Bước tới nội dung

Tram-train

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Bài này viết về xe điện mặt đất chạy chung đường ray với đường sắt chính tuyến. "Tram-train" cũng có thể được dùng để chỉ một đoàn tàu bao gồm hai hoặc nhiều toa xe điện nối nhau chạy trên đường xe điện mặt đất thông thường.
Một tram-train chạy trên phố
Tàu Stadtbahn chạy trên đường phố tại Heilbronn
Một tram-train chạy trên đường sắt
Tàu Stadtbahn chạy trên đường ray chính tuyến
Một tram-train chạy trên phố
Mẫu xe điện Alstom RegioCitadis điện áp kép DC/AC của Kassel RegioTram cạnh một chiếc xe điện Bombardier Flexity Classic tại Königsplatz
Một tram-train chạy trên đường sắt
Mẫu xe điện Alstom RegioCitadis hai chế độ diesel/điện của Kassel RegioTram đang tiến vào thị trấn Wolfhagen, chạy trên đường ray chính tuyến bằng nhiên liệu diesel
Một tram-train chạy trên phố
Một chiếc xe điện "DUO" Combino trên đường ray xe điện đô thị tại Nordhausen, với nguồn năng lượng điện được cung cấp qua đường dây trên cao.
Một tram-train chạy trên đường sắt
Một chiếc xe điện "DUO" Combino tại ga Ilfeld trên đoạn đường sắt nông thôn HSB, với nguồn năng lượng lấy từ động cơ diesel trên xe.
Một tram-train chạy trên phố
Một chiếc tram-train tại Roma, Ý
Một tram-train chạy trên đường sắt
Một chiếc tram-train tại Sassari, Ý

Tram-train (xe điện mặt đất-tàu hỏa) là dạng phương tiện đường sắt nhẹ đáp ứng cả các tiêu chuẩn của một hệ thống đường sắt nhẹ và các tiêu chuẩn đường sắt chính tuyến quốc gia. Các đoàn tàu được chế tạo với khả năng chạy trên đường phố như xe điện mặt đất đô thị nhưng cũng có thể được phép hoạt động cùng với tàu hỏa chính tuyến. Điều này cho phép các dịch vụ tận dụng cả hệ thống đường sắt nhẹ đô thị sẵn có cũng như mạng lưới và nhà ga đường sắt chính tuyến. Ý tưởng này được đưa ra nhằm kết hợp khả năng tiếp cận trong môi trường đô thị của xe điện mặt đất hoặc đường sắt nhẹ với tốc độ lớn của tàu hỏa chính tuyến ở vùng ngoại ô.[1]

Khái niệm tram-train hiện đại được tiên phong bởi thành phố Karlsruhe ở Đức vào cuối thập niên 1980,[2] với kết quả là sự ra đời của hệ thống Karlsruhe Stadtbahn. Do đó mà nó cũng thường được gọi là mô hình Karlsruhe,[1] và kể từ đó đã được áp dụng tại một số thành phố khác như Mulhouse ở Pháp,[1] Kassel, Nordhausen và Saarbrücken ở Đức.[2]

Ngoài ra cũng tồn tại một phiên bản khác ngược lại của tram-train có tên gọi là train-tram – sử dụng đoàn tàu chính tuyến chạy trên đường ray xe điện mặt đất giữa đường phố đô thị, còn được gọi là mô hình Zwickau.

Công nghệ

[sửa | sửa mã nguồn]

Tram-train thường là một dạng của interurban[3] — tức là chúng kết nối giữa những thị trấn hoặc thành phố riêng biệt, theo định nghĩa của George W. Hilton và John F. Due.[4]

Hầu hết tram-train sử dụng đường sắt khổ tiêu chuẩn, cho phép chạy chung đường ray với tàu hỏa chính tuyến. Một số ngoại lệ bao gồm các hệ thống Xe điện mặt đất Alicante và Nordhausen sử dụng khổ 1 mét.

Các đoàn tàu tram-train được trang bị phù hợp cho cả hai chế độ vận hành kiểu xe điện mặt đất và tàu hỏa, trong đó có khả năng hỗ trợ nhiều mức điện áp khác nhau nếu cần và một số thiết bị an toàn như thiết bị dừng tàu tự động, v.v. Các hệ thống tại Karlsruhe và Saarbrücken sử dụng hệ thống bảo vệ tàu tự động "PZB" hay "Indusi"; nếu lái tàu đi qua đèn tín hiệu dừng lại, hệ thống sẽ kích hoạt phanh khẩn cấp để dừng tàu.

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Đây không phải là một ý tưởng mới; từ đầu thế kỷ 20, các tuyến xe điện mặt đất interurban thường xuyên hoạt động trên phần đường riêng biệt giữa các thị trấn/thành phố và chạy trên đường phố trong phạm vi đô thị. Tuyến interurban đầu tiên xuất hiện tại Hoa Kỳ là tuyến Đường sắt phố Newark và Grandville (Newark and Grandville Street Railway) ở Ohio, mở cửa vào năm 1889. Vào năm 1924, tại Hobart, Úc, việc chia sẻ đường ray giữa xe điện mặt đất và tàu hỏa đã được đề xuất.[5]

Khác biệt giữa tram-train hiện đại và những hệ thống interurban hay đường sắt xuyên tâm cũ là tram-train được chế tạo đáp ứng các tiêu chuẩn của đường sắt chính tuyến, thay vì bỏ qua chúng. Tuyến River tại New Jersey là một trường hợp ngoại lệ, chạy chung đường ray với tàu hàng theo lịch trình luân phiên: tàu khách chạy buổi sáng, tàu hàng chạy ban đêm.

Các hệ thống hiện tại

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Á

[sửa | sửa mã nguồn]

Nhật Bản

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Âu

[sửa | sửa mã nguồn]

Áo

[sửa | sửa mã nguồn]

Đan Mạch

[sửa | sửa mã nguồn]

Pháp

[sửa | sửa mã nguồn]

Đức

[sửa | sửa mã nguồn]

Hungary

[sửa | sửa mã nguồn]

Ý

[sửa | sửa mã nguồn]

Hà Lan

[sửa | sửa mã nguồn]

Bồ Đào Nha

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Porto:
    • Tuyến B/Bx Porto Metro (mở cửa năm 2005)
    • Tuyến C Porto Metro (mở cửa năm 2005)

Tây Ban Nha

[sửa | sửa mã nguồn]

Anh Quốc

[sửa | sửa mã nguồn]
Anh
[sửa | sửa mã nguồn]
Wales
[sửa | sửa mã nguồn]

Bắc Mỹ

[sửa | sửa mã nguồn]

Các hệ thống được đề xuất

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Phi

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Hệ thống xe điện mặt đất 6 tháng 10 (O6T), Cairo, Ai Cập

Châu Á

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Âu

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Đại Dương

[sửa | sửa mã nguồn]

Nam Mỹ

[sửa | sửa mã nguồn]

Phương tiện

[sửa | sửa mã nguồn]

Các mẫu xe điện mặt đất được thiết kế cho việc vận hành tram-train bao gồm:

Train-tram

[sửa | sửa mã nguồn]
Mô hình Zwickau sử dụng các tram-train hạng nhẹ sử dụng nhiên liệu diesel chạy qua đường phố đô thị.

Châu Âu

[sửa | sửa mã nguồn]

Bắc Mỹ

[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ a b c d “Tram-train: Making new connections”. tautonline.com. Tramways & Urban Transit. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2022.
  2. ^ a b “Uk tram-train: Learning lessons”. tautonline.com. Tramways & Urban Transit. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2022.
  3. ^ “UrbanRail.Net > Europe > Germany > Hessen > Kassel Tram / Straßenbahn”.
  4. ^ Hilton, George Woodman; Due, John Fitzgerald (2000) [1960]. The Electric Interurban Railways in America. Stanford University Press. Original preface, 1960 page ix.
  5. ^ “TRAMS AND TRAINS”. The Mercury. Hobart, Tasmania. 12 tháng 2 năm 1924. tr. 6. Truy cập ngày 21 tháng 4 năm 2012 – qua National Library of Australia.
  6. ^ “TRAUNSEETRAM - Stern & Hafferl Verkehr”.
  7. ^ “Aarhus tram-train project gets the go-ahead”. Railway Gazette International. 10 tháng 5 năm 2012.
  8. ^ Haydock, David (tháng 4 năm 2011). “France's first real tram train”. Today's Railways. Platform 5 Publishing Ltd. tr. 37–40.
  9. ^ “Tram-Train for Haifa-Nazareth.(Transit News)”. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 6 năm 2014.
  10. ^ “Tram-trains may also run between Debrecen and Oradea in the future”. www.debrecen.hu (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2024.
  11. ^ Place North West (7 tháng 1 năm 2019). “Metrolink heads to Stalybridge and Middleton in 2040 expansion”. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 3 năm 2021. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2021.
  12. ^ “Planovane-modernizacie-elektrickovych-trati-MET-a-Integrovany-dopravny-system-IDS” (PDF).
  13. ^ “Agency Strategic Initiative” (PDF).
  14. ^ “Jöhet a Szeged-Szabadka tram-train, megjelent a tender – Szegedi hírek”. Szeged365 (bằng tiếng Hungary). 2 tháng 12 năm 2021. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  15. ^ “Szeged-Makó elővárosi közösségi közlekedés vizsgálata - Döntéselőkészítő Tanulmány (Közlekedés - Pro-Urbe - V-Plan - Uvaterv - Unitef)”. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2012.
  16. ^ Adelaidemetro.com.au Lưu trữ tháng 7 21, 2008 tại Wayback Machine
  17. ^ “El tren tranvía ya tiene la firma para arrancar - Cali - Colombia - ELTIEMPO.COM”.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tram-train&oldid=72047149”