Kalmikijan Tazovaldkund: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt

Pandud

Jäl’gmäine vajehtuz 21. sügüz’ku 2022, kell 03:41

Kalmikijan Tazovaldkund
Республика Калмыкия (ven.)
Хальмг Таңһч (kalm.)


Kalmikijan Tazovaldkundan flag	Kalmikijan Tazovaldkundan znam

Pälidn

Elist

Pind

- Ühtes
- saum vezid (%).

40-nz'

74 731 km²
2,36

Eläjiden lugu

- Kaik
- Sageduz

80-nz'

275,413 ristitud (2018)
3,69 rist./km²

Regionaline KSP

- Kaik, nügüdläižiš arvoiš
- Ühtele hengele

81-nz'

56,0 mlrd rub. (2016)
201,4 tuh. rub.

Federaline ümbrik

Suvine

Venäman ekonomine region

Volganrandaline

Valdkundkel' (-keled)

venäkel', kalmikan kel'

Tazovaldkundan pämez'

Aleksei Orlov

Ohjastusen ezimez'

Igor' Zotov

Rahvahaližen Suiman ezimez'

Anatolii Kozačko

Gimn

Kalmikijan Tazovaldkundan gimn

Avtokod

08

Aigvöd

UTC+3 (MSK+0)

Kalmikijan Tazovaldkund (ven.: Республика Калмыкия, kalm.: Хальмг Таңһч, vepsän kirjamil: Hal'mg Tangč) vai Kalmikii (ven.: Калмыкия) om Venäman avtonomine valdkund, sen subjekt.

Kalmikii mülüb Federaližhe suviümbrikho.

Tazovaldkundan pälidn da kaikiš suremb lidn om Elist.

Keled

Valdkundkeled oma venäkel' da kalmikan kel' Konstitucijan 17. kirjutusen mödhe.

Istorii

Kalmikijan Tazovaldkund om olmas vs 1920 kül'mkun 4. päiväspäi. Sen aluz om pandud kuti Kalmikijan avtonomine agj. Vn 1935 20. päiväl redukud udesnimitihe sidä da vhesai 1992 sulakun 21. päivhäsai nimitihe Kalmikijan Avtonomižeks Nevondkundaližeks Socialistižeks Tazovaldkundaks. Vozil 1943−1957 ei olend olmas avtonomijad, panihe kalmikalaižid deportacijan alle.

Tazovaldkundan Stepin Käskusenpanend (Konstitucii)^[1] om vahvištadud vn 1994 5. päiväl sulakud Rahvahaližen Suiman ezitajil. Se om väges möhembaižidenke vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Tazovaldkundal om röunoid Astrahanin agjanke päivnouzmas, Dagestanan Tazovaldkundanke suves, Stavropolin randanke suvipäivlaskmas, Rostovan agjanke päivlaskmas da Volgogradan agjanke lodehes. Kalmikijan Tazovaldkundan suvipäivnouzmaižed randad lainištab Kaspijan meri. Randanpird om 167 km pitte.

Pind om 74 731 km². Znamasižed joged oma Volg (12 km), mugažo Kum-jogi Dagestananke röunaks (kezal kändase ojandeheks). Kaikiš suremb järv om solakaz Manič Gudilo (kalm.: Манц) päivlaskmpoles. Kalmikijan territorijal om 6 ratud irrigacijan sistemad.

Reljef om tazo. Kuman da Maničun alang om amuižen sal'men sijas Mustmeren da Kaspijan meren keskes. Jergeni-ülüz seižub tazovaldkundan päivlaskmas. Kaikiš korktemb čokkoim om sen Šared-mägi (222 m) tazovaldkundan suvipolehe Elistaspäi, Stavropolin randanke röunanno.

Klimat om kuiv kontinentaline, kontinentaližuz ližadab päivlaskmaspäi päivnouzmha. Kezal Kalmikii om kaikiš räkemb federacijan subjekt ühtes Volgogradan agjanke. Heinkun keskmäine lämuz om +23..+25 C°, vilukun kesklämuz — −8..−11 C°. Voden aigan poud otab kaikiden päividen pol't. Paneb sadegid 210..340 mm vodes.

Londuseližed varad oma londuseline gaz, kivivoi, sauvondmaterialad (mouckivi, sauvondkivi, saved, letked), kaliisol, keitandsol, mustma.

Tobmuz

Aleksei Orlov radab tazovaldkundan pämehen vs 2010 redukun 24. päiväspäi. Kaik rahvaz änestab händast videks vodeks. Tazovaldkundan pämez' märičeb ohjastusen strukturad. Hän paneb Ohjastusen ezimest radnikusele sättutaden kandidatad parlamentanke. Tazovaldkundan pämehen Administracii om hänele abhu.

Kalmikijan Tazovaldkundan parlament om üks'kodine Rahvahaline Suim (kalm.: Хурал). Kaik rahvaz valičeb sen 27 ezitajad videks vodeks, kaik hö ratas kaikenaigašti. Anatolii Kozačko radab Suiman ezimeheks vs 2008 keväz'kun 7. päiväspäi kahtenden strokun.

Radonoigendai tobmuz om Kalmikijan Tazovaldkundan Ohjastuz. Tazovaldkundan ministrused, radnikoičendad da ohjandused alištudas Ohjastusele. Igor' Zotov radab Ohjastusen ezimeheks vs 2012 kül'mkuspäi.

Rahvahaližen Suiman ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2013 8. päiväl sügüz'kud (5. kucund). Valitihe Tazovaldkundan pämest vn 2014 14. päiväl sügüz'kud, nügüdläine pämez' sai vägestust ezmäižel tural (82,89%) da radab kahtenden strokun.

Eläjad

Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 289 481 ristitud^[2]. Kaikiš suremb ristitišt oli 329 tuh. eläjid vl 1987. Vl 2018 lidnalaižiden eläjiden pala om nell' ühesandest.

Kaik om koume lidnad tazovaldkundas da 262 küläd. Ei ole toižid järedoid lidnoid. Vl 2018 kaik om 11 eländpunktad enamba mi 5 tuh. eläjanke.

Rahvahad (enamba 0,5% vl 2010): kalmikalaižed — 56,2%, venälaižed — 29,6%, darginalaižed — 2,6%, kazahlaižed — 1,7%, turkad-meshetijalaižed — 1,3%, čečenalaižed — 1,2%, avarad — 0,8%, ukrainalaižed — 0,5%, korejalaižed — 0,5%, toižed rahvahad — 3,6%, rahvahuden ozutandata — 2,0%.

Erased toižed igähižed rahvahad: kumikalaižed — 0,21% (619 rist.), rutulalaižed — 0,20% (584 rist.), lezginalaižed — 0,16% (451 rist.).

Homaičendad

Irdkosketused

	Kalmikijan Tazovaldkundan lidnad
	Elist \| Gorodovikovsk \| Lagan'

[1] Kalmikijan Tazovaldkundan Konstitucijan tekst. — Constitution.garant.ru. (ven.)

[2] Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (gks.ru). (ven.)

[1]

[2]

@@ Rivi 11: / Rivi 11: @@
 |AreaRnk        = 40
 |TotArea        = 74731
-|WaterPrcnt     = 2.4
+|WaterPrcnt     = 2.36
 |PopRnk         = 80
-|Eläjiden lugu  = 280,564
+|Eläjiden lugu  = 275,413
-|PopCtDate      = 2015
+|PopCtDate      = 2018
-|PopDens        = 3.75
+|PopDens        = 3.69
-|GDP            =
+|GDPRnk         = 81
-|GDPCtDate      =
+|GDP            = 56,0
-|GDP(PPP)       =
+|GDPCtDate      = 2016
+|GDP(PPP)       = 201,4
 |FedDistrNm     = Suvine
 |EcRegNm        = Volganrandaline
@@ Rivi 33: / Rivi 34: @@
 |MSK            = [[UTC]]+3 ([[MSK]]+0)
 }}
-'''Kalmikijan Tazovaldkund''' ([[venäkel'|ven.]]: ''Республика Калмыкия'', [[kalmikan kel'|kalm.]]: ''Хальмг Таңһч'', vepsän kirjamil: ''Hal'mg Tangč'') vai '''Kalmikii''' ([[venäkel'|ven.]] ''Калмыкия'') om avtonomine valdkund [[Venäma]]s, sen [[Venälaižen Federacijan subjektad|subjekt]].
+'''Kalmikijan Tazovaldkund''' ({{lang-ru|Республика Калмыкия}}, {{lang-xal|Хальмг Таңһч}}, vepsän kirjamil: ''Hal'mg Tangč'') vai '''Kalmikii''' ({{lang-ru|Калмыкия}}) om [[Venäma]]n avtonomine valdkund, sen [[Venälaižen Federacijan subjektad|subjekt]].
-Se mülüb [[Federaline suviümbrik|Federaližhe suviümbrikho]].
+Kalmikii mülüb [[Federaline suviümbrik|Federaližhe suviümbrikho]].
 Tazovaldkundan pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Elist]].
@@ Rivi 43: / Rivi 44: @@
 == Istorii ==
-Kalmikijan Tazovaldkund om olmas vl 1920 kül'mkun 4. päivälpäi. Sen aluz oli pandud kuti Kalmikijan avtonomine agj. Vl 1935 redukun 20. päiväl udesnimitihe sidä da vhesai 1992 sulakun 21. päivhäsai nimitihe Kalmikijan Avtonomižeks Nevondkundaližeks Socialistižeks Tazovaldkundaks. Vozil 1943-1957 avtonomijad ei olend olmas, [[kalmikalaižed|kalmikalaižid]] panihe deportacijan alle.
+Kalmikijan Tazovaldkund om olmas vs 1920 kül'mkun 4. päiväspäi. Sen aluz om pandud kuti Kalmikijan avtonomine agj. Vn 1935 20. päiväl redukud udesnimitihe sidä da vhesai 1992 sulakun 21. päivhäsai nimitihe Kalmikijan Avtonomižeks Nevondkundaližeks Socialistižeks Tazovaldkundaks. Vozil 1943−1957 ei olend olmas avtonomijad, panihe [[kalmikalaižed|kalmikalaižid]] deportacijan alle.
-Tazovaldkundan Stepin Käskusenpanend (Konstitucii)<ref>[http://constitution.garant.ru/region/cons_kalmik/ Kalmikijan Tazovaldkundan Konstitucijan tekst (constitution.garant.ru).] {{ref-ru}}</ref> om vahvištadud vl 1994 sulakun 5. päiväl Rahvahaližen Suiman ezitajil. Se om väges möhembaižiden vajehtusidenke.
+Tazovaldkundan Stepin Käskusenpanend (Konstitucii)<ref>[http://constitution.garant.ru/region/cons_kalmik/ Kalmikijan Tazovaldkundan Konstitucijan tekst. — ''Constitution.garant.ru''.] {{ref-ru}}</ref> om vahvištadud vn 1994 5. päiväl sulakud Rahvahaližen Suiman ezitajil. Se om väges möhembaižidenke vajehtusidenke.
 == Geografijan andmused ==
@@ Rivi 51: / Rivi 52: @@
 Tazovaldkundal om röunoid [[Astrahanin agj]]anke päivnouzmas, [[Dagestanan Tazovaldkund]]anke suves, [[Stavropolin rand]]anke suvipäivlaskmas, [[Rostovan agj]]anke päivlaskmas da [[Volgogradan agj]]anke lodehes. Kalmikijan Tazovaldkundan suvipäivnouzmaižed randad lainištab [[Kaspijan meri]]. Randanpird om 167 km pitte.
-Pind om 74 731 km². Znamasižed joged oma [[Volg]] (12 km), mugažo [[Kum (jogi, lankteb Kaspijan merhe)|Kum]]-jogi Dagestananke röunaks (kezal kändase ojandeheks). Kaikiš suremb järv om solakaz [[Manič Gudilo]] ([[kalmikan kel'|kalm.]]: ''Манц'') päivlaskmpoles. Kalmikijan territorijal om 6 ratud irrigacijan sistemad.
+Pind om 74 731 km². Znamasižed joged oma [[Volg]] (12 km), mugažo [[Kum (jogi, lankteb Kaspijan merhe)|Kum-jogi]] Dagestananke röunaks (kezal kändase ojandeheks). Kaikiš suremb järv om solakaz [[Manič Gudilo]] ({{lang-xal|Манц}}) päivlaskmpoles. Kalmikijan territorijal om 6 ratud irrigacijan sistemad.
 Reljef om tazo. [[Kuman da Maničun alang]] om amuižen sal'men sijas [[Mustmeri|Mustmeren]] da [[Kaspijan meri|Kaspijan meren]] keskes. [[Jergeni]]-ülüz seižub tazovaldkundan päivlaskmas. Kaikiš korktemb čokkoim om sen [[Šared (mägi)|Šared-mägi]] (222 m) tazovaldkundan suvipolehe [[Elist]]aspäi, [[Stavropolin rand]]anke röunanno.
-Klimat om kuiv kontinentaline, kontinentaližuz ližadab päivlaskmaspäi päivnouzmha. Kezal Kalmikii om kaikiš räkemb federacijan subjekt ühtes [[Volgogradan agj]]anke. Heinkun keskmäine lämuz om +23...+25°C, vilukun kesklämuz — -8...-11°C. Voden aigan poud otab kaikiden päividen pol't. Paneb sadegid 210-340 mm vodes.
+Klimat om kuiv kontinentaline, kontinentaližuz ližadab päivlaskmaspäi päivnouzmha. Kezal Kalmikii om kaikiš räkemb federacijan subjekt ühtes [[Volgogradan agj]]anke. Heinkun keskmäine lämuz om +23..+25 C°, vilukun kesklämuz — −8..−11 C°. Voden aigan poud otab kaikiden päividen pol't. Paneb sadegid 210..340 mm vodes.
 Londuseližed varad oma [[londuseline gaz]], [[kivivoi]], [[sauvondmaterialad]] ([[mouckivi]], [[kivi (material)|sauvondkivi]], [[savi|saved]], [[lete|letked]]), [[kalii|kaliisol]], [[keitandsol]], [[mustma]].
@@ Rivi 63: / Rivi 64: @@
 [[Orlov Aleksei|Aleksei Orlov]] radab tazovaldkundan pämehen vs 2010 redukun 24. päiväspäi. Kaik rahvaz änestab händast videks vodeks. Tazovaldkundan pämez' märičeb ohjastusen strukturad. Hän paneb Ohjastusen ezimest radnikusele sättutaden kandidatad parlamentanke. Tazovaldkundan pämehen Administracii om hänele abhu.
-Kalmikijan Tazovaldkundan parlament om üks'kodine Rahvahaline Suim ([[kalmikan kel'|kalm.]]: ''Хурал''). Kaik rahvaz valičeb sen 27 ezitajad videks vodeks, kaik hö ratas kaikenaigašti. [[Kozačko Anatolii|Anatolii Kozačko]] radab Suiman ezimeheks vs 2008 keväz'kun 7. päiväspäi kahtenden strokun.
+Kalmikijan Tazovaldkundan parlament om üks'kodine Rahvahaline Suim ({{lang-xal|Хурал}}). Kaik rahvaz valičeb sen 27 ezitajad videks vodeks, kaik hö ratas kaikenaigašti. [[Kozačko Anatolii|Anatolii Kozačko]] radab Suiman ezimeheks vs 2008 keväz'kun 7. päiväspäi kahtenden strokun.
 Radonoigendai tobmuz om Kalmikijan Tazovaldkundan Ohjastuz. Tazovaldkundan ministrused, radnikoičendad da ohjandused alištudas Ohjastusele. [[Zotov Igor'|Igor' Zotov]] radab Ohjastusen ezimeheks vs 2012 kül'mkuspäi.
-Järgvaličendad Rahvahaližhe Suimha oliba vl 2013 sügüz'kun 8. päiväl. Tazovaldkundan pämest valitihe vl 2014 sügüz'kun 14. päiväl, [[Orlov Aleksei|nügüdläine pämez']] sai vägestust ezmäižel tural (82,89%) da radab kahtenden strokun.
+Rahvahaližen Suiman ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2013 8. päiväl sügüz'kud (5. kucund). Valitihe Tazovaldkundan pämest vn 2014 14. päiväl sügüz'kud, [[Orlov Aleksei|nügüdläine pämez']] sai vägestust ezmäižel tural (82,89%) da radab kahtenden strokun.
 == Eläjad ==
-Vl 2010 eläjiden lugu om 289 481 ristitud<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (gks.ru).] {{ref-ru}}</ref>. Vl 2015 lidnalaižiden eläjiden pala om 45%.
+Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 289 481 ristitud<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (''gks.ru'').] {{ref-ru}}</ref>. Kaikiš suremb ristitišt oli 329 tuh. eläjid vl 1987. Vl 2018 lidnalaižiden eläjiden pala om nell' ühesandest.
-Kaikes tazovaldkundas om [[Kalmikijan Tazovaldkundan lidnad|koume lidnad]] da 262 küläd. Ei ole toižid surid lidnoid. Vl 2015 kaik om 11 eländpunktad enamba mi 5 tuh. eläjanke.
+Kaik om [[Kalmikijan Tazovaldkundan lidnad|koume lidnad]] tazovaldkundas da 262 küläd. Ei ole toižid järedoid lidnoid. Vl 2018 kaik om 11 eländpunktad enamba mi 5 tuh. eläjanke.
-Rahvahad (enamba 0,5% vl 2010): [[kalmikalaižed]] (56,2%), [[venälaižed]] (29,6%), [[darginalaižed]] (2,6%), [[kazahlaižed]] (1,7%), [[turkad-meshetijalaižed]] (1,3%), [[čečenalaižed]] (1,2%), [[avarad]] (0,8%), [[ukrainalaižed]] (0,5%), [[korejalaižed]] (0,5%); toižed — 3,6%, rahvahuden ozutandata — 2,0%.
+Rahvahad (enamba 0,5% vl 2010): [[kalmikalaižed]] — 56,2%, [[venälaižed]] — 29,6%, [[darginalaižed]] — 2,6%, [[kazahlaižed]] — 1,7%, [[turkad-meshetijalaižed]] — 1,3%, [[čečenalaižed]] — 1,2%, [[avarad]] — 0,8%, [[ukrainalaižed]] — 0,5%, [[korejalaižed]] — 0,5%, toižed rahvahad — 3,6%, rahvahuden ozutandata — 2,0%.
 Erased toižed igähižed rahvahad: [[kumikalaižed]] — 0,21% (619 rist.), [[rutulalaižed]] — 0,20% (584 rist.), [[lezginalaižed]] — 0,16% (451 rist.).
@@ Rivi 82: / Rivi 83: @@
 == Irdkosketused ==
-* [http://glava.region08.ru/ Kalmikijan Tazovaldkundan pämehen oficialine sait.] {{ref-ru}} {{ref-en}}
+* [http://glava.region08.ru/ Kalmikijan Tazovaldkundan pämehen oficialine sait (''glava.region08.ru'').] {{ref-ru}} {{ref-en}}
-* [http://www.huralrk.ru/ Kalmikijan Tazovaldkundan Rahvahaližen Suiman oficialine sait.] {{ref-ru}}
+* [http://www.huralrk.ru/ Kalmikijan Tazovaldkundan Rahvahaližen Suiman oficialine sait (''huralrk.ru'').] {{ref-ru}}
-* [http://gov.kalmregion.ru/ Kalmikijan Tazovaldkundan Ohjastusen oficialine portal.] {{ref-ru}}
+* [http://kalmregion.ru/ Kalmikijan Tazovaldkundan Ohjastusen oficialine portal (''kalmregion.ru'').] {{ref-ru}}
 {{Kalmikijan Tazovaldkundan lidnad}}

Venälaižen Federacijan subjektad
Tazovaldkundad	Adigejan • Altajan • Baškortostanan • Burätijan • Čečenijan • Čuvašijan • Dagestanan • Hakasijan • Ingušetijan • Kabardinijan da Balkarijan • Kalmikijan • Karačajan da Čerkesijan • Karjalan • Komin • Marii Elan • Mordovijan • Pohjoižosetijan — Alanijan • Saha (Jakutijan) • Tatarstanan • Tuvan • Udmurtijan
Randad	Altajan • Baikalantagaine • Habarovskan • Kamčatkan • Krasnodaran • Krasnojarskan • Merenrandaline • Permin • Stavropolin
Agjad	Alalidnan • Amuran • Arhangel'skan • Astrahanin • Belgorodan • Bränskan • Čeläbinskan • Irkutskan • Ivanovon • Jaroslavlin • Kaliningradan • Kalugan • Kemerovon • Kirovan • Kostroman • Kurganan • Kurskan • Leningradan • Lipeckan • Magadanan • Moskvan • Murmanskan • Novosibirskan • Omskan • Orelan • Orenburgan • Penzan • Pskovan • Rostovan • Räzanin • Sahalinan • Samaran • Saratovan • Smolenskan • Sverdlovskan • Tambovan • Tomskan • Tulan • Tverin • Tümenin • Ul'janovskan • Uz'lidnan • Vladimiran • Volgogradan • Vologdan • Voronežan
Federaližen alištusen lidnad	Moskv • Piter
Avtonomižed agjad	Evrejan
Avtonomižed ümbrikod	Čukotkan • Hantin da Mansin (Jugr)¹ • Jamalan Nenciden¹ • Nencan²
Toižed	Krim³ • Sevastopol'³
¹ Tümenin agjan pala ² Arhangel'skan agjan pala ³ Dejure — Ukrainan pala