Xem mã nguồn của Hera

{{bài cùng tên|Hera (định hướng)}}
{{Thiếu nguồn gốc}}
{{Infobox deity
| type = Greek
| name = Hera
| image = Hera Campana Louvre Ma2283.jpg
| image_size = 
| alt = 
| caption = Tượng ''[[Giampietro Campana|Campana]] Hera'', được [[Đế quốc La Mã|La Mã]] sao chép từ bản gốc [[Hy Lạp]], hiện ở tại [[Viện bảo tàng Louvre|Bảo tàng Louvre]]
| god_of = '''Nữ hoàng của các vị thần<br/>Nữ thần của hôn nhân, phụ nữ, sinh sản, gia đình'''
| abode = [[Núi Ólympos|Đỉnh Olympus]]
| symbol = [[Lựu|Cây lựu]], lông công, vương miện, con bò, cây huệ, [[Hoa sen (Phật giáo)|hoa sen]], chim cu, con báo, quyền trượng, ngôi vua, sư tử
| consort = [[Zeus]]
| parents = [[Cronus]] và [[Rhea (thần thoại)|Rhea]]
| siblings = [[Poseidon]], [[Hades]], [[Demeter]], [[Hestia]], và [[Zeus]]
| children = [[Ares]], [[Enyo]], [[Hebe (thần thoại)|Hebe]], [[Eileithyia]], [[Hephaestus]], và [[Eris (thần thoại)|Eris]]
| Roman_equivalent = [[Juno (thần thoại)|Juno]]
}}
{{Thần thoại Hy Lạp}}
Trong [[thần thoại Hy Lạp]], nữ thần '''Hera''' ([[tiếng Hy Lạp]]:  Ἥρα), hay còn gọi là '''Here''', là một trong [[mười hai vị thần trên đỉnh Olympus]]. Hera là chị và cũng là vợ của thần tối cao [[Zeus]].

Nữ thần Hera có biểu tượng là [[Công (chim)|con công]], con bò trắng và đôi khi là con chim cu. Loại quả tượng trưng là [[Táo tây|quả táo]] và quả lựu.

==Từ nguyên==
Có nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc cái tên Hera. Theo một giả thuyết, Hera có lẽ liên quan đến danh từ ὥρα ''hōra'' trong tiếng Hy Lạp, có nghĩa là "mùa/năm/thời điểm", hoặc có nghĩa là "thời gian chín muồi để kết hôn", hoặc theo [[Platon]] giải nghĩa là ἐρατή ''eratē'', "người thương"<ref>[[LSJ]] s.v. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3De)rato%2Fs ἐρατός].</ref> bởi lẽ tương truyền rằng Zeus cưới bà vì tình yêu.<ref>[[Plato]], ''[[Cratylus]]'', [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0172%3Atext%3DCrat.%3Asection%3D404c 404c]</ref> Theo [[Plutarch]], Hera là một danh xưng phúng dụ và đảo ngữ của ''aēr'' (ἀήρ, "air").<ref>On Isis and Osiris, 32</ref> Ở phần mở đầu của mục Hera trong cuốn sách ''Greek Religion'' của tác giả Walter Burkert,<ref>[[Walter Burkert|Burkert]], tr. 131.</ref> ông có ghi chú về lập luận của nhiều học giả khác như sau: "bởi ý nghĩa Bà chủ là dạng giống cái của ''Heros'', Chủ nhân." Nhà nghiên cứu và chuyên gia giải mã hệ chữ [[Linear B]] [[John Chadwick]] nhận xét: "tên gọi của bà có lẽ liên quan đến từ ''hērōs'', ἥρως, nghĩa là 'anh hùng', nhưng điều đó vô ích vì nó quá mù mờ về mặt từ nguyên."<ref>Chadwick, ''The Mycenaean World'' (Nhà xuất bản Đại học Cambridge) 1976:87.</ref> A. J. van Windekens,<ref>Windekens, in ''Glotta'' '''36''' (1958), pp. 309-11.</ref> giải thích tên gọi này là "con bê, bò cái tơ", vì tính ngữ phổ biến nhất của nữ thần là βοῶπις (''boōpis'', nghĩa là "mắt bò"). Nhà ngôn học Hà Lan [[R. S. P. Beekes]] suy đoán danh xưng này có nguồn gốc Tiền-Hy Lạp.<ref>[[Robert S. P. Beekes|R. S. P. Beekes]], ''Etymological Dictionary of Greek'', Brill, 2009, tr. 524.</ref> Tên của nữ thần được chứng thực trong các bản kim thạch [[Linear B]] ký âm tiếng Hy Lạp Mycenaea được tìm thấy tại Pylos và Thebes là {{lang|gmy|[[wikt:𐀁𐀨|𐀁𐀨]]}} ''e-ra'',<ref>{{Chú thích web|website=Palaeolexicon. Word study tool of Ancient languages|url=http://www.palaeolexicon.com/ShowWord.aspx?Id=16725|title=The Linear B word e-ra}} {{Chú thích web|last=Raymoure|first=K.A.|url=http://minoan.deaditerranean.com/resources/linear-b-sign-groups/e/e-ra/|title=e-ra|work=Minoan Linear A & Mycenaean Linear B|publisher=Deaditerranean|ngày truy cập=2022-03-16|archive-date=2016-03-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322064243/http://minoan.deaditerranean.com/resources/linear-b-sign-groups/e/e-ra/|url-status=dead}}</ref> cũng như trong phương ngữ Cypriot ở dạng tặng cách là ''e-ra-i''.<ref>Blažek, Václav. "[http://hdl.handle.net/11222.digilib/136225 Artemis and her family]". Trong: ''Graeco-Latina Brunensia'' vol. 21, iss. 2 (2016). tr. 47. {{ISSN|2336-4424}}</ref>

==Truyền thuyết về nữ thần Hera==
Hera là nữ thần của [[hôn nhân]], thần bảo trợ cho cuộc sống [[gia đình]], cho sự thánh thiện và bền vững của nó. Hera là vợ của thần [[Zeus]] và, cũng như chồng, có toàn quyền thống trị của một vị [[nữ hoàng]] trên đỉnh [[Núi Ólympos|Olympus]]. Tương đương của thần này trong [[thần thoại La Mã]] là [[Juno (thần thoại)|Juno]].
===Thời thơ ấu===
Khi Hera được nhả ra từ miệng của [[Cronus]], [[Rhea (thần thoại)|Rhea]] đã đem nàng đến chỗ của thần [[Oceanos]] ở nơi tận cùng [[Trái Đất]] giao cho nữ thần [[Thetis (thần thoại)|Tethys]] (Thetis) nuôi dưỡng. Hera sống yên bình một thời gian dài xa đỉnh Olympus, cho đến khi [[Zeus]] tình cờ nhìn thấy nàng trong một chuyến du hành. Vị thần [[tia sét|sấm sét]] vĩ đại vừa nhìn thấy nàng đã đem lòng yêu quý và quyết định bắt cóc nàng về làm vợ (tương truyền rằng Zeus đã nhiều lần ngỏ lời nhưng Hera đều cự tuyệt. [[Zeus]] quyết định biến thành một con [[bộ Sẻ|chim sẻ]] gãy cánh sau cơn [[mưa]]. Hera vì thương hại con chim nên đã ôm nó mà không hề hay biết. Nhân cơ hội này thần bèn hiện hình và [[Hiếp dâm|cưỡng bức]] Hera buộc phải lấy mình). Các vị thần đã làm cho họ một [[lễ cưới|đám cưới]] thật linh đình. Nữ thần [[cầu vồng]] [[Iris (thần thoại)|Iris]] cùng các nữ thần Duyên dáng mặc cho Hera bộ váy áo đẹp nhất, làm cho nàng đẹp lộng lẫy và rạng rỡ hẳn lên giữa các thần trên núi Olympus, nữ thần Đất [[Gaia (thần thoại)|Gaia]] ban cho nàng vườn [[Táo tây|táo]] vàng quý giá làm món quà cưới.

===Nữ thần Hera và những người con===
Nữ thần Hera có bốn người con, 3 người con đầu với [[Zeus]] và người con sau do bà tự sinh ra.
* [[Ares]]: Thần chiến tranh phi nghĩa.
* [[Hebe (thần thoại)|Hebe]]: Nữ thần tuổi trẻ.
* [[Eileithyia]]: Nữ thần hộ sinh.
* [[Hephaistos]]: Thần thợ rèn.

===Nữ thần Hera và người khổng lồ Argos===
[[Tập tin:Koeln wrm 1040.jpg|nhỏ|phải|250px|Nữ thần Hera lấy những đôi mắt của người khổng lồ [[Argonaut|Argos]] đính lên [[Công (chim)|con công]] của mình để tưởng nhớ công ơn]]
Thần Zeus đem lòng yêu nữ thần [[sông Nin]] [[Ios (thần thoại)|Ios]], khi bị Hera phát hiện, [[Zeus]] đã biến Ios thành 1 [[bò|con bò]] trắng. Biết con bò đó là Ios nên Hera xin con bò về và sai người khổng lồ [[Argonaut|Argos]] với các [[mắt|con mắt]] dày đặc trên người canh giữ Ios ngày đêm. Sau này để giải cứu Ios, Zeus đã sai [[Hermes]] giết Argos. Để nhớ ơn, Hera đã lấy mắt trên người [[Argonaut|Argos]] trang điểm cho [[Công (chim)|con công]] - cũng là biểu tượng của bà.

===Nữ thần Hera và người anh hùng Hercules===
Hera không ưa [[Heracles|Hercules]] vì chàng là con trai của chồng mình với một người [[phụ nữ]] trần gian. Khi Hercules còn nhỏ, Hera đã cho [[rắn]] bò đến nôi tấn công. Sau này Hera còn khuấy đảo rừng [[Amazon (định hướng)|Amazon]] để hãm hại chàng khi chàng đang đi săn. Nữ thần cũng đã sai con rắn chín đầu [[Hydra]], là con của quái vật [[Typhon]], đến nhằm giết Hercules.

===Nữ thần Hera và người anh hùng Jason===
Trong khi đó Hera lại hỗ trợ người anh hùng [[Jason (thần thoại)|Jason]], vốn không thể nào đoạt được con cừu [[vàng]] nếu không có sự hỗ trợ của nữ thần.

Để thử lòng Jason, nữ thần đã biến thành một bà cụ. Thấy bà cụ muốn băng qua sông, Jason tốt bụng đã tình nguyện cõng cụ đi qua sông. Nữ thần hài lòng với sự tốt bụng của chàng trai. Khi về Olympus, Hera đã nhờ nữ thần Athena và [[Aphrodite]] hỗ trợ cho Jason.

==Sự thờ cúng nữ thần Hera==
[[Tập tin:Olympia - Temple of Hera and Nymphaion.jpg|nhỏ|phải|250px|Đền thờ nữ thần Hera tại thành phố Olympia, [[Hy Lạp]]]]
Trong thần thoại Hy Lạp, Hera là vị nữ thần cai trị cung điện Olympus vì nàng chính là vợ của Zeus. Nhưng việc thờ cúng Hera lại xuất hiện trước việc thờ cúng Zeus khá lâu. Hera được thờ cúng khắp [[Hy Lạp]], ở những đền thờ cổ xưa và quan trọng nhất được hiến dâng cho nàng. Việc nữ thần Hera chinh phục được thần [[Zeus]] và miêu tả nữ thần như là người đàn bà đanh đá ghen tuông chính là những phản ánh thần thoại về một trong những thay đổi sâu sắc nhất trong tư duy loài người.

Một lễ hội của sự hòa hợp ngày xưa được tổ chức ở Plataea để tôn vinh nữ thần Hera cứ mỗi bảy năm một lần. Trong ngày lễ đó, một cỗ xe ngựa chở một bức tượng phụ nữ bằng gỗ có tên là Daidala sẽ đi từ Cithaeron đến Plataea, nơi bức tượng sau đó được đốt đi.

Để hiểu rõ hơn, ta lùi lại cái thời mà những thế lực sáng tạo mà ta gọi là "thần" được quan niệm là người phụ nữ. Vị nữ thần mang nhiều hình dạng khác nhau, trong đó có loài chim.

Căn cứ trên những tranh vẽ hang động và các di vật khảo cổ thì hàng chục ngàn năm trước đây loài người rất quan tâm đến cơ thể người phụ nữ, hoặc là lúc đang mang thai hoặc là lúc sinh nở. Việc sinh con chính là khả năng kỳ diệu nhất của loài người khiến cho thế gian được mang lại sự sống mới tươi trẻ. Ở trình độ tiến hóa cho phép tổ tiên chúng ta nghĩ đến việc thờ cúng khả năng sinh nở này, có thể kết luận rằng họ cho rằng việc này gắn với hình ảnh người phụ nữ.

Hàng ngàn năm sau (tức khoảng từ 5 đến 9 ngàn năm trước đây), các hậu duệ châu Âu của những người kể trên sống trong những ngôi làng lớn, có kiến trúc đặc trưng và những đền thờ tôn giáo. Các di vật khảo cổ cho thấy họ thờ cúng một thế lực (hoặc một nhóm thế lực) mang nhiều hình dáng khác nhau-một con chim, một con rắn, cũng có thể là chính quả địa cầu. Và thế lực vĩ đại này chính là phụ nữ. Bởi vì chỉ có người phụ nữ mới có khả năng sinh sản-đem lại cuộc sống mới.

Người ta nói rằng khi con người khám phá ra vai trò của đàn ông trong việc sinh sản thì họ mới bắt đầu thờ cúng các nam thần. Dù vậy cũng không có gì nghi ngờ rằng các vị nam thần đã được thờ cúng từ trước đó. Và cũng rõ ràng rằng sau khi hiểu rõ hơn về việc sinh sản thì những người châu Âu hiền hòa - quan niệm của Crete trong "Minoans" - tiếp tục thờ cúng Người Mẹ Vĩ Đại.

Và có rất nhiều người châu Âu hiền hòa. Những ngôi làng lớn nhất trong kỷ nguyên ấy không cần lập hàng rào phòng chắn. Nền văn minh "Châu Âu cổ" không hề lo ngại những vụ ẩu đả với xóm giềng. Nhưng sau đó sự việc đã thay đổi và một khoảng thời gian dài bạo lực bùng phát. Quân xâm lược tràn vào châu Âu từ những vùng đất rộng lớn ở châu Á. Họ đem theo dòng ngôn ngữ Indo-Châu Âu mà ngày nay bao gồm tiếng Pháp, Ý, [[Tây Ban Nha]] và tiếng Anh. Họ cũng đem theo một vị thần linh, vị nam thần tối cao mà thần thoại Hy Lạp gọi là [[Zeus]].

Người ta biết rất ít về những người Indo-châu Âu này, nhưng những ngôi làng bình yên của châu Âu cổ không phải là điều họ mong muốn. Ở một vài nơi nền văn minh mới của họ dần chiếm thế tối thượng. Ở vài nơi khác nó thành thứ văn hóa kết hợp. Những người sống ở miền núi đã phản kháng lại, dù nhiều người đã bị đánh bật khỏi thành lũy của mình, họ tiếp tục di chuyển và đánh bật những người khác theo hiệu ứng domino. Cuộc xâm lăng Dorian của Hy Lạp cổ có thể được xem là kết quả của phản ứng dây chuyền này.

Trật tự cũ có vẻ như tồn tại lâu nhất tại Crete nơi được bảo vệ bởi biển Aegean khỏi những cuộc xâm lăng trên bộ, nền văn minh Minoan đã tồn tại suốt gần ba ngàn năm. Nhưng đột ngột sau đó, từ triển vọng của sự tồn tại loài người, giới tính của những quyền năng tối cao chuyển từ nữ sang nam. Và rất nhiều câu chuyện hình thành nên cơ sở cho thần thoại Hy Lạp đã chỉ được kể sau sự thay đổi này.

Các cuộc tình vụng trộm của Zeus có thể bắt nguồn từ những buổi lễ trong đó vị thần mới "kết hôn" với các hiện thân khác nhau của Nữ Thần Vĩ Đại. Việc có nhiều điểm nghi vấn về vị thần này và những người thờ cúng có thể thấy qua sự ra đời kỳ lạ của nữ thần Athena từ đầu của thần Zeus- dường như muốn nói rằng vị thần linh này có thể làm bất cứ điều gì mà Nữ thần vĩ đại có thể làm được.

Nữ thần Hera tiếp tục được thờ cúng ở nhiều hình thức, tùy vào các thời điểm lịch sử. Việc thờ cúng vị nữ thần này đôi khi bị bãi bỏ phần lớn là vì những tập tục tôn giáo bị suy thoái dưới những ảnh hưởng mới. Nhưng chúng ta có thể thấy những bằng chứng trong thần thoại về trật tự cũ của vị thần này, trong đó Athena bản thân cũng là một nữ thần.

Dưới ảnh hưởng của người Indo-Châu Âu, [[Athena (thần thoại)|Athena]] trở thành thần Chiến tranh. Thần hay giả dạng thành loài cú - một loài chim biểu tượng cho thần linh.

==Tham khảo==
{{tham khảo|30em}}
{{thể loại Commons|Hera|Hera}}
{{12 vị thần trên đỉnh Olympus}}
[[Thể loại:Hera| ]]
[[Thể loại:Thần thoại Hy Lạp]]
[[Thể loại:Các vị thần trong Iliad]]
[[Thể loại:Mười hai vị thần trên đỉnh Olympus]]
[[Thể loại:Nữ hoàng trong thần thoại Hy Lạp]]
[[Thể loại:Nữ thần Hy Lạp]]
[[Thể loại:Thần hôn nhân]]
[[Thể loại:Thần thoại về Heracles]]