Đàm phán với tổng thống Syria, vấn đề vẫn rất nhạy cảm

Có nên nói chuyện với tổng thống al-Assad hay không ? Đó là vấn đề mà cho tới nay vẫn rất nhạy cảm đối với cộng đồng quốc tế, nhất là đối với các nước phương Tây, vốn vẫn lên án mạnh mẽ những hành động đàn áp của chế độ này.

Cho tới nay, chính quyền tổng thống Obama quan tâm nhiều hơn đến việc chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo và vẫn liên tục yêu cầu tổng thống Syria phải từ chức. Vấn đề phải thống nhất với nhau về phương thức thương lượng với chế độ Damas.

Hoa Kỳ đã từng tham gia vào cuộc đàm phán giữa đại diện phe đối lập Syria và đại diện chính quyền Assad tại Genève vào đầu năm nay. Nhưng cả hai đợt đàm phán đều đã không đạt kết quả nào và chính Ngoại trưởng Kerry hôm qua đã nhìn nhận rằng « Assad không hề muốn thương lượng ».

Như vậy tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ về việc cần phải nói chuyện với tổng thống Syria phải chăng có nghĩa là Washington đã thay đổi thái độ đối với lãnh đạo chế độ Damas ? Hôm qua, sau tuyên bố của ông Kerry, phát ngôn viên bộ Ngoại giao Mỹ Marie Harf đã vội xác định ngay là không hề có thay đổi lập trường trên hồ sơ Syria, bởi vì nếu có thương lượng thì sẽ là với các đại diện của chế độ Damas hơn là với tổng thống Assad. Trong một thông cáo, bà Marie Harf khẳng định : « Không có tương lai cho một nhà độc tài tàn bạo như Assad ở Syria ».

Rõ ràng chính quyền Obama thấy rằng đây là một vấn đề có thể gây bất đồng trong cộng đồng quốc tế nói chung và giữa các phương Tây nói riêng. Ngay sau tuyên bố nói trên của ông Kerry, phát ngôn viên bộ Ngoại giao Anh hôm qua đã nói ngay là « Assad không có chổ trong tương lai của Syria ».

Về phía Pháp, vào đầu tháng 3 vừa qua, tổng thống François Hollande cũng đã từng tuyên bố rằng tổng thống Assad, « kẻ chịu trách nhiệm chính về nổi thống khổ của người dân Syria », không phải là một đối tác « đáng tin cậy » trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo.

Trước đó, tổng thống Hollande đã cực lực chỉ trích chuyến đi Syria của bốn nghị sĩ Pháp, trong đó có ba người đã gặp tổng thống Assad tại Damas. Cho tới nay, đối với Paris, giải pháp duy nhất cho Syria là kế hoạch chuyển tiếp chính trị, dựa trên bản thông cáo Genève năm 2012, dự trù thành lập một chính phủ chuyển tiếp bao gồm đại diện của phe đối lập và chế độ Damas, nhưng tổng thống Assad phải ra đi.

Vấn đề là đã bốn năm qua, mọi nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt chiến tranh ở Syria đều đã thất bại, xung đột có nguy cơ còn kéo dài, trong lúc lực lượng Nhà nước Hồi giáo đang kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ ở nước này, cũng như ở nước Irak láng giềng.

Mặc dù từ giữa năm 2014, liên minh quốc tế, dưới sự chỉ huy của Hoa Kỳ đã mở chiến dịch tấn công ồ ạt vào tổ chức Hồi giáo ở Syria và Irak, nhưng lực lượng này vẫn còn rất mạnh.

Như vậy, ngoài việc chấm dứt xung đột ở Syria, quốc tế còn phải tìm cách tiêu diệt, hay ít ra ngăn chận sự bành trướng của tổ chức Nhà nước Hồi giáo. Vấn đề đặt ra bây giờ là có nên xem tổng thống Assad như là một đồng minh trong cuộc chiến chống Hồi giáo cực đoan hay không ?

Đối với Pháp, tổng thống Assad nay hầu như không kiểm soát được gì nữa và như vậy là không có hiệu quả trong việc chống lực lượng Nhà nước Hồi giáo. Nhưng có thể đó không phải là lập trường của Mỹ bây giờ. Tuyên bố của Ngoại trưởng Kerry có thể cho thấy là Washington nay không loại trừ khả năng dựa vào chế độ Damas để dứt điểm với lực lượng thánh chiến Hồi giáo, mà hiện đang đe dọa đến an ninh toàn cầu.