Naar inhoud springen

Stamme (biologie)

Van Wikipedia
(deureverweezn van Substamme)
De belangrykste taxonomische rangn

De stamme (phylum) is e rank in de hiërarchie van de biologische taxonomie. De stamme komt oender 't ryk en boven de klasse. E stamme wordt soms ook nog oenderverdêeld in e substamme (subphylum) en in sommigte gevalln wordn verschillige stammn oendergebrocht in e superstamme (superphylum).

In totoal zyn der by de bêestn een 35-tal verschillige stammn.

By plant'n en schimmels wordt de noame divisie en subdivisie gebruukt in plekke van stamme en substamme.

Nie al de stammn zyn oenderverdêeld in substammn. Stammn met substammn zyn:

  • Arthropoda (geleedpôotign) met substamme Trilobitomorpha, Chelicerata, Myriapoda, Hexapoda en Crustacea.
  • Brachiopoda (oarmpôotign), met substamme Linguliformea, Craniformea en Rhychonelliformea.
  • Chordata (chordabêest'n) met substamme Urochordata, Cephalochordata en Craniata.

Carolus Linnaeus

[bewerkn | brontekst bewerken]

In de taxonomie van Carolus Linnaeus wast er nog gin sproake van stammn. Linnaeus verdêelde de bêest'n in 6 klassn, de Pisces (vissn), Amphibia (amfibien), Aves (veugels), Mammalia (zoogbêestn), Insecta (insectn) en de Vermes (de reste).

Microbiologie

[bewerkn | brontekst bewerken]

Microbiologen gebruken stamme ook vo e rank die leger ligt of species (sôorte) an te duden. E stamme is in da geval e bacteriële kolonie die oentstoan is uut één bacterie op e voediengsbodem, en morfologisch/genetisch t' oenderscheidn is van andere stammn.

Stamme Geweune noame Kenmerkn Beschreevn sôortn
Acanthocephala Hoakworms Hoakn hunder vaste an de dermwand 1150
Acoelomorpha Klêene platte wormtjes zoender moend of derms
Annelida Riengelworms of riengwurms Gesegmenteerde worms 15.000
Arthropoda Geleedpôtigen Gesegmenteerd lyf: kobbn, insectn, kriftachtign, duusdpôotigen… 1.134.000
Brachiopoda Oarmpôotigen Zêebêestn met e twikleppige schelpe. De twi kleppn zyn verschillig van grotte en vorm. 300
Bryozoa of Ectoprocta Mosbêestjes Woaterbêestjes, 1 mm grôot. Tentoakels mè trilhartjes 5.000
Chaetognatha Pylworms Klêene oengewervelde mariene worms 100
Chordata Chordabêestn Bêestn met e chorda, e sôorte van elastische kôorde, die over hêel de rik van de bêeste lopt 100.000
Cnidaria Netelbêestn Bêestn mè netelcelln (kwalln, poliepn, blombêestn) 11.000
Ctenophora Rebbekwalln Bêestn zoender netelcelln, die beweegn deur trilhartjes 100
Cycliophora Kransbêestjes Microscopisch klêene oengewervelde, veelcellige organismn met e zakachtig lyf 3
Echinodermata Stekkervelbêestn Symmetrische zêebêestn (zêesterrn, zêe-egels, zêekomkommers) 7000
Entoprocta Kelkworms Klêene zêeworms. Moend en anus liggen binn e tentoakelkrans 150
Gastrotricha Buukhoarigen Microscopisch klêene oengewervelde bêestn. 690
Gnathostomulida Koakplatworms Microscopisch klêene twislachtige worms 100
Hemichordata Kroagdroagers Worms met e driedêlig lyf bestoande uut e lange romp, e kroage en e slurf 100
Kinorhyncha Stekkerworms Klêene oengewervelde worms met 11 segmentn 150
Loricifera Corsetbêestjes Klêene oengewervelde zêebêestjes met uutwendig skelet 122
Micrognathozoa Styf klêene, platwormachtige bêestjes. Accordeong-achtig boststik 1
Mollusca Wêekbêestn of molluuskn Oengewervelde bêestn met e wêek lyf en een uutwendig kalkskelet (schelpe). 112.000
Nematoda Roendworms Oungesegmenteerde worms met e compleet verteiriengsstelsel Mêer of 25.000
Nematomorpha Peirdhoarworms Oermoendigen 320
Nemertea Snoerworms Zochte, gleddige, slymerige worms 1.200
Onychophora Poaneworms Lyf trekt ip e kruuschienge tusschn e worm en een insecte 200
Orthonectida Simpele mêercellige bêestn 20
Phoronida Hoefyzerworms U-vormige derm 11
Placozoa Plakbêestjes Simpelste bouw van al de mêercellige nie-parasitaire bêestn 1
Platyhelminthes Platworms Langwerpig en plat lyf 25.000
Porifera Spoensn Primitieve mêercellige bêestn die in 't woater leevn 5.000
Priapulida Penisworms Cilindrisch lyf met uutwendige riengn 16
Rhombozoa Klêene parasietn 75
Rotifera Roaderbêestn Klêene mêercellige organismn. Trompetvormig deurzichtig lyf 2.000
Sipuncula Pindaworms Tentoakels roend de moend 144
Tardigrada Beirbêestjes Vuuf segmentn mè vier poar pôotn. 1.000
Xenoturbellida Wormachtige mariene organismn 2
Totoal: 35 2.000.000+