Xem mã nguồn của Nihoni

{{Thông tin nguyên tố hóa học
|number=113
|symbol=Nh
|name=nihoni
|international name=nihonium
|pronounce=ni-hô-ni
|left=[[copernixi]]
|right=[[flerovi]] 
|above=[[Tali|Tl]]
|below=(Uhs)
|series=không rõ
|series comment=có lẽ [[kim loại dở]]
|group=13
|period=7
|block=p
|appearance=không rõ
|atomic mass=[286]
|electron configuration=&#91;[[Radon|Rn]]&#93; 5f<sup>14</sup> 6d<sup>10</sup> 7s<sup>2</sup> 7p<sup>1</sup><br />''(dự đoán)''<ref name="Haire" />
|electrons per shell=2, 8, 18, 32, 32, 18, 3<br />''(dự đoán)''
|phase=rắn
|phase comment=dự đoán<ref name="Haire" /><ref name="EB">{{Chú thích bách khoa toàn thư|first=Glenn Theodore|last=Seaborg|authorlink=Glenn Seaborg|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/603220/transuranium-element|title=transuranium element (chemical element)|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|date=c. 2006|access-date =ngày 16 tháng 3 năm 2010|language=tiếng Anh}}</ref><ref name="B&K">{{Chú thích tạp chí|last1=Bonchev|first1=Danail|last2=Kamenska|first2=Verginia|year=1981|title=Predicting the Properties of the 113–120 Transactinide Elements|journal=J. Phys. Chem.|volume=85|pages=1177–1186|language=tiếng Anh}}</ref>
|density gpcm3nrt=18 ''(dự đoán)''<ref name="Haire" />
|melting point K=700
|melting point C=430
|melting point F=810 ''(dự đoán)''<ref name="Haire" />
|boiling point K={{nobr|1 400}}
|boiling point C={{nobr|1 100}}
|boiling point F={{nobr|2 000}} ''(dự đoán)''<ref name="Haire" /><ref name="EB" />
|heat fusion=7,61 ''(ngoại suy)''<ref name="B&K" />
|heat vaporization=130 ''(dự đoán)''<ref name="EB" />
|oxidation states='''1''', 2, 3, 5 ''(dự đoán)''<ref name="Haire">{{Chú thích sách|title=The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements|url=https://archive.org/details/chemistryactinid00katz|editor1-last=Morss|editor2-first=Norman M.|editor2-last=Edelstein|editor3-last=Fuger|editor3-first=Jean|last=Haire|first=Richard G.|chapter=Transactinides and the future elements|publisher=[[Springer Science+Business Media]]|year=2006|page=[https://archive.org/details/chemistryactinid00katz/page/1723 1723]–24 |isbn=1-4020-3555-1|location=[[Dordrecht]], [[Hà Lan]]|edition=3|ref=CITEREFHaire2006}}</ref>
|number of ionization energies=2
|1st ionization energy=704,9 ''(dự đoán)''<ref name="Haire" />
|2nd ionization energy={{nobr|1 775,3–1 871,8}} ''(dự đoán)''<ref name="B&K" />
|atomic radius=170 ''(dự đoán)''<ref name="Haire" />
|covalent radius=172–180 ''(ngoại suy)''<ref name="B&K" />
|CAS number=54084-70-7
|isotopes=
{{Elementbox isotopes decay | mn=286 | sym=Nh | na=[[Đồng vị phóng xạ tổng hợp|syn]] | hl=20 s| dm=[[Phân rã alpha|α]] | de=9,63 | link1=roentgeni-282 | pn=282 | ps=Rg}}
{{Elementbox isotopes decay | mn=285 | sym=Nh | na=syn | hl=5,5 s| dm=α | de=9,74, 9,48 | link1=roentgeni-281 | pn=281 | ps=Rg}}
{{Elementbox isotopes decay | mn=284 | sym=Nh | na=syn | hl=0,48 s | dm=α | de=10,00 | link1=roentgeni-280 | pn=280 | ps=Rg}}
{{Elementbox isotopes decay | mn=283 | sym=Nh | na=syn | hl=0,10 s | dm=α| de=10,12 | link1=roentgeni-279 | pn=279 | ps=Rg}}
{{Elementbox isotopes decay | mn=282 | sym=Nh | na=syn | hl=70 ms | dm=α | de=10,63 | link1=roentgeni-278 | pn=278 | ps=Rg}}
{{Elementbox isotopes decay | mn=278 | sym=Nh | na=syn | hl=0,24 ms | dm=α | de=11,68 | link1=roentgeni-274 | pn=274 | ps=Rg}}
|isotopes comment=
|discovered by=[[RIKEN]] (2004)<br>[[Joint Institute for Nuclear Research]] và [[Phong thì nghiệm Quốc gia Lawrence Livermore]] (2003)
|naming=''Nihon'' ([[Nhật Bản]] trong tiếng Nhật)
}}

'''Nihoni''' là tên gọi của [[nguyên tố hóa học]] với ký hiệu là '''Nh''' và [[số nguyên tử|số hiệu nguyên tử]] 113.

Nó nằm ở vị trí nguyên tố nặng nhất của nhóm 13 (IIIA) mặc dù đồng vị ổn định đầy đủ chưa được xác định để cho phép thực hiện các thí nghiệm xác định vị trí của nó. Nó là nguyên tố hoá học tổng hợp trong phòng thí nghiệm và chưa được tìm thấy tồn tại ở tự nhiên.

Được phát hiện lần đầu vào năm 2003 trong phân rã của [[ununpenti]] (thực hiện bởi một viện nghiên cứu hạt nhân ở [[Dubna]], [[Nga]]), và được tổng hợp trực tiếp năm 2004 bởi viện nghiên cứu [[RIKEN]]. Chỉ có 14 nguyên tử nihoni đã được quan sát cho đến ngày nay. Đồng vị tồn tại lâu nhất đã được biết là <sup>286</sup>Nh có chu kỳ bán rã vào khoảng 20 giây, cho phép tiến hành các thí nghiệm hóa đầu tiên để nghiên cứu các tính chất hóa học của nó. Vào tháng 12 năm 2015, [[IUPAC]] và [[Liên đoàn Quốc tế về Vật lý Thuần túy và Ứng dụng]] (IUPAP) đã công nhận các yếu tố của nguyên tố này và phân công cho viện nghiên cứu RIKEN ưu tiên nghiên cứu cho khám phá này.

== Tên gọi ==
Nihonium là tên gọi được [[IUPAC]] đề xuất cho nguyên tố có số hiệu 113, thay thế cho tên gọi tạm thời là ununtri.

Ngày 12 tháng 8 năm 2012, các nhà nghiên cứu tại [[Trung tâm Nishina RIKEN vì khoa học máy gia tốc]] tại Nhật Bản đã tuyên bố tổng hợp nguyên tố 113 bằng cách va chạm các hạt nhân [[kẽm]] (mỗi hạt nhân có 30 proton) vào một lớp [[bismuth]] mỏng (có 83 proton).<ref name="huffingtonpost">{{Chú thích báo|url=http://www.huffingtonpost.com/2012/09/26/element-113-created-synthetically-japan_n_1916253.html|title=Element 113: Ununtrium Reportedly Synthesised In Japan|publisher=Huffington Post|date=tháng 9 năm 2012|access-date = ngày 22 tháng 4 năm 2013 |language=en}}</ref> Tháng 12 năm 2015, [[IUPAC]] công nhận nguyên tố này và công cho RIKEN là nhà khám phá đầu tiên.<ref>{{Chú thích thông cáo báo chí|url=http://www.iupac.org/news/news-detail/article/discovery-and-assignment-of-elements-with-atomic-numbers-113-115-117-and-118.html|title=Discovery and Assignment of Elements with Atomic Numbers 113, 115, 117 and 118|publisher=IUPAC|date=ngày 30 tháng 12 năm 2015|language=en|access-date=2016-01-06|archive-date=2015-12-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20151231074712/http://www.iupac.org/news/news-detail/article/discovery-and-assignment-of-elements-with-atomic-numbers-113-115-117-and-118.html|url-status=dead}}</ref> Lần đầu tiên trong lịch sử, một nhóm nhà vật lý học châu Á sẽ đặt tên nguyên tố mới.<ref name="huffingtonpost" />

{| class="wikitable"
|-
! Nhóm!! Tên quốc tế được đề nghị!! Tên Việt hóa!! Từ nguyên
|-
| rowspan="3" | RIKEN || ''Japonium''<ref name="rikennews2004nov">{{Chú thích tạp chí|url=http://www.riken.go.jp/engn/r-world/info/release/news/2004/nov/index.html|title=Discovering element 113|volume=11|issue=281|journal=Riken News|date=tháng 11 năm 2004|access-date =ngày 9 tháng 2 năm 2008|archive-date = ngày 26 tháng 8 năm 2011 |archive-url=https://www.webcitation.org/61DJfSz77?url=http://www.riken.go.jp/engn/r-world/info/release/news/2004/nov/index.html|url-status=dead}}</ref> || ''Japoni'' || Nhật Bản (quốc tịch của nhóm)
|-
| ''Rikenium''<ref name="rikennews2004nov" /> || ''Rikeni'' || RIKEN (học viện của nhóm)
|-
| ''Nishinanium''<ref>{{Chú thích báo
|url=http://www.nikkei.com/article/DGXNASDG2604F_W2A920C1CR8000/
|script-title=ja:新元素113番、日本の発見確実に　合成に３回成功
|newspaper=[[Nihon Keizai Shimbun]]
|date = ngày 27 tháng 9 năm 2012 |access-date = ngày 13 tháng 10 năm 2012 |language=ja
}}</ref> || ''Nishinani'' || [[Nishina Yoshio]] (nhà vật lý học người Nhật)
|}

== Tham khảo ==
{{Tham khảo|30em}}

== Xem thêm ==
* [[Danh sách nguyên tố hóa học]]
* [[Danh sách đồng vị tự nhiên]]

== Liên kết ngoài ==
{{Commons|Ununtrium}}
*[http://www.webelements.com/ununtrium/ WebElements.com: Ununtrium]
*[http://www.radiochemistry.org/periodictable/elements/115.html Uut and Uup Add Their Atomic Mass to Periodic Table] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060907145849/http://radiochemistry.org/periodictable/elements/115.html |date=2006-09-07 }}
*[https://web.archive.org/web/20080615170757/http://www.apsidium.com/elements/113.htm Apsidium: Ununtrium 113 Uut]
*[http://www-cms.llnl.gov/e113_115/images.html Discovery of Elements 113 and 115] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050623012629/http://www-cms.llnl.gov/e113_115/images.html |date = ngày 23 tháng 6 năm 2005}}
*[http://physicsweb.org/articles/world/17/7/7 Superheavy elements]
{{clear}}

{{ sơ khai hóa học}}
{{Bảng tuần hoàn thu gọn}}

[[Thể loại:Nihoni| ]]
[[Thể loại:Nguyên tố tổng hợp]]
[[Thể loại:Vật lý hạt nhân]]