thi
Kim Loan dii d9Cva phan biQn gap y kien cho viQchoan thanh cuon sach, kip thdi
phl,lc Vl,lcho cong tac dao t~o nhan It,icy te.
Vi lc1n dc1u xuat ban, chung toi mong nh~n dU<;lCy kien dang gap cua d6ng
nghiQp, cac b~n sinh vi€m va cac dQc gia d~ sach dU<;lchoan thiQn hdn trong lc1n
tai ban sau.

VlJ KHOA HOC vA BAo T~O - BO Y TE

 M1)CL1)C

Ldi gidi thil$u 3

Ldi n6i d:i u , 5
M \IC h;lC 7
Chzidng I. cAc KY TIIUAT LAM GnJoNG vA cHAM sac NGDOI B~NH T~I QIDONG 9
D0i ctidng 9
1. Ch win bi gi tidng b9nh 12
0' •
2 . Th ay val ? • ., , b~ h ~
, • 35
trm gl tidng co ngtidl <;n nam .
3. Tti the' nghi ngdi tri li9u thong thtidng 47
4. Co dinh ngtidi bl$nh 63
~ V~
u. 0n c h;!
uyen ngtidl, . b~
<;nh . 67

Chzidng II. cAc KY TIlUAT V~ SINH cA NilAN 76

1. D0i ctidng 76
2. Illia tay thtidng quy 79
:3. Sat khuftn tay b~ng dung dich c6n 87
4. Vl$ sinh rang mi9ng cho ngtidi bl$nh 89
~. d au c h 0 ngtidl' . b <;n
6 . G 91 A' ~ h t 1. gltidng
. , 96
.
0
6. Tllm cho ngtidi b9nh t9-i gitidng 100
7. Vl$sinh vung h~u man sinh d\Ic cho ngtidi bl$nh 104

Chztdng Ill. cAc KY nluAT THEO DOl vA THAM KHAM 114

1. D0i ctidng 114
2 . K-y t h U0t
A lA'
ay dA'au 1....~
1I1<;U . h ton
SIn ~ . 116
3. Ky nang do chieu cao 137
4. Do can n~ng 146
6. Ky thu~t sli d\Ing may monitor.. 166
6. Ky thu~t ghi dil$n tim 174
7. I(haln th{; chU"t 183

Chzidng TV: KY THUAT VO KHUAN 217

1. D0i ctidng 217
2. Rlia tay ngo0i khoa (rlia tay va khuftn) 220
3. Ky thu~t mang gang va khuftn 229
0'
4. Ky thu~t m~c va cdi ao choang va khuan
?

236
6. Chuftn bi d\Ing c\I til$t khuftn 243
6. Ky thu~t khli khuftn - Ti9t khuftn d\Ing c\I 248
7. Quy trinh lam S0ch - C9 rlta d\Ing C\I 255
Chuang v. cAc KY THuA'r CRO AN vA CHAM: s6c BAI TIET 259
1. I)<;ti cu'dng 259
2. HE>trc;Jcho ngtidi b9nh , 262
:3. Di,it ong thong d::,tday 271
4. Sli dl;lng bo vit, bo dl?t 285
5. D~~tong thong van tnjc trang 290 ,I
6. !(y thu:1tt thl;lt thao 295
7. Thong ti6u nil 301
8. Thong ti6u naln 308
9 .. D"an 1tiu ntidc tleu r-
,.:1
len tl;lC 314
10. Ky thu:1tt rlia bang quang 319
11. Ky thuQ-t rlia bang quang lien tl;lC 326
12. Ghi chcp va theo d6i ltic;Jngdich van va ra 332
T~li li9U thaln khao 338
 ChudngI

cAc KY THU~T LAM GIVONG vA CHAM sac

NGlJdl B~NH T~I GllJONG

f)~1 ClJdN·G

1. GIOI THIltU TOAN' clnfdNG

1.1. Danh sach cac ky nang trong chlidng

- Chmln bi giu'dng:
+ Giu'dng binh thu'dng.
+ Giu'dng ngo~i khoa.
+ Giu'dng co thiet bi.
Thay vai trai giu'dng co ngu'di b~nh voi:
+ M<)tvai trai.
+ Hai vai trai.
- Cac tu' the khac nhau cua ngu'di b~nh niim tren giu'dng.
- Ca dinh ngu'di b~nh.
- Ky thu~t v~n chuy~n ngu'di b~nh.

1.2. Ml;lc tieu chung toan chlidng

1. Nh¢n thuc tam quan tr9ng cua vi~c chudn bi giuitng tg,i khoa phong.
2. Li~t ke cac yeu cau cua giuitng b~nh, mo ta cac nguyen t&c trai giuiJng.
3. Chudn bi day du dl;lng Cl;lcho titng log,igiuitng.
4. Thljc hi~n quy trinh ky thu¢t chudn bi cac log,igiuitng.
5. Thao lu¢n va tlj ren luy~n vi thai dt} khi thljc hi~n dl dam bao slj an toano

2.1. Gioi thi~u t6ng quan

.Giu'dng b~nh la ndi ma ngu'di b~nh niim d~ nghi ngdi, du'ang b~nh va th\ic
hi~n cac sinh ho~t ca nhan nhu' an uang, giai tri, tiep khach V.v..., ngoai ra cling
t~i giu'dng b~nh ngu'di b~nh con du'Qckham, digu tri va cham soc.
Tuy theo tinh tr~ng cua ngu'di b~nh, co nhung ngu'di b~nh kh6ng co kha nang
rdi khoi giu'dng, vi~c nu6i du'ang,sinh ho~t, tiim, d~i ti~u ti~n dgu th\jc hi~n t~i
giu'dng, do do van dg fim'u'ot, v~ sinh lay nhi~m la nhung tac nhan lam cho nguy
cd nhi~m trung da, loet tren da phat tri~n nhieu hdn va se lam thdi gian n~m vi~n
keo dai, nglidi. b~nh suy ki~t va b~nh trd nen tnlm tr9ng hdn.
Vi v~y, ~lidng b~nh cAn co nhung ti~n nghi, an toan va dap ung cho vi~c thay
d6i hi the cling nhli dap ung cho nhu c:1utrong vi~c dieu tri cham soc b~nh keo dai.
Dieu dlidng c:1n biet nhu c:1u cua nglidi b~nh d~ giup nglidi bi;nh thoai mai an
tam khi nl1m vi~n va tranh dliqc nhung bien chung do nl1m lau. Chw1n bi gilidng
b~nh con giup t~o ve my quan cho khoa phong, co s~n gilidng d~ tiep nh~n nglidi
b~nh, ngoai ra con giup bao v~ sv an toan cho nglidi b~nh dung theo quy dinh.
Dieu dlidng cling c:1n phan bi~t dEichufln bi cho cae lo~i gilidng va cham soc
cae nhu c:1u cua nglidi bi;nh t~i gilidng:
- Chufln bi gilidng binh thlidng dEis~n sang don nglidi b~nh moi VaGkhoa phong.
- Chufln bi gilidng ngo~i khoa dEis~n sang don nglidi bi;nh sau khi ph~u thu~t.
- Thay gilidng co nglidi bQnh nl1m t~o sv an toan cho nglidi bQnh ma nglidi
dieu dlidng v~n co th~ thay dliqc vai tdi gilidng.
- Cach thay d6i cae tli the nglidi bQnh tren gilidng, t~o sv thoai mai tiQn nghi
cho nglidi b<;nh.
- Cae phlidng phap co dinh nglidi b~nh t~i gilidng nl1m, d~ dam bao an toan
cho hQ va cae nglidi xung quanh.
- Cae phlidng phap v~n chuy~n nglidi bQnh rdi kh6i gilidng va v~n chuy~n hQ
len gilidng.

2.2. Ki~m tra trtiae gio h<.>e

Ph an bi~t dung sai die diu sau biing each tieh <"'> vao e{>tD eho diu dung,
e{>tS eho diu sai

STT N{>idung D S
1 Gilidng b~nh la phlidng ti~n dEinglidi bQnh nghi ngdi va ngu
Khung g~lidng nen ~hia lam hai ph:1n dEico thEi nang len
2
h~ xu6ng
3 V~t gilidng nen co cau true thlia co 16
C:1n dieu khiEin thay d6i vi tri cua gilidng nen d:';ltd ndi
4
ma nglidi bQnh kh6ng th~ tv dieu khiEin
5 Chi chufln bi gilidng khi co nglidi b~nh moi nh~p vii;n
Sau khi nglidi b~nh tv vong phai thay vai trai dEi don
6
nglidi bi;nh moi
Thdi gian thay vai trai gilidng thu~n ti~n nhat la bu6i
7
sang khi gilidng tr6ng
8 Chwln bi giudng ngo~i khoa dU<;lc
thl,lc hi~n t~i phong m6
Thay d6i vi tri cua dliu hay chan giudng tuy thuQc vao yeu
9
cliu cua ngudi b~nh
"

10 Giudng tu the Fowler la dliu giudng cao 90°

Giudng tu the Trendelenburg la toan bQ giudng nghieng
11
voi d~u giudng doc xuong thap
12 Giudng khong clin co song chl'in hai ben
Tam cao su dU<;lCdung d~ td.i cho nhung trudng h<;lpngudi
13
b~nh co nhieu dich tiet ,

14 Vai phu cao su thudng nho hem tam cao su

15 Vai trai giudng phai thflng d~ tranh de ep cho ngudi b~nh
 ~ , A

CHUAN BI GIVdNG BI;:NH

1. GIOI THIitU TONG QUAN

ChUlln bi giudng b~nh can gmp tlilo ve my quan cho khoa phong, co s~n
giudng d~ tiep nh~n ngudi b~nh, ngoai ra can giup bao v~ s1;ian toan cho ngudi
b~nh dung theo quy dinh. Khi ngudi b~nh nh~p vi~n dC'n khoa phong, tam ly h9
rat 10 liing vi tat ca m6i trudng trong bu6ng b~nh hllu nhu xa llilkhac voi ndi n&:tn
nghi tlili gia dinh h9, do do vi9C chufln bi cho giudng n&m dU<;JcsKn sang se t"~o
tam ly an tam, tin tUdng cua ngudi b~nh v{ji nhan vien y te. Hdn nua giudng
b~nh se l~ ndi ma ngudi b~nh n&m d~ ngh! ngdi, duang b9nh va th1;iChi9n cac
sinh hOlilt ca nhan nhu an ueing, giai tri, tiep khach v.V..., ngoai ra cling tlili
giudng b~nh ngudi b~nh can dU<;Jc kham dieu tri, va cham soc. Do do, giudng n&m
dn dU<;Jc chufln bi ti~n nghi, phil h<;Jpv{ji tinh trlilng ngudi b¢nh nhu chufln bi
giudng ni?i khoa cho ngudi b~nh nhE;\ co th~ rdi khoi giudng d~ t1;idi den nha v9
sinh ho~c tinh trlilng cua ngudi b9nh kh6ng co kha nang rdi khoi giudng, vi9C
nu6i dUdng sinh hOlilt,tiim, dlili ti~u ti~n deu th1;ichi~n tlili giudng, do do van de
flm u{jt, vf; sinh- lay nhi~m la nhung tac nhan lam cho nguy cd nhi~m trung da,
loet tren da phat tri&rt..~cu hdn va se lam thdi gian n&m vi¢n keo dai, ngudi
'f

bf;nh suy ki¢t va b~nh trd nen trllm tr9ng hdn clln co nhung tam vai cao su chen
lot ho~c co d~m hdi phong cheirig loet.
Deii v{ji ngudi bf;nh sau phfru thu~t giudn;'b~nh clln co nhung ti~n nghi, an
toan va dap ung cho vi~c thay d6i tu the cling nhu dap ung cho nhu cllu trong
vi9c dicu tri cham soc b~nh tlili khoa h~u phfru.
Dicu dUdng clln biet nhu cllu cua ngudi b~nh d~ giup ngudi b~nh thoai mai
an tam khi n&m vi~n va tranh dU<;Jc nhung bien chung do niim lau. Dicu duang
cung dn ph an bi~t d~ chufln bi cho cac lOliligiudng:
- Chufln bi giudng binh thudng
- Chufln bi giudng ngolili khoa

2. MlJC TIEU KY NANG

1. M6 ta cac nguyen tdc trai giltdng.
2. Chudn bj cMy du dl;lng Cl;lcho tling loc;igiuiing, lift he cae yeu cdu coo giuiJng b¢nh.
3. ThljC hi¢n quy trinh ky thutj,t chudn bi cac log,i giudng.
4. Nhtj,n thuc tdm quan trQng cua vi¢c chudn bj giudng tg,i khoa phong.
5. Xac djnh slj tlj ren luy¢n v~ thai df) khi thzjc hi¢n dl dam bao szj an toan.