Xem mã nguồn của Triệu Văn Vương

{{về|vị quân vương/hoàng đế nước Nam Việt thời nhà Triệu trong lịch sử Việt Nam|quân chủ chư hầu [[nước Triệu]] thời [[Chiến Quốc]] trong lịch sử Trung Hoa|Triệu Huệ Văn vương}}
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
| tên = Triệu Văn Đế
| tên gốc = 趙文帝
| tước vị = Vua Nam Việt
| thêm = vietnam
| hình = Remains of King Zhao Mo.jpg
| cỡ hình = 250px
| ghi chú hình = Di cốt của Triệu Văn Đế
| chức vị = [[Hoàng đế]] [[Nam Việt]]
| tại vị = [[137 TCN]] &ndash; [[124 TCN]]
| kiểu tại vị = Trị vì
| tiền nhiệm = [[Triệu Vũ Vương|Triệu Vũ Đế]]
| nhiếp chính = 
| kế nhiệm = [[Triệu Minh Vương|Triệu Minh Đế]]
| tên đầy đủ = Triệu Mạt<br>Triệu Muội (趙眜)<br>Triệu Hồ (趙胡)
| hoàng tộc = [[Nhà Triệu]]
| kiểu hoàng tộc = Triều đại
| thông tin phối ngẫu = ẩn
| phối ngẫu = </br>
* Hữu phu nhân (右夫人), tức Triệu Lam (趙藍)
* Tả phu nhân (左夫人)
* Thái phu nhân (泰夫人)
* Bộ phu nhân (部夫人)
| kiểu phối ngẫu = Hậu phi
| vợ = 
| chồng = 
| thông tin con cái = ẩn
| con cái = [[Triệu Minh Vương|Triệu Anh Tề]]<br>Còn lại không rõ
| cha = [[Trọng Thủy]]
| mẹ = 
| thụy hiệu = Văn Hoàng đế (文皇帝)
| sinh = [[175 TCN]]
| nơi sinh = 
| mất = [[124 TCN]]
| nơi mất = [[Nam Việt]]
| ngày an táng = 
| nơi an táng = 
}}
'''[[Triệu Văn Đế]]''' (趙文帝) hay '''[[Triệu Văn vương (định hướng)|Triệu Văn Vương]]''' (趙文王), [[tên húy|húy]] '''Triệu Mạt''', có khi phiên âm là '''Triệu Muội''' (趙眜), còn gọi là '''Triệu Hồ''' (趙胡), là vị vua thứ hai [[nhà Triệu]] nước [[Nam Việt]], cháu nội của [[Triệu Vũ Đế|Triệu Đà]], lên ngôi năm [[137 TCN]].

== Tiểu sử ==
Theo ''[[Đại Việt sử ký toàn thư]]'', Triệu Hồ sinh năm 175 TCN, mất năm 124 TCN, là con của Triệu [[Trọng Thủy]] - con trai [[Triệu Vũ Đế|Triệu Đà]]. Tuy nhiên, [[Sử ký Tư Mã Thiên]] không ghi cha mẹ ông là ai. Triệu Đà đã chọn Triệu Hồ làm người kế vị vua [[Nam Việt]].

== Thần phục nhà Hán ==
Trước đây [[Triệu Đà]] xưng là Nam Việt Vũ Đế nhưng sau đó thần phục [[nhà Hán]] nên đổi lại xưng là Nam Việt Vương, tuy nhiên vẫn tiếm hiệu xưng Đế ở trong nước [[Nam Việt]].

Năm [[137 TCN]], Triệu Đà mất, Triệu Hồ lên nối ngôi, tức Triệu Văn Đế. Lúc bấy giờ vua nước [[Mân Việt]] là Dĩnh đem quân đánh các ấp ngoài biên của nước [[Nam Việt]]. Triệu Văn Đế sai người dâng thư lên vua [[Hán Vũ Đế]] rằng:
:''Hai nước Việt đều là phiên thần, không được đem binh đánh nhau. Nay nước Mân Việt đem binh xâm lấn đất của thần, thần không dám đánh lại, xin đợi thiên tử chiếu truyền cho việc ấy.''

Hán Vũ Đế khen [[Nam Việt]] biết giữ chức phận mình, hứa sẽ đưa quân đến giúp, bèn sai hai tướng quân đi đánh [[Mân Việt]]. Quân Hán chưa vượt [[núi Ngũ Lĩnh]] thì em của Mân Việt Vương là [[Dư Thiện]] đã giết Dĩnh để hàng. Vì thế nhà Hán bãi binh.

Hán Vũ Đế sai [[Trang Trợ]] sang [[Nam Việt]] dụ Văn Vương (tức Triệu Văn Đế) vào chầu. Triệu Văn Đế dập đầu tạ ơn, rồi sai [[thái tử]] là [[Triệu Anh Tề]] sang Trung Quốc làm lính túc vệ ở nơi cung cấm. Sứ giả nhà Hán là Trang Trợ muốn đích thân triệu Triệu Văn Đế vào chầu vua Hán, Văn Đế bảo Trợ đi trước, rồi ngày đêm sắm sửa hành trang để vào triều kiến vua Hán. Sau khi Trang Trợ đi rồi, đại thần can Triệu Văn Đế rằng:
:''Nhà Hán dấy quân đánh Dĩnh cũng là làm cho Nam Việt hoảng sợ. Vả lại tiên vương trước có nói: "Phụng sự thiên tử cốt không thất lễ, không nên nghe lời dỗ ngon dỗ ngọt mà vào chầu". Nếu vào chầu thì không được về, đó là cái thế mất nước đấy.''

Vì vậy Triệu Văn Đế mượn cớ bị bệnh nặng, cho gọi [[thái tử]] Anh Tề. Anh Tề xin về nước.
Sử thần Ngô Sĩ Liên nói:
:''"Vua lấy nghĩa để cảm nước láng giềng, đánh lui địch, yên biên cảnh, cũng gọi là bậc vua có ý muốn thịnh trị vậy."''

Và:
:''Văn Vương giao thiệp với nước láng giềng phải đạo, nhà Hán khen là có nghĩa, đến mức dấy binh đánh giúp kẻ thù; lại biết nghe lời can, cáo bệnh không sang chầu nhà Hán, giữ phép nhà để mưu cho con cháu, có thể gọi là không xấu hổ với ông nội.''

Năm [[124 TCN]], Triệu Văn Đế [[chết|qua đời]], hưởng thọ 52 tuổi, được đặt [[thụy hiệu]] là '''Văn Đế'''. Thái tử Anh Tề lên ngôi thay, tức là [[Triệu Minh Vương]].

==Lăng mộ==
[[Tập tin:King of nanyue tomb 2008 06.jpg|nhỏ|279px|phải|[[Lăng mộ Triệu Văn Đế]] nhìn từ trên xuống]]

[[Lăng mộ Triệu Văn Đế|Lăng mộ của Triệu Văn Đế]] được phát hiện năm 1983, nằm ở độ sâu 20m dưới chân núi Tượng Cương ở thành phố [[Quảng Châu (thành phố)|Quảng Châu]] khi người ta đào móng để xây dựng một [[khách sạn]], và nó đã được khai quật.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.nguyenbaochau.com/2014/07/hoai-niem-lich-su.html|tiêu đề=Hoài niệm lịch sử|ngày=16-07-2014}}</ref> Khu lăng mộ này dài gần 11 m và rộng 12 m, xây dựng theo hướng bắc-nam, kiểu chữ "Sĩ" (士). Nó được chia ra làm bảy phần, với một gian tiền đường, hai gian nhĩ thất ở phía đông (chứa các đồ phục vụ ăn uống) và phía tây (chứa xe ngựa, binh khí, các vật dụng trân quý), gian chính đặt quan tài kiểu trong quan ngoài quách, hai gian trắc thất phía đông và tây và một gian nhà kho ở hậu cung. Khu lăng mộ này chứa trên 1.000 [[đồ tùy táng]] (gồm các đồ vật bằng vàng, bạc, đồng, sắt, gốm và ngọc), một cỗ xe ngựa kéo, các chai lọ bình bằng vàng và bạc, các [[nhạc cụ]], và người ta cũng tìm thấy xương cốt của các thê thiếp, [[nô bộc]] được tuẫn táng cùng (tổng cộng 15 người, trong đó tại gian trắc thất phía đông có bốn nàng hầu, thê thiếp được tuẫn táng theo, tại gian trắc thất phía tây có bảy [[nô bộc]] được tuẫn táng theo). Nó cũng là khu lăng mộ duy nhất thời kỳ đầu [[Tây Hán]] (tương đương với giai đoạn đầu [[nhà Triệu]]) có các bức [[tranh tường|bích họa]] trên các bức tường.

{{Nhiều hình
| image1 = King of Nanyue imperial seal knob top.jpg
| image2 = King of Nanyue imperial seal knob.jpg
| footer = Ấn vàng có khắc bốn chữ ''[[:zh:文帝行玺金印|Văn Đế hành tỉ]]'' của Triệu Văn Đế
| width1 = 148
| width2 = 125
}}

Khu lăng mộ này còn chứa chiếc ấn cổ nhất được phát hiện trong các khu lăng mộ nằm tại lãnh thổ Trung Quốc ngày nay: trên chiếc ấn vàng này khắc bốn chữ "文帝行璽" (Văn Đế hành tỷ) kiểu tiểu triện âm văn, chỉ ra rằng đương thời ông tự coi mình sánh ngang với các Hoàng đế [[nhà Hán]]. Một chiếc ấn khối vuông bằng đồng khắc bốn chữ "胥浦侯印<ref>{{Chú thích web|url=http://www.ssszx.cn/news/ss4con20140508100809.html|tiêu đề=印章的智慧|tác giả=|nơi xuất bản=寿山石文化创意网|ngày=ngày 8 tháng 5 năm 2014|ngày truy cập=ngày 21 tháng 9 năm 2015|trích dẫn=正如胥浦侯印的发现把南粤国的历史至少提前了几十年|archive-date=ngày 25 tháng 9 năm 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925045119/http://www.ssszx.cn/news/ss4con20140508100809.html}}</ref> Tư (Việt) Phố hầu ấn" (Ấn dành cho thủ lĩnh huyện [[Tư Phố]]) được phát hiện ở [[Thanh Hoá]] thuộc miền Bắc [[Việt Nam]] trong thập niên 1930. Ấn có đúc hình rùa trên lưng và được cho là của viên điển sứ tước Hầu ở [[Cửu Chân]]. [[Tư Phố]] là tên trị sở quận [[Cửu Chân]] thời [[nhà Triệu]] nước Nam Việt đóng ở khu vực làng Ràng ([[Thiệu Dương (phường)|xã Thiệu Dương]], [[thành phố Thanh Hóa]]) hiện nay. Do sự tương đồng với những chiếc ấn được tìm thấy ở lăng mộ Triệu Văn Đế, chiếc ấn đồng này được công nhận là ấn chính thức của nước [[Nam Việt]]. Chiếc ấn hiện trưng bày ở Bảo tàng Nghệ thuật và Lịch sử Hoàng gia Bỉ, Brussel.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Thạp đồng Đông Sơn của Huyện lệnh Long Xoang (Xuyên) Triệu Đà|url=http://mangcovat.com.vn/index.php?f=news&do=detail&id=65|ngày tháng=ngày 11 tháng 3 năm 2011|trích dẫn=Chiếc ấn đồng khối vuông "Tư (Việt) phố hầu ấn" có đúc hình rùa trên lưng được thương nhân cũng là nhà sưu tầm người Bỉ tên là Clement Huet mua được ở Thanh Hóa hồi trước thế chiến II (hiện bày ở Bảo tàng Nghệ thuật và Lịch sử Hoàng Gia Bỉ, Brussel) được cho là của viên điển sứ tước hầu ở Cửu Chân. Tư Phố là tên quận trị đóng ở khu vực làng Ràng (Thiệu Dương, Thanh Hóa) hiện nay.|ngày truy cập=2015-07-30|archive-date = ngày 25 tháng 9 năm 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925051948/http://mangcovat.com.vn/index.php?f=news&do=detail&id=65}}</ref>

[[Tập tin:Museum of the Mausoleum of the Nanyue King 188.JPG|nhỏ|trái|280px|Thạp đồng Đông Sơn trong lăng mộ]]

Bên cạnh các cổ vật Trung Hoa, người ta còn tìm thấy các đồ vật có nguồn gốc từ vùng [[thảo nguyên]] [[Trung Á]], [[Iran]] và [[Văn minh Hy Lạp hóa|Hy Lạp]] cổ đại: một chiếc hộp bằng bạc kiểu [[Đế quốc Ba Tư|Ba Tư]] được tìm thấy trong mộ là sản phẩm nhập khẩu sớm nhất được tìm thấy cho tới nay tại lãnh thổ Trung Quốc hiện đại. Cũng có nhiều cổ vật được phát hiện tại đây thuộc về [[văn hoá Đông Sơn]] ở [[miền bắc Việt Nam]].

[[Bảo tàng Lăng mộ Triệu Văn Đế]] được xây dựng bên cạnh khu lăng mộ này.

==Xem thêm==
{{div col|colwidth=20em}}
* [[Nhà Triệu]]
* [[Triệu Đà]]
* [[Nam Việt]]
* [[Phiên Ngung (kinh đô)]]
* [[Trọng Thủy]]
* [[Triệu Minh Vương]]
* [[Lữ Gia]]
* [[Lang Công]]
* [[Vấn đề chính thống của nhà Triệu]]
* [[Cung điện Phiên Ngung]]
* [[Bảo tàng Lăng mộ Triệu Văn Đế]]
* [[:zh:文帝行玺金印|Ấn vàng Văn Đế hành tỷ]]
* [[Văn hoá Đông Sơn]]
* [[Mân Việt]]
* [[Bách Việt]]
{{div col end}}

==Chú thích==
{{tham khảo|30em}}

==Tham khảo==
* [[Sử ký Tư Mã Thiên]], thiên:
** Nam Việt Úy Đà liệt truyện
* [[Đại Việt sử ký toàn thư]]

==Liên kết ngoài==
* [https://danviet.vn/my-chau-cong-chua-la-me-cua-trieu-van-vuong-nuoc-nam-viet-7777807598.htm Mỵ Châu công chúa là mẹ của Triệu Văn Vương nước Nam Việt?]

{{Navboxes
|title= Triệu Văn Đế
|list1=<span>{{Đầu hộp}}
{{Thứ tự kế vị
|chức vụ=Vua [[nhà Triệu]]
|trước = [[Triệu Vũ Đế]]
|sau = [[Triệu Minh Vương]]
|năm =
}}
{{Cuối hộp}}
}}

{{Vua nhà Triệu}}

{{Lịch sử Việt Nam thời Triệu}}

{{Thời gian sống|sinh=175 TCN|mất=124 TCN}}

[[Thể loại:Vua nhà Triệu]]
[[Thể loại:Người Việt gốc Hoa]]
[[Thể loại:Mất năm 122 TCN]]