Vua Cao Ly

Ngôi vua Cao Ly thuộc về tay dòng họ Vương (왕, 王) qua 34 đời, cai trị từ năm 918 đến năm 1392.

Hình thành Cao Ly

Người mở Vương nghiệp cho nhà Cao Ly là Vương Kiến (왕건, 王建). Vương Kiến sinh năm 877 trong một gia đình thương nhân ở Songdo (nay là Kaesŏng). Gia đình làm giàu nhờ buôn bán với Trung Quốc. Những năm cuối của nhà Tân La, các thế lực địa phương nổi lên chống lại sự cai trị của nữ vương Jinsung. Trong số này có Cung Duệ (궁예, 弓裔) nổi lên cát cứ vùng Tây Bắc bán đảo Triều Tiên. Vương Kiến cùng cha đã đi theo Cung Duệ. Vương Kiến đã thể hiện được năng lực chỉ huy quân sự của mình và được Cung Duệ trọng dụng. Hai người còn kết nghĩa anh em. Thế lực của Cung Duệ lớn mạnh dần và đánh bại các thế lực kình địch khác. Năm 913, Cung Duệ thành lập nước Teabong và Vương Kiến được phong làm tể tướng. Tuy nhiên, vua Cung Duệ đã thực hiện một chính sách đàn áp Phật giáo và dân chúng khắc nghiệt khiến sự chống đối nổi lên. Năm 918, bốn tướng lĩnh hàng đầu của Teabong là Hồng Nho (홍유; 洪儒), Bùi Huyền Khánh (배현경; 裵玄慶), Thân Sùng Khiêm (신숭겸; 申崇謙) và Bốc Trí Khiêm (복지겸; 卜智謙) lên kế hoạch lật đổ Cung Duệ và mời Vương Kiến lên ngôi. Vương Kiến đồng ý. Cung Duệ bị lật đổ. Vương Kiến bèn lên làm vua, đặt tên nước là Cao Ly (고려 高麗), lấy niên hiệu là Thiên Thụ (天授), tôn Phật giáo làm quốc đạo, tiến hành bình định các miền còn lại ở bán đảo Triều Tiên. Năm 936, sự nghiệp thống nhất bán đảo của Vương Kiến thành công. Một số đối thủ của Vương Kiến được ông mời tham gia liên minh, được phong tước và trang ấp. Vương Kiến tổ chức Cao Ly thành một nhà nước phong kiến tập quyền, đặt quan chế ở trung ương, chia đất nước thành các đơn vị hành chính. Vị thế cầm quyền của dòng họ Wang được củng cố vững chắc.

Vương Kiến mất, ngôi vua truyền sang cho người con trai cả. Thời kì đầu, ngôi vua nhiều khi được truyền từ anh sang em. Các đời vua Cao Ly thứ 2, 3, 4 (Huệ Tông, Định Tông và Quang Tông) đều là con của Thái Tổ. Các đời vua thứ 5, 6, 8 (Cảnh Tông, Thành Tông và Hiển Tông) đều là con của Quang Tông. Các vua đời thứ 9, 10 và 11 (Đức Tông, Tịnh Tông và Văn Tông) đều là con của Hiển Tông. Các vua đời thứ 12, 13 và 15 đều là con của Văn Tông. Các vua đời thứ 18, 19, 20 (Nghị Tông, Minh Tông và Thần Tông) đều là con của Nhân Tông.

Danh sách 34 đời vua Cao Ly

Đời thứ	Miếu hiệu	Thụy hiệu	Hangul	Tên thật	Tên khác	Thời gian trị vì
1	Cao Ly Thái Tổ	Ứng Vận Quang Liệt Đại Định Duệ Đức Chương Hiếu Uy Mục Nhân Dũng Thần Thánh Đại Vương 應運光烈大定睿德章孝威穆仁勇神聖大王	태조	Vương Kiến 王建		918─943
2	Cao Ly Huệ Tông	Nhân Đức Minh Hiếu Tuyên Hiển Cao Bình Cảnh Hiến Nghĩa Cung Đại Vương 仁德明孝宣顯高平景憲義恭大王	혜종	Vương Võ 王武		943─945
3	Cao Ly Định Tông	Chí Đức Chương Kính Chính Túc Lệnh Nhân Giản Kính Trang Nguyên Văn Minh Đại Vương 至德章敬正肅令仁簡敬莊元文明大王	정종	Vương Nghiêu 王尧		946─949
4	Cao Ly Quang Tông	Hoằng Đạo Tuyên Liệt Bình Thế Túc Hiến Ý Hiếu Khang Huệ Đại Thành Đại Vương 弘道宣烈平世肅憲懿孝康惠大成大王	광종	Vương Chiêu 王昭		949─975
5	Cao Ly Cảnh Tông	Chí Nhân Thành Mục Minh Huệ Thuận Hi Tĩnh Hiếu Cung Ý Hiến Hòa Đại Vương 至仁成穆明惠順熙靖孝恭懿獻和大王	경종	Vương Trụ 王胄		975─981
6	Cao Ly Thành Tông	Khang Uy Chương Hiến Quang Hiếu Hiến Minh Tương Định Văn Ý Đại Vương 康威章憲光孝獻明襄定文懿大王	성종	Vương Trị 王治		981─997
7	Cao Ly Mục Tông	Hiếu Tư Uy Huệ Khắc Anh Tĩnh Cung Tuyên Nhượng Đại Vương 孝思威惠克英靖恭宣讓大王(宣靈大王)	목종	Vương Tụng 王诵		997─1009
8	Cao Ly Hiển Tông	Đại Hiếu Đức Uy Đạt Tư Nguyên Văn Đại Vương 大孝德威達思元文大王	현종	Vương Tuân 王询		1010─1031
9	Cao Ly Đức Tông	Tuyên Hiếu Cương Minh Quang Trang Kính Khang Đại Vương 宣孝剛明光莊敬康大王	덕종	Vương Khâm 王钦		1031─1034
10	Cao Ly Tĩnh Tông	Hoằng Hiếu An Ý Khang Hiến Anh Liệt Văn Kính Dung Huệ Đại Vương 弘孝安懿康獻英烈文敬容惠大王	정종	Vương Hanh 王亨		1035─1046
11	Cao Ly Văn Tông	Chương Thánh Cương Chính Minh Đới Nhân Hiếu Đại Vương 章聖剛正明戴仁孝大王	문종	Vương Huy 王徽		1046─1083
12	Cao Ly Thuận Tông	Anh Minh Tĩnh Hiến Tuyên Huệ Đại Vương 英明靖憲宣惠大王	순종	Vương Huân 王勋		1083
13	Cao Ly Tuyên Tông	An Thành Khoan Nhân Hiển Thuận Tư Hiếu Đại Vương 安成寬仁顯順思孝大王	선종	Vương Vận 王运		1083─1094
14	Cao Ly Hiến Tông	Cung Thương Định Bỉ Hoài Hiếu Đại Vương 恭殤定比懷孝大王	헌종	Vương Dục 王昱		1094─1095
15	Cao Ly Túc Tông	Văn Huệ Khang Chính Minh Hiếu Đại Vương 文惠康正明孝大王	숙종	Vương Ngung 王顒		1095─1105
16	Cao Ly Duệ Tông	Minh Liệt Tề Thuận Văn Hiếu Đại Vương 明烈齊順文孝大王	예종	Vương Vũ		1105─1122
17	Cao Ly Nhân Tông	Khắc An Cung Hiếu Đại Vương 克安恭孝大王	인종	Vương Giai		1123─1146
18	Cao Ly Nghị Tông	Cương Quả Trang Hiếu Đại Vương 剛果莊孝大王	의종	Vương Hiện		1146─1170
19	Cao Ly Minh Tông	Hoàng Minh Quang Hiếu Đại Vương 皇明光孝大王	명종	Vương Hạo		1170─1197
20	Cao Ly Thần Tông	Kính Cung Tĩnh Hiếu Đại Vương 敬恭靖孝大王	신종	Vương Trác		1197─1204
21	Cao Ly Hi Tông	Nhân Mục Thành Hiếu Đại Vương 仁穆誠孝大王	희종	Vương Anh		1204─1211
22	Cao Ly Khang Tông	Tuấn Triết Văn Liệt Đản Thông Minh Hiến Di Mưu Mục Thanh Nguyên Hiếu Đại Vương 浚哲文烈亶聰明憲貽謀穆清元孝大王	강종	Vương Hạnh	Vương Thục/Vương Trinh	1211─1213
23	Cao Ly Cao Tông	Trung Hiến An Hiếu Đại Vương 忠憲安孝大王	고종	Vương Hạo		1213─1259
24	Cao Ly Nguyên Tông	Trung Kính Thuận Hiếu Đại Vương 忠敬順孝大王	원종	Vương Kính	Vương Thực	1260─1274
25		Trung Liệt Cảnh Hiếu Đại Vương 忠烈景孝大王	충렬왕	Vương Xuẩn	Vương Thầm	1274─1298 tái vị 1298─1308
26		Trung Tuyên Hiến Hiếu Đại Vương 忠宣憲孝大王 (太尉王)	충선왕	Vương Chương	Ích Tri Lễ Phổ Hoa (tên do vua Nguyên ban)	1298 tái vị 1308─1313
27		Trung Túc Ý Hiếu Đại Vương 忠肅懿孝大王	충숙왕	Vương Đảo	A Lạt Nột Thắc Thất Lí (tên do vua Nguyên ban)	1313─1330 tái vị 1332─1339
28		Trung Huệ Hiến Hiếu Đại Vương 忠惠獻孝大王	충혜왕	Vương Trinh	Phổ Tháp Thất Lí (tên do vua Nguyên ban)	1330─1332 tái vị 1339─1344
29		Trung Mục Hiển Hiếu Đại Vương 忠穆顯孝大王	충목왕	Vương Hân	Bát Tư Ma Đóa Nhi Chỉ (tên do vua Nguyên ban)	1344─1348
30		Trung Định Đại Vương 忠定大王	충정왕	Vương Chỉ	Mê Tư Giam Đóa Nhi Chỉ (tên do vua Nguyên ban)	1349─1351
31	Cao Ly Vũ Tông	Cung Mẫn Nhân Văn Nghĩa Vũ Dũng Trí Minh Liệt Kính Hiếu (Cung Mẫn Vương) 恭愍仁文義武勇智明烈敬孝大王 (恭愍王)	공민왕	Vương Kì	Bá Nhan Thiệp Mộc Nhi (tên do vua Nguyên ban)	1351─1374
32		Tiền Phế Vương (Vũ Đại Vương) 前廢王 (禑大王)	우왕	Vương Vũ	Tân Vũ	1374─1388
33		Hậu Phế Vương (Xương Đại Vương) 後廢王 (昌大王)	창왕	Vương Xương	Tân Xương	1388─1389
34	Cao Ly Thuần Tông	Cung Nhượng Đại Vương 恭讓大王	공양왕	Vương Dao		1389─1392