Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ester”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n Mongrangvebet đã đổi Este thành Ester qua đổi hướng: TCVN 5530:2010
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Trình soạn thảo mã nguồn 2017
Dòng 1:
{{chú thích trong bài}}
[[Hình:Ester-general.svg|130px|nhỏ|Công thức cấu tạo tổng quát của esteester. Chú thích:O: [[Oxy]]
 
C: [[Carbon]]
 
R, R': Gốc [[alkyl]] ([[hydrocarbon]])]]
Trong hóa học, '''este''' hay '''ester''' là một [[Hợp chất|hợp chất hóa học]] được sinh ra từ một acid (hữu cơ hoặc vô cơ), trong đó, ít nhất một nhóm LIPOH ([[hydroxyl]]) được thay bằng nhóm alkyl (kiềm).<ref>{{GoldBookRef|title = esters | file = E02219}}</ref> Thông thường, esteester được cấu tạo từ [[acid carboxylic]] và [[alcohol]]. Glyceride, esteester [[acid béo]] của [[Glyxerol|glycerol]], là loại esteester rất quan trọng trong sinh học. Glyceride cũng là một loại [[lipid]] phổ biến và có mặt trong chất béo động vật và [[dầu thực vật]]. EsteEster có trọng lượng phân tử thấp và thường được sử dụng làm [[nước hoa]]. Ngoài ra, esteester cũng được tìm thấy trong các loại [[tinh dầu]] và [[pheromone]]. Phosphoester tạo nên mạch khung của phân tử [[DNA]]. Các esteester [[nitrat]], chẳng hạn như [[nitroglycerin]], là thành phần của thuốc nổ. [[Polyester]] lại là những [[chất dẻo]] quan trọng; trong polyester, các đơn phân được liên kết bởi các gốc esteester. EsteEster thường có mùi thơm và được coi là [[dung môi]] tốt cho rất nhiều các chất dẻo, [[chất hóa dẻo]], [[nhựa cây]] và [[sơn mài]].<ref name="Wright1986">{{chú thích sách|author=Cameron Wright|title=A worker's guide to solvent hazards|url=https://books.google.com/books?id=sFRZAAAAYAAJ|year=1986|publisher=The Group|page=48}}</ref> Đây cũng đồng thời là một trong chất bôi trơn tổng hợp lớn nhất trên thị trường.<ref name="Booser1993">{{chú thích sách|author=E. Richard Booser|title=CRC Handbook of Lubrication and Tribology, Volume III: Monitoring, Materials, Synthetic Lubricants, and Applications|url=https://books.google.com/books?id=gnOJoug5R8IC&pg=PA237|date=ngày 21 tháng 12 năm 1993|publisher=CRC |isbn=978-1-4200-5045-5|page=237}}</ref>
 
== Tên gọi ==
Dòng 15:
== Phân loại ==
 
Có bốn loại esteester:
 
#EsteEster của acid đơn chức và alcohol đơn chức.
#EsteEster của acid đa chức và alcohol đơn chức. Loại này lại có thể chia thành các nhóm là esteester trung hòa và esteester axitacid.
#EsteEster của acid đơn chức và alcohol đa chức.
#EsteEster của acid đa chức và alcohol đa chức (ít gặp).
 
== Tính chất vật lý ==
 
EsteEster của các loại rượu đơn chức và acid đơn chức (với số nguyên tử [[cacboncarbon]] không lớn lắm) thường là các chất lỏng, dễ bay hơi, có mùi thơm dễ chịu của các loại hoa quả khác nhau.
 
Nhiệt độ sôi của esteester so với acid có cùng [[công thức hóa học|công thức phân tử]] thấp hơn rất nhiều vì không có sự tạo thành [[liên kết hiđrô]].
Tính tan của esteester: tan ít trong nước.
 
== Tính chất hoá học ==
Các esteester có một số tính chất chung như:
# [[Thủy phân]] trong môi trường [[axít]] (phản ứng thuận nghịch):
#: RCOOR′ + H<sub>2</sub>O (H<sup>+</sup>) ↔ RCOOH + R′OH
Dòng 37:
 
Một số tính chất riêng:
# EsteEster của [[acid formic]]: HCOOR có tính chất của một [[aldehyde]].
# EsteEster của [[phenol]] bị thủy phân trong môi trường kiềm không tạo ra rượu. Ví dụ:
#: CH<sub>3</sub>COOC<sub>6</sub>H<sub>5</sub> + 2 NaOH → CH<sub>3</sub>COONa + C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>ONa + H<sub>2</sub>O
# EsteEster của các rượu có [[liên kết pi]] khi thủy phân có thể tạo ra aldehyde hoặc [[keton]]. Ví dụ:
#: CH<sub>3</sub>COOCH=CH<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O → CH<sub>3</sub>COOH + CH<sub>3</sub>CHO
# EsteEster không no có [[phản ứng cộng]] và trùng hợp như [[hydrocarbon]] không no. Ví dụ phản ứng điều chế thủy tinh hữu cơ:
#: nCH<sub>2</sub>=C(CH<sub>3</sub>)–COOCH<sub>3</sub> → <s>(</s>CH<sub>2</sub>=C(CH<sub>3</sub>)–COOCH<sub>3</sub><s>)</s> ([[Poly(methyl methacrylate)|plexiglass]])
 
Đây là [[phản ứng trùng hợp]] với điều kiện về [[nhiệt độ]], [[chất xúc tác|xúc tác]] thích hợp cùng [[áp suất]] cao.
 
EsteEster có thể bị khử bằng hydro:
 
RCOOR’ + H<sub>2</sub> -> R’-H + R-H + CO/CO<sub>2</sub>/H<sub>2</sub>O (Mo-Ni/Co-Mo trên nền alumina, t<sup>o</sup>,p)
Dòng 54:
 
== Phương pháp điều chế ==
Có thể điều chế esteester bằng phản ứng giữa [[alcohol|rượu]] [[đơn chức]] hoặc [[đa chức]] với [[axitacid hữu cơ]] đơn chức hoặc đa chức. Phản ứng này được gọi là '''phản ứng esteester hóa'''. Ngoài ra còn có thể dùng axitacid tác dụng với [[ankin]] hoặc cũng có thể cho [[phenol]] cộng với [[anhiđrit axít|anhiđrit axitacid]].
 
Công thức tổng quát phản ứng esteester hoá giữa rượu và axitacid cacboxyliccarboxylic (''Phản ứng thuận nghịch, điều kiện: H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> đặc, t<sup>o</sup>)''
# R(COOH)<sub>x</sub> + xR'OH <=> R(COOR')<sub>x</sub> + xH<sub>2</sub>O
# yR(COOH)<sub>x</sub> + xR'(OH)<sub>y</sub> <=> R<sub>y</sub>(COO)<sub>xy</sub>R'<sub>x</sub> + xyH<sub>2</sub>O
Dòng 65:
:C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH + CH<sub>3</sub>COOH <=> CH<sub>3</sub>COOC<sub>2</sub>H<sub>5</sub> + H<sub>2</sub>O
 
=== Mùi của một số esteester thông dụng ===
# [[Isoamyl acetat|Isoamyl axetat]] có mùi chuối
# [[Amyl fomate|Amyl fomat]] có mùi mận.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Ester”