Xem mã nguồn của Nitrosyl chloride

{{Nhiều vấn đề|
{{Thiếu nguồn gốc|date=tháng 1/2022}}
{{Wiki hóa|date=tháng 1/2022}}
}}
{{Chất lượng dịch|date=tháng 1/2022}}
'''Nitrosyl chloride''' là hợp chất hóa học có công thức NOCl. Nó là chất khí màu vàng thường gặp khi [[nước cường toan]] (hỗn hợp gồm 3 phần acid hydrochloric đặc và 1 phần acid nitric đặc) thoát khí này ra khi để trong không khí thường. Nó là một [[Chất điện li|chất điện phân]] và là [[chất oxy hóa]] mạnh. Nó còn được được gọi là thuốc thử của Tilden, theo tên của [[William A. Tilden]], người đầu tiên tạo ra nó dưới dạng hợp chất tinh khiết.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Tilden|first=William A.|date=1874-01-01|title=XXXII.?On aqua regia and the nitrosyl chlorides|url=https://zenodo.org/record/1716261|doi=10.1039/js8742700630}}</ref>

== Cấu trúc và tổng hợp ==
Cấu trúc phân tử của nó là cấu trúc cong. Giữa [[nguyên tử]] N và O có một [[liên kết đôi]] tồn tại (khoảng cách = 1,16 Å) và giữa N và Cl có một liên kết đơn (khoảng cách = 1,96 Å). Góc tạo bởi phân tử O = N – Cl là 113°.<ref>{{cite book|last1=Holleman |first1=A. F.|last2= Wiberg |first2=E. |title=Inorganic Chemistry |publisher=Academic Press |location=San Diego |date=2001 |isbn=0-12-352651-5}}</ref>


=== Sản xuất ===
{{Dữ liệu hóa chất|Hình=Nitrosyl-chloride-2D-dimensions.png|image 2=Nitrosyl-chloride-3D-vdW.png|Tiêu đề=Cấu trúc phân tử của Nitrosyl chloride|Danh pháp IUPAC=Nitrosyl chloride|Công thức hóa học=NOCl}}
Nitrosyl chloride có thể được sản xuất bằng nhiều cách:

* Phương pháp được sử dụng chủ yếu trong công nghiệp là kết hợp [[:en:Nitrosylsulfuric_acid|acid nitrosylsufuric]] và HCl tạo ra hợp chất:<ref name=Ullmann/>

: HCl + NOHSO<sub>4</sub> → H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> + NOCl 

* Một phương pháp khác thuận tiện hơn được dùng chủ yếu trong phòng thí nghiệm, nó liên quan đến việc khử [[Acid nitrơ|acid nitrơ]] bằng HCl (có thể phản ứng theo chiều nghịch).<ref>{{cite book |first1=J. R. |last1=Morton |first2=H. W. |last2=Wilcox |first3=Therald |last3=Moellerf |first4=Delwin C. |last4=Edwards |editor-first=John C. Jr |editor-last=Bailar |title=Inorganic Syntheses |chapter=Nitrosyl Chloride |date=1953 |publisher=McGraw-Hill |volume=4 |page=48 |doi=10.1002/9780470132357.ch16 |isbn=9780470132357 |doi-access=free}}</ref>

: HNO<sub>2</sub> + HCl → H<sub>2</sub>O + NOCl

* Bằng sự kết hợp trực tiếp giữa [[chlor]] và [[nitơ monoxide]]; có thể phản ứng theo chiều nghịch (ở điều kiện trên 100°C).

: Cl<sub>2</sub> + 2NO → 2NOCl

* Bằng cách khử [[nitơ dioxide]] bằng [[hydro chloride]]:<ref>{{Greenwood&Earnshaw2nd|page=456}}</ref>

: 2NO<sub>2</sub> + 4HCl → 2NOCl + 2H<sub>2</sub>O + Cl<sub>2</sub> 
=== Xuất hiện trong nước cường toan ===
NOCl cũng được sinh ra từ sự kết hợp của [[acid hydrochloric]] và [[Acid nitric|acid nitric]] theo phản ứng sau: <ref>{{cite journal|title = Nitrosyl Chloride|first1= L. J.|last1= Beckham |first2=W. A. |last2=Fessler |first3=M. A. |last3=Kise| journal= Chemical Reviews|pages=319–396|issue = 3| volume=48| year = 1951 |doi=10.1021/cr60151a001|pmid= 24541207}}</ref>

: HNO<sub>3</sub> + 3HCl → 2[Cl] + 2H<sub>2</sub>O + NOCl

Trong acid nitric, NOCl dễ bị oxy hóa thành nitơ dioxide. Sự hiện diện của NOCl trong nước cường toan được Edmund Davy mô tả vào năm 1831.<ref>{{cite journal
| title = On a New Combination of Chlorine and Nitrous Gas
| author = Edmund Davy
| journal = Abstracts of the Papers Printed in the Philosophical Transactions of the Royal Society of London
|volume= 3
| year = 1830–1837
| pages = 27–29
| jstor=110250}}</ref>

== Phản ứng ==
NOCl hoạt động như một chất điện li và chất oxy hóa trong hầu hết các phản ứng của nó. Với chất nhận halogen, ví dụ như antimon pentachloride, chuyển đổi thành muối nitrosoni:

: NOCl + SbCl<sub>5</sub> → [NO] <sup>+</sup> [SbCl<sub>6</sub>] <sup>-</sup>

Trong một phản ứng liên quan, [[acid sulfuric]] tạo ra acid nitrosylsulfuric, anhydride acid hỗn hợp của acid nitrơ và acid sulfuric:

: ClNO + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> → ONHSO<sub>4</sub> + HCl

NOCl phản ứng với bạc thiocyanat để tạo ra bạc chloride và nitrosyl thiocyanat giả:

: ClNO + AgSCN → AgCl + ONSCN

Tương tự, nó phản ứng với bạc cyanide để tạo ra nitrosyl cyanide.<ref name=Kirby>{{cite journal |doi=10.1039/CS9770600001|title=Tilden Lecture. Electrophilic C-Nitroso Compounds|year=1977|last1=Kirby|first1=G. W.|journal=Chemical Society Reviews|volume=6|page=1}}</ref> 

Nitrosyl chloride được sử dụng để điều chế phức nitrosyl kim loại. Với hexacarbonyl molybden, NOCl tạo phức dinitrosyldichloride:<ref>{{cite book|first1=B. F. G. |last1=Johnson |first2=K. H. |last2=Al-Obadi |title=Inorganic Syntheses |chapter=Dihalogenodinitrosylmolybdenum and Dihalogenodinitrosyltungsten |journal=Inorg. Synth.|year=1970 |volume= 12 |pages= 264–266 |doi=10.1002/9780470132432.ch47|isbn=9780470132432 }}</ref> 

: Mo(CO)<sub>6</sub> + 2NOCl → MoCl<sub>2</sub>(NO)<sub>2</sub> + 6CO

Nó hòa tan bạch kim: <ref>{{cite book |doi=10.1002/9780470132555.ch63|chapter=Nitrosyl Hexachloroplatinate(IV)|year=1986|volume=24|last1=Moravek|first1=Richard T.|title=Inorganic Syntheses|pages=217–220|isbn=9780470132555}}</ref>

: Pt + 6NOCl → (NO<sup>+</sup>)<sub>2</sub>[PtCl<sub>6</sub>]<sup>2-</sup> + 4NO

=== Ứng dụng trong tổng hợp hữu cơ ===
Ngoài vai trò của nó trong việc sản xuất caprolactam, NOCl còn có một số công dụng khác trong tổng hợp hữu cơ. Nó cộng với [[anken|alken]] để tạo ra các oxim α-clo.<ref>{{cite journal | last1= Ohno |first1=M. |last2=Naruse |first2=N. |last3=Terasawa |first3=I. | title =7-Cyanoheptanal |journal=Org. Synth. | volume = 49 | page = 27 | year = 1969 | doi = 10.15227/orgsyn.049.0027}}</ref>  Việc bổ sung NOCl tuân theo [[quy tắc Markovnikov]]. Xeten cũng thêm NOCl, tạo ra các dẫn xuất nitrosyl:

: H<sub>2</sub>C = C = O + NOCl → ONCH<sub>2</sub>C(O)Cl

Epoxide phản ứng với NOCl tạo dẫn xuất α-chloronitritoalkyl. Trong trường hợp của propylen oxide, việc bổ sung tiến hành với tính chất hóa học cao: <ref>{{cite journal|title=Olefin Oxides. IX. Condensation of Olefin Oxides with Nitrosyl Chloride|last1= Malinovskii |first1=M. S. |last2=Medyantseva |first2=N. M.|journal= Zhurnal Obshchei Khimii|year=1953|volume=23|pages=84–6 }} (dịch từ tiếng Nga)</ref>

:[[File:Electrophilic addition of NOCl to propylene oxide.png|none|700px]]


Nó chuyển đổi các amide thành các dẫn xuất ''N''-nitroso. <ref>{{cite journal|first1=A. M. |last1=Van Leusen |first2=J. |last2=Strating |title=''p''-Tolylsulfonyldiazomethane |journal=Org. Synth.|date= 1977 |volume= 57 |page=95 |doi=10.15227/orgsyn.057.0095}}</ref> NOCl chuyển một số amin mạch vòng thành alken. Ví dụ, [[aziridin]] phản ứng với NOCl để tạo ra [[etilen|ethylen]], [[dinitơ monoxide]] và [[hydro chloride]].

== Ứng dụng công nghiệp ==
NOCl và cyclohexan phản ứng quang hóa để tạo ra cyclohexanon oxim hydrochloride. Quá trình này khai thác xu hướng NOCl trải qua quá trình quang phân ly thành các gốc NO và Cl. oxide được chuyển thành caprolactam, tiền thân của Nylon-6.<ref name=Ullmann>{{Ullmann|first1=Josef |last1=Ritz |first2=Hugo |last2=Fuchs |first3=Heinz |last3=Kieczka |first4=William C. |last4=Moran |chapter=Caprolactam |publisher=Wiley-VCH |location=Weinheim |date=2002 |doi=10.1002/14356007.a05_031|isbn=3527306730}}</ref>

== An toàn ==
Nitrosyl chloride rất độc và gây khó chịu cho phổi, mắt và da.

==Tham khảo==
{{reflist}}

==Liên kết ngoài==
*{{Commonscatinline}}

{{Chloride}}