Xem mã nguồn của Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord

{{Use dmy dates|date=July 2015}}
{{Infobox officeholder 1
| name = Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord
| honorific-suffix =
| honorific_prefix =
| image = Charles Maurice de Talleyrand-Périgord by François Gérard, 1808.jpg
| caption = ''Charles-Maurice, Prince de Talleyrand'' by [[François Gérard]] (1808)
| office = [[Danh sách Đại sứ Pháp tại Anh Quốc|Đại sứ Pháp tại Anh Quốc]]
| appointer = [[Louis Philippe I]]
| term_start = [[6 tháng 9]] năm [[1830]]
| term_end = [[13 tháng 11]] năm [[1834]]<br>({{số năm theo năm và ngày|1830|09|06|1834|01|14}})
| predecessor = [[Anne-Adrien-Pierre de Montmorency-Laval|Pierre de Montmercy-Laval]]
| successor = [[Horace François Bastien Sébastiani de La Porta|Horace Sébastiani de La Porta]]
| office1 = [[Thủ tướng Pháp|Thủ tướng đầu tiên của Pháp]]
| 1namedata1 = [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]]
| 1blankname1 = Vua
| term_start1 = [[9 tháng 7]] năm [[1815]]
| term_end1 = [[26 tháng 9]] năm [[1815]]<br>({{số năm theo năm và ngày|1815|07|09|1815|09|26}})
| successor1 = [[Armand-Emmanuel du Plessis de Richelieu]]
| office2 = [[Bộ Ngoại giao và Phát triển Quốc tế (Pháp)|Bộ trưởng Ngoại giao]]
| 1namedata2 = [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]]
| 1blankname2 = Vua
| term_start2 = [[13 tháng 5]] năm [[1814]]
| term_end2 = [[19 tháng 3]] năm [[1815]]<br>({{số năm theo năm và ngày|1814|05|13|1815|03|19}})
| predecessor2 = [[Antoine de Laforêt]]
| successor2 = [[Armand-Augustin-Louis de Caulaincourt|Louis de Caulaincourt]]
| 1blankname3 = Đệ nhất Tổng tài
| 1namedata3 = [[Napoleon|Napoleon Bonaparte]] (1799–1804)
| 1namedata4 = [[Napoleon|Napoleon I]] (1804–1807)
| 1blankname4 = Hoàng đế
| term_start3 = [[22 tháng 11]] năm [[1799]]
| term_end3 = [[9 tháng 5]] năm [[1807]]<br>({{số năm theo năm và ngày|1799|11|22|1807|05|09}})
| predecessor4 = [[Charles-Frédéric Reinhard]]
| successor4 = [[Jean-Baptiste de Nompère de Champagny]]
| 1blankname5 = {{nowrap|Quốc trưởng}}
| 1namedata5 = [[Đốc chính Pháp|Đốc chính]]
| term_start5 = [[15 tháng 7]] năm [[1797]]
| term_end5 = [[20 tháng 7]] năm [[1799]]<br>({{số năm theo năm và ngày|1797|07|15|1799|07|20}})
| predecessor5 = [[Charles-François Delacroix]]
| successor5 = Charles-Frédéric Reinhard
| office6 = [[Quốc hội Lập hiến (Pháp)|Nghị sĩ Quốc hội Lập hiến]]
| term_start6 = [[9 tháng 7]] năm [[1789]]
| term_end6 = [[30 tháng 9]] năm [[1791]]<br>({{số năm theo năm và ngày|1789|07|09|1791|09|30}})
| 1namedata6 = [[Autun]]
| 1blankname6 = Khu bầu cử
| office7 = [[Hội nghị Các Đẳng cấp 1789|Đại biểu Hội nghị Các Đẳng cấp]]<br />đại diện cho [[Tăng lữ|Đẳng cấp thứ nhất]]
| term_start7 = [[12 tháng 4]] năm [[1789]]
| term_end7 = [[9 tháng 7]] năm [[1789]]<br>({{số năm theo năm và ngày|1789|04|12|1789|07|09}})
| 1namedata7 = [[Autun]]
| 1blankname7 = Khu bầu cử
| birth_date = [[2 tháng 2]] năm [[1754]]
| birth_place = [[Paris]], [[Vương quốc Pháp]]
| death_date = [[17 tháng 5]] năm [[1838]] (84 tuổi)
| death_place = [[Paris]], [[Quân chủ tháng bảy|Vương quốc Pháp]]
| party = [[Chính trị gia độc lập|Độc lập]] (1789–1799)<br>[[Chủ nghĩa Bonaparte|Bonapartist]] (1799–1813)<br>[[Legitimist|Royalist]] (1814–1815)<br>[[Doctrinaires]] (1815–1830)
| alma_mater = [[Đại học Paris]]
| education = [[Nhà thờ Saint-Sulpice, Paris|Trường dòng Saint-Sulpice]]
| profession = [[Tu sĩ]], [[Nhà ngoại giao]]
| signature = Charles Maurice de Talleyrand-Périgord signature.svg
|predecessor1=''Chức vụ thành lập''}}
'''Charles Maurice de Talleyrand-Périgord''' (1754-1838) là một nhà [[chính trị]], một nhà [[ngoại giao]] người Pháp thời cận đại. Ông nổi lên như là một nhân vật khôn ngoan, quyền biến và có ảnh hưởng to lớn trên vũ đài chính trị nước [[Pháp]] và thế giới thời bấy giờ. Dù có một tuổi thơ bất hạnh, một chân bị què do bị ngã từ lúc nhỏ. Nhiều người cho ông là kẻ phản chủ, xảo quyệt, gió chiều nào theo chiều đấy... Nhưng qua cuộc đời phong ba của ông, ta mới có thể thấy được tài năng và những cống hiến của ông cho nước Pháp trong một giai đoạn lịch sử đầy biến động. Huyền biến, cơ trí, khôn khéo, nhanh nhạy và thức thời...tất cả đã tạo nên một nhà [[chính trị]], một nhà [[ngoại giao]] kiệt suất không bao giờ bị lật đổ, một nhân vật đầy cuốn hút và có ảnh hưởng sâu rộng trong [[lịch sử]] [[nước]] [[Pháp]], một huyền thoại trong [[ngành ngoại giao]] [[thế giới]].

==Cuộc đời và sự nghiệp==
Talleyrand sinh ngày 2 tháng 2 năm [[1754]] tại thành phố Paris, trong một gia đình quý tộc lâu đời của nước Pháp, tổ tiên của ông từ xa xưa đã có địa vị cao quý trong cung đình nước [[Pháp]].

Mặc dù là con nhà quý tộc nhưng ông có một tuổi thơ sóng gió, đầy vất vả và bất hạnh.Từ nhỏ đã phải sống trong cô độc xa gia đình. Ông bị cha mẹ đưa ra ngoài ngoại ô [[Paris]], sống với một bà [[vú nuôi]] lúc chưa đầy một tuổi. Sau đó do nghịch ngợm ông bị [[tai nạn]] gãy một [[chân]], có lần ông bị [[đậu mùa|bệnh đậu mùa]] cha mẹ cũng không hề tới thăm ông, sau đó ông lại gặp phải một cú sốc về tinh thần khác. Người anh cả của ông bị mắc bệnh qua đời, đáng lý ông là con thứ thì phải được hưởng quyền thừa kế địa vị con cả cũng như tài sản và tước vị của cha mẹ Nhưng cha mẹ ông đã tước đoạt quyền thừa kế đó của ông, buộc ông phải vào trường Seminary ở Saint – Sulpice học hỏi để trở thành một vị [[cha cố]]. Năm năm sống trong Viện thần học đã biến Talleyrand thành một người ít nói, trầm mặc, suốt ngày lặng lẽ mày mò đọc sách trong thư viện. Qua những cuốn sách mà ông đã đọc Talleyrand mong muốn tìm thấy trong đó những tri thức sẽ giúp ông một ngày nào đó thoát ra khỏi sự ràng buộc của gia đình [[quý tộc]] và Giáo hội Thiên Chúa đối với ông.. Có thể nói, ngay từ thời thơ ấu, Talleyrand đã phải sống xa gia đình. Cuộc đời ông từ lúc chào đời rồi đến khi trưởng thành đã thiếu thốn tình cảm của cha mẹ và những người thân. Sau này ông thành đạt trên chính trường, có thể nói là đến đỉnh cao của danh vọng, nhưng trong sâu kín tâm hồn ông vẫn mang nặng những vết thương lòng thời thơ ấu. Chính ông cũng đã ghi lại trong tập nhật ký của mình nhân ngày sinh 83 như sau: "83 năm của đời tôi đã đi qua, không để lại một kết quả nào khác hơn là mệt mỏi, trong thể xác lẫn tâm hồn, một nỗi đắng cay khi nhìn về tương lai và chán chường khi nhìn lại quá khứ".

Năm [[1774]], khi vừa tròn 20 tuổi và được phong danh hiệu cha cố. Cũng trong năm [[1774]] ông tuân theo lời dạy của cha tham dự lễ gia miện của vua Louis XVI. Sau nghi lễ, vua Louis XVI trao một nhiệm vụ tốt đẹp cho đứa cháu họ ngoại của mình là giữ chức vụ Viện trưởng [[tu viện]] Saint – Denis tại [[thành phố]] Reims.
==Chiếc áo giáo sĩ==
Kể từ đó, Talleyrand mới thực sự bước chân vào xã hội thượng lưu Pháp. Tháng 12 năm [[1788]], vua [[Louis XVI của Pháp|Louis XVI]] lại cử ông giữ chức Tổng Giám mục [[Autun]], Nhưng Talleyrand không phải là một [[tín đồ]] ngoan đạo của Thượng đế, bởi ngay từ nhỏ, ông đã là một kẻ [[Chủ nghĩa vô thần|vô thần]] thích sống một cuộc sống phóng đãng và không chịu mọi sự ràng buộc. Khoác chiếc áo thụng đen của [[cha cố]] và không cần biết đến địa vị của mình, Talleyrand tha hồ ăn chơi đàng điếm tình tứ lăng nhăng với những người phụ nữ quý tộc. Không dừng lại ở đó, Talleyrand còn đến [[sở giao dịch]] để buôn bán đầu cơ, tìm đủ cách để kiếm tiền. Trong mắt mọi người, ông nổi danh là một kẻ tham lam hèn hạ. Trong khi Talleyrand đang thả sức hưởng thụ "sự ngọt ngào" của cuộc sống hoan lạc trong xã hội thượng lưu tại [[Paris]], thì một trận bão táp [[cách mạng]] chưa từng có đã ập tới. Cơn bão này không những làm thay đổi cả nước Pháp mà cuộc đời của Talleyrand cũng vì thế mà có những bước đại nhảy vọt.

Ngày [[14]] tháng [[7]] năm [[1789]], nhân dân [[Paris]] đánh chiếm ngục [[Bastille]] là nơi tượng trưng cho thành luỹ thống trị của [[Chủ nghĩa]] [[phong kiến]] [[Chủ nghĩa toàn trị|chuyên chế]]. Talleyrand dựa vào phán đoán [[chính trị]] nhạy bén của mình; ý thức được lực lượng cách mạng to lớn chắc chắn sẽ chôn vùi vương triều [[phong kiến]] hủ bại. Ông biết, nếu muốn cho mình không trở thành vật tế thần của vương triều phong kiến, thì phải nhanh chóng bỏ rơi nó, chen chân vào giai cấp tư sản mới vươn lên. Đây có thể nói là bước đột phá đầu tiên trên lĩnh vực chính trị của Talleyrand.

Mùa hè năm [[1789]], nước [[Pháp]] lâm vào cuộc [[khủng hoảng tài chính]] nghiêm trọng. Trong phiên họp giải quyết vấn đề [[ruộng lúa|ruộng]] [[đất]] của hội nghị lập hiến, với tư cách là [[Tổng Giám mục]] khu [[Autun]], Talleyrand bắt đầu đi những nước cờ đầu tiên của mình. Talleyrand đã phát biểu một cách cởi mở tại phiên họp, phê bình dữ dội vấn đề [[Giáo hội]] đã chiếm lấy một số lớn [[ruộng lúa|ruộng]] [[đất]] mà lại không đóng [[thuế]], lên tiếng hô hào tịch thu ruộng đất của [[Giáo hội]] để quốc gia bán đấu giá, giải quyết việc [[khủng hoảng kinh tế (Marx)|khủng hoảng]] [[tài chính]]. Talleyrand nhấn mạnh là việc tịch thu ruộng đất của [[Giáo hội]] không hề đụng chạm tới nguyên tắc "quyền tư hữu tài sản là quyền thiêng liêng bất khả xâm phạm". Vì [[ruộng lúa|ruộng]] [[đất]] của [[Giáo hội]] khác hơn tài sản riêng của cá nhân trong thế tục, vì tất cả [[ruộng lúa|ruộng]] [[đất]] đó đều thuộc về toàn thể [[tín đồ]], cũng tức là thuộc về mọi công dân, do vậy, quốc gia có quyền thu hồi. Lời phát biểu của Talleyrand đã làm xúc động hầu hết các đại biểu tham dự hội nghị. Thế là cuối cùng nghị hội lập hiến đã thông qua nghị quyết "ruộng đất của Giáo hội sẽ do quốc gia xử lý". Bằng cách này, Talleyrand đã trở thành người anh hùng trong tâm khảm của thị dân [[Paris]]. Họ thực sự cảm động trước tinh thần tự nguyện hy sinh của ông, đến mức gọi ông là [["người chăn cừu của linh hồn nhân loại"]]. Nhưng ít ai có thể hiểu được những ý nghĩ sâu kín trong lòng Talleyrand. Kể từ đó, Talleyrand dần trở thành nhân tố nòng cốt trong hàng ngũ những người [[cách mạng]]. Ít lâu sau, Talleyrand đắc cử chức chủ tịch nghị hội lập hiến.

Nhằm mục đích thoát khỏi sự ràng buộc của giáo hội, ngày [[24]] tháng [[8]] năm [[1790]], nghị hội công bố [["Luật giáo sĩ"]], quy định các [[giáo sĩ]] và [[Tổng Giám mục]] đều phải được [[bầu cử]], xoá bỏ tiền quyên góp đầu năm và yêu cầu tất cả các [[tăng lữ]] đều phải tuyên thệ chấp hành. [[Giáo hoàng]] [[Đế quốc La Mã|La Mã]] hết sức giận dữ, chẳng những không phê chuẩn pháp lệnh đó mà còn ban hành lệnh "khiển trách". Talleyrand vẫn tiếp tục hành động trái ngược với [[Giáo hoàng]], lấy tư cách là [[giáo sĩ]] tham gia lễ tuyên thệ, đồng thời, ông còn đứng ra tổ chức lễ thụ chức cho các [[giáo sĩ]] dự bị. [[Giáo hoàng]] [[Đế quốc La Mã|La Mã]] hết sức căm hận người [[Tổng Giám mục]] [["cách mạng"]] đó, tuyên bố đuổi ông ra khỏi Giáo hội. Talleyrand từ lâu đã chán ghét chiếc áo thụng màu đen mà suốt ngày mình phải mặc, nên thừa dịp đó vào năm [[1791]], tuyên bố không làm [[giáo sĩ]] nữa.

Tuy nhiên một mặt vẫn đi theo [[cách mạng]], mặt khác Talleyrand vẫn bí mật cấu kết với [[vua]] [[Louis XVI của Pháp|Louis XVI]]. Hai tháng sau ngày dân chúng [[Paris]] phát động khởi nghĩa vũ trang, bắt Louis XVI tống giam vào [[nhà tù|ngục]], phe [[cách mạng]] phát hiện được một chiếc tủ bí mật nằm ẩn trong vách tường của điện [[Vườn Tuileries|Tuileries]] hai bản [[bị vong lục]] của Talleyrand gửi cho Louis XVI. Chỉ dựa vào bằng chứng đó cũng đủ đưa Talleyrand lên máy chém.

==Cuộc sống lưu vong==
Nhưng với sự nhạy cảm của mình, Talleyrand đã kịp đánh hơi thấy mối nguy hiểm nên đã trốn sang [[Anh]] sống lưu vong trước khi cuộc cách mạng nổ ra một tháng. Sau khi bị [[chính phủ]] [[Anh]] trục xuất, Talleyrand lưu lạc sang [[Hoa Kỳ|Mỹ]] và gây dựng được một [[gia tài]] kha khá thông qua việc [[thương mại|buôn bán]] [[bất động sản]]. Tháng [[7]] năm 1794, nước [[Pháp]] lại xảy ra cuộc đảo chính, giai cấp tư sản lên nắm đại quyền và thành lập ra Chính phủ Đốc chính. 
==Về nước tham chính với cương vị Bộ trưởng Ngoại giao==
Khi nghe tin, Talleyrand đã dùng tiền chạy chọt xin hồi hương và bằng những mánh khoé [[chính trị]], ông đã leo lên chức [[bộ trưởng]] [[Ngoại giao]] trong [[chính phủ]] mới.

Sau khi Talleyrand lên nắm chức vụ, liền dốc hết sức tiến hành việc đổi mới lại bộ mặt [[ngoại giao]] của [[nước]] [[Pháp]]. Ông cho khôi phục lại các cơ quan lãnh sự ở các nơi, quy định nhiệm vụ chủ yếu của các lãnh sự là bảo vệ quyền lợi của các [[thương gia]] người [[Pháp]] và sưu tầm tin tức [[tình báo]] về [[thương vụ]]. Ông còn tổ chức bời dưỡng rất nhiều nhân tài [[ngoại giao]] phục vụ lợi ích cho nước [[Pháp]].
Dù đã đạt được sự tin tưởng của giới chóp bu trong chính quyền mới, nhưng Talleyrand vẫn chưa hoàn toàn yên tâm. Sau những phân tích mang tính chiến lược, Talleyrand nhận ra rằng: sự thống trị của [[Chính phủ Đốc chính]] sẽ không tồn tại được lâu và [[tướng quân]] [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] với những chiến công hiển hách sẽ trở thành vị chúa tể duy nhất của [[nước]] [[Pháp]] trong một tương lai không xa. Điều này đã thúc đẩy Talleyrand chuyển hướng sang tiếp cận với [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]]. Nhờ giỏi tạo mối quan hệ trong giao tiếp, Talleyrand đã nhanh chóng trở thành một bằng hữu mật giao với [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]], một con người có tham vọng về [[chính trị]]. Ông ta dốc hết sức mình để hiến kế cho [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]], trực tiếp tham gia vào những hành động cướp chính quyền của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]], [[Ngày]] [[9]] [[tháng]] [[11]] [[năm]] [[1799]], sau khi Talleyrand tuyên bố từ chức [[bộ trưởng]] [[Ngoại giao]] của [[Chính phủ Đốc chính]], [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] phát động cuộc đảo chính lật đổ [[Chính phủ Đốc chính]]: Trong cuộc chính biến này, Talleyrand đã đóng một vai trò hết sức quan trọng. Sau khi chính quyền mới được thành lập, ngay lập tức Talleyrand được [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] bổ nhiệm giữ [[chức]] [[bộ trưởng]] [[Ngoại giao]].

==Dưới chính thể của Napoléon==

Đối với [[chính sách ngoại giao]] của nước [[Pháp]], bản thân Talleyrand đã định sẵn cho mình một chiến lược hoàn chỉnh. Theo ý ông ta thì nước [[Pháp]] cần phải liên minh với [[Áo]]. Vì [[Áo]] là quốc gia lớn mạnh nhất trong các [[bang|tiểu bang]] của [[Đức]], nên có thể trở thành tấm bình phong để ngăn chặn [[Nga]] tiến sang phía [[tây]]. Do giữa [[Áo]] và [[Nga]] đều muốn có vùng hạ lưu [[sông]] [[Sông Donau|Danube]], vậy nếu [[Pháp]] bằng lòng ủng hộ [[Áo]] trong vấn đề này thì có thể trở thành [[Đồng minh]] của [[Pháp]]. Một việc cần phải nói, ấy là nếu đứng trên góc độ phá vỡ [[liên minh chống Pháp]], đảm bảo sự an toàn cho nước [[Pháp]], thì đường lối ngoại giao của Talleyrand là hoàn toàn đúng đắn. Nhưng với tham vọng chinh phục toàn [[thế giới]] của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] thì đường lối [[ngoại giao]] của Talleyrand đi ngược lại với quan điểm của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]]. Vì điều [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] muốn là liên minh với [[Nga]] để đối kháng với [[Anh]] trên mặt biển và thông qua cuộc chiến tranh bành trướng, buộc các nước nhỏ như [[Áo]] và Đức phải thần phục.

Trong tình hình có sự khác nhau về đường lối ngoại giao với [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]], Talleyrand bỏ chủ trương riêng của mình, nghe theo mệnh lệnh của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]]. Một lòng thực hiện những chính sách của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]]. Và đó mới là một phần trong tính cách của Talleyrand, nó giúp ông luôn được lòng của các bề trên.

Từ [[năm]] [[1799]] đến [[năm]] [[1807]], trong suốt tám năm, Talleyrand đã mang nước lại cho [[Pháp]] một số lượng lớn đất đai và tiền bồi thường, đồng thời điều chỉnh bản đồ ở [[Châu Âu]] hết sức có lợi cho [[nước]] [[Pháp]]. Bù lại, [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] đã hết sức ca ngợi tài năng [[ngoại giao]] của Talleyrand, gọi ông là "người thông minh và tài ba nhất" trong số các [[đại thần]] của mình và thường ban thưởng trọng hậu. Sau tám năm phục vụ, Talleyrand bắt đầu mất dần niềm tin đối với [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]]. Ông ta tiên đoán một cách tỉnh táo rằng: sớm muộn gì [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] cũng bị sụp đổ do mầm mống chiến tranh của ông ta gieo rắc. Vì vậy vào [[tháng]] [[8]] [[năm]] [[1807]], Talleyrand đã đưa đơn xin từ chức [[Ngoại giao]] [[đại thần]]. Mục đích của ông là muốn tách dần ra khỏi sự ảnh hưởng của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]]. [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] không có cách nào khác hơn là phải tiếp nhận đơn xin từ chức của Talleyrand, nhưng vẫn xem ông là một người trợ thủ không thể thiếu về mặt ngoại giao. [[Tháng]] [[9]] [[năm]] [[1808]], [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] và [[Sa hoàng]] [[Alexander I]] của [[Nga]] gặp nhau tại [[Erfurt]] và đã ra lệnh cho Talleyrand vốn đã từ chức cùng đi theo. Trong cuộc gặp gỡ này, Talleyrand đã ầm thầm bắt tay với [[Alexander I]]. Cuộc gặp gỡ tại [[Erfurt]] đã dọn đường cho Talleyrand thoát ly [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]]. Ông ta chẳng những ra sức cung cấp văn kiện cơ mật cho khối [[Đồng minh]] chống [[Pháp]] là [[Nga]] và [[Áo]], mà thậm chí còn bán cả [[tin tức]] [[tình báo]] về [[quân sự]].

[[Tháng]] [[3]] [[năm]] [[1811]], Talleyrand đã mật báo cho [[nước]] [[Anh]] biết là [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] sẽ mở cuộc tấn công nước [[Nga]]. Một năm sau, ngày [[9]] tháng [[5]] năm [[1812]], [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] đã mở cuộc tấn công vào nước [[Nga]]. Cuối năm [[1812]], quân Pháp bại trận ở nước [[Nga]] và [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] chỉ dẫn được hơn ba vạn tàn quân bại tướng chạy trở về [[Pháp]]. Trong khi [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] chưa kịp ổn định tình hình thì tiếng súng đại bác của khối [[liên minh chống Pháp]] lần thứ sáu đã bắt đầu nổ ngoài biên cương của nước [[Pháp]]. Tháng [[10]] năm [[1813]], quân [[Pháp]] bị khối [[liên minh]] chống [[Pháp]] đánh bại tại ngoại ô thành phố [[Leipzig]], nhưng [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] vẫn ngoan cường nuôi ảo tưởng mở một cuộc tử chiến với quân [[liên minh]] chống [[Pháp]] một lần nữa. Nhưng, dưới những ý kiến của Talleyrand liên minh chống [[Pháp]] đã không để ý đến việc [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] đang đánh giặc ở xa, mà nên trực tiếp xua quân tiến vào [[Paris]].

[[Ngày]] [[31]] [[tháng]] [[3]] [[năm]] [[1814]], [[10]] vạn quân [[liên minh chống Pháp]] đã tiến vào [[Paris]], lật đổ [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]]. Ngay trong ngày [[quân đội]] của [[khối liên minh]] chống [[Pháp]] tiến vào [[Paris]], Talleyrand vội vàng mời [[Sa hoàng|Sa hoàng Nga]], [[vua|quốc vương]] [[Phổ]] và đại biểu của [[Áo]] đến tại tư dinh của ông ta ở Paris mở một phiên họp, thảo luận về vấn đề tương lai của [[nước]] [[Pháp]]. Tại phiên họp này, Talleyrand đã ra sức chủ trương khôi phục lại [[triều đại|vương triều]] [[Bourbons]]. Ông ta cố gắng làm cho Sa hoàng tin rằng, chỉ có việc vương triều [[Bourbons]] sống trở lại, thì mới có thể bảo đảm cho quyền lợi của các nước Đồng minh tại [[Châu Âu|Âu châu]].

Ngày [[6]] tháng [[4]], [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] bắt buộc phải thoái vị và bị lưu đày đến [[elba|đảo Elba]] giữa [[Địa Trung Hải]]. Ngày [[5]] tháng [[3]], [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] trở về [[Paris]] và vương triều Bourbons chính thức sống lại. Mười ngày sau, [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] bổ nhiệm Talleyrand giữ chức [[ngoại giao]] [[đại thần]], đồng thời cho phép ông ta vẫn giữ nguyên những chức vụ mà ông ta được [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] đã ban cho và được tiếp tục sở hữu vùng [[Benevento]] ở [[Ý]]. Với địa vị là [[bộ trưởng Ngoại giao]] của [[triều đại|vương triều]] [[Bourbons]], việc đầu tiên mà Talleyrand cần làm là đàm phán để ký kết hoà ước với khối liên minh chống [[Pháp]]. [[Ngày]] [[30]] [[tháng]] [[5]], Talleyrand ký được hoà ước [[Paris]] là một bản [[hoà ước]] tranh thủ nhiều quyền lợi cho [[nước]] [[Pháp]] vốn là nước bị bại trận. Căn cứ theo hoà ước này, nước [[Pháp]] vẫn có thể bảo lưu lãnh thổ của nước mình như năm [[1792]].

Sau khi [[đế quốc]] [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] bị sụp đổ, rất nhiều khu vực xuất hiện tình trạng không có thế lực thống trị. Phải "phân phối" những khu vực đó như thế nào đã trở thành một vấn đề mà các cường quốc ở [[Châu Âu|Âu châu]] đều quan tâm. Ý đồ của nước [[Nga]] là rõ rệt nhất. Họ muốn chiếm lĩnh công quốc [[Warszawa|Warsaw]] mà [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] để lại; còn [[Phổ]] thì có ý đồ sáp nhập [[vương quốc]] [[Sachsen|Saxony]] vào [[bản đồ]] của mình; riêng nước [[Anh]] thì vẫn giữ nguyên tắc cân bằng truyền thống của họ, chống lại việc [[nước]] [[Nga]] có thể trở thành một quốc gia mạnh hơn; còn [[Áo]] nguyên là một liên bang lớn mạnh nhất trong các liên bang của [[Đức]], giờ đây [[Phổ]] đã trở thành một lực lượng uy hiếp đến địa vị bá chủ của [[Áo]], cho nên Áo không bằng lòng để cho [[Phổ]] sáp nhập [[Sachsen|Saxony]] vào lãnh thổ của họ để trở nên cường thịnh hơn. Bốn quốc gia nói trên đều là những quốc gia chiến thắng, cho nên họ có quyền phát ngôn mạnh nhất đối với vấn đề phải cư xử với nước [[Pháp]] như thế nào.

Ngày [[1]] tháng [[10]] năm [[1814]], hội nghị [[Viên]] khai mạc. Đến dự cuộc hội nghị này gồm có các nước [[Anh]], [[Nga]], [[Áo]], [[Phổ]], [[Pháp]] và một số nước nhỏ khác. Trưởng đoàn đại biểu của nước [[Pháp]] là [[Bộ trưởng]] [[Ngoại giao]] Talleyrand. Trước khi đến dự cuộc hội nghị này, [[Tal1eyrand|Talleyrand]] đã có sự chuẩn bị rất chu đáo. Ông ta biết cuộc hội nghị là một sự kiện lớn tương quan tới việc sống còn của nước Pháp và chính bản thân ông ta. Nước [[Pháp]] là một nước bại trận, đối với bốn nước kia là nước yếu hơn. [[Tal1eyrand|Talleyrand]] quyết tâm bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của nước [[Pháp]] và cố hết sức bảo vệ quyền lợi cho nước này. Đồng thời, ông ta cũng cần phải giành được một sự thắng lợi to lớn trong cuộc hội nghị để củng cố địa vị trong nước của ông ta.

Talleyrand biết rõ, nước [[Pháp]] cần phải chui vào phạm vi nòng cốt của cuộc hội nghị thì mới có thể phát huy được ảnh hưởng to lớn. Với sự sáng suốt và sự lão luyện trong nghề ngoại giao, Talleyrand biết rõ mối mâu thuẫn giữa bốn nước chiến thắng, nên ông ta bắt đầu đi tìm bạn đồng minh của mình. Trước hết, ông ta mời vị đại thần ngoại giao của nước Anh là [[Robert Stewart Castlereagh]] đến [[Paris]], hứa hẹn sẽ giúp nước [[Anh]] chống lại việc nước [[Nga]] muốn thôn tính [[Đại công quốc Warszawa]], làm cho nước [[Anh]] và nước [[Pháp]] trở thành bạn đồng minh trong cuộc hội nghị. Đối với vấn đề [[Sachsen]], Talleyrand gặp ngoại giao đại thần của [[Áo]] là Hoàng thân [[Klemens von Metternich]]. Ông ta nói cho ngoại giao đại thần của nước Áo, nước Pháp cũng giống như nước [[Áo]] đối với tương lai của [[Sachsen|Saxony]] luôn rất quan tâm và lập trường cũng hoàn toàn nhất trí với nước [[Áo]].

Sau khi ba nước [[Anh]], [[Áo]], [[Pháp]] đã nhất trí với nhau về lập trường thì họ liền bí mật ký kết một điều ước phòng ngự giữa ba nước, thành lập một khối liên minh riêng để cùng chống lại Nga và Phổ là hai nước đang có nhiều tham vọng. Tối ngày [[3]] tháng [[l]] năm [[1815]], ba nước chính thức ký kết thành một khối liên minh. Một điều lý thú hơn, ấy là vị đại thần ngoại giao của nước chiến bại lại ký tên vào điều ước trên cả hai vị ngoại giao đại thần của hai nước chiến thắng. Thứ tự ký tên trong điều ước là Talleyrand, [[Klemens von Metternich|Hoàng thân Metternich]], [[Castlereagh]].

Sau khi điều ước được ký kết thì tình hình cuộc hội nghị [[Viên]] đã có một sự thay đổi đầy kịch tính. [[Klemens von Metternich|Hoàng thân Metternich]] và [[Castlereagh]] cương quyết yêu cầu Talleyrand phải đứng vào nhóm cốt lõi của hội nghị. Ngày [[11]] tháng [[1]], Talleyrand rốt cuộc đã chen vào được hội nghị của bốn nước chiến thắng, làm cho [[nước]] [[Pháp]] được dự cuộc hội nghị với tư cách bình đẳng với bốn nước chiến thắng. Do [[Alexander I]] tỏ ra quá ngang ngược, nên ba nước Đồng minh phải nhượng bộ đối với vấn đề [[đại công quốc Warsaw]], nhưng riêng nước Phổ thì không thể chiếm trọn vùng [[Sachsen|Saxony]]. Talleyrand chẳng những lợi dụng điều ước bí mật giữa ba nước để chui vào các quốc gia nòng cốt của cuộc hội nghị [[Viên]], mà còn lợi dụng điều ước này đế ngăn chặn sự bành trướng của [[Phổ]]. Điều đó chẳng khác nào [[nước]] [[Pháp]] từ địa vị của một nước chiến bại chuyển thành một nước chiến thắng.

Talleyrand còn đề xuất "nguyên tắc Chủ nghĩa chính thống", có tác dụng quyết định tại hội nghị [[Viên]]. Ông ta lợi dụng nguyên tắc chuyên chế của chế độ quân chủ phong kiến để bảo vệ cho [[giai cấp tư sản]] của [[nước]] [[Pháp]]. Talleyrand chỉ rõ: Các [[nước]] ở [[Châu Âu|Âu châu]] đều khôi phục lại biên giới khi bắt đầu cuộc cách mạng Pháp năm 1792, cũng tức là nước [[Pháp]] sẽ bảo lưu lãnh thổ của mình như năm [[1792]]. Các [[triều đại|vương triều]] "chính thống" đã bị lật đổ trong cuộc [[cách mạng Pháp]] cũng như trong thời kỳ [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] đều nhất luạt được khôi phục. Như vậy, cũng có nghĩa là [[đại công quốc]] [[Warszawa|Warsaw]] và [[vương quốc]] [[Sachsen|Saxony]] đều nên bảo lưu, [[Nga]] và [[Phổ]] không được thôn tính một mình. Trước khi Talleyrand đề xuất "nguyên tắc Chủ nghĩa chính thống", ông ta đã thương lượng qua với [[Klemens von Metternich|Hoàng thân Metternich]] và [[Castlereagh]] và đã được họ đồng ý. Do vậy khi ông ta đề xuất thì đại đa số các quốc gia đều đồng ý theo như hai [[nước]] [[Anh]] và [[Áo]].

Sau mấy tháng đấu tranh công khai hoặc âm thầm, Talleyrand đã giành được thắng lợi, nghiễm nhiên trở thành vị cứu tinh của [[nước]] [[Pháp]]. Những thoả ước đạt được đã giúp cho nước [[Pháp]] sau một năm bị chiến bại, lại đứng trở vào hàng ngũ các cường quốc, Tuy mọi việc không thể quy công toàn bộ cho cá nhân của Talleyrand, nhưng qua khả năng hiểu biết đối với những mối mâu thuẫn giữa các nước cũng như qua kỹ xảo ngoại giao khôn khéo của Talleyrand đã khiến cho mọi người đều phải khâm phục.

Giữa lúc các nước quân chủ tại [[Châu Âu]] đang bận rộn lo phân chia chiến lợi phẩm thì đầu [[tháng]] [[3]] [[năm]] [[1815]], [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] đã trốn thoát khỏi [[elba|đảo Elba]], trở lại [[nước]] [[Pháp]] và xây dựng vương triều của ông ta một lần nữa. Ngày [[13]] tháng [[3]], tám nước tham gia hội nghị đã công bố một bản tuyên ngôn chung lên án [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] phá rối hòa bình thế giới, là kẻ thù của nhân loại. Người ký tên đầu tiên vào bản tuyên ngôn chung này chính là Talleyrand.

Thế nhưng, [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] hoàn toàn không để ý tới việc Talleyrand đã làm điều đó, mà vội vàng phái người đi tìm Talleyrand để cử ông ta giữ một chức vụ trong [[triều đại|vương triều]] mới của mình. Theo [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]], Talleyrand sẽ nhận ngay lời mời của mình, vì [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] đã nắm trong tay một con bài chủ, ấy là khi [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] tiến vào [[Paris]], [[vua]] [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] vội vàng bỏ chạy không kịp lấy theo bản điều ước liên minh ba nước [[Anh]] – [[Áo]]– [[Pháp]]. Sau khi [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] phát hiện được văn kiện này, liền phái người đưa ngay đến cho [[Sa hoàng]] [[Alexander I]], muốn dùng việc đó để ly gián giữa các nước [[Nga]] và [[Anh]], [[Áo]]. Nhưng ý định đó của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] hoàn toàn không đúng, vì [[Alexander I]] mặc dù đối với bản điều ước bí mật chống [[Nga]] đó tỏ ra hết sức tức giận, nhưng mối thù không đội trời chung giữa ông ta với [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] còn lớn hơn, [[Alexander I]] đã đốt bản hiệp định nói trên trước mặt [[Klemens von Metternich|Hoàng thân Metternich]], ngỏ ý không quan tâm tới điều đó. Mặt khác, Talleyrand cũng dứt khoát từ chối lời mời của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]].

Ngày [[18]] tháng [[6]], khối [[liên minh quân sự chống Pháp]] lần [[thứ Bảy]] đã đánh bại triệt để [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] tới làng [[Waterloo]] ở biên giới của nước Bỉ, khiến việc trở lại lần thứ hai của [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] chỉ kéo dài có "100 ngày" thì kết thúc. [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] lại ngồi lên ngai vàng của nước [[Pháp]], đồng thời, triệu hồi Talleyrand cử ông ta làm [[thủ tướng]].

Việc cần làm đầu tiên của nội các mới là ký kết một bản hòa ước với các [[nước]] [[liên minh chống Pháp]]. Talleyrand là người từng lặn lộn trên [[chiến trường]] [[ngoại giao]], lại được phái đi tham gia đàm phán. Lần này ông đứng trước tình hình còn nghiêm trọng hơn cả cuộc hội nghị [[Viên]] lần trước, vì nước Pháp là một quốc gia bại trận hai lần. Cuối cùng, sự trọn vẹn lãnh thổ của nước Pháp vẫn được giữ vững. Lãnh thổ của nước [[Pháp]] vẫn được bảo lưu như năm [[1790]]. Mặc dù diện tích có thu hẹp hơn, nhưng đối với [[Phổ]] là nước láng giềng của [[Pháp]] vẫn không giành được gì nhiều, không đủ sức tạo nên một sự uy hiếp to lớn đối với nước [[Pháp]]. [[Ngày]] [[20]] [[tháng]] [[11]], [[vua]] [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] đã ký kết vào bản [["hòa ước Paris"]]lần thứ hai và nhờ đó nước [[Pháp]] đã được ổn định trở lại.

Đến đây thì sứ mạng của Talleyrand dường như đã hoàn thành. [[Triều đại|Vương triều]] [[Bourbons]] không còn cần đến vị [[thủ tướng]] từng phản bội mình nữa. [[Ngày]] [[24]] [[tháng]] [[9]] [[năm]] [[1815]], [[vua]] [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] lấy lý do có sự khống thống nhất ý kiến, đã tiếp nhận [[đơn xin từ chức]] của Talleyrand.Thế là Talleyrand rời khỏi [[sân khấu]] [[chính trị]] một cách bất ngờ.

==Khoảng trống==
Mặc dù [[về hưu]] nhưng Talleyrand vẫn theo sát những biến động của tình hình chính trị. Năm [[1824]], vua [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] qua đời, người kế vị là em trai của nhà vua, tức [[Charles Artois]] và xưng là [[Charles X]]. Nhà vua này so với [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] còn phản động hơn.

Sau khi [[Charles X]] lên kế vị không bao lâu thì Talleyrand nhanh nhạy đoán biết nhà vua này sẽ không được dân chúng hoan nghênh, do vậy, ông ta bắt đầu liên hệ chặt chẽ với phái tự do thuộc giai cấp tư sản để bàn bạc về tình thế. Qua đôi mắt tinh tường của Talleyrand, ông ta nhanh chóng chú ý tới công tước [[Orléans]] là [[Louis Philippe]]. Hai người tiếp xúc rất mật thiết và trở thành bạn chí thân. Ngày [[27]] tháng [[7]], nhân dân [[Paris]] đã phát động cuộc k[[hởi nghĩa]] vũ trang. Ngày [[29]] quần chúng khởi nghĩa tấn công chiếm [[điện Tuileries]]. Đó chính là [["cuộc cách mạng tháng 7"]] rất vang dội.
==Vai trò trong cuộc cách mạng tháng 7==
Talleyrand thấy thời cơ đã chín muồi, nên hai hôm sau khi cuộc khởi nghĩa bùng nở, ông viết thư cho [[Louis Philippe]] khuyên ông ta nên đứng ra giải quyết tình hình. [[Louis Philippe]] vội vàng tới ngay [[Paris]] đứng về phía những người khởi nghĩa. Nhưng [[vua]] [[Charles X]] sau khi tuyên bố thoái vị vào ngày [[30]] tháng [[7]], đã trao ngôi vua cho đứa cháu nhỏ của ông ta là đại công [[Bordeaux]] chỉ đề cử [[Louis Philippe]] làm người [[giám hộ]]. Do vậy, [[Louis Philippe]] phải đứng trước hai sự chọn lựa: nên chăng đứng ra làm người giám hộ, hay là tự mình đứng ra làm [[vua]]? Trong khi ông ta đang hoang mang chưa thể quyết định, liền nghĩ ngay tới Talleyrand và phái người đi cầu cứu. Talleyrand kiên quyết chủ trương [[Louis Philippe]] nên trực tiếp lên ngôi [[vua]]. [[Ngày]] [[9]] [[tháng]] [[8]] [[năm]] [[1830]], [[Louis Philippe]] được giai cấp [[tư sản]] đại [[công nghiệp]] và [[tài chính]] đưa lên làm [[vua|quốc vương]]. Sự thống trị nước [[Pháp]] của vương triều [[Bourbons]] đến đây thì chấm dứt.

Sự thắng lợi của cuộc cách [[mạng tháng]] [[7]] tại Pháp đã làm cho các vương triều ở [[Châu Âu]] đều sợ hãi, trong đó [[Sa hoàng]] [[Nga]] là [[Nikolaj I]] tỏ ra hốt hoảng nhất. Ông ta đã liên tiếp tuyên bố là cần phải dùng vũ lực để khôi phục lại vương triều [[Bourbons]]. Đồng thời, mời Phổ cùng ra quân để can thiệp vào tình hình chính trị của nước [[Pháp]].
==Nhậm chức Đại sứ tại Anh==
Đứng trước tình trạng bất lợi đó, Talleyrand đã bày mưu hiến kế cho [[Louis Philippe]]. Ông ta cho rằng chỉ có cách tranh thủ được nước [[Anh]] thừa nhận chính phủ mới rồi sau đó đại liên hợp với [[Áo]], thì mới có thể ổn định được tình hình. [[Louis Philippe]] đã tiếp nhận kiến nghị của Talleyrand. Ngày thứ sáu sau khi Anh tuyên bố thừa nhận chính phủ mới của nước Pháp thì Talleyrand được cử giữ chức đại sứ Pháp trú đóng tại [[Anh]]. Khi tin tức truyền đến [[Sankt-Peterburg|Peterburg]], Sa hoàng [[Nikolaj I]] cảm thấy sự liên minh giữa [[Anh]] và [[Pháp]] đã được củng cố, nên dứt bỏ ý định ra quân để can thiệp vào nước [[Pháp]]. Như vậy, Talleyrand một lần nữa lại ổn định được tình hình chính trị của nước Pháp.

[[Ngày]] [[24]] [[tháng]] [[9]] [[năm]] [[1803]], Talleyrand đến [[Luân Đôn]]. Ông được dân chúng của [[nước]] [[Anh]] đứng chật hai bên đường nghênh đón. Sau mười lăm năm rời khỏi chính giới, Talleyrand trở lại quan trường một cách đắc ý, nhưng đối với chức vụ đại sứ tại nước Anh, ông ta tỏ ra không mấy vừa lòng. Ông thường trực tiếp liên hệ với nhà [[vua]] chứ không thông qua [[bộ trưởng]] [[Bộ]] [[Ngoại giao]]. Cơ quan [[ngoại giao]] của ông ta tại [[Luân Đôn]] trên thực tế đã trở thành [[Bộ Ngoại giao]] thực sự của [[nước]] [[Pháp]].

[[Tháng]] [[8]] [[năm]] [[1830]], cuộc [[chiến tranh]] giành độc lập của nhân dân [[Bỉ]] – một phần thuộc [[Hà Lan]] nổ ra. Talleyrand đứng trên quyền lợi của nước [[Pháp]], cho rằng nên giúp cho [[Bỉ]] giành độc lập, để cho nước này trở thành một quốc gia hữu nghị láng giềng và làm tấm bình phong cho [[Pháp]] ở [[vùng Đông bắc]]. Do vậy, ông ta kiến nghị triệu tập một cuộc hội nghị quốc tế tại [[Luân Đôn]] có các nước [[Anh]], [[Nga]], [[Phổ]], [[Áo]], [[Hà Lan]], [[Pháp]] tham gia. Ngày [[4]] tháng [[11]] năm [[1830]], hội nghị [[Luân Đôn]] được tổ chức. Talleyrand là thành viên của đoàn đại biểu [[Pháp]], và là một những đại biểu chủ chốt của [[Pháp]] trong các vấn đề đàm phán.

Cuộc đàm phán tại [[Luân Đôn]] tương đối gay go. Ba nước [[Nga]], [[Áo]], [[Phổ]] vì muốn duy trì sự cân bằng về thực lực tại lục địa [[Châu Âu]], nên họ cần có một nước [[Hà Lan]] tương đối lớn mạnh nằm về phía [[Đông bắc]] để kiềm chế thực lực của [[Pháp]]. Chính vì vậy họ phản đối việc để cho nước [[Bỉ]] được [[độc lập]]. Talleyrand một lần nữa lại trổ tài hoạt động ở hậu trường, giành được sự ủng hộ của nước chủ nhà là [[Anh]] và sau hết đã đạt được hiệp ước có lợi cho nước [[Pháp]]. Kế đó, Talleyrand tại tiến cử [[Leopold I]] là vị hoàng thân mà ông ta ưa thích lên làm [[vua|quốc vương]] của [[Bỉ]]. Do người vợ trước của [[Leopold]] nguyên là người chuẩn bị kế vị [[Danh sách quân chủ Anh|Nữ hoàng Anh]],cho nên được [[Anh]]ủng hộ. Cuối cùng, các nước lại một lần nữa đồng ý theo ý kiến của [[Tal1eyrand]].

[[Ngày]] [[21]] [[tháng]] [[7]] [[năm]] [[1831]], [[Leopold I]] tuyên thệ lên ngôi tại [[Bruxelles|Brussels]]. Ngày [[15]] tháng [[11]], đại biểu các nước ký kết tại [[Luân Đôn]] một nghị định thư bảo vệ tình trạng trung lập vĩnh viễn của [[Bỉ]]. Vấn đề [[Bỉ]] được giải quyết một cách toàn vẹn, trở thành một kiệt tác của Talleyrand lúc làm đại sứ tại [[Anh]], đồng thời, cũng là thành tựu ngoại giao cuối cùng trong đời ông. Với tuổi [[78]], ông đã hoàn thành được một sự nghiệp như vậy, rõ ràng là không phải dễ. Talleyrand thậm chí còn được những kẻ thù [[chính trị]] của ông khen ngợi.

==Cuối đời==
Tháng [[11]] năm [[1834]], sau một thời gian làm quan lâu dài, Talleyrand rời khỏi chốn quan trường. Ngày [[17]] tháng [[5]] năm [[1838]], Talleyrand qua đời tại nơi cư trú của mình là [[Valencay]] tại [[Paris]]. Trước khi qua đời, [[Giáo hoàng]] [[Đế quốc La Mã|La Mã]] đã tha thứ cho hành động phản bội đối với [[Giáo hội]] của ông, cho phép cha cố đến làm lễ cho ông trước khi lâm chung.
==Talleyrand trong nghệ thuật==
Trong tiểu thuyết "[[Bí ẩn bộ cờ Montglane]]" của tác giả [[Katherine Neville]] Talleyrand được coi là nhân vật hết sức lôi cuốn Ngoài ra ông còn xuất hiện trong các tác phẩm điện ảnh về lịch sử khác...

==Câu nói nổi tiếng==
[[Lời nói]] được trao cho người [[nam giới|đàn ông]] để anh ta có thể che giấu ý nghĩ của mình.

Đen như [[quỷ sứ]], nóng như [[địa ngục]], tinh khiết như [[thiên sứ|thiên thần]], ngọt ngào như tình yêu. (câu nói cảm nhận của ông về cà phê)...

==Chú thích==
{{tham khảo|30em}}

{{Thủ tướng Pháp}}

{{thời gian sống|1754|1838}}

{{DEFAULTSORT:Talleyrand-Périgord, Charles-Maurice de}}
[[Thể loại:Thủ tướng Pháp]]
[[Thể loại:Ngoại trưởng Pháp]]
[[Thể loại:Người bị Giáo hội Công giáo Rôma phạt vạ tuyệt thông]]
[[Thể loại:Chính khách từ Paris]]