Brugge

Dit artikel es geschreevn in 't Brugs, en da zou best ozô bluuvn.

Brugge

Liggienge binn 't arroundissement Brugge in de provinsje West-Vloandern
Geografie
Gewest	Vloandern
Provincie	West-Vloandern
Arroundissement	Brugge
Liggienge	{{{nb}}} NB {{{ol}}} OL
Coördinoatn	51°12′NB 3°13′OL
Ippervlak	138,40 km²
Inweuners (Bron: NIS)
Inweuners – Vintn – Vrouwn – Bevolkiengsdichtheid	118.284 (01/01/2018) 48,67% 51,33% 854,65 inw./km²
Leeftydsipbouw 0–17 joar 18–64 joar 65 joar en ouder	(01/01/2013) 17,96% 61,60% 20,44%
Buutnlanders	5,86% (01/07/2018)
Weirklôoseidsgroad	5,45% (01/10/2018)
Polletiek
Burgemêester	Dirk De Fauw (CD&V)
Coaliesje	CD&V, sp.a, Open Vld
Zetels CD&V sp.a Open Vld N-VA Groen Vlaams Belang	47 (2019-24) 17 10 6 5 5 4
Dêelgemêentn me postcode
Postcode	Dêelgemêente
8000 8000 8200 8200 8310 8310 8380 8380	Brugge Kôolkerke Sint-Andries Sinte-Machiels Assebroeke Sinte-Kruus Dizzêle Lissewege
And're info
Zonenummer	050
Poliesjezone	{{{polz}}}
Webadres	www.brugge.be

Brugge (utgesproken: Bruhhe) is d'oofdstad van de Vlamsche provinsje West-Vloandern en van 't arroundissement Brugge. 't Ligt in 't nôordwestn van België.

D'oekde stad eêt de vorme van 'n ei en is entwat van een 430 ectoarn grôot. Hêel de stad is mêer of 13 840 ectoarn grôot, woarvan dan der 1.075 ectoarn in zêe liggn. Dêelgemêenten zyn Kôolkerke, Sint-Andries, Sinte-Machiels, Assebroeke, Sinte-Kruus, Dizzêle, Zêebrugge en Lissewege. Der weunn mêer of 116 000 menschen in Brugge, woavan een goeie 20 000 in 't center van 't stad.

Geschiedenisse

Zie Geschiedenisse van Brugge voe 't oofdartikel.

’t Stadswoapn

’t Stadswoapn van Brugge goa were tout de 13e eeuwe. ’t Schild met e blauwe lêeuw wordt vaste g’oudn deur twi schilddroagers: e goudn lêeuw met e rooie tounge en rooie klauwn, en den oudstn beweuner van Brugge volgns de legende van den Brugschn bèèr, die e zilvern band round z’n nekke droagt. Ounder ’t woapn angt er e blauw lint met de Latynsche woapnspreuke: S.P.Q.B. in ‘t goud: Senatus Populus Que Brugensis of Besteur en bevolkienge van Brugge.

Bezienswèèrdigheedn

d'Olletorre van Brugge

't Begynof is 'n oase van rust in de stad

Avondbeeld by de fonting ip 't Zand

Brugge is oltyd schône

Dovôren bluuvn de toeristen no Brugge kommn

't Zand mè 't Concertgebouw

Brugge in de snêe

Zykant van 't Oud Sint-Jan

't Staduus me de Vlamse Lêeuw

Detail van 't staduus: de Bourgondische Ertoogn

Brugse zwoantjes

Nog 'n schôon zicht van Brugge

'n Brugse koetse

Belfort van ip 'n andre platse

Nôordwestelik zicht vanuut 't Belfort

De binnestad van Brugge is e musee ip z'n eign, gekend over hêel de wèreld. Brugge eêt ton ook ieder joar vele miljoenen toeristn, en volgens sommigste Bruggeliengn zyn d'er da te vele.

Van 't schonste in Brugge is te vermelden: d'Olletorre ip de Grôte Markt, 't Staduus en d'Illig-Bloedbasiliek ip de Burg, de Poortersloge ip de Jan Van Eyckplatse, de Zeruzalemkerke, d'Onze-Lieve-Vrouwekerke, de Sint-Walburgakerke, 't Begynof, 't Hudevettersplingsje, ...

Ieder joar goat met Onsheer hemelvoart d'Illig-Bloedprocessie uut en mè den viftiensten Oest de processie van Blendetjies. Olle vuuf joar is 't er de Gouden Boomstoet en alle twi joar de Reiefêesten.

Êen van de joarlikse evenementn is 't Cactusfestivol.

In Sinte-Machiels ligt 't Boudewijn Seapark.

Den Damsche Voart, gèèren gezien deur ol de die die met de vilo ryen, begunt in Brugge en endigt in Sluus.

De Brugsche reien

De Brugsche reien zyn de kanoaltjes die genoemd zyn no de Reie, de riviere die in den tyd deur de stad stroomde. Ze moakn dêel uut van de geschiedenisse van Brugge. Nu vormn z’één van de belangrykste attracties vo de bezoekers. Deur de vele reitjes en boogbruggn wordt Brugge ‘t Venetië van ’t Nôordn genoemd. Typisch ip ‘t woater zyn de roundvoartbôotjes vo toeriestn en de zwoann.

De toale

Zie ook: Brugsche vormleer.

D'er zyn nie zo vele Bruggeliengn mè die nog echt goe Brugs klappn, mor in vergelykienge mè de reste van Vloandern is 't nog in de reden.

Dêelgemêentn

Kykt ook noa de lyste van wyken in Brugge.

D'ippervlakte van 't stad Brugge is ferme vergrotterd over de joarn. Ieroender è je 'n overzichtje van den angroei (in 't joar van Grôot-Brugge stoan de bygekommen gemêenten angegeven).

1899 - gemêente Sinte-Pieters-ip-den-Dyk, wo da ze de wyk Sint-Jozef ip gebouwd èn.
1899 - ton zyn ze Lissewege in stikken en brokk'n begunnen der by te pakkn. Ze zyn begost met een poar weeën van 't Lisseweegse boeregat Zwankendamme, wo da ze de glasfabrieke en de cokesfabrieke gezet hèn, de reste van Zwankendamme èn ze in 1932 der by gepakt en hêel Lissewege uutendelik in 1971
1901 - 't stik van de kust wo da ze dorachter Zêebrugge begunn'n bouwn zyn.
1932 - de wyk Zwankendamme
1971 - de gemêenten Assebroeke, Dizzêle, Kôolkerke, Lissewege, Sint-Andries, Sinte-Kruus en Sinte-Machiels

#	Name	Ippervlakte (km²)	Bevolkienge (2005)
I	Brugge (dêelgemêente) - Centrum - Kristus-Keunienk - Sint-Jozef - Sinte-Pieters	29,91	37.041 20.227 4.400 4.907 7.507
II	Kôolkerke	4,17	3.147
III	Sint-Andries	20,65	19.430
IV	Sinte-Machiels	9,59	12.422
V	Assebroeke	8,52	19.473
VI	Sinte-Kruus	16,84	16.224
VII	Dizzêle	21,92	2.447
VIII	Lissewege - Lissewege - Zêebrugge - Zwankendamme	26,80	7.131 2.488 3.930 713

De gemeênte Brugge grenst an:

Kaart van de deelgemeentes

Cultuur en kunst

Theoaters en concertzoalen

Aquariustheoater
Biekorf
Concertgebouw
De Werf
Den Dyk
't Entrepot
Joseph Ryelandtzaal
Magdalenazoale
Sirkeltheoater
Stadsschouwburg
Studio Hall
The English Theatre of Bruges

Cinema's

Cinema Lumière (olternatieve films)
Cinema Liberty
Kinepolis Brugge

Festivols

Airbag: accordeongfestivol
Aristidefêesten: in 't Volkskundemuseum
Ars Musica: klassieke muziek in 't concertgebouw
BAB-bierfestivol: in 't belfort
Blues in Bruges: bluesfestivol
Brugge Tripel Dagen: ip de Markt
Brugges Festivol: weireldmuziek
Brugse Kantdoagn: roend 't Bagynhof
BurgRock: rockfestivol ip de Burg
Cactusfestivol: rockfestivol
Chapter 2: jongleerfestivol
Choco-Laté: chokolafestivol
Cinema Novo: filmfestivol
Cirque Plus: cirquefestivol
Comma Rocks: festivol van jeugdhuus Comma
Come On!: themafestivol in 't concertgebouw
Coupeurefêestn
December Dance: Dansfestivol
Dudstock: toet 2007 in Dizzêle
Elements Festivol: elektronische muziek
Europees Jeugdfilmfestivol Vloandern
Fêest In 't Park: in 't Minnewoaterpark
FEST!: muzikaal cultuurfestivol

Festivol van Vloandern - MAfestival
Fuse on the Beach (in Zeebrugge)
Festivol van armonieën en fanfares Hafabrugge
Sneeë- en ysbildenfestivol Ice Magic
Internationale Fedekam Taptoe
Jazzfestivol Jazz Brugge
Jonge Snoakn Festivol
Klienkers
Kôorfestivol
Midwinterfêest
Music in Mind
Theoaterfestivol NAFT
Poirot in Bruges - Knack thrillerfestivol
Polé Polé Beach (in Zeebrugge)
Razor Reel Fantastic Film Festival
Red Rock Rally
Reiefêest
Jazzfestivol September Jazz
Sint-Michielse Fêeste
Sint-Gillis Blues- en Folkfestivol
Summer End Festivol
Thoprock
Vama Veche festivol

Musees

Musees van 't stadsbestier

Bruggemuseum (verzamelnoame voe 7 istorische musees):
- Archeologie
- Belfort
- Brugse Vrije
- Gentpôorte
- Gruuthusemuseum
- Ontoalkerke O.L.V
Schône Kunstn van de 15ste toe d' 21ste eeuwe:
- Arentsuus met oendr andere werk van de Brugs-Britse kunstnoare Frank Brangwyn
- Groeningemuseum
- Guido Gezellemuseum
- Koeleweimeuln
- Musee vo volkskunde
- Sint-Jansuusmeuln
- Staduus
Ospitoalmusees:
- O.L.V.-ter-Potterie
- Oud Sint-Jan (Hans Memling)

Partikuliere musees

Begynuzetje
Bogardenkapelle (tentôonstelliengsruumte)
Brouwerymusee
Choco-Story (chokolamusee)
Den Boend (tentôonstelliengsruumten)
Diamantmusee Brugge
Frietmusee
Historium
Hof Bladelin
Iengels Klôoster
Illig-Bloedbasilieke
Jan Garemijnzoale (tentôonstelliengsruumte)
Kantcentrum
Lumina Domestica (lampnmusee)
Museum-Gallery Xpo: Salvador Dalí
Onze-Lieve-Vrouwe-Bezoekingskerke (Lissewege)
Sint-Jorisgilde
Sint-Salvoatorskerke
Sint-Sebastiaonsgilde
Sint-Trudo Abdye
Ter Doest (Lissewege)
Volkssterrewacht Beisbroek
Zeruzalemkerke

Oave

Brugge eêt ook e grôten oave, d'Oave van Brugge-Zêebrugge. 't Is één van de grotste en modernste van Europa.

Transport en verkêer

Vanuut Brugge kun je noar olle kanten, zowel over 't woater, de boane of met den tring.

Der is e voart van Brugge nor Ostende, van Brugge no Gent, van Brugge no Damme en e zêekanoal ('t Boudewynkanoal) tussen Brugge en Zêebrugge (verbiendinge van de binnoaven mè de Zêebrugse vôoroaven en de Nôordzêe).

Over d'autostrade ku je vanuut Brugge den E40 pakkn no Gent en Brusel en in d' andere richtienge no Veurne en Calais, de E403 no Kortryk en Dôornik, den A10 nor Ostende, den A11 nor Knokke en den N31 no Zêebrugge (da zyn nog gen vulle autostraden, mè nog veel kruusiengen da'n ze nog moeten vervangen mè tunnils en bruggen).

Vanuut de grôte stoatie van Brugge is 't er per eure mingstens één tring nor ol d'andere belangryke steedn van België en zyn der ôok nog verschillige mêer platselikke en regionoale trings. In Sinte-Pieters is 't er nog e klêen stoatietje, nl. Brugge-Sint-Pieters.

Ook den Thalys van Parys over Brussel toet in Ostende stopt in Brugge.

't Dichtste vliegpling by Brugge ligt in Ostende, ip oengevêer 30 km van 't center van Brugge: D'Internationoale Luchtoavn Ostende-Brugge

Voetbol

Brugge eêt twi voetbolploegen: Club Brugge (kluup) en Cercle Brugge (sirkul). Olletweè in êerste klasse. Ze spêeln olletwêe in 't Jan Breydelstadiong (30.000 zitplatsen). Der zien echter plannen voer e nieuw stadiong van 40.000 platsen vo de klup, dichte by de kruusienge van den N31 en den A11.

Jan Breydelstadion

Bekende Bruggeliengn

Frank Adam: Schryver
Anselmus Adornes: Marchang, polletieker
Cilou Annys: Ex-Miss België
Pieter Aspe: Schryver
Nico Blontrock: Journalist
Kristien Bonneure: Journaliste
Jan Breydel: Verzetsstryder
Emile Buysse: Schryver en nationoalsocialist
Jan Robert Calloigne: Architect en beeldhouwer
Hugo Claus: Schryver en dichter
Louis Colens: Paster, stichter van 't ACW
Louis de Deyster: Kunstschilder, etser, bouwer van muziekinstrumentn
Louis de la Censerie: Architect
Bruno De Roover: Striptêkenoare
Johan De Stoop: Componist, dirigent, muzikant
Paul De Wispelaere: Schryver
Jan de Witte: Dominicoan
Karel De Wolf: Apotheker, schrêef n poar boekstjes in 't "veredeld" brugs
Bart Defoort: Jazzmuzikant
Guido Depraetere: TV-persôonlikheid en Baziel-vertolker
Karel Deruwe: Acteur
Gilbert Desmit: Zwemmer
Chris Dusauchoit: TV-fenomêen
Tine Dusauchoit, zus van Chris: Ex-voorzitter Artsen zonder Grenzen
Jules Fonteyne: Schilder, têkenoare en etsere
Jan Garemijn: Kunstschilder
Marcus Gerards: Graveur, cartograaf, schilder
Guido Gezelle: Dichter
Ludo Goderis: Cartoonist-illustrateur
Franciscus Gomarus: Calvinistisch theoloog
Geert Hoste: Kluchtigoard moar ipgegroeid in Woardamme (Ôostkamp)
Phaedra Hoste: Fotomodel
Raoul 'Lotte' Lambert: Voetboller
Renaat Landuyt: Minister van mobiliteit en de Nôordzêe
Herman Leenders: Dichter en schryver
Sam Louwyck: Danser, choreogroaf, acteur en zanger
Willy Lustenhouwer: Komiek
Birger Maertens: Voetboller
Gregoire Maertens: President van de Wereld Esperanto ssociatie 1980-1986
Tim Maeyens: Roeier
Stéphanie Meire: Ex-Miss België, actrice
Karel Mestdagh: Componist
Patrick Moenaert: Polletieker, burgemêester van Brugge
Liesa Naert: Actrice
Pieter Pepers: Beeldhouwer
Leen Persijn: Zangeresse
Johan Persyn: Journalist en polletieker
Pieter Pourbus: Kunstschilder
Hendrik Pickery: Beeldhouwer
Gustaaf Roels: Graveur
Maurits Sabbe: Schryver
Benny Scott: Zanger
Alphonse Six: Voetboller
Simon Stevin: Wiskundign
Egied Strubbe: Advokoat en prof geschiedenisse
Lodewijk van Berquem: Diamantslyper
Andries Van den Abeele: Oundernemer, historicus en polletieker
Emile Vanden Bussche: Archivaris
Pol Van Den Driessche: Journalist en polletieker
Luc Van Lierde: Triatleet
Jacob van Maerlant: Schryver
Jean-Pierre Van Rossem: Econoom, polletieker, schryver
Etienne Vermeersch: Professor, moroalfilosoof
Lieven Verstraete: Nieuwslezer by de VRT.

Soamnwerkienge

Burgos.

De burgemêesters van het Spoanse Burgos en van Brugge oendertekendn ip 29 januoari 2007 'n papier over e toekomstige soamnwerkienge. Mêest ip vlak van cultuur, toerisme en economie willn z'olletwêe mè mollekoar tope werkn.