Xem mã nguồn của Sokrates

{{1000 bài cơ bản}}
{{bài cùng tên}}
{{Infobox philosopher
|region           = [[Triết học phương Tây]]
|era              = [[Triết học Hy Lạp cổ đại]]
|image            = Socrate du Louvre.jpg
|alt              =
|caption          = Tượng đầu cẩm thạch của Sokrates ở [[Louvre]]. Đây chỉ là bản sao phỏng; bản gốc do [[Lysippus]] tạo tác bằng đồng đã thất lạc
|name             = Sokrates 
|birth_date       = {{circa|470&nbsp;TCN}}
|birth_place      = [[Deme]] [[Alopece]], [[Athens cổ điển|Athens]]
|death_date       = 399 TCN (thọ 71 tuổi) 
|death_place      = Athens
|death_cause      = Bức tử bằng độc dược
|spouse           = [[Xanthippe]], [[Myrto]]
|school_tradition = [[Triết học Hy Lạp cổ điển]]
| notable_students  = {{hlist|[[Platon]]|[[Xenophon]]|[[Antisthenes]]|[[Aristippus]]|[[Alcibiades]]|[[Critias]]}}
|main_interests   = [[Tri thức luận]], [[đạo đức luận]], [[mục đích luận]]
|influences       = [[Prodicus]], [[Anaxagoras]], [[Archelaus (nhà triết học)|Archelaus]], [[Diotima của Mantinea|Diotima]], [[Damon của Athens|Damon]], [[Parmenides]]
|influenced       = Hầu như mọi triết gia Tây phương về sau, nhất là các đồ đệ, ví dụ như [[Platon]], [[Xenophon]], [[Antisthenes]], [[Aristippus]], [[Euclid của Megara]], [[Phaedo của Elis]]
| notable_ideas = {{plainlist}}
* [[Chất vấn kiểu Sokrates]]
* [[Chủ nghĩa trí thức đạo đức|Trí thức luận Sokrates]]
* [[Đối thoại Sokrates]]
* "[[Đời không suy xét là đời không đáng sống]]"
* [[Mỉa mai#Mỉa mai kiểu Sokrates|Mỉa mai kiểu Sokrates]]
* [[Phương pháp Sokrates]]
* [[Ruồi trâu (triết học)|Ruồi trâu xã hội]]
* [[Tôi biết rằng tôi không biết gì cả|Nghịch lý Sokrates]]
{{endplainlist}}
|children=[[Lamprocles]], [[Menexenus]], Sophroniscus
|family=[[Sophroniscus]] (cha)<br/>[[Phaenarete]] (mẹ)
}}

'''Sokrates''' ({{IPAc-en|ˈ|s|ɒ|k|r|ə|t|iː|z}};<ref>Jones, Daniel; Roach, Peter, James Hartman and Jane Setter, eds. ''Cambridge English Pronouncing Dictionary''. 17th edition. Cambridge UP, 2006.</ref> {{lang-grc|[[:wikt:Σωκράτης|Σωκρᾰ́της]]|Sōkrátēs}}, {{IPA-grc|sɔːkrátɛːs|}}; phiên âm tiếng Việt: Xô-crát; {{circa|470|lk=on}} – 399&nbsp;TCN)<ref>{{chú thích sách |first=P. E. |last=Easterling |author-link=P. E. Easterling |url=https://books.google.co.uk/books?id=_kx9eeSJyeoC&pg=PA352 |title=The Cambridge Companion to Greek Tragedy |page=352 |publisher=Cambridge University Press|year=1997 |isbn=978-0-521-42351-9 |access-date =ngày 19 tháng 11 năm 2017}}</ref><ref>{{chú thích sách |first=Nicholas D. |last=Smith |first2=Paul |last2=Woodruff |author-link2=Paul Woodruff |url=https://books.google.co.uk/books?id=pjM7N1eUCbQC&pg=PA154 |title=Reason and Religion in Socratic Philosophy |page=154 |publisher=[[Oxford University Press]] |date=2000 |isbn=978-0-19-535092-0 |access-date =ngày 19 tháng 11 năm 2017 |quote=469 or 468 (corresponding to the fourth year of the 77th [[Olympiad]]), according to [[Apollodorus of Athens|Apollodorus]]...But the year of Socrates's birth is probably only an inference from...Plato [who] has Socrates casually describe himself as having lived seventy years.}}</ref> là một [[triết gia]] người [[Hy Lạp]] [[Hy Lạp cổ đại|cổ đại]] ([[Người Athens cổ đại|người Athens]]), ông được coi là một trong những người đã sáng tạo ra nền [[triết học phương Tây]], và là nhà [[triết gia đạo đức]] đầu tiên<ref>[[James Rachels#Bibliography|James Rachels]], [https://books.google.co.uk/books?id=ek67okpYfyMC&dq=Socrates+and+moral+philosophy&source=gbs_navlinks_s The Legacy of Socrates: Essays in Moral Philosophy] Columbia University Press, 2007 {{ISBN|0-231-13844-X}} Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017</ref><ref name="Vlastos1991">{{chú thích sách|author=[[Gregory Vlastos]]|title=Socrates, Ironist and Moral Philosopher|url=https://books.google.com/books?id=7mRK29WRocoC|year=1991|publisher=Cornell University Press|isbn=978-0-8014-9787-2|page=43}}</ref> của nền tư tưởng [[Luân lý học đức hạnh#Lịch sử của đức hạnh|đạo đức phương Tây]] đồng thời là người đại diện tiêu biểu của trường phái [[Chủ nghĩa duy tâm|triết học duy tâm]].<ref>[https://maritain.nd.edu/jmc/etext/jmoral01.htm Moral Philosophy – The Discovery of Ethics: Sokrates] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170818041523/https://maritain.nd.edu/jmc/etext/jmoral01.htm|date=2017-08-18}} [[Jacques Maritain#Work|Jacques Maritain Center]] Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017</ref><ref>[[Peter Singer]] (1985) – [https://www.utilitarian.net/singer/by/1985----.htm Encyclopædia Britannica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161220065646/http://www.utilitarian.net/singer/by/1985----.htm |date = ngày 20 tháng 12 năm 2016}} Chicago, 1985, pp. 627–648 Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017</ref><ref>Anne Rooney – [https://books.google.co.uk/books?id=KMKrBAAAQBAJ&pg The Story of Philosophy: From Ancient Greeks to Great Thinkers of Modern Times] [https://books.google.co.uk/books?id=KMKrBAAAQBAJ&pg=PT196&dq=Virtue+ethics+began+with+Socrates&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWwdOl6dfXAhVK1xoKHfxgBnYQuwUIKTAA#v=onepage&q=Virtue%20ethics%20began%20with%20Socrates&f=false (search page)] Arcturus Publishing, 2014 {{ISBN|1-78212-995-2}} Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017</ref> Ông là một nhân vật rất bí ẩn, không hề viết ra bất cứ điều gì, chỉ được biết đến chủ yếu thông qua các tác phẩm do những [[tác giả cổ đại]] cùng thời kể lại, trong đó nổi bật nhất chính là hai môn sinh [[Platon]] và [[Xenophon]]. Một số tác phẩm khác viết về ông đến từ những tác giả đương thời như [[Antisthenes]], [[Aristippus]] và [[Aeschines xứ Sphettos]]. [[Aristophanes]], một [[nhà viết kịch]], chính là tác gia đương thời chủ yếu đã tạo ra những vở kịch có nhắc đến Sokrates trong suốt cuộc đời của nhà triết học này còn tồn tại đến ngày nay, ngoài ra, một đoạn trong cuốn "Sổ tay Du ký" của Ion xứ Chios cũng cung cấp những thông tin rất quan trọng về thời trẻ của Sokrates.<ref>[[Charles H. Kahn]] (1998) – [https://books.google.co.uk/books?id=56lIbn9hvFcC&pg Ethics] – [https://books.google.co.uk/books?id=56lIbn9hvFcC&pg=PA42&dq=Aristophanes+is+the+only+to+write+during+his+lifetime&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiropGrspzYAhXLZ1AKHU1lCREQ6AEIMDAC#v=onepage&q=Aristophanes%20is%20the%20only%20to%20write%20during%20his%20lifetime&f=false p. 42], Cambridge University Press. 1998 {{ISBN|0-521-38832-5}} Accessed ngày 22 tháng 12 năm 2017</ref><ref>Stern, T (2013) – [https://books.google.co.uk/books?id=VfwhAQAAQBAJ&pg Philosophy and Theatre: An Introduction] – [https://books.google.co.uk/books?id=VfwhAQAAQBAJ&pg=PR9&lpg=PR9&dq=Aristophanes+is+the+only+to+write+during+his+lifetime&source=bl&ots=cdUPZYe8VT&sig=eRiYUL8IuIKnpdUqhIEx1qJAT-c&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiC4fCDspzYAhXDmLQKHdtTABoQ6AEIeTAJ#v=onepage&q=Aristophanes%20is%20the%20only%20to%20write%20during%20his%20lifetime&f=false ix] Routledge 2013 {{ISBN|1-134-57591-2}} Accessed ngày 22 tháng 12 năm 2017</ref>

[[Những mẩu đối thoại của Plato]] là một trong những bằng chứng toàn diện nhất về Sokrates vẫn còn sót lại từ thời cổ đại tới giờ, từ đó giúp cho Sokrates trở nên nổi tiếng với những đóng góp cho các lĩnh vực [[đạo đức học]] và [[tri thức luận]]. Ông chính là người thầy của Plato, người được đặt tên cho những khái niệm triết học như [[Sự mỉa mai Sokrates]] và [[phương pháp Sokrates]], hay ''[[wikt:elenchus|elenchus]].'' Tuy nhiên, vẫn có những câu hỏi được đặt ra về việc liệu có sự khác biệt nào giữa Sokrates trong đời thực với Sokrates được khắc họa bởi Plato trong những mẩu đối thoại của mình hay không.<ref>{{chú thích sách|title=Socrates: Fictions of a Philosopher|last=Kofman|first=Sarah|year=1998|isbn=978-0-8014-3551-5|page=34}}</ref>

Sokrates có một sức ảnh hưởng vô cùng mạnh mẽ đối với những triết gia sau thời kỳ [[triết học cổ đại|cổ đại]] và [[triết học hiện đại|kỷ nguyên hiện đại]]. Những tác phẩm văn học, nghệ thuật và văn hóa đại chúng miêu tả về Sokrates đã khiến ông trở thành một trong những hình tượng được biết đến rộng rãi nhất trong [[triết học phương Tây|nền tư tưởng triết học phương Tây]].{{TOC limit|4}}

== Những nguồn tài liệu và vấn đề Sokrates==
{{Sokrates}}

Sokrates không ghi lại bất cứ bài học nào của mình dưới dạng văn bản. Toàn bộ những gì nhân loại biết về ông đều thông qua lời kể của những người khác, trong đó chủ yếu qua lời hai người môn đệ của ông là nhà triết học [[Plato]] và nhà sử học [[Xenophon]]; ngoài ra cũng có nhà viết kịch người Athens [[Aristophanes]] (sống cùng thời với Sokrates) và [[Aristoteles]], môn đệ của Plato, được sinh ra sau khi Sokrates qua đời. Những câu chuyện thường trái ngược nhau từ lời kể của những nhân vật này đã khiến cho các học giả sau này gặp khó trong quá trình tái tạo lại những tư tưởng thực sự của Sokrates một cách đáng tin cậy, điều này tạo nên một tình trạng gọi là [[vấn đề Sokrates]].{{sfnm|1a1=Guthrie|1y=1972|1pp=5–7|2a1=Dorion|2y=2011|2pp=1–2|3a1=May|3y=2000|3p=9|4a1=Waterfield|4y=2013|4p=1}} Các tác phẩm của Plato, Xenophon và các tác giả khác sử dụng hình tượng nhân vật Sokrates như một công cụ khám phá, trong đó có bao gồm những đoạn [[đối thoại]] giữa Sokrates và đây chính là nguôn tư liệu chính cung cấp thông tin cho thế hệ sau về cuộc đời và tư tưởng của Sokrates. [[Đối thoại kiểu Sokrates]] (''logos sokratikos'') là một thuật ngữ được Aristoteles tạo ra để miêu tả hình thức văn chương mới mẻ này. {{sfnm|1a1=May|1y=2000|1p=20|2a1=Dorion|2y=2011|2p=7|3a1=Waterfield|3y=2013|3p=1}} Mặc dù ngày sáng tác chính xác của những tác phẩm này vẫn chưa được biết, nhưng một số có lẽ được viết sau cái chết của Socrates.{{sfn|Döring|2011|pp=24–25}} Như [[Aristoteles]] đã đề cập lúc đầu, mức độ chân thực của những cuộc đối thoại miêu tả Socrates là một vấn đề cần phải tranh luận.{{sfn|Dorion|2011|pp=7–9}}

=== Vấn đề Sokrates ===

{{Main|Vấn đề Sokrates}}
[[Tập tin:Σωκράτης, Ακαδημία Αθηνών 6616.jpg|thumb|Bức tượng Sokrates ở phía trước [[Học viện Athens (hiện đại)]]]]
Vì Sokrates không viết lại bất kỳ bài giảng nào của mình,<ref>
*...Socrates, of course, is the only of these philosophers who didn't write anything... S. Phineas Upham, Joshua Harlan – [https://books.google.co.uk/books?id=eGaAENrIo_oC Philosophers in Conversation: Interviews from the Harvard Review of Philosophy] [https://books.google.co.uk/books?id=eGaAENrIo_oC&pg=PA141 p. 141] – Psychology Press 2002 {{ISBN|0-415-93778-7}}
*...The historical Socrates undoubtedly existed, but he did not write anything... J.S. McClelland [https://books.google.co.uk/books?id=RvR009ldCeoC A History of Western Political Thought] [https://books.google.co.uk/books?id=RvR009ldCeoC&pg=PA19 p. 19] Psychology Press 1996 {{ISBN|0-415-11961-8}}
*...Socrates is especially pure because he does not write. "Socrates was the West's greatest thinker insofar as he did not write anything... – M. Blitz, Ann Ward – [https://books.google.co.uk/books?id=6vcYBwAAQBAJ Socrates: Reason or Unreason as the Foundation of European Identity] [https://books.google.co.uk/books?id=6vcYBwAAQBAJ&pg=PA221 p. 221] Cambridge Scholars Publishing 2009 {{ISBN|1-4438-0870-9}}
*...As Socrates did not write anything and assigned to the living word and to dialogue with his followers all of his thought,... – Giovanni Reale, John R. Catan – [https://books.google.co.uk/books?id=eX-8XOn3GYUC A History of Ancient Philosophy IV: The Schools of the Imperial Age] [https://books.google.co.uk/books?id=eX-8XOn3GYUC&pg=PA75 p. 75] SUNY Press 1985 {{ISBN|0-7914-0128-6}}
*...Socrates explains to Meno: "It is not because I myself am on the right track (euporon) that I leave others with no way out (aporein), but because... This is why Socrates did not write anything; he had nothing to teach that could be fixed in writing... – Walter Kohan – [https://books.google.co.uk/books?id=BRwcBQAAQBAJ Childhood, Education and Philosophy: New Ideas for an Old Relationship] [https://books.google.co.uk/books?id=BRwcBQAAQBAJ&pg=PA84 p. 84] Routledge 2014 {{ISBN|1-317-65845-0}}
*...They achieved renown precisely because they did not write at all. The vice of graphorrhoea was frequently contrasted with the virtue of such ancient philosophers as Pythagoras, Aristarchus, Favorinus and Socrates, who did not write anything... – Sari Kivisto – [https://books.google.co.uk/books?id=epGfAwAAQBAJ The Vices of Learning: Morality and Knowledge at Early Modern Universities] [https://books.google.co.uk/books?id=epGfAwAAQBAJ&pg=PA106 p. 106] Brill 2014 {{ISBN|90-04-27645-9}}</ref><ref>C. Salutati in ''Renaissance Debates on Rhetoric'' Cornell University Press, 2000 {{ISBN|0-8014-8206-2}}</ref> hiểu biết của chúng ta về cuộc đời và tư tưởng của ông không còn cách nào khác mà chỉ có thể đến từ những nguồn thông tin thứ cấp. Bản chất đôi khi trái ngược của những nguồn thông tin này về sau đã được đặt với cái tên ''[[vấn đề Socrates]]'',<ref>{{chú thích sách |last=Roberson |first=C. |page=[https://books.google.com/books?id=uJDLBQAAQBAJ&pg=PA24 24] |title=Ethics for Criminal Justice Professionals |publisher=CRC Press |date=2009 |isbn=978-1-4200-8672-0}}</ref> hay ''nghi vấn Socrates''.<ref>{{chú thích sách |first=A. |last=Rubel |first2=M. |last2=Vickers |page=[https://books.google.com/books?id=SmJ_BAAAQBAJ&pg=PA147 147] |title=Fear and Loathing in Ancient Athens: Religion and Politics During the Peloponnesian War |publisher=Routledge |date=ngày 11 tháng 9 năm 2014 |isbn=978-1-317-54480-7}}</ref><ref name="Louis-André Dorion">{{chú thích sách |last=Dorion |first=Louis-André |chapter-url=http://universitypublishingonline.org/cambridge/companions/chapter.jsf?bid=CBO9780511780257&cid=CBO9780511780257A004 |title=The Rise and Fall of the Socratic Problem (pp. 1–23) (The Cambridge Companion to Socrates) |pages=1–23 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-83342-4 |access-date =ngày 7 tháng 5 năm 2015 |doi=10.1017/CCOL9780521833424.001 |chapter=The Rise and Fall of the Socratic Problem |year=2010 |hdl=10795/1977 |url=http://repository.edulll.gr/1977 }}{{Liên kết hỏng|date = ngày 22 tháng 5 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>

Về tổng quan, những tài liệu được viết bởi Platon <ref>Có một vài lý do để giải thích điều này. Thứ nhất, trong tất cả các thư tịch cổ còn lưu giữ được, Sokrates được cho là một triết gia. Điều đó cho thấy một triết gia cùng thời (như Platon) có khả năng hiểu quan điểm của Sokrates hơn là một sĩ quan quân đội như Xénophon (dù cho Sokrates cũng là một quân nhân được tặng huân chương. Hơn nữa, Sokrates được miêu tả trong cách tác phẩm của Xénophon, không tỏ ra dấu hiệu nào để có thể thấy rằng ông ta có thể là một nhà cách mạng hay là mối đe dọa của Athens. Sokrates của Platon cư xử theo cách có thể dễ dàng lý giải tại sao ông lại bị tuyên án vì tội bất kính với Athena (May, ''On Socrates'').</ref> được xem là nguồn thông tin chủ yếu về cuộc đời và tư tưởng của Sokrates<ref>
{{chú thích sách |last=May |first=H. |title=On Socrates |url=https://archive.org/details/onsocrates00mayh |publisher=Wadsworth/Thomson Learning |year=2000 |page=[https://archive.org/details/onsocrates00mayh/page/20 20]}}</ref><ref>[<nowiki>http://www.hup.harvard.edu/catalog.php</nowiki>?{{ISBN|978-0-674-99695-3}} catalogue of Harvard University Press – Xenophon Volume IV]. Truy cập 2015-3-26.</ref>. Những bản ghi chép này được gọi là ''Sokratikoi logoi'', hay [[đối thoại Socrates]], bao gồm các báo cáo về những cuộc trò chuyện rõ ràng có sự tham gia của Sokrates.<ref>Kahn, CH', [https://books.google.com/books?id=vSXkTBniJZAC ''Plato and the Socratic Dialogue: The Philosophical Use of a Literary Form''], Cambridge University Press, 1998, p. xvii.</ref><ref>Many other writers added to the fashion of Socratic dialogues (called ''Sokratikoi logoi'') at the time. In addition to Plato and [[Xenophon]], each of the following is credited by some source as having added to the genre: [[Aeschines of Sphettus]], [[Antisthenes]], [[Aristippus]], Bryson, Cebes, [[Crito]], [[Euclid of Megara]], and Phaedo. It is unlikely Plato was the first in this field (Vlastos, p. 52).</ref> Ban đầu, một số học giả đã đặt ra nghi vấn về việc liệu Sokrates có phải là một nhân vật hư cấu, một phát minh của Platon hay không, tuy nhiên điều đó đã được làm sáng tỏ trong các tài liệu và các tác phẩm lịch sử khác, rằng Sokrates quả thực đã từng tồn tại. Sự chứng thực của [[Xénophon]] và [[Aristotle]], vở kịch ''[[:fr:Les Nuées|Mây]]'' của [[Aristophanes]] và các tác phẩm khác là những nguồn thông tin hữu ích trong việc liên kết giữa một Sokrates bằng xương bằng thịt với một Sokrates xuất hiện trong các tác phẩm của Platon.

Tìm kiếm một hình ảnh Sokrates "thật sự" là một điều rất khó khăn bởi những tác phẩm nhắc đến ông (trừ Xenophon) thường mang tính triết lý hay mang tính kịch nhiều hơn là khắc họa lại sự thật lịch sử. Ngoài Thucydides, thật sự không có một tác phẩm tiểu sử thực thụ nào khác của những người cùng thời với Plato. Kết quả tất yếu đó là những nguồn thông tin này đã mâu thuẫn với tính chính xác của lịch sử. Do đó, các nhà sử học đã phải đối mặt với một thách thức rất lớn, đó là đối chiếu các bằng chứng khác nhau từ các văn bản còn tồn tại để cố gắng giải thích chính xác và nhất quán về cuộc sống và công việc của Sokrates. Kết quả của những nỗ lực đó là khi những thông tin được thống nhất, chúng sẽ không nhất thiết phải thực tế.

Hai yếu tố nổi bật nhất từ tất cả các nguồn thông tin liên quan đến đặc điểm của Sokrates đó là: ông có tướng mạo xấu xí (ít nhất là vào lúc ông đã lớn tuổi) và một trí tuệ tuyệt vời.<ref name="D.R. Morrison (Professor of Philosophy and Classical Studies at Rice University (c.2011). He has also been a Rockefeller Fellow at the University Center for Human Values at Princeton University, a Junior Fellow of the Center for Hellenic Studies, and a Visiting Professor at the University Paris I-Sorbonne)">{{chú thích sách |last=Morrison |first=D.R. |url=https://books.google.com/?id=_KBex4rtlXMC&pg=PR14 |title=The Cambridge Companion to Socrates (p. xiv) |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-83342-4 |year=2011 }}</ref><ref name="Nails, D">{{chú thích sách |last=Nails |first=D. |url=http://plato.stanford.edu/entries/socrates/ |title=Socrates:Socrates's strangeness |publisher=The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2014 Edition), Edward N. Zalta (ed.) |access-date = ngày 16 tháng 4 năm 2015}}</ref> Ông sống cả cuộc đời mình tại Athens cổ đại (ít nhất là kể từ khi ông gần 40 tuổi, bởi trước đó ông cũng từng tham gia phục vụ quân đội tại các chiến dịch như Potidaea, Delium,...), ông không viết bất cứ thứ gì (ít nhất là những thứ liên quan đến triết học - một đoạn thơ duy nhất do ông sáng tác vẫn còn tồn tại).<ref name="Biography">{{chú thích tạp chí |last1=El Murr |first1=Dimitri |title=Socrates |journal=Oxford Bibliographies |date=ngày 27 tháng 7 năm 2016 |doi=10.1093/obo/9780195389661-0211}}</ref> Cuối đời, ông bị [[Conium maculatum#Socrates|xử tử bằng hình thức uống sâm độc]] với cáo buộc bất kính với Athens.<ref>Peter J. Ahrensdorf – [https://books.google.co.uk/books?id=npRW1k_DG8cC The Death of Socrates and the Life of Philosophy: An Interpretation of Plato's Phaedo] [https://books.google.co.uk/books?id=npRW1k_DG8cC&pg=PA17 p. 17] SUNY Press, 1995 {{ISBN|0-7914-2634-3}} Accessed ngày 23 tháng 11 năm 2017</ref>

== Cuộc đời ==
[[Tập tin:Socrates and Alcibiades, Christoffer Wilhelm Eckersberg.jpg|thumb|Socrates và [[Alcibiades]], vẽ bởi [[Christoffer Wilhelm Eckersberg]]]]

[[Tập tin:SocratesCarnelianGemImprintRome1stBCE1stCE.jpg|thumb|upright|Dấu ấn trên viên đá quý [[Carnelian]] đại diện cho Socrates, Rome, thế kỷ I TCN - thế kỷ I SCN]]

===Các phiên bản===
Các chi tiết về cuộc đời của Sokrates được xuất hiện trong cả những nguồn thông tin vào thời kỳ của ông và những nguồn của thời kỳ về sau. Đối với nguồn thông tin đương thời, hầu như tất cả đều đến từ các mẩu [[đối thoại]] của Platon và Xenophon (hai người đều rất sùng bái Sokrates), trong những đoạn di chúc của [[Antisthenes]], [[Aristippus]] và [[Aeschines xứ Sphettos]], một số ít khác<ref name="Biography"/> xuất hiện trong các vở kịch của [[Aristophanes]].<ref>Ong, pp. 78–79.</ref> Những nguồn thông tin đến từ thời kỳ cổ đại sau này bao gồm Aristoxenus, [[Apollodorus xứ Athens]]<ref name="p.154">[[Apollodorus xứ Athens|Apollodorus]] (N.D. Smith, P. Woodruff) – [https://books.google.co.uk/books?id=pjM7N1eUCbQC&pg=PA154&lpg=PA154&dq Reason and Religion in Socratic Philosophy] [https://books.google.co.uk/books?id=pjM7N1eUCbQC&pg=PA154&lpg=PA154&dq=Socrates+born+77th+Olympiad&source=bl&ots=F1R_PwNZsm&sig=HShvkTV0wBEtpTuvuvKjvOKr1V4&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiSyeblqMvXAhXHWxoKHVp4ACAQ6AEILjAA#v=onepage&q=Socrates%20born%2077th%20Olympiad&f=false p. 154] Oxford University Press, 2000 {{ISBN|0-19-535092-8}} Retrieved ngày 19 tháng 11 năm 2017</ref><ref name="Apollodorus of Athens">[https://www.britannica.com/biography/Apollodorus-of-Athens Apollodorus of Athens] [[Encyclopædia Britannica]] Retrieved November 19th, 2017</ref> (sống trong khoảng thế kỷ II TCN),<ref>[https://books.google.co.uk/books?id=eFmQCwAAQBAJ&dq The Library of Apollodorus (Delphi Classics)] Delphi Classics, ngày 13 tháng 2 năm 2016 Accessed ngày 25 tháng 11 năm 2017</ref><ref>Andreas Willi, [https://books.google.co.uk/books?id=XZ5ApOqaO1YC&pg=PA56&lpg Theater Outside Athens: Drama in Greek Sicily and South Italy] [https://books.google.co.uk/books?id=XZ5ApOqaO1YC&pg=PA56&lpg=PA56&dq=Apollodorus+of+Athens&source=bl&ots=rXd7y9EUj0&sig=x7imPf0hrtKso2vVMmjHm87MnNM&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjRo7-AiNjXAhWFPBoKHUR-DnM4FBDoAQgsMAA#v=onepage&q=Apollodorus%20of%20Athens&f=false p. 56] Cambridge University Press, 2012 {{ISBN|0-521-76178-6}} Accessed ngày 25 tháng 11 năm 2017</ref> [[Cicero]]<ref name="Biography"/> (sống trong khoảng 106–43 TCN),<ref>[https://books.google.co.uk/books?id=uP6g9CWtvq4C&q=Cicero&dq=Cicero&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjo3ZfPhdjXAhUEtxoKHRu6BHU4ChDoAQg8MAQ Cicero: in twenty-eight volumes. 20. De senectute, De amicitia, De divinatione] Harvard University Press, 1923 Accessed ngày 25 tháng 11 năm 2017</ref> và [[Diogenes Laërtius]]<ref>Diogenes Laërtius [https://www.loebclassics.com/view/diogenes_laertius-lives_eminent_philosophers_book_ii_chapter_5_socrates/1925/pb_LCL184.149.xml Lives of Eminent Philosophers 2.5. Socrates] {{DOI|10.4159/DLCL.diogenes_laertius-lives_eminent_philosophers_book_ii_chapter_5_socrates.1925}} Harvard University Press, Loeb Classics Library Accessed ngày 25 tháng 11 năm 2017 sourced via [[William Musgrave Calder]] – [https://books.google.co.uk/books?id=pYFFvTd_OscC&pg=PA3&dq The Unknown Socrates: Translations, with Introductions and Notes, of Four Important Documents in the Late Antique Reception of Socrates the Athenian] [https://books.google.co.uk/books?id=pYFFvTd_OscC&pg=PA3&dq=the+earliest+source+for+the+date+of+birth+of+Socrates&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjr6rSyhNjXAhWHfxoKHTdFDXI4ChDoAQglMAA#v=onepage&q=the%20earliest%20source%20for%20the%20date%20of%20birth%20of%20Socrates&f=false p. 3] Bolchazy-Carducci Publishers, 2002 {{ISBN|0-86516-498-3}} Accessed ngày 25 tháng 11 năm 2017</ref> (có vẻ như sống trong khoảng thời gian nửa đầu thế kỷ III SCN).<ref>Diogenes Laërtius Translated by R.D. Hicks [http://www.hup.harvard.edu/catalog.php?isbn=9780674992030 Loeb Classical Library 184] Harvard University Press Accessed ngày 25 tháng 11 năm 2017</ref>

Các nguồn này được cho là đã sử dụng một phần hoặc toàn bộ những thông tin thực tế về cuộc đời của Socrates mà mỗi người có được, từ đó đưa ra những cách giải thích riêng của từng tác giả về bản chất việc dạy học của Sokrates, do vậy chúng đã tạo ra rất nhiều phiên bản khác nhau về nhà triết học này. Ví dụ<ref name="Biography"/> như trong vở kịch ''[[Mây]]'' của Aristophanes, Sokrates đã bị biến thành một chú hề, ông có thiên hướng được miêu tả giống như một kẻ [[nhà ngụy biện|ngụy biện]], chuyên dạy học trò cách trốn tránh các khoản nợ. Tuy nhiên, do hầu hết các tác phẩm của Aristophanes đều mang tính chất châm biếm, hài hước, nên người ta cũng cho rằng tính cách của nhân vật trong vở kịch này chưa chắc đúng như những gì được miêu tả.<ref>[https://oxford.academia.edu/PeterJKing P.J. King], [https://books.google.com/books?id=uWOnYFyGZcMC&pg=PA23&dq=Aristophanes%27+play+The+Clouds+portrays+Socrates+as+a+clown&hl=en&sa=X&ei=qgswVavUC4etaeingNgN&redir_esc=y#v=onepage&q=Aristophanes'%20play%20The%20Clouds%20portrays%20Socrates%20as%20a%20clown&f=false One Hundred Philosophers (p. 23)]{{Liên kết hỏng|date=2023-07-04 |bot=InternetArchiveBot }}, Zebra, 2006, {{ISBN|1-77022-001-1}}.</ref> Trong ''[[Phaedo]]'', nguồn thông tin được chứng thực duy nhất miêu tả về cái chết của Sokrates, Plato được cho là đã chọn lọc và loại bỏ đi nhiều chi tiết để thông qua đó cung cấp những tư liệu cho lập luận của ông về sự tồn tại của [[Thuyết luân hồi#Trong triết học Hy Lạp|sự giải phóng linh hồn ra khỏi cơ thể]],<ref name="The Death of Socrates p.27">C. Gill (1973) – [https://learning.hccs.edu/faculty/nathan.poage/phil1301/secondary-sources-on-plato/gill-article/view The Death of Socrates (p. 27)] Cambridge University Press: ''[[The Classical Quarterly]]'' Accessed ngày 23 tháng 11 năm 2017</ref> một giả thiết mà ông tiếp thu được nhờ việc học hỏi các ý tưởng của [[Pythagoras]]<ref>Kahn, Charles H. (2001) – [https://books.google.co.uk/books?id=GKUtAwAAQBAJ&dq=Pythagoreanism&source=gbs_navlinks_s Pythagoras and the Pythagoreans: A Brief History] – [https://books.google.co.uk/books?id=GKUtAwAAQBAJ&pg=PA72&dq=Pythagoreanism&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Plato%20Phaedo&f=false p. 4], Indianapolis, IN and Cambridge: Hackett Publishing Company, {{ISBN|978-0-87220-575-8}} Accessed ngày 2 tháng 12 năm 2017</ref> (sinh ra vào khoảng sau năm 606 và mất vào khoảng sau năm 510 TCN).<ref>[http://www.geom.uiuc.edu/~demo5337/Group3/hist.html A Brief History of the Pythagorean Theorem] University of Illinois Urbana-Champaign Accessed ngày 2 tháng 12 năm 2017 – shows "569–500"</ref><ref>[https://php.math.unifi.it/archimede/archimede/traduzioni-multilingue/pitagora/pannelli_inglese.pdf Pythagoras and his Theorem] [[University of Florence|Università degli Studi di Firenze]] Accessed ngày 2 tháng 12 năm 2017 – shows "c.572–c.494"</ref><ref>L. Brisson (2007), [https://books.google.co.uk/books?id=H9CZV0ku2GEC&pg Griechische Biographie in hellenistischer Zeit: Akten des internationalen Kongresses vom 26.–29. Juli 2006 in Würzburg] – [https://books.google.co.uk/books?id=H9CZV0ku2GEC&pg=PA269&dq=Pythagoras+date+of+birth&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjNqpy2h-zXAhVQGsAKHSgVDRc4ChDoAQg_MAQ#v=onepage&q=Pythagoras%20date%20of%20birth&f=false Aristoxenus: His Evidence on Pythagoras and the Pythagoreans. The case of Philolaus] Walter de Gruyter, 2007 {{ISBN|3-11-019504-6}} Accessed ngày 2 tháng 12 năm 2017</ref><ref>Thomas Stewart Traill (1859), [https://books.google.co.uk/books?id=ZjM_AQAAMAAJ&pg=PA710&dq The Encyclopaedia Britannica: Or, Dictionary of Arts, Sciences, and General Literature, Volume 18] – [https://books.google.co.uk/books?id=ZjM_AQAAMAAJ&pg=PA710&dq=Pythagoras+date+of+death&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiD_MTriOzXAhUkB8AKHZIVCxkQ6AEIPTAE#v=onepage&q=Pythagoras%20date%20of%20death&f=false p. 710] Little, Brown, & Company, 1859 Accessed ngày 2 tháng 12 năm 2017</ref>

=== Thân thế ===

Năm sinh của Sokrates theo một số nguồn được cho chỉ là một ngày được giả định<ref>[[Thomas Little Heath|Sir Thomas Heath]], [https://books.google.co.uk/books?id=Fq8yDwAAQBAJ&pg=PA62&dq Aristarchus of Samos: The Ancient Copernicus] [https://books.google.co.uk/books?id=Fq8yDwAAQBAJ&pg=PA62&dq=date+of+birth+of+Socrates&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiW-q2P_NfXAhWK1BoKHZqhDCg4HhDoAQhXMAk#v=onepage&q=date%20of%20birth%20of%20Socrates&f=false (Chapter IX (page first)] Courier Corporation, 2004 {{ISBN|0-486-43886-4}} Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017 "assume"</ref> hoặc ước lượng,<ref>Linda Pound, [https://books.google.co.uk/books?id=At67afgewN8C&pg Quick Guides for Early Years: Cognitive Development] [https://books.google.co.uk/books?id=At67afgewN8C&pg=PA1940&dq=date+of+birth+of+Socrates&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiiuZLCgdjXAhWNzRoKHUMdDHI4PBDoAQg2MAM#v=onepage&q=date%20of%20birth%20of%20Socrates&f=false Profile: Socrates] Hachette UK, 2013 {{ISBN|1-4441-9965-X}} Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017</ref> bởi trên thực tế thì thông thường việc tính ngày của bất cứ điều gì trong lịch sử cổ đại đôi khi bị phụ thuộc vào lập luận khác nhau, mà lập luận lại dựa trên một khoảng thời gian không xác định mà mỗi cá nhân tự áng chừng nên mức độ đáng tin là không cao.<ref>[[John Burnet (classicist)|John Burnet]], [https://books.google.co.uk/books?id=VY4NBAAAQBAJ&pg Platonism] [https://books.google.co.uk/books?id=VY4NBAAAQBAJ&pg=PT16&dq=date+of+birth+of+Socrates&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiG_vKS-dfXAhVEAxoKHQP_BHw4ChDoAQgxMAI#v=onepage&q=date%20of%20birth%20of%20Socrates&f=false] Edicions Enoanda, ngày 19 tháng 7 năm 2014, Classical Sather Lectures. California 1928, Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017</ref> [[Diogenes Laërtius]] tuyên bố rằng ngày sinh của Sokrates là "ngày thứ sáu của tháng Thargelion, ngày mà những người dân Athens thanh lọc thành phố của mình".<ref>B. Hudson McLean, [https://books.google.co.uk/books?id=0OrUAwAAQBAJ&pg=PA91&dq The Cursed Christ: Mediterranean Expulsion Rituals and Pauline Soteriology] [https://books.google.co.uk/books?id=0OrUAwAAQBAJ&pg=PA91&dq=birth+of+Socrates+Greek+year+overlapped+two+of&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwidkvPc_tfXAhVJVRoKHb6yCYAQ6AEITDAH#v=onepage&q=birth%20of%20Socrates%20Greek%20year%20overlapped%20two%20of&f=false p. 91] A&C Black, 1996 {{ISBN|1-85075-589-2}}, Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017</ref> Những nguồn tin thời đó cho biết ông được sinh ra không muộn hơn một thời gian sau năm 471,<ref>P.E. Easterling, [https://books.google.co.uk/books?id=_kx9eeSJyeoC&pg=PA352&dq The Cambridge Companion to Greek Tragedy], [https://books.google.co.uk/books?id=_kx9eeSJyeoC&pg=PA352&dq=birth+date+of+Socrates+468&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjB_re1rsvXAhUM6xoKHRAJC8gQ6AEIRzAG#v=onepage&q=birth%20date%20of%20Socrates%20468&f=false p. 352] Cambridge University Press, 1997 {{ISBN|0-521-42351-1}} Retrieved November 19th, 2017</ref> ngày sinh của ông nằm trong khoảng từ năm 470 đến năm 469 TCN,<ref>[[Encyclopædia Britannica Eleventh Edition]]</ref> hoặc cũng có thể trong khoảng năm 469 đến 468 TCN (tương ứng với năm thứ tư của [[Thế vận hội Olympic]] lần thứ 77).<ref name="p.154"/><ref name="Apollodorus of Athens"/>

Sokrates sinh ra tại [[Alopeke]], và là một người thuộc tộc [[Antiochis (bộ tộc)|Antiochis]]. Bố của ông là [[Sophroniscus]], một thợ điêu khắc, hay thợ làm đá.<ref>[[G.W.F. Hegel]] (trans. Frances H. Simon), [https://d396qusza40orc.cloudfront.net/kierkegaard%2FLectures_on_the_History_of_Philosophy.pdf Lectures on History of Philosophy]</ref><ref name="plato.stanford.edu">Nails, D., [http://plato.stanford.edu/entries/socrates/ "Socrates" – A Chronology of the historical Socrates in the context of Athenian history and the dramatic dates of Plato's dialogues], The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2014 Edition), Edward N. Zalta (ed.). Truy cập 2015-04-17.</ref><ref name="M.C. Howatson – Fellow and Tutor in Classics at St Anne's College, Oxford">{{chú thích sách |last=Howatson |first=M.C. |url=https://books.google.com/?id=IVGcAQAAQBAJ&pg=PA528&dq=Sophroniscus+was+a+sculptor+stonemason#v=onepage&q=Sophroniscus%20was%20a%20sculptor%20stonemason&f=false |title=The Oxford Companion to Classical Literature |page=528 |publisher=Oxford University Press |year=2013 |edition=reprint, 3rd |isbn=978-0-19-954855-2}}</ref> Mẹ của ông là một [[người đỡ đẻ|bà đỡ đẻ]] tên là [[Phaenarete]].<ref>{{chú thích sách |author=Plato |url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0172:text=Theaet.:section=149a |title=Theaetetus |p=149a |translator-last=Fowler |translator-first=Harold N. |location=Cambridge, MA |publisher=Harvard University Press |year=1999 |origyear=1921 |edition=reprint of London, William Heinemann Ltd.}}</ref> Khi Sokrates khoảng 50 tuổi, ông lấy vợ, tên là [[Xanthippe]], một người được biết đến là có tính khí vô cùng đáng sợ.<ref>[http://www.princeton.edu/history/people/display_person.xml?netid=grafton A Grafton], [https://complit.uchicago.edu/faculty/most GW Most] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150418164744/https://complit.uchicago.edu/faculty/most |date = ngày 18 tháng 4 năm 2015}}, Settis, S., [https://books.google.com/books?id=LbqF8z2bq3sC&pg=PA996&dq=Christine+of+Xanthippe&hl=en&sa=X&ei=wLYwVdb1HdThasKVgLAD&redir_esc=y#v=onepage&q=Christine%20of%20Xanthippe&f=false The Classical Tradition] Harvard University Press, 2010, {{ISBN|0-674-03572-0}}.</ref> Bà này sau đó được cho là đẻ cho ông ba người con trai,<ref>{{chú thích web|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0170:text=Phaedo:section=116b |title=Plato, ''Phaedo'' 116b |publisher=Perseus.tufts.edu |date= |access-date = ngày 19 tháng 8 năm 2012}}</ref> [[Lamprocles]], Sophroniscus và [[Menexenus]]; mặc dù Aristotle cho rằng hai người con sau thực chất là con của Sokrates với một người vợ khác (được cho là vợ trước), có tên là Myrto, con gái của Lysimachus (một người bạn thân với cha của Sokrates, đồng nghĩa với việc rất có thể Myrto cũng khoảng xấp xỉ tuổi của Sokrates).

Sokrates nhiều khả năng đã được dạy dỗ để trở thành một thợ điêu khắc. Theo ''Timon của Phlius'' và các nguồn sau này, Sokrates đảm nhận việc trông coi xưởng đá từ người cha. Có một lời truyền tụng cổ xưa, chưa được kiểm chứng bởi các học giả, rằng Sokrates đã tạo nên bức tượng [[Charites]] đặt gần Acropolis, tồn tại cho đến tận thế kỉ thứ II sau Công nguyên.<ref>The ancient tradition is attested in [[Pausanias (geographer)|Pausanias]], [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Paus.+1.22.1 1.22.8]; for a modern denial, see ''Kleine Pauly'', "Sokrates" '''7'''; the tradition is a confusion with the sculptor, [[Socrates of Thebes]], mentioned in Pausanias [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Paus.+9.25.1 9.25.3], a contemporary of [[Pindar]].</ref>

Không rõ Sokrates kiếm sống bằng cách nào. Các văn bản cổ dường như chỉ ra rằng Sokrates không làm việc. Trong [[Symposium]] của Xénophon, Sokrates đã nói rằng ông nguyện hiến thân mình cho những gì ông coi là nghệ thuật hay công việc quan trọng nhất: những cuộc tranh luận về triết học. Trong ''Mây'', Aristophanes miêu tả Sokrates sẵn sàng chấp nhận trả công cho [[Chaerephon]] vì việc điều hành một trường hùng biện, trong khi ở Apologia và Symposium của Platon và sổ sách kể toán của Xénophon, Sokrates dứt khoát từ chối việc chỉ trả cho giảng viên. Để chính xác hơn, trong ''Apologia'' Sokrates đã viện dẫn rằng cảnh nghèo nàn của ông ấy là chứng cớ cho việc ông ấy không phải là một giáo viên.

=== Phục vụ trong quân đội ===
[[Tập tin:Battle of Potidaea Socrates saving Alcibiades (detail).jpg|thumb|left|[[Trận Potidaea]] (432 TCN): Quân Athens đối đầu với quân Corinthia (chi tiết). Khung cảnh Sokrates (chính giữa) cứu [[Alcibiades]]. Tranh khắc thế kỷ XVIII.]]

Sokrates đã từng có một thời gian phục vụ trong quân đội với vai trò là một lính [[hoplite]], ông đã tham gia trong [[Cuộc chiến Peloponnisos]]— cuộc chiến tranh không liên tục kéo dài trong suốt giai đoạn từ năm 431 đến 404 trước Công nguyên.<ref name="JA. Colaiaco – Ph.D. in intellectual history from Columbia, and taught Great Books at New York University in the General Studies Program at NYU. ">{{chú thích sách |last=Colaiaco |first=J.A. |url=https://books.google.com/?id=pXAlieAIBD8C&pg=PT20 |title=Socrates Against Athens: Philosophy on Trial |publisher=Routledge|isbn=978-1-135-02493-2 |date=2013 }}</ref> Trong nhiều mẩu đối thoại của Plato đã có những chi tiết nhắc đến quãng thời gian hoạt động trong quân đội của Sokrates.

Trong đoạn độc thoại của ''Apology'', Sokrates đã nói rằng ông đã tham gia chiến đấu trong các trận [[Trận Amphipolis|Amphipolis]], [[Trận Delium|Delium]] và [[Trận Potidaea|Potidaea]].<ref>Monoson, S.S., Meineck, P., Konstan, D., [https://books.google.com/books?id=y3SoBAAAQBAJ&pg=PR12 Combat Trauma and the Ancient Greeks (p. 136)], Palgrave Macmillan, 2014, {{ISBN|1-137-39886-8}}.</ref> Trong ''Symposium'', [[Alcibiades]] đã mô tả sự dũng cảm của Sokrates trong hai trận đánh là Potidaea và Delium, đồng thời cũng kể lại việc Sokrates đã cứu mạng ông ta trong một trận chiến trước đó (219e–221b). Khả năng xuất sắc của Sokrates khi còn là một người lính tại Delium cũng được nhắc đến trong ''[[Laches (đối thoại)|Laches]]'' của vị tướng cùng tên với tác phẩm này (181b). Trong ''Apology,'' Sokrates so sánh sự phuc vụ trong quân đội của mình với những rắc rối trong phòng xử án và ông cũng tuyên bố rằng bất cứ vị thẩm phán nào nghĩ rằng ông nên rút lui khỏi triết học cũng nên nghĩ đến những người lính nên rút lui khỏi chiến trường khi mà có vẻ như họ sẽ bị giết.<ref>[[Iain King]] details Socrates's military service, including how it may have affected his ideas, in [http://www.military-history.org/articles/thinkers-at-war-socrates.htm Socrates at War (article)], accessed 2014-03-21.</ref>

=== Epistates tại phiên tòa xét xử sáu chỉ huy ===
{{Further|Trận Arginusae#Phiên tòa của các chỉ huy}}
Vào năm 406, Sokrates trở thành thành viên của ''[[Boule (Hy Lạp cổ)|Boule]]''.<ref>Ober, J., [https://books.google.com/books?id=iKXXc7AFuakC&pg=PA184 Political Dissent in Democratic Athens: Intellectual Critics of Popular Rule (p. 184 – footnote 54)], ''Martin Classical Lectures'', Princeton University Press, 2001, {{ISBN|0-691-08981-7}}.</ref> Tộc [[Antiochis (bộ tộc)|Antiochis]] của ông đảm nhận vai trò tổ chức [[Prytany]] vào một ngày khi có những tranh luận đang được nổ ra về số phận của những viên tướng thua cuộc trong [[trận Arginusae]] vì họ đã bỏ rơi những người hy sinh và cả những người sống sót bị đắm thuyền khi đang đuổi theo hạm đội Sparta thua trận.<ref name="plato.stanford.edu"/><ref>{{chú thích sách |author=Plato |authorlink=Plato |url=https://books.google.com/?id=eT33BgAAQBAJ&pg=PA72 |location=Miller, P.L. |title=Introductory Readings in Ancient Greek and Roman Philosophy |page=72 |publisher=Hackett Publishing |year=2015 |isbn=978-1-62466-354-3 }}</ref><ref>Dillon, M., Garland, L., [https://books.google.com/books?id=PxoWBAAAQBAJ&pg=PA119 Ancient Greece: Social and Historical Documents from Archaic Times to the Death of Alexander (p. 119)], Routledge, 2010, {{ISBN|1-136-99138-7}} (revised).</ref>

Theo như Xenophon kể lại, Sokrates được chọn làm [[Epistates]] của buổi tranh luận,<ref>Garland, L., [https://books.google.com/books?id=JgWDAgAAQBAJ&pg=PA321 Ancient Greece: Social and Historical Documents from Archaic Times to the Death of Socrates (p. 321)], Routledge, 2005, {{ISBN|1-134-60372-X}}.</ref> nhưng Delebecque và [[Jean Hatzfeld|Hatzfeld]] lại cho rằng thông tin này không chính xác mà chỉ được sử dụng để tô điểm hình ảnh của ông, bởi Xenophon đã đưa thông tin này ra sau cái chết của Sokrates.<ref>C Tuplin, V Azoulay, [https://books.google.com/books?id=vNw9Kb7swxIC&pg=PA379 ''Xenophon and His World: Papers from a Conference Held in Liverpool in July 1999 (p. 379, footnote 92)], ''Geschichte'', Franz Steiner Verlag, 2004, {{ISBN|3-515-08392-8}}.</ref>

Người dân thành Athens cho rằng những viên chỉ huy đã thất bại trong việc duy trì những nghĩa vụ cơ bản nhất, và hình phạt là tử hình là những gì mà người dân trong thành quyết định. Tuy nhiên, khi những thành viên trong hội đồng Prytany từ chối bỏ phiếu cho vấn đề này, người dân đã phản ứng lại bằng việc đe dọa sẽ trực tiếp giết chết các thành viên trong hội đồng đó. Các thành viên này đành phải chấp nhận chiều theo ý người dân và bỏ phiếu, chỉ có duy nhất mình Sokrates đơn độc trong vai trò là Epistates phản đối việc bỏ phiếu, vốn ban đầu được đề xuất bởi [[Callixeinus]].<ref>{{chú thích sách |last=Larcher |first=P.H. |authorlink=Pierre Henri Larcher |url=https://books.google.com/?id=2EDOOUio040C&pg=PA330 |title=Larcher's Notes on Herodotus: Historical and Critical Remarks on the Nine Books of the History of Herodotus, with a Chronological Table |volume=2 |page=330 |publisher=John R. Priestley |year=1829 |access-date = ngày 18 tháng 4 năm 2015}}</ref><ref name="M Henderson Munn - Associate Professor in the Departments of History and Classics and Ancient Mediterranean Studies at the Pennsylvania State University">{{chú thích sách |last=Munn |first=Henderson |url=https://books.google.com/?id=mxfvo6OMPOAC&pg=PA186 |title=The School of History: Athens in the Age of Socrates (p. 186) |publisher=University of California Press |isbn=978-0-520-92971-5 |date = ngày 8 tháng 6 năm 2000}}</ref> Lý do ông đưa ra là "ông sẽ không thực hiện trong bất kỳ hoàn cảnh nào trừ khi điều đó được quy định rõ trong luật pháp".<ref name="F. A. Hayek – (1899–1992), recipient of the Medal of Freedom in 1991 and co-winner of the Nobel Memorial Prize in Economics in 1974. He taught at the University of London, the University of Chicago, and the University of Freiburg.">{{chú thích sách |last=Hayek |first=F.A. |title=Law, Legislation and Liberty, Volume 3: The Political Order of a Free People |url=https://books.google.com/?id=4z7XZJSd0wcC&pg=PA1 |isbn=978-0-226-32126-4 |date=2011 }}</ref>

Kết quả của phiên tòa hôm đó sau này bị đánh giá là một sự sai trái trong công lý, hay ''trái luật'', nhưng trên thực tế, quyết định của Sokrates không hề được hỗ trợ bởi những gì luật định trong văn bản mà thay vào đó chúng dựa nhiều vào sự ủng hộ vào một luật pháp mềm mỏng và bớt cứng nhắc hơn.<ref name="M Henderson Munn - Associate Professor in the Departments of History and Classics and Ancient Mediterranean Studies at the Pennsylvania State University"/><ref name="EM Harris - Research Professor of Ancient History at Durham University">{{chú thích sách |last=Harris |first=E.M. |url=https://books.google.com/?id=adLiAAAAQBAJ&pg=PA342 |title=The Rule of Law in Action in Democratic Athens |publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-989916-6 |date=September 2013 }}</ref><ref name="Plato, TL Pangle - Joe R. Long Chair in Democratic Studies in the Department of Government at the University of Texas at Austin ">{{chú thích sách |last=Pangle |first=T.L. |url=https://books.google.com/?id=ds7aF6Am0OsC&pg=PA511 |title=The Laws of Plato |page=511 |publisher=University of Chicago Press |edition=reprint |isbn=978-0-226-67110-9 |date = ngày 15 tháng 3 năm 1988}}</ref> Một trong những viên chỉ huy bị xử tử là [[Pericles Trẻ]], con trai của [[Pericles]] và Aspasia xứ Miletus.

=== Bắt giữ Leon ===
Trong tác phẩm ''[[Apology (Plato)|Apology]]'' của Plato, từ phần 32c đến 32d, đã kể lại câu chuyện Sokrates và bốn người khác bị gọi tới [[Tholos (Athens)|Tholos]], và được đại diện của [[Ba mươi Bạo chúa|đầu sỏ Ba mươi]] (những kẻ bắt đầu nắm quyền vào năm 404 TCN) yêu cầu đi tới Salamis và mang [[Leon xứ Salamis|Leon người Salamis]] quay trở lại. Leon là kẻ đang bị bọn đầu sỏ tìm kiếm và chúng muốn đưa anh ta về để xét xử. Tuy nhiên, Sokrates đã quay trở về nhà và không hề đi tới Salamis như bọn chúng dự định.<ref>Ober, J. in Morrisson, D.R. (ed.), [https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC&dq=Socrates+refuses+Leon&q=%22despite+the+many%22#v=snippet&q=%22despite%20the%20many%22&f=false ''The Cambridge Companion to Socrates''] Cambridge University Press, 2011, pp. 167–69. {{ISBN|0-521-83342-6}}.</ref><ref>LD LeCaire, [http://dc.ewu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1178&context=theses ''Tyranny and Terror:The Failure of Athenian Democracy and the Reign of the Thirty Tyrants'']. Eastern Washington University. Spring 2013.</ref>

=== Bản án và cái chết ===
{{Bài chi tiết|Xét xử Sokrates}}
[[Tập tin:David - The Death of Socrates.jpg|nhỏ|255px|''Cái chết của Socrate'' (''La Mort de Socrate'', 1787), họa phẩm của [[Jacques-Louis David]], hiện được trưng bày ở [[Metropolitan Museum of Art]]]]
Sokrates đã sống trong thời kỳ thịnh vượng của [[thành bang]] [[Athena]] cho đến lúc nó suy tàn bởi người [[Sparta]] và [[liên minh]] của nó trong cuộc chiến tranh [[Peloponnesus]]. Trong lúc Athena tìm kiếm sự ổn định và phục hồi từ thất bại ê chề, nền [[cộng hòa]] [[dân chủ chủ nô]] của Athen bị nghi ngờ là làm suy yếu sự lãnh đạo của [[nhà nước]]. Sokrates xuất hiện để chỉ trích [[thể chế dân chủ]], và một vài [[học giả]] giải thích rằng việc xét xử ông là biểu hiện của sự [[đấu tranh chính trị]].

Mặc dù luôn thể hiện sự trung thành đến chết với thành bang, song việc Sokrates theo đuổi đến cùng lẽ phải và đức hạnh của ông đã mâu thuẫn với chiều hướng chính trị và xã hội đương thời của Athena. Ông ca ngợi Sparta, chê bai Athena, trực tiếp và gián tiếp trong nhiều cuộc [[đối thoại (định hướng)|đối thoại]]. Nhưng có lẽ hầu hết các sử liệu xác thực đều cho thấy sự [[đối lập]] của Sokrates với thành bang là ở [[quan điểm]] chỉ trích xã hội và [[luân lý]] của ông. Thích bảo vệ sự nguyên trạng hơn là chấp nhận phát triển sự phi đạo đức. Trong lĩnh vực của mình Sokrates cố gắng phá vỡ quan niệm lâu đời "chân lý thuộc về kẻ mạnh" rất thông dụng ở [[Hy Lạp]] lúc bấy giờ. Platon cho Sokrates là "ruồi trâu" của nhà nước (như một con ruồi châm chích con trâu, Sokrates châm chọc [[Athena]]). Quá đà hơn ông chọc giận các nhà quản lý với ý kiến đòi xem xét các phán quyết toà án và các quyết định. Cố gắng của ông để tăng cường ý thức của tòa án Athena có lẽ là nguồn cơn cho việc hành hình ông.

[[Tập tin:Vatsoc.jpg|trái|nhỏ|150px|Tượng Sokrates tại [[Bảo tàng Vatican]].]]
Theo Apologia của Platon, cuộc đời như "ruồi trâu" của Athen bắt đầu khi bạn ông [[Chaerephon]] hỏi [[nhà tiên tri]] ở [[Delphi]] rằng liệu có ai thông thái hơn Sokrates; nhà tiên tri trả lời rằng không ai thông thái hơn. Sokrates tin rằng nhà tiên tri đã đưa ra một [[nghịch lý]], bởi ông tin rằng [[Tôi biết rằng tôi không biết gì cả|ông không biết gì cả]]. Sau đó ông giải đáp bí ẩn bằng cách hỏi những người được cho là khôn ngoan ở Athena, như là [[chính trị gia|chính khách]], [[nhà thơ|thi sĩ]] hay [[thợ thủ công]] nhằm bác bỏ những lời nhà tiên tri nói. Nhưng sau khi hỏi họ, Sokrates đi đến kết luận, khi một người cho rằng anh ta biết rất nhiều, thì thực ra, anh ta biết rất ít hoặc không biết gì cả. Sokrates nhận ra rằng nhà tiên tri đã đúng, những người được cho là khôn ngoan nghĩ rằng họ biết nhiều trong khi thực tế thì ngược lại, tự ông cũng biết rằng mình chả thông thái chút nào, nghịch lý thay, lại khiến ông là người khôn ngoan duy nhất vì ông nhận thức được sự ngu dốt của mình. [[Tôi biết rằng tôi không biết gì cả|Nghịch lý sự khôn ngoan của Sokrates]] đã khiến những người đứng đầu ở Athena mà ông từng đố công khai cảm thấy mình trở nên ngốc nghếch, nên họ đã quay lại chống lại ông và dẫn tới việc buộc tội những hành vi sai trái. Sokrates bảo vệ vai trò của ông như [[họ Ruồi trâu|ruồi trâu]] đến cùng; trong tù, khi ông được hỏi về đề xuất với hình phạt của chính ông, ông đề nghị được chính phủ trả lương tuần và bữa tối miễn phí để bù vào khoảng thời gian ông phải nghỉ, cung cấp tiền cho thời gian ông giúp ích cho thành Athen. Tuy thế ông vẫn bị khép vào tội làm hư hỏng đầu óc của [[tuổi trẻ|thanh niên]] Athen và bị kết án [[tử hình]] bằng việc uống một loại độc dược bào chế từ [[cây độc cần]].
Theo như sử liệu của Xénophon, Sokrates có chủ đích thách thức [[bồi thẩm đoàn]] vì "ông ấy tin rằng ông ấy nên tự tử thì hơn". Xénophon tiếp tục mô tả sự kháng cự Sokrates như là giải thích sự nghiêm khắc của người già và Sokrates vui mừng như thế nào khi lừa được họ kết án ông tử hình. Điều đó giúp ta hiểu ra rằng Sokrates cũng ước muốn được chết bởi ông "thật sự tin cuộc đời thực của ông sẽ đến khi ông chết"
Xénophon và Platon đồng ý rằng Sokrates có một cơ hội giải thoát và những người tin theo ông có thể đút lót lính coi ngục. Ông chọn ở lại bởi mấy lý do sau:

# Ông tin rằng sự trốn chạy là biểu hiện của sự sợ hãi cái chết, bởi ông tin không [[triết gia]] nào làm thế.
# Nếu ông trốn khỏi Athena, sự dạy dỗ của ông không thể ổn thỏa hơn ở bất cứ nước nào khác như ông đã từng truy vấn mọi người ông gặp và không phải chịu trách nhiệm về sự không vừa ý của họ.
# Bằng sự chấp thuận sống trong khuôn khổ luật của thành bang, ông hoàn toàn khuất phục chính bản thân ông để có thể bị tố cáo như tội phạm bởi các công dân khác và bị tòa án của nó phán là có tội. Mặt khác có thể ông bị kết tội vì phá vỡ sự "liên hệ cộng đồng" với Nhà nước, và gây tổn hại đến Nhà nước, một sự trái ngược so với nguyên lý của Sokrates.

Lý do đầy đủ ẩn chứa sau lời từ chối trốn chạy của ông là chủ đề chính của vở kịch Criton

Cái chết của Sokrates được diễn tả ở phần cuối của cuốn [[Phaedon]] của Platon. Sokrates bác bỏ lời cầu xin của Criton để cố gắng thử trốn khỏi tù. Sau khi uống [[chất độc|độc dược]], ông vẫn được dẫn đi dạo cho đến khi bước chân ông trở nên nặng nề. Sau khi ông gục xuống, người quản lý độc dược véo thử vào chân ông. Sokrates không còn cảm giác ở chân nữa. Sự tê liệt dần dần lan khắp cơ thể ông cho đến khi nó chạy vào tim ông. Không lâu trước khi ông chết, Sokrates trăng trối với Criton "Crito, chúng ta nợ một con gà trống với [[Asclepius]]. Làm ơn đừng quên trả món nợ đó". Asclepius là thần chữa bệnh của người Hy Lạp, và những lời cuối cùng của Sokrates nghĩa là cái chết là cách chữa bệnh và sự [[quyền tự do|tự do]] là việc tâm hồn thoát ra khỏi thể xác. Nhà triết học La Mã [[Seneca]] đã thử bắt chước cái chết của Sokrates khi bị ép tự tử bởi Hoàng đế [[Nero]].

== Triết học ==
=== Phương pháp Sokrates ===
{{Bài chi tiết|Phương pháp Sokrates}}
Có lẽ đóng góp quan trọng nhất của ông cho tư tưởng phương Tây là phương pháp truy vấn [[biện chứng]], được biết đến dưới tên gọi "phương pháp Sokrates" hay phương pháp "bác bỏ bằng logic" (''elenchus''). Ông đã áp dụng phương pháp này chủ yếu cho việc kiểm nghiệm các khái niệm quan trọng về mặt đạo đức như Tốt đẹp và Công bằng. Platon là người đầu tiên miêu tả phương pháp này với tác phẩm "Các cuộc hội thoại của Sokrates". Để giải quyết một vấn đề, người ta chia nhỏ nó thành một hệ thống các câu hỏi, các câu trả lời sẽ dần dần kết tinh ra lời giải mà ta tìm kiếm. Ngày nay, ảnh hưởng của cách tiếp cận này có thể thấy rõ nhất ở việc sử dụng phương pháp khoa học, mà bước đầu tiên là đặt ra giả thuyết. Sự phát triển và sử dụng phương pháp này là một trong những đóng góp bền vững nhất của Sokrates, đó là thành tố chính trong việc đánh giá ông là cha đẻ của [[triết học chính trị]], [[luân lý học]], và là người khởi đầu của các xu hướng chính trong [[triết học Tây phương|triết học phương Tây]].

Phương pháp Sokrates có thể được diễn tả như sau; một loạt câu hỏi được đặt ra để giúp một người hay một nhóm người xác định được niềm tin cơ bản và giới hạn của kiến thức họ. Phương pháp Sokrates là phương pháp loại bỏ các giả thuyết, theo đó người ta tìm ra các giả thuyết tốt hơn bằng cách từng bước xác định và loại bỏ các giả thuyết dẫn tới mâu thuẫn. Nó được thiết kế để người ta buộc phải xem xét lại các niềm tin của chính mình và tính đúng đắn của các niềm tin đó. Thực tế, Sokrates từng nói, "Tôi biết anh sẽ không tin tôi, nhưng hình thức cao nhất của tinh túy con người là tự hỏi và hỏi người khác" <ref>Coppens.</ref>

=== Niềm tin triết học ===
Người ta khó phân biệt giữa các niềm tin triết học của Sokrates và của Platon. Có rất ít các căn cứ cụ thể cho việc tách biệt quan điểm của hai ông. Các lý thuyết dài biểu đạt trong đa số các đoạn hội thoại là của Platon, và một số học giả cho rằng Platon đã tiếp nhận phong cách Sokrates đến mức làm cho nhân vật văn học và chính nhà triết học trở nên không thể phân biệt được. Một số khác phản đối rằng ông cũng có những học thuyết và niềm tin riêng. Nhưng do khó khăn trong việc tách biệt Sokrates ra khỏi Platon và khó khăn của việc diễn giải ngay cả những tác phẩm kịch liên quan đến Sokrates, nên đã có rất nhiều tranh cãi xung quanh việc Platon đã có những học thuyết và niềm tin riêng nào. Vấn đề này còn phức tạp hơn nữa bởi thực tế rằng nhân vật Sokrates trong lịch sử có vẻ như nổi tiếng là người chỉ hỏi mà không trả lời với lý do mà ông đưa ra là: mình không đủ kiến thức về chủ đề mà ông hỏi người khác.<ref>Platon, ''Cộng hòa'' 336c & 337a, ''Theaetetus'' 150c, ''Apologia Socratis'' 23a; Xenophon, ''Memorabilia'' 4.4.9; Aristoteles, ''De Sophisticis Elenchis'' 183b7.</ref>

Nếu có một nhận xét tổng quát về niềm tin triết học của Sokrates, thì có thể nói rằng về mặt đạo đức, tri thức, và chính trị, ông đi ngược lại những người đồng hương Athena. Khi bị xử vì tội dị giáo và làm lũng đoạn tâm thức của giới trẻ Athena, ông dùng phương pháp phản bác bằng lôgic của mình để chứng minh cho bồi thẩm đoàn rằng giá trị đạo đức của họ đã lạc đường. Ông nói với họ rằng chúng liên quan đến gia đình, nghề nghiệp và trách nhiệm chính trị của họ trong khi đáng ra họ cần lo lắng về "hạnh phúc của tâm hồn họ". Niềm tin của Sokrates về sự bất tử của linh hồn và sự tin tưởng chắc chắn rằng thần linh đã chọn ông làm một phái viên có vẻ như đã làm những người khác tức giận, nếu không phải là buồn cười hay ít ra là khó chịu. Sokrates còn chất vấn học thuyết của các học giả đương thời rằng người ta có thể trở nên đức hạnh nhờ giáo dục. Ông thích quan sát những người cha thành công (chẳng hạn vị tướng tài Pericles) nhưng không sinh ra những đứa con giỏi giang như mình. Sokrates lập luận rằng sự ưu tú về đạo đức là một di sản thần thánh hơn là do sự giáo dục của cha mẹ. Niềm tin đó có thể đã có phần trong việc ông không lo lắng về tương lai các con trai của mình.

Sokrates thường xuyên nói rằng tư tưởng của ông không phải là của ông mà là của các thầy ông. Ông đề cập đến một vài người có ảnh hưởng đến ông: nhà hùng biện [[Prodicus]] và nhà khoa học [[Anaxagoras]]. Người ta có thể ngạc nhiên về tuyên bố của Sokrates rằng ông chịu ảnh hưởng sâu sắc của hai người phụ nữ ngoài mẹ ông. Ông nói rằng Diotima, một phù thủy và nữ tu xứ Mantinea dạy ông tất cả những gì ông biết về [[tình yêu]], và [[Aspasia]], tình nhân của Pericles, đã dạy ông nghệ thuật viết điếu văn. [[John Burnet]] cho rằng người thầy chính của ông là [[Archelaus]] (người chịu ảnh hưởng của Anaxagoras), nhưng tư tưởng của ông thì như Platon miêu tả. Còn [[Eric A. Havelock]] thì coi mối quan hệ của Sokrates với những người theo thuyết [[Anaxagoras]] là căn cứ phân biệt giữa triết học Platon và Sokrates.

=== Nghịch lý Sokrates ===
Nhiều niềm tin [[triết học]] cổ xưa cho rằng tiểu sử của Sokrates đã được biểu thị như một « [[nghịch lý]] » bởi chúng có vẻ như mâu thuẫn với nhận thức thông thường. Những câu sau nằm trong số những nghịch lý được cho là của Sokrates:<ref>p. 14, [[Terence Irwin]], ''The Development of Ethics'', vol. 1, Oxford University Press 2007; p. 147, Gerasimos Santas, "The Socratic Paradoxes", ''Philosophical Review'' 73 (1964), pp. 147-64.</ref>

* Không ai muốn làm điều tốt
* Không ai làm điều ác hay sai trái có chủ ý
* Đạo đức - tất cả mọi đạo đức - là kiến thức
* Đạo đức là đủ cho hạnh phúc

Cụm từ [[Nghịch lý Sokrates]] cũng có thể đề cập đến một nghịch lý tự phủ nhận, bắt nguồn từ một thành ngữ của Sokrates, "Tôi biết rằng tôi không biết gì cả" ({{lang-grc|ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα}} ''hen oída hoti oudén oída''; {{lang-la|scio me nihil scire}} hay ''scio me nescire'') <ref>[[s:el:Πολιτεία/Α|Πλάτων, ''Πολιτεία''. Βιβλίο Α'.]]</ref>

=== Nhận thức ===
[[Tập tin:Palermsoc.jpg|phải|nhỏ|150px|Tượng Sokrates tại Bảo tàng Khảo cổ học Palermo.]]
Sokrates thường nói sự khôn ngoan của ông ấy rất hạn chế để có thể [[nhận thức]] được sự ngu ngốc của ông. Sokrates tin rằng những việc làm sai là kết quả của sự ngu ngốc và những người đó thường không biết cách làm tốt hơn. Một điều mà Sokrates luôn một mực cho rằng [[tri thức|kiến thức]] vốn là "nghệ thuật của sự ham thích" điều mà ông liên kết tới quan niệm về "Ham thích sự thông thái",<ref>Tức là Triết học, Philosophia trong tiếng Hy Lạp cổ có nghĩa là "Ham thích sự thông thái''. Xin xem thêm bài [[Triết học]]</ref>. Ông ấy không bao giờ thực sự tự nhận rằng mình khôn ngoan, dù chỉ là để hiểu cách thức mà người ham chuộng sự khôn ngoan nên làm để theo đuổi được điều đó. Điều đó gây nên tranh lụân khi mà Sokrates tin rằng con người (với sự chống đối các vị thần như [[Apollo]]) có thể thật sự trở nên khôn ngoan. Mặt khác, ông cố gắng vạch ra một đường phân biệt giữa sự ngu ngốc của con người và kiến thức lý tưởng; hơn nữa, ''Symposium'' của ''Platon'' (Phát biểu của Diotima) và ''[[Cộng hòa (Plato)|Cộng hòa]]'' (Ngụ ngôn về Cái hang) diễn tả một phương pháp để tiến đến sự khôn ngoan.

Trong ''[[Theaetus]]'' của Platon (150a) Sokrates so sánh bản thân với một người làm mối đúng đắn như là sự phân biệt với một tên ma cô. Sự phân biệt này lặp lại trong ''Symposium'' của Xénophon (3.20), khi Sokrates bỡn cợt về một điều chắc chắn để có thể tạo một gia tài, nếu ông chọn để thực hành nghệ thuật ma cô. Với vai trò là một nhà [[truy vấn]] triết học, ông dẫn dắt người đối thoại tới một nhận thức sáng rõ khôn ngoan, dù cho ông không bao giờ thừa nhận mình là một thầy giáo (''Apologia''). Theo ông thì vai trò của ông có thể hiểu đúng đắn hơn là một bà đỡ. Sokrates giải thích rằng bản thân ông là một thứ [[lý thuyết]] khô khan, nhưng ông biết cách để làm cho thuyết của người khác có thể ra đời và quyết định khi nào họ xứng đáng hoặc chỉ là "trứng thiếu" <ref>Nguyên văn "wind egg" trứng không có trống, có đực</ref>. Có lẽ theo một cách diễn đạt đặc biệt, ông ấy chỉ ra rằng những bà đỡ thường hiếm muộn do tuổi tác, và phụ nữ không bao giờ sinh thì không thể trở thành bà đỡ; một người phụ nữ hiếm muộn đúng nghĩa nhưng không có kinh nghiệm hay kiến thức về sinh sản và không thể tách đứa trẻ sơ sinh với những gì nên bỏ lại để đứa bé có thể chào đời. Để phán đoán được điều đó, bà đỡ cần phải có kinh nghiệm và kiến thức về việc mà bà đang làm.

=== Đối thoại Sokrates ===
{{Bài chi tiết|Đối thoại Sokrates}}

== Phương pháp giảng dạy ==
Các bài dạy của ông thường được chia làm hai phần dựa trên sự đối thoại:
* Phần thứ nhất: Phần hỏi và trả lời cho đến khi người đối thoại nhận thức là mình sai.
* Phần thứ hai: Đây là phần lập luận: Ông giúp cho người đối thoại hiểu và tự tìm lấy câu trả lời. Ông nói: "Mẹ tôi đỡ đẻ cho sản phụ, còn tôi đỡ đẻ cho những bộ óc"

== Tư tưởng ==
* "Hãy tự biết lấy chính mình."
* "Con người không hề muốn hung ác tàn bạo."
* "Việc gọi là tốt khi nó có ích."
* "Đạo đức là khoa học là lối sống."
* "Hạnh phúc có được khi nó dung hòa với đạo đức."
* "Điều bị bắt buộc phải làm cũng là điều hữu ích."

=== Câu nói nổi tiếng ===
* "[[Tôi biết rằng tôi không biết gì cả]]" ([[Hy Lạp cổ đại|Hy Lạp cổ]]: ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα ''hen oída hoti oudén oída''; {{lang-la|scio me nihil scire}} hay ''scio me nescire'')

== Chú thích ==
{{tham khảo|30em}}

== Tham khảo ==
{{refbegin|30em}}
* {{chú thích sách|last1=Ahbel-Rappe|first1=Sara |last2=Kamtekar|first2=Rachana |title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1}}
* {{chú thích sách|last=Ahbel-Rappe|first=Sara |title=Socrates: A Guide for the Perplexed|url=https://books.google.com/books?id=GKewlVwJ9rgC|year=2011|publisher=A&C Black|isbn=978-0-8264-3325-1}}
* {{chú thích sách|last=Alon|first=Ilai|editor-last1=Ahbel-Rappe|editor-first1=Sara|editor-last2=Kamtekar|editor-first2=Rachana|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=Socrates in Arabic Philosophy|pages=313–326|doi=10.1002/9780470996218.ch20}}
* {{chú thích web|last=Ambury|first=James M.|title=Socrates |website=[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]| url=https://iep.utm.edu/socrates/ | year=2020 | access-date=2021-06-02}}
* {{chú thích sách|last=Ausland|first=Hayden W.|editor=Kyriakos N. Demetriou|title=Brill's Companion to the Reception of Socrates|url=https://books.google.com/books?id=CTGbDwAAQBAJ|year= 2019|publisher=Brill|isbn=978-90-04-39675-3|chapter=Socrates in the Early Nineteenth Century, Become Young and Beautiful|pages=685–718}}
* {{chú thích sách|last=Benson|first=Hugh H.|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=Socratic Method|pages=179–200|doi=10.1017/CCOL9780521833424.008}}
* {{chú thích sách|last=Benson|first=Hugh H.|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year=2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=136–155|chapter=The priority of definition}}
* {{chú thích sách|last=Bett|first=Richard|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=Socratic Ignorance|pages=215–236|doi=10.1017/CCOL9780521833424.010}}
* {{chú thích sách|last=Bowman|first=Brady|editor=Kyriakos N. Demetriou|title=Brill's Companion to the Reception of Socrates|url=https://books.google.com/books?id=CTGbDwAAQBAJ|year=2019|publisher=Brill|isbn=978-90-04-39675-3|chapter=Hegel on Socrates and the Historical Advent of Moral Self-Consciousness|pages=749–792|doi=10.1163/9789004396753_030|s2cid=181666253}}
* {{chú thích sách|last1=Brickhouse|first=Thomas C.|last2=Smith|first2=Nicholas D.|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year=2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=185–209|chapter=Socratic Moral Psychology}}
* {{chú thích sách|last=Campos-Daroca|first=F. Javier |editor-last1=Moore |editor-first1=Christopher |title=Brill's Companion to the Reception of Socrates|url=https://books.google.com/books?id=CTGbDwAAQBAJ|year=2019|publisher=[[Brill Publishers]]|isbn=978-90-04-39675-3|chapter=Epicurus and the Epicureans on Socrates and the Socratics|pages=237–265 |doi=10.1163/9789004396753_010|s2cid=182098719 }}
* {{chú thích sách|last=D'Angour|first=Armand|author-link=Armand_D'Angour|title=Socrates in Love|url=https://www.bloomsbury.com/in/socrates-in-love-9781408883914/|year=2019|publisher=Bloomsbury|isbn=978-14-08-88391-4}}
* {{chú thích sách|last=Döring|first=Klaus|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=The Students of Socrates|pages=24–47|doi=10.1017/CCOL9780521833424.002}}
* {{chú thích sách|last=Dorion|first=Louis André|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=The Rise and Fall of the Socratic Problem|pages=1–23|doi=10.1017/CCOL9780521833424.001|hdl=10795/1977}}
* {{chú thích sách|last=Guthrie|first=W. K. C.|author-link=W. K. C. Guthrie|title=A History of Greek Philosophy: Volume 3, The Fifth Century Enlightenment, Part 2, Socrates|url=https://archive.org/details/historyofgreekph0003unse|url-access=registration|date=1972|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-09667-6|doi=10.1017/CBO9780511518454}}
* {{chú thích sách|last=Griswold|first=Charles L.|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=Socrates' Political Philosophy|pages=333–352|doi=10.1017/CCOL9780521833424.014}}
* {{chú thích sách|last=Hankins|first=James|editor-last1=Ahbel-Rappe|editor-first1=Sara|editor-last2=Kamtekar|editor-first2=Rachana|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=Socrates in the Italian Renaissance|pages=337–352|doi=10.1002/9780470996218.ch21}}
* {{chú thích sách|last=Johnson|first=Curtis|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year= 2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=233–256|chapter=Socrates' political philosophy}}
* {{chú thích sách|last=Jones|first=Daniel |author-link=Daniel Jones (phonetician)|title=English Pronouncing Dictionary|url=https://books.google.com/books?id=jGSXwqTCwpkC|year=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-68086-8}}
* {{chú thích sách|last=Kahn|first=Charles H. |author-link=Charles H. Kahn|title=Plato and the Socratic Dialogue: The Philosophical Use of a Literary Form|url=https://archive.org/details/platosocraticdia0000kahn|url-access=registration|year=1998|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-64830-1|doi=10.1017/CBO9780511585579}}
* {{chú thích sách|last=Konstan|first=David|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=Socrates in Aristophanes' Clouds|pages=75–90|doi=10.1017/CCOL9780521833424.004}}
* {{chú thích sách|last=Lane|first=Melissa|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=Reconsidering Socratic Irony|pages=237–259|doi=10.1017/CCOL9780521833424.011}}
* {{chú thích sách|last=Lapatin|first=Keneth|editor=Sara Ahbel-Rappe|others=Rachana Kamtekar|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=Picturing Socrates|pages=110–155}}
* {{chú thích tạp chí | last=Lesher | first=J. H. (James H.) | title=Socrates' Disavowal of Knowledge | journal=Journal of the History of Philosophy | publisher=Project Muse | volume=25 | issue=2 | year=1987 | issn=1538-4586 | doi=10.1353/hph.1987.0033 | pages=275–288| s2cid=171007876 | url=https://philpapers.org/rec/LESSDO-4 }}
* {{chú thích sách|last=Long|first=A.A.|editor=Sara Ahbel-Rappe|others=Rachana Kamtekar|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=How Does Socrates' Divine Sign Communicate with Him?|pages=63–74|doi=10.1002/9780470996218.ch5}}
* {{chú thích sách|last=Long|first=A.A.|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=Socrates in Later Greek Philosophy|pages=355–379|doi=10.1017/CCOL9780521833424.015}}
* {{chú thích sách|last=Loughlin|first=Felicity P.|editor=Kyriakos N. Demetriou|title=Brill's Companion to the Reception of Socrates|url=https://books.google.com/books?id=CTGbDwAAQBAJ|year= 2019|publisher=Brill|isbn=978-90-04-39675-3|chapter=Socrates and Religious Debate in the Scottish Enlightenment|pages=658–683|doi=10.1163/9789004396753_027|s2cid=182644665}}
* {{chú thích sách|last=May|first=Hope|title=On Socrates|url=https://archive.org/details/onsocrates00mayh|url-access=registration|year=2000|publisher=Wadsworth/Thomson Learning|isbn=978-0-534-57604-2}}
* {{chú thích sách|last1=McPherran|first=Mark L.|editor=Donald R. Morrison|title=The Cambridge Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83342-4|chapter=Socratic religion|pages=111–127|doi=10.1017/CCOL9780521833424.006}}
* {{chú thích sách|last1=McPherran|first=Mark L.|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year=2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=257–277|chapter=Socratic theology and piety}}
* {{chú thích sách|last=McPartland|first=Keith |editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year= 2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|chapter=Socratic Ignorance and Types of Knowledge|pages=94–135}}
* {{chú thích sách|last=McLean|first=Daniel R.|editor-last1=Ahbel-Rappe|editor-first1=Sara|editor-last2=Kamtekar|editor-first2=Rachana|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=The Private Life of Socrates in Early Modern France|pages=353–367|doi=10.1002/9780470996218.ch22}}
* {{chú thích sách|last=Muench|first=Paul|editor=Sara Ahbel-Rappe|others=Rachana Kamtekar|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=Kierkegaard's Socratic Point of View|pages=389–405|doi=10.1002/9780470996218.ch24}}
* {{chú thích web|last=Nails |first=Debra|url=https://plato.stanford.edu/entries/socrates/ |title=Socrates |publisher=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]]|year=2020|editor=[[Edward N. Zalta]]}}
* {{chú thích sách |last1=Ober |first1=Josiah |editor=Donald R. Morrison |chapter=Socrates and Democratic Athens |title=The Cambridge Companion to Socrates |pages=138–178 |date=2010 |isbn=978-0-521-83342-4 |publisher=Cambridge University Press |chapter-url=https://books.google.com/books?id=_KBex4rtlXMC&pg=PA138 |doi=10.1017/CCOL9780521833424.007 }}
* {{chú thích sách|last=Obdrzalek|first=Suzanne|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year=2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=210–232|chapter=Socrates on Love}}
* {{chú thích sách|last=Porter|first=James I.|editor=Sara Ahbel-Rappe|others=Rachana Kamtekar|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=Nietzsche and 'The Problem of Socrates'|pages=406–425|doi=10.1002/9780470996218.ch25}}
* {{chú thích sách|last=Ralkowski|first=Mark|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year= 2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=301–327|chapter=The politics of impiety why was Socrates prosecuted by the Athenian democracy ?}}
* {{chú thích sách|last=Raymond|first=Christopher C.|editor=Kyriakos N. Demetriou|title=Brill's Companion to the Reception of Socrates|url=https://books.google.com/books?id=CTGbDwAAQBAJ|year= 2019|publisher=Brill|isbn=978-90-04-39675-3|chapter=Nietzsche's Revaluation of Socrates|pages=837–683|doi=10.1163/9789004396753_033|s2cid=182444038}}
* {{chú thích sách|last=Reshotko|first=Naomi|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year= 2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=156–184|chapter=Socratic eudaimonism}}
* {{chú thích sách|last=Rowe|first=Christopher|editor=Sara Ahbel-Rappe|others=Rachana Kamtekar|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2006|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=Socrates in Plato's Dialogues|pages=159–170|doi=10.1002/9780470996218.ch10}}
* {{chú thích sách|last=Rudebusch|first=George|editor=Sara Ahbel-Rappe|others=Rachana Kamtekar|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=Socratic Love|pages=186–199|doi=10.1002/9780470996218.ch11}}
* {{chú thích sách|last=Segvic|first=Heda|editor=Sara Ahbel-Rappe|others=Rachana Kamtekar|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2006|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=No One Errs Willingly: The Meaning of Socratic Intellectualism|pages=171–185|doi=10.1002/9780470996218.ch10}}
* {{chú thích sách|last1=Schur|first1=David|last2=Yamato|first2=Lori|editor=Kyriakos N. Demetriou|title=Brill's Companion to the Reception of Socrates|url=https://books.google.com/books?id=CTGbDwAAQBAJ|year= 2019|publisher=Brill Publishers|isbn=978-90-04-39675-3|chapter=Kierkegaard's Socratic Way of Writing|pages=820–836|doi=10.1163/9789004396753_032|s2cid=181535294}}
* {{chú thích sách|last=Trizio|first=Michele|editor-last1=Moore|editor-first1=Christopher|title=Brill's Companion to the Reception of Socrates|url=https://books.google.com/books?id=CTGbDwAAQBAJ|year=2019|publisher=Brill Publishers|isbn=978-90-04-39675-3|chapter=Socrates in Byzantium|pages=592–618|doi=10.1163/9789004396753_024|s2cid=182037431}}
* {{chú thích sách|last=Vasiliou|first=Iakovos|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year= 2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=20–33|chapter=Socratic irony}}
* {{chú thích tạp chí | last=Vlastos | first=Gregory |authorlink=Gregory Vlastos| title=Socrates' Disavowal of Knowledge | url=https://archive.org/details/sim_philosophical-quarterly_1985-01_35_138/page/1 | journal=The Philosophical Quarterly | publisher=Oxford University Press (OUP) | volume=35 | issue=138 | year=1985 | pages=1–31 | issn=0031-8094 | doi=10.2307/2219545 | jstor=2219545 }}
* {{chú thích sách|last=Vlastos|first=Gregory |author-link=Gregory Vlastos|title=Socrates, Ironist and Moral Philosopher|url=https://archive.org/details/socratesironistm00vlas_0|url-access=registration|year=1991|publisher=[[Cornell University Press]]|isbn=978-0-8014-9787-2}}
* {{chú thích sách|last=Waterfield|first=Robin|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year= 2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=1–19|chapter=Quest for the historical Socrates}}
* {{chú thích sách|last=Wolfsdorf|first=David|editor=Nicholas D. Smith|others=John Bussanich|title=The Bloomsbury Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=A9ZLAQAAQBAJ|year= 2013|publisher=A&C Black|isbn=978-1-4411-1284-2|pages=34–67|chapter=Quest for the historical Socrates}}
* {{chú thích sách|last=White|first=Nicholas|editor=Sara Ahbel-Rappe|others=Rachana Kamtekar|title=A Companion to Socrates|url=https://books.google.com/books?id=wGjTooom3rcC|year=2009|publisher=Wiley|isbn=978-1-4051-5458-1|chapter=Socrates in Hegel and Others|pages=368–387|doi=10.1002/9780470996218.ch23}}

{{refend}}

== Đọc thêm ==
{{Library resources box |by=yes |onlinebooks=yes |others=yes |about=yes |label=Socrates |viaf= |lccn= |lcheading= |wikititle= }}
* {{chú thích sách |last=Brun |first=Jean |title=Socrate |publisher=Presses universitaires de France |date=1978 |pages=39–40 |isbn=978-2-13-035620-2|edition=6th|ref=none|language=fr}}
* {{chú thích sách | last=Benson | first=Hugh | title=Essays on the philosophy of Socrates | publisher=Oxford University Press | publication-place=New York | year=1992 | isbn=978-0-19-506757-6 | oclc=23179683|ref=none}}
* {{chú thích sách | last=Rudebusch | first=George | title=Socrates | url=https://archive.org/details/socrates0000rude | publisher=Wiley-Blackwell | publication-place=Chichester, UK; Malden, MA | year=2009 | isbn=978-1-4051-5085-9 | oclc=476311710|ref=none}}
* {{chú thích sách|last=Taylor|first=C. C. W.|title=Socrates|url=https://books.google.com/books?id=nfwDAQAAIAAJ&pg=PP10|year=1998|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-287601-0 |ref=none}}
* {{chú thích sách|last=Taylor|first=C. C. W.|title=Socrates: A Very Short Introduction|url=https://books.google.com/books?id=RgulDwAAQBAJ|year=2019|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-883598-1|ref=none}}
* {{chú thích sách|last=Vlastos|first=Gregory |author-link=Gregory Vlastos|title=Socratic Studies|url=https://books.google.com/books?id=bCfaayaHBXEC|year=1994|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-44735-5|ref=none}}

== Liên kết ngoài ==
{{Sister project links|d=Q913|n=no|b=no|v=no|voy=no|s=Portal:Socrates|wikt=no|mw=no|m=no|species=no}}
* [https://www.gutenberg.org/catalog/world/authrec?fk_authors=93 Các đối thoại của Platon] tại [[Dự án Gutenberg]]

{{Navboxes
|title = Các bài viết liên quan
|list =
{{Đạo đức học}}
{{Hy Lạp cổ đại|people}}
{{Trường phái triết học Hy Lạp cổ đại}}
}}
{{Authority control}}

[[Thể loại:Nhà triết học Hy Lạp cổ đại]]
[[Thể loại:Sokrates| ]]
[[Thể loại:Sinh thập niên 470 TCN]]
[[Thể loại:Mất thập niên 390 TCN]]
[[Thể loại:Triết học phương Tây]]
[[Thể loại:Văn hóa phương Tây]]
[[Thể loại:Mất năm 399 TCN]]
[[Thể loại:Nhà phê bình tôn giáo]]