Người Polynesia
Người Polynesia bao gồm nhiều dân tộc khác nhau, nói chung các ngôn ngữ Polynesia, một chi nhánh của ngôn ngữ Châu Đại Dương, và họ cư ngụ ở Polynesia. Người bản địa Polynesia ở New Zealand và Hawaii là bị coi là dân tộc thiểu số trên chính mảnh đất của họ.
| Tổng dân số | |
|---|---|
| 2,500,000[1] | |
| Khu vực có số dân đáng kể | |
 Hoa Kỳ | 816,144[2] |
 New Zealand | 598,605+ |
 Úc | 210,843 |
 Chile | 5,682 |
 Tonga | 103,000 |
 Samoa | 192,000 |
 Quần đảo Cook | 17,683 |
 Canada | 10,760 |
 Tuvalu | 10,645 |
 Polynésie thuộc Pháp | 215,000 |
| Ngôn ngữ | |
| Tiếng Anh, Tiếng Pháp, và các ngôn ngữ Polynesia (Tahitian, Samoan, Tongan, Māori, Hawaiian, và nhiều thể loại khác) | |
| Tôn giáo | |
| Thiên Chúa Giáo (96.1%) và các tín ngưỡng Polynesia | |
| Sắc tộc có liên quan | |
| Austronesians | |
Nguồn gốc
sửa
Người Polynesia, bao gồm người Samoa, người Tonga, Niue, người Maori Quần đảo Cook, Tahiti Mā'ohi, Hawaii Māoli, Marquises và New Zealand Maori, là một tập hợp của các dân tộc Nam đảo. Họ có chung một nguồn gốc như những người dân bản địa của Đông Nam Á hải đảo, Madagascar và Đài Loan. Điều này được hỗ trợ bởi bằng chứng di truyền học, ngôn ngữ[3] và khảo cổ học.
Các nguồn gốc của người Polynesia được đề cập đến trong các lý thuyết về cuộc di cư của con người ở Thái Bình Dương, được bắt đầu khoảng 3.000 năm trước. Những điều này được nêu ra bởi Kayser et al. (2000). Lý thuyết được chấp nhận rỗng rãi nhất là người Austronesia có nguồn gốc từ những người di cư ra khỏi Đài Loan từ năm 3000 đến năm 1000 trước Công Nguyên, đi qua Philippines và phía đông Indonesia và từ phía Tây Bắc ("Bán đảo Đầu Chim") của New Guinea, tới đảo Melanesia khoảng 1400 TCN, tới các hòn đảo Polynesia phía Tây khoảng 900 TCN. Tuy nhiên, Soares et al. (Năm 2008) đã lập luận về nguồn gốc Sundaland tiền Holocene nguồn gốc trong Đảo Đông nam Á (ISEA) dựa trên DNA ty thể.[4]
Phân tích nhiễm sắc thể Y của người cha bởi Kayser et al. (2000) cũng cho thấy người Polynesia có sự trộn lẫn gen di truyền quan trọng của người Melanesian. Tuy nhiên, một nghiên cứu tiếp theo của Kayser et al. (2008) phát hiện ra rằng chỉ có 21% gen của người Polynesia là có nguồn gốc của người Melanesia, còn lại (79%) có nguồn gốc Đông Á. Một nghiên cứu khác của Friedlaender et al. (2008) cũng khẳng định rằng Polynesians có tính di truyền học gần gũi với người Micronesia, thổ dân Đài Loan, và người Đông Á, hơn là người Melanesia. Nghiên cứu kết luận rằng người Polynesia di chuyển qua Melanesia khá nhanh, do đó chỉ có sự giới hạn trộn lẫn giữa người Austronesia và Melanesia. Do đó các tần số cao của mtDNA B4a1a1 ở người Polynesia là kết quả của sự trôi dạt và đại diện cho con cháu của một vài phụ nữ Đông Á lai với đàn ông Papua. Dân số Polynesia trải qua một hiệu ứng người sáng lập và sự trôi gien di truyền.
Các nghiên cứu DNA gần đây cho thấy những người Atayal từ Đài Loan và người Kankanaey ở miền bắc Philippines, những người mà sau đó đã lai với người Melanesia, có lẽ là những người tổ tiên gốc của người Polynesia hiện đại.
Kết quả nghiên cứu tại Teouma Lapita (đảo Efate, Vanuatu) và khu vực Talasiu Lapita (gần Nuku'alofa, Tonga) được xuất bản năm 2016 ủng hộ lý thuyết "ngoài Đài Loan" mặc dù với điều kiện là di cư vượt qua New Guinea và Đảo Melanesia. Kết luận từ nghiên cứu xuất bản năm 2016 là số dân ban đầu của hai địa điểm xuất hiện trực tiếp từ Đài Loan hoặc miền bắc Philippines và không lai hợp với 'AustraloPapuans' của New Guinea và quần đảo Solomon. Phân tích DNA của Polynesians hiện đại chỉ ra rằng có một cặp vợ chồng kết hôn (cùng người trong họ) giữa người gốc Polynesia. Nghiên cứu tại các địa điểm Teouma và Talasiu Lapita ngụ ý rằng việc di cư và kết hôn, kết quả là sự lai hợp của tổ tiên người Châu Á-Papua của người Polynesia, xảy ra sau lần di cư ban đầu đầu tiên đến Vanuatu và Tonga. Phân tích sơ bộ về các hộp sọ được tìm thấy tại các địa điểm Teouma và Talasiu Lapita là hộp sọ không có liên hệ với người Úc hoặc Papua và thay vào đó có mối quan hệ thân thiết với các quần thể ở dân cư Châu Á.
Con người
sửa.jpg)
Ước tính có khoảng 2 triệu người dân tộc Polynesia và người gốc Polynésia trên toàn thế giới, đa số sống ở Polynesia, Hoa Kỳ, Úc và New Zealand. Các dân tộc Polynesia được thể hiện dưới đây trong các nhóm dân tộc và văn hoá khác biệt (ước tính của các nhóm lớn hơn được hiển thị):
Phía đông Polynesia
- Người bản địa Hawaii: Hawaii – k. 140,000 (bao gồm nhiều chủng tộc: 400,000)
- Người Tahiti (Maohi): Tahiti – k. 120,000 (bao gồm nhiều chủng tộc: 250,000+)
- Người Māori ở quần đảo Cook: Quần đảo Cook – 98,000+ (bao gồm cư dân New Zealand và Úc)
- Người Māori: New Zealand Aotearoa – k. 790,000 (bao gồm nhiều chủng tộc)
- Người Moriori: Quần đảo Chatham– k. 738 (2013 New Zealand Census)
- Người Rapa Nui: Đảo Phục Sinh – k. 5,000 (bao gồm sự lai trộn và những người sống ở Chile)
- Thổ dân Quần đảo Australes: Quần đảo Austral – ~7,000
- Người Mangareva: Quần đảo Gambier – k. 1,600
- Người Tuamotu: Tuamotu Archipelago – k. 16,000
- Dân tộc thiểu số đảo Marquesas: Quần đảo Marquesas – k. 11,000
Phía Tây Polynesia
- Người Samoa: Samoa, American Samoa – k. 249,000 (trên toàn thế giới: 500,000–650,000)
- Người Tonga: Tonga – k. 104,000 (từ nhiều nơi: 150,000+)
- Người Tuvalu: Tuvalu – k. 10,000
- Người Tokelau: Tokelau – k. 1,500
- Người Niue: Niue – k. 20,000–25,000 (đa số sống ở New Zealand)
- Người Uvea và Futuna: Wallis and Futuna
Trường hợp ngoại lệ
- Người Kapingamarangi và Nukuoro: Liên Bang Micronesia
- Người Nuguria, Nukumanu và Takuu: Papua New Guinea
- Người Anuta, Bellona, Ontong Java, Rennel, Sikaiana, Tikopia và Vaeakau-Taumako: Solomon Islands
- Người Emae, Makata, Mele (Erakoro, Eratapu), Aniwa, và Futuna: Vanuatu
- Người Fagauvea: Ouvéa (Nouvelle-Calédonie)
Tham khảo
sửa- ^ Polynesian men a global sports commodity - Stuff.co.nz
- ^ “Population Movement in the Pacific: A Perspective on Future Prospects. Wellington: New Zealand Department of Labour”. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 2 năm 2013. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2017.
- ^ “Pacific People Spread From Taiwan, Language Evolution Study Shows”. ScienceDaily. ngày 27 tháng 1 năm 2009. Truy cập ngày 29 tháng 4 năm 2010.
- ^ Dr. Martin Richards (23 tháng 5 năm 2008). “Climate Change and Postglacial Human Dispersals in Southeast Asia”. Oxford Journals. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2020.
Tư liệu liên quan tới People of Polynesia tại Wikimedia Commons
