Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thân Cảnh Phúc”

'''Thân Cảnh Phúc''' ([[chữ Hán]]: 申景福, [[1030]] - [[1077]]), còn có tên là '''Cảnh Nguyên''', '''Đạo Nguyên''' hay '''Cảnh Long''', biệt danh '''Phò mã Áo chàm''', tương truyền có thể là Thân Vũ Thành (theo thần tích các đền thờ về nhân vật này dọc bờ sông Lục Ngạn), là tù trưởng động Giáp châu Lạng, tức châu Quang Lang (hay châu Ôn, Lạng Sơn), (ngày nay thuộc tỉnh [[Lạng Sơn]]) của Việt Nam<ref>Địa chí Bắc Giang, từ điển, mục ''Thân Cảnh Phúc'', trang 681.</ref>. Ông sinh ra trong gia đình nhiều đời làm thổ mục ở Động Giáp (là một phần phía Namnam tỉnh Lạng Sơn và một phần phía Bắcbắc của tỉnh Bắc Giang), tức vùng giáp khẩu [[Kép (thị trấn)|Kép]], [[Lạng Giang]] ([[Bắc Giang]]), là người [[người Tày|dân tộc Tày]], vốn gốc [[Giáp (họ)|họ Giáp]], sau lấy [[công chúa Thiên Thành (nhà Lý)|công chúa Thiên Thành]]của [[nhà Lý]], nên được vua nhà Lý đổi sang [[thân (họ)|họ Thân]] và phong chức Tri châu. Thân Cảnh Phúc là người đã lãnh đạo một đội quân người dân tộc Tày dựa vào địa hình rừng núi hiểm trở, dùng chiến thuật du kích chống Tống, chiến đấu sau lưng đạo quân [[nhà Tống]] đến khi hyhi sinh, góp phần không nhỏ vào cho chiến thắng của [[nhà Lý]] trước nhà Tống năm 1077 ở phòng tuyến sông Như Nguyệt.

Thực ra, cả dân Động Giáp đều mang họ Giáp. Thời [[nhà Lý]], triều đình rất coi trọng việc thắt chặt các quan hệ với tù trưởng các dân tộc thiểu số, đặc biệt là vùng biên giới phía Đông Bắc giáp với [[nhà Tống]]. Các tù trưởng họ Giáp, ở động Giáp ngay từ thời vua [[Lý Thái Tổ]] đã chủ động liên kết chặt chẽ với triều đình [[nhà Lý]] bằng các mối quan hệ gia tộc, thường đượclà lấy công chúa nhà Lý,. Điển hình từ thời ông của Thân Cảnh Phúc đến đời của ông đã có 3 đời liên tiếp lấy công chúa nhà Lý. Các tù trưởng động Giáp- cũng đồng thời là các phò mã nhà Lý này cũng ra sức giúp dật,đỡ phò tátriều nhà Lýđình, tạo nên một vùng biên cương ổn định phía bắc giáp [[nhà Tống]]. Ông nội của Thân Cảnh Phúc là Giáp Thừa Quý thời đứng đầu động Giáp được vua Lý cho lấy con gái và đổi họ sang [[Thân (họ)|họ Thân]] bằng việc ban thêm cho một nét chữ vào chữ Giáp (甲), tên họ, để trở thành chữ Thân (申). Giáp Thừa Quý được đổi tên thành [[Thân Thừa Quý]]. Từ đó, dân động Giáp phần nhiều mang họ Thân để ghi ơn vua, đây có thể được xem là một trong những nguồn gốc của họ Thân ở Bắc Giang và ở Lạng Sơn.

Cha đẻ của Thân Cảnh Phúc, là [[Thân Thiệu Thái]] là con của [[Thân Thừa Quý]], khi làm chủ động Giáp, năm 1029 [[niên hiệu Việt Nam|niên hiệu]] [[Lý Thánh Tông|Thiên Thành]] thứ 2, triều vua [[Lý Thái Tông]], đã được vua gả công chúa Lý Bình Dương cho làm Phò mã. Tới năm [[Canh Tý]], niên hiệu [[Chương Thánh Gia Khánh]] thứ 2 (1060), triều [[Lý Thánh Tông]], Thân Thiệu Thái đem quân sang huyện Như Ngao châu Tây Bình nhà Tống, đánh chiếm bắt được viên chỉ huy sứ Dương Bảo.<ref>Địa chí Bắc Giang, từ điển, mục ''Thân Thiệu Thái'', trang 685.</ref> Thân Cảnh Phúc là con trai của Thân Thiệu Thái với [[công chúa Bình Dương]].

Năm 1075, Thân Cảnh Phúc cùng các tù trưởng [[Vi Thủ An]], [[Nùng Tông Đản|Tông Đản]], [[Lưu Kế Tông]], [[Hoàng Kim Mãn]] chỉ huy bộ binh đánh thẳng lên thành [[Nam Ninh|Ung Châu]], phối hợp với đạo quân thái uý [[Lý Thường Kiệt]] đi bằng đường thuỷthủy tấn công [[Hợp Phố|Liêm Châu]], tiêu diệt quân [[nhà Tống]] đang chuẩn bị xâm lược nước [[Đại Việt]].

* Thân Cảnh Phúc được phụng thờ tại các đình làng đều mang tên Đình Thân, với tên gọi Thân Vũ Thành, cùng Cao Sơn, Quý Minh (có thể là Thừa Quý và Thiệu Thái) và các công chúa nhà Lý, nằm tại: xã Hương Sơn huyện [[Lạng Giang]], [[thị trấn Đồi Ngô]] huyện [[Lục Nam]] tỉnh [[Bắc Giang]]. Đình Thân ở Đồi Ngô, còn có một đạo sắc phong cổ và các câu đối nói về công lao của tướng quân Vũ Thành và các công chúa nhà Lý. Đình Thân này đã được Bộ Văn hóa Thông tin nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam cấp bằng công nhận Di tích Lịch sử - Văn hóa (cấp nhà nước) ngày 28 tháng 4 năm 1994.<ref>Địa chí Bắc Giang, từ điển, các mục từ ''Thân'', trang 680-681.</ref>

* [[Đình làng Tòng Lệnh]] thuộc thôn Tòng Lệnh, xã [[Trường Giang]], huyện [[Lục Nam]] (nơi ông chào đời) cũng thờ ông với tên Vũ Công Thành là tên khai sinh của ông, tại Tòng Lệnh vẫn còn Đền thờ Mẫu tức mẹ của [[vị tướng Áo chàm]]-ông tổ của Chiến tranh du kích của Việt Nam. Đầu năm 2007 nhà nước đã công nhận đình làng là di sản văn hóa cấp tỉnh (theo quyết định số 5110/QĐ-BVHTT ngày 10 - 11 - 2006). Lễ hội được tổ chức trong 3 ngày từ ngày 05 đến ngày 07 tháng giêng hàng năm.

* [[Thổ Hà#Đình Thổ Hà|Đình Thổ Hà]], thuộc làng [[Thổ Hà]], xã [[Vân Hà]], huyện [[Việt Yên]], [[Bắc Giang]].

* Khu di tích [[đền Từ Hả]] (thuộc xã [[Hồng Giang]], huyện [[Lục Ngạn]], Bắc Giang) nằm trọn trên [[núi Kỳ Lân]] (Kỳ Sơn) là một khu đất có địa thế đẹp. Trước núi là [[sông Lục Nam]] và [[núi Yên Tử]], phía sau là vòng cung [[Bắc Sơn]] và dãy [[Bảo Đài]], [[Thái Hòa|Thái Hoà]] hùng vĩ, bên tả, bên hữu là thung lũng sông Lục Nam chạy dọc theo tuyến lộ [[Hướng Đông Bắc|Đông Bắc]], nối liền [[Hà Bắc]] (trước đây) với miền núi cao [[Lạng Sơn]]. Đền Từ Hả là một trung tâm của những nơi thờ tướng quân Vũ Thành, nên tại đền Thượng, tượng Tướng quân được đặt ở vị trí trang trọng nhất. Tượng tạc từ thời [[Lê]], sơn thiếp vàng son lộng lẫy uy nghi. Tới nay hình tượng Vũ Thành vẫn còn ghi đậm trong tâm trí của nhân dân đôi bờ sông Lục. Đền Từ Hả thờ Tướng quân Vũ Thành với duệ hiệu: Đương Cảnh thành hoàng, tri biên đầu thượng tướng quân Vũ Thành tôn thần.

* Theo truyền thuyết mà nhân dân kể lại: xưa kia có một vị Tướng quân - tức Tướng quân Vũ Thành (nhân dân miền núi thường gọi là Vua) đánh giặc bị đứt lìa đầu ra khỏi cổ, ông đã tìm hỏi 100 người xem liệu mình còn được sống không, hỏi đến 99 người họ nói là sống, còn một người cuối cùng nói rằng " cậycây bị chặt thì cây còn mọc chồi, người đứt lìa cổ làm sao mà còn sống được" thế là ông ấy chết, nghe nói ông bị giặc phương Bắc chém đứt cổ và được ngựa đưa về từ một Ải ở Lạng Sơn về đi qua xã Nam Quan, huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn thì ngựa dừng nghỉ một lần, về đến Ải Khả Lý (hay còn gọi là Ly Sa) tức làng Đồn xã Sa Lý, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ngày nay, ngựa lại nghỉ một lần. Những nơi ngựa đưa xác ông về và dừng nghỉ có những giọt máu chảy xuống và những nơi đó đã được nhân dân địa phương lập Đình thờ, ở Đình làng Đồn trước đây nhân dân đã từng ra lễ hội và dâng hương vị này vào ngày 4 tháng Giêng hàng năm. Hiện nay Đình làng Đồn đã được nhân dân tự đóng góp xây dựng lại (2014) do mất bản Sắc Đình nên bà con nơi đây đã mong được ai đó biết về Sắc Đình ấy để nhân dân tiến hành quy hồi lại và làm lễ cho Ngài vào nhà mới.

# Thôn "Tòng Lệnh" có nghĩa là ẩn mình "Đợi Lệnh", tại đây, Phụ mẫu của Ông Vũ Công Thành đã sinh hạ ra ông, ở đây vẫn còn nơi Đền thờ Mẫu (mẹ của Vũ Công Thành). Thôn [[Tòng Lệnh]] ngày nay thuộc xã [[Trường Giang]], huyện [[Lục Nam]], tỉnh [[Bắc Giang]] có địa hình rất hiểm trở. Nằm ở phía Đông Nam của huyện Lục Nam, nơi đây cách trung tâm của huyện khoảng 20&nbsp;km theo tuyến trục đường huyện, đây là miền đất có lịch sử phát triển lâu đời. Phía Đông Tây Bắc có dòng sông Lục Nam 4 mùa trong xanh bao bọc 3 phía, phía Đông Tây Nam có cánh rừng gắn liền với dẫy Huyền Đinh hùng vĩ vây quanh, tạo thành một thế non nước sơn thuỷthủy hữu tình. Địa lý tự nhiên của Tòng Lệnh có một không hai, một bề là rừng núi trùng trùng điệp điệp, mặt kia là dòng sông Lục Nam chảy thành vòng cung ôm trọn cả thôn. Theo các nhà phong thủy, Tòng Lệnh là nơi tụ được khí thiêng của trời đất, nhưng giao thông đi lại rất khó và nguy hiểm, nên Tòng Lệnh, từ xa xưa là nơi lý tưởng để cất giấu và nuôi dưỡng an toàn cho những mộng lớn. Theo khảo sát các vùng lân cận, các bô lão đều khẳng định rằng Tòng Lệnh từ xưa đã được coi như là cái nôi có nhiều người tài, thời nào cũng có và đã có rất nhiều cao nhân chọn làm nơi ở ẩn, nơi an toàn để nuôi dưỡng chí lớn đợi ngày Tổ quốc cần. Vị anh Hùng dân tộc Vũ Công Thành là một trong những người con của đất này, ngay từ khi còn nhỏ Vũ Công Thành ngày ngày tập trận đánh giặc, nên hiện nay vào chính ngày hội của thôn Tòng Lệnh ngày 07 tháng riêng - việc diễn tập đánh trận giả là một nghi lễ bắt buộc để nghênh rước Thánh ([[Thần Hoàng Làng]]). Nghi lễ này, là một nét riêng biệt đặc sắc, là một di sản văn hóa phi vật thể chỉ có ở thôn Tòng Lệnh còn bảo tồn được, vì nơi này Ông đã được sinh ra, lớn nên, tập trận, đã giúp hình thành chiến thuật và binh pháp đánh du kích của Ông sau này. Nhưng khi ông trưởng thành, một hôm con chó của gia đình ông bơi qua Sông Lục Nam sang đất Bồng Lai (nay là xóm Bòng) sinh ra 10 con chó con. Thấy vậy, Gia đình ông cho là đất lành, nơi có giao thông thuận tiện hơn Thôn Tòng Lệnh, nên cả nhà chuyển sang [[Bồng Lai]] để tiện cho việc giúp nước giúp dân. Vũ Công Thành chỉ huy quân nhân bản địa đánh giặc ngoại xâm, đội quân đa phần là họ Giáp của ông đã chiến thắng rất nhiều trận đánh, được Vua Nhà Lý gả công chúa Thiên Thành làm vợ và ban cho thanh Bảo kiếm. Ông là người lấy chữ "Hiếu" và chữ "Nghĩa" làm trọng, nên trước mọi trận đánh, trước khi xuất quân đi đánh giặc, Ông luôn từ biệt mẹ già và vợ hiền (nên có địa danh là [[Cầu Từ]], thôn [[Từ Xuyên]] - có nghĩa là thường xuyên từ biệt), và khi về đến gần nhà thì xuống ngựa (có địa danh là [[Cầu Hạ Mã]] - thuộc thôn [[Hạ Mã]] ngày nay). Các địa danh này gần với [[Đền Bồng Lai]] (một trong các nơi thờ Ông).

# [[Đền Bồng Lai]] được nhân dân xây dựng ngay chính Gốc cây Thị (hàng nghìn năm tuổi) - xóm Bòng hoặc thôn Bòng (xã [[Phượng Sơn]], huyện [[Lục Ngạn]] ngày nay), trước kia thôn Bòng có tên được ghi trên bia đá là [[Bồng Lai]], là đại bản doanh của Đội quân du kích của Vũ Công Thành. Tại gốc thị hàng nghìn năm tuổi này, chính là nơi mà con chó của gia đình Ông bơi từ thôn Tòng Lệnh qua sông Lục Nam (Sông còn có tên khác là sông Lục Ngạn) và đã sinh ra 10 con chó con ở gốc thị.

*[http://cema.gov.vn/modules.php?name=Content&op=details&mid=6105 Bài ''Thân Cảnh Phúc - Tấm gương sáng về tinh thần đoàn kết các dân tộc'' trên trang thông tin điện tử của Ủy ban Dân tộc, ngày 26/1/2007.]{{Liên kết hỏng|date=2021-07-05 |bot=InternetArchiveBot }}

[[Thể loại:Quan lại nhà Lý]]

[[Thể loại:TướngVõ tướng nhà Lý]]

[[Thể loại:HọNgười họ Thân tại Việt Nam]]