Ulrika Eleonora của Thụy Điển

Ulrika Eleonora
Nữ vương Thụy Điển
Tại vị	5 tháng 12, năm 1718 – 29 tháng 2, năm 1720
Đăng quang	17 tháng 3, năm 1719
Tiền nhiệm	Karl XII
Kế nhiệm	Frederick I
Vương hậu Thụy Điển
Tại vị	29 tháng 2, năm 1720 - 24 tháng 11, năm 1471
Thông tin chung
Sinh	(1688-01-23)23 tháng 1, 1688 Cung điện Stockholm, Thụy Điển
Mất	24 tháng 11 năm 1741(1741-11-24) (53 tuổi) Stockholm, Thụy Điển
An táng	Nhà thờ Riddarholmen, Stockholm
Phu quân	Friedrich I của Thụy Điển
Hoàng tộc	Nhà Palatinate-Zweibrücken
Thân phụ	Karl XII của Thụy Điển
Thân mẫu	Ulrika Eleonora của Đan Mạch
Tôn giáo	Luther

Ulrika Eleonora (23 tháng 1, năm 1688 - 24 tháng 11, năm 1741), hay còn được biết đến với tên Ulrika Eleonora the Younger, là Nữ vương của Thụy Điển từ năm 1718 đến khi thoái vị vào năm 1720 để nhường ngôi cho chồng, Frederick I. Do đó, bà trở thành Vương hậu của Thụy Điển đến khi mất. Bà là Nữ vương gần nhất của Thụy Điển, cho đến khi Công chúa Victoria thuận lợi kế vị trong tương lai.

Năm 1718, anh trai bà là Karl XII qua đời. Cháu trai lớn của Ulrika Eleonora, cũng tức là con trai của chị bà là Charles Frederick, bây giờ đã trở thành Công tước xứ Holstein-Gottorp và cũng đòi hỏi quyền kế vị Vương vị của Thụy Điển. Người cháu trai này được ủng hộ hơn do khi ấy Thụy Điển thiên về nam duệ thừa kế, mà Charles Frederick lại thuộc dòng lớn hơn so với Ulrika. Không chấp nhận thua thiệt, Ulrika phô bày lập trường bà là người hậu duệ có dòng máu gần với người tiền nhiệm nhất, còn dẫn tiền lệ của vị Nữ vương trước đó, Christina. Trong nhóm ủng hộ bà có phái Riksdag, và nhóm này yêu cầu nếu bà chấp nhận bãi bỏ chế độ quân chủ chuyên chế mà chấp nhận nền quân chủ lập hiến, thì bà có thể thuận lợi kế vị. Quả nhiên, Ulrika chấp nhận Hiến pháp mới là hạn chế vương quyền, chia sẻ quyền hạn cho Thượng nghị viện và Quốc hội.

Sự trị vì của bà và người chồng, Quốc vương Frederick I mở ra một thời đại gọi là kỷ nguyên tự do, đó là thời kỳ phát triển kinh tế và văn hóa. Để giành được quyền kế vị, Ulrika Eleonora đã khiến lịch sử Thụy Điển sang trang, khi đồng ý bỏ đi nền quân chủ chuyên chế do cha bà tạo nên, để thay bằng nền quân chủ lập hiến.

Tiểu sử

Tuổi thơ bị lu mờ

Tranh vẽ Ulrika Eleonora cùng anh trai, Vua Karl XII, cùng người chị gái Hedvig Sophia.

Ulrika Eleonora sinh ra ở Cung điện Stockholm, là con gái út của Quốc vương Thụy Điển Karl XI và Vương hậu Ulrique Eléonore của Đan Mạch, bà xuất thân từ nhà Palatinate-Zweibrücken. Bà được đặt tên theo mẹ, do đó dùng từ [The Younger; nghĩa là "người nhỏ hơn"] để phân biệt. Mẹ bà qua đời vào năm 1693, khi bà mới 5 tuổi, do đó bà được chăm sóc bởi bà nội, Thái hậu Hedwig Eleonora. Tuy nhiên, người bà này được biết đến rất thiên vị chị gái của bà, tức Hedvig Sophia. Trong suốt thời còn nhỏ, Ulrika Eleonora luôn bị xem nhẹ vì "ánh hào quang" của người chị này, bản thân Hedvig Sophia được ghi nhận cũng khá xem thường em gái mình. Trong khi Hedvig thích cưỡi ngựa, tham gia các trò chơi thể thao, thì Ulrika lại thiếu tự tin và hay khóc nhè.

Trong quá trình trưởng thành, Ulrika tỏ ra khá thân thiết, có phẩm hạnh, nhưng bị bà nội đánh giá "cứng đầu", "bướng bỉnh", vì bà thường rất thẳng thắng trong việc biểu lộ cảm xúc chán ghét một ai đó, và giải pháp mà Ulrika hay chọn là giả vờ bị bệnh. Do đó, giới quý tộc đương thời không đánh giá cao Ulrika trong phong thái, thậm chí bà còn bị nói là "một người thiếu hấp dẫn". Ulrika còn có biệt tài về âm nhạc, khi chị bà luôn biểu diễn ca hát, thì bà luôn phụ trách việc chơi nhạc cụ. Một quá trình trưởng thành bị lu mờ bởi chính những người thân của mình, Ulrika không chỉ bị chị gái Hedvig xem thường, mà còn bị anh trai, Vua Karl XII thờ ơ.

Giành quyền kế vị

Quốc vương Karl XII khi ấy không lập gia đình, do vậy ông không có con trai để kế thừa. Triều đình Thụy Điển bắt đầu nhìn nhận chị gái của ông, Công chúa Hedvig Sophia sẽ là Trữ quân của vương quốc, do đó bà được săn đón trong rất nhiều lời đề nghị hôn nhân. Chỉ cần Hedvig Sophia kết hôn và sinh hạ con trai, Vương vị của Thụy Điển tương lai sẽ nằm trong túi gia tộc ấy, một lợi ích mà khó có gia tộc quyền lực nào của vương quốc không ngó tới. Cuối cùng, Hedvig Sophia cưới Frederick IV, Công tước xứ Holstein-Gottorp, và cuộc hôn nhân này có một người thừa kế, Charles Frederick.

Tình hình khả quan cho Ulrika, khi chị gái Hedvig của bà mất vào ngay năm 1708. Vào lúc đó, Ulrika Eleonora là người trưởng thành duy nhất còn lại của gia tộc Palatinate-Zweibrücken. Vào năm 1712, Vua Karl XII có suy nghĩ chỉ định Ulrika làm nhiếp chính thay mình khi ông quyết định vắng mặt khỏi triều đình Thụy Điển. Vào lúc thương nghị, hội đồng của vương triều ủng hộ Ulrika và tin chắc sự hiện diện của bà sẽ giúp ổn định tình hình chính trị. Vào ngày 2 tháng 11 năm 1713, Ulrika lần đầu trình diện trước toàn thể hội đồng vương triều, và đã thuyết phục thành công phái Riksdag công bố bà trở thành nhiếp chính, thông qua đó thể hiện tư cách kế vị [có khả năng nhất] cho vương vị Thụy Điển.

Ulrika Eleonora, những ngày được chú ý bởi là người thừa kế đáng giá của Thụy Điển.

Ulrika Eleonora chính thức tận hưởng chuỗi ngày tự do và được chú ý, khi chỉ còn bà là công chúa duy nhất trong triều đình Thụy Điển vào lúc ấy, la người có khả năng kế vị cao nhất và quan trọng nhất là bà vẫn chưa kết hôn. Dù Công chúa Hedvig Sophia đã sinh hạ con trai, song điều đó vẫn chưa chắc chắn do nhà chồng của Hedvig là bên xa, do đó không ít các thế lực khác chống đối phe phái Công tước Holstein-Gottorp bắt đầu nhắm đến người nhỏ hơn, Ulrika Eleonora. Từ những năm 1710, Ulrika đã nhận lời đề nghị hôn nhân từ Hesse, và nhanh chóng được Thái hậu Hedwig Eleonora ủng hộ, bởi vì như thế Ulrika sẽ phải đến Hesse, rời xa khỏi triều đình, càng tạo thêm khả năng kế vị cho Charles Frederick, cháu trai của Ulrika, con trai của cô cháu gái mà Thái hậu yêu thích nhất.

Đến năm 1714, ngày 23 tháng 1, lễ kết hôn được công bố, và vào ngày 24 tháng 3 năm 1715 diễn ra. Ulrika kết hôn với Friedrich I, vốn là Lãnh chúa của xứ Hesse-Cassel. Cũng trong năm 1715, ngày 24 tháng 11, Thái hậu Hedwig Eleonora qua đời.

Cưới được Ulrika, Friedrich không thể che dấu ý đồ của mình đối với Vương vị của Thụy Điển, trong khi Ulrika lại tin rằng đây là cuộc hôn nhân dựa trên tình yêu. Bằng một cách tài tình và khéo léo, ông nhanh chóng ảnh hưởng lên Ulrika, để khiến bà trở thành con rối trong âm mưu chống lại thế lực của người chị Hedvig, do đó triều đình Thụy Điển có hai phe phái: Đảng Hesse và Đảng Holstein.

Trước đó vào năm 1713, khi Ulrika tiến hành nhiếp chính cho anh trai mình, bà đã chạm trán với đảng phái Riksdag. Trước đó nhiều năm, phái phái Riksdag luôn chống đối chính sách do cha và anh bà để lại, tức nền quân chủ chuyên chế hoàn toàn, tập trung quyền lực về cho quân vương khiến các đảng chính trị suy yếu đáng kể. Ulrika, với cương vị là công chúa nhiếp chính, vẫn lắng nghe nhưng chưa hồi đáp những ý tưởng này của phái Riksdag, mà bà chú trọng đến việc liên lạc với anh trai Karl XII đang ở bên ngoài Thụy Điển. Sự khôn ngoan của Ulrika khiến Vua Karl tin tưởng giao cho trọng trách thay mặt nhà vua kí các điều khoản chính trị, chỉ riêng những tin cơ mật thì phải nói lại với ông. Và dù đã có thực quyền và có thể tự ý hành động bất kì động thái chính trị nào, Ulrika vẫn nhắc đi nhắc lại mình chỉ là người đại diện của anh trai, và bà tiếp tục giự bổn phận không vượt qua bất kì ranh giới nào.

Nữ vương của Thụy Điển

Năm 1718, ngày 30 tháng 11, Vua Karl XII qua đời. Nhưng mãi đến ngày 5 tháng 12 cùng năm, Ulrika mới biết tin này. Bà gần như ngay lập tức tuyên bố mình là người kế vị hợp pháp của nhà vua ngay tại Uddevalla.

Triều đình bất ngờ trước hành động này của Ulrika. Ngay khi tuyên bố, bằng hành động nhanh chóng mà Ulrika nắm hết mọi vị trí quan trọng trong triều đình, loại bỏ Georg Heinrich von Görtz cùng phe cánh của ông ta ngay lập tức. Đảng Hesse ngay lập tức đưa bà lên ngai vị, và trong toàn thể triều đình còn có phái Riksdag, những người luôn mơ ước một nền quân chủ lập hiến, cũng ủng hộ nhiệt liệt việc Ulrika lên ngôi.

Sau khi lên ngôi, Ulrika từng bước tiến hành thoái vị với những đặc ân của mình như một Vương hậu. Sau đó, bà lui về hậu cung, dồn hết tâm trí vào việc nghiên cứu. Bà mất vào năm 1741 vì bệnh đậu mùa và bà là người đã làm chấm dứt triều đại trị vì xứ Deux-Ponts.

Tham khảo

• Hofberg, Herman et al. (1906). Svenskt Biografiskt Handlexikon. Entry for Düben, Emerentia von. (in Swedish)
• Nordisk familjebok. B. 30. Stockholm (1920) (in Swedish)
• Tryggve Byström (1981). Svenska komedien 1737-1754. (Swedish Comedy 1737-1754) Borås: Centraltryckeriet AB. ISBN 91-1-813241-3 (Swedish)