Olea europaea

*Olea europaea*
	;
Dati
Fonte de	oliva (it) , legno di olivo (it) e Olivo foglia (it)
Piante
Tipo de fruta	Drupa
Tasonomia
Superregno	Eukaryota
Rèǌo	Plantae
Órdene	Lamiales
Fameja	Oleaceae
Zènare	Olea
Spece	Olea europaea; L., 1753
Distribusion
	;

L'ołivaro, ułivaro o ołiver; (nome sientifego Olea europaea L.) el xe na pianta da fruto. El produxe łe ołive che łe vien inpiegà par l'ałimentasion e par l'estrasion de l'ojo.

Descrision

L'ułivaro ła xe na pianta orixinaria del Medioriente e ła xe stà doparà fin da l'antighità par l'ałimentasiòn. Łe ołive in natura le ze asè amare par colpa del contegnuo de połifenołi. Par rèndarle comestibiłi, el xe nesesàrio el da farse de tratamenti spesìfeghi: par exénpio ła fermentasion naturałe, o mètodi artifisałi.

Inisialmente el zera cultivà cuaxi escluxivamente inte i paéxi mediteranei (dove l'inverno el xe mite e l'istà calda), inte i ùltemi ani el xe stà inpiantà co boni èziti anca in altri paéxi dal clima anałogo, cofà Całifornia, Austrałia, Arzentina e Sudafrica. in Itàlia l'àrea de cultivasiòn el xe racuanto grando: łe sołe xone andove no el xe mìa prexente łe xe łe montagne e ła Pianura padana, xone co tenperature invernałi masa bàse o de prexensa de nébia e gałaverina. Racuante spece de ułivaro łe se trova fin a Bolsan e a Meran.

L'àrea andove i produxe frùti de cuałità ła xe pì restreta. Inte ła penìzoła itàłega, ła zona ła se restrenze a ła parte sentromeridionałe (Tuscana e Łiguria conprendeste) e insułàr e inte ła xona dei łaghi de Lombardia e Vèneto.

Ałerzia al połine de ułivaro

l'ułivaro el ga un pòłine anemofiło, che vol dir che el vien portà dal vento. Sto połine el xe bon de dar na forte ałerzia respiratòria inte i sojeti predisposti. Visto che el se cata in difarenti parte del Veneto, sia par raxon ornamentałi che par fini econòmeghi in tuta ła fasa prealpina, (dal Garda ai cołi veronezi, par Montecio e Soviso fin a Pove del Grapa, sui cołi Bereghi e Euganei), el problema de l'ałerzia a l'ułivaro el taca a èsare difondesto. De sołito i problemi i salta fora in majo, col pòłine el vien butà in ziro da l'ària, e èsar colpévoło de rinite, conzuntivite, asma o sintomatołozie menori, cofà straoni, oci che bruxa o anca tose e mancansa de respiro.

Produsion

**Prinsipałi stati produtori**
Ano 2006	Produsiòn (en tonełae)	Superfisie cultivà (en ètari)	Rendimento (c/Ha)
Mondo	17 317 089	8 597 064	20,1
1. Spagna	6 160 100	2 400 000	25,7
2. Itàlia	3 149 830	1 140 685	27,6
3. Grecia	2 400 000	765 000	31,4
4. Turchia	1 800 000	594 000	30,3
5. Siria	998 988	498 981	20,0
6. Tunixia	500 000	1 500 000	3,3
7. Maròco	470 000	550 000	8,5
8. Ezito	318 339	49 888	63,8
9. Algeria	300 000	178 000	16,9
10. Portogało	280 000	430 000	6,5

Tasonomia

Olea europaea L., Sp. Pl.: 8 (1753).

Sinònemi

- Olea pallida Salisb., Prodr. Stirp. Chap. Allerton: 13 (1796), nom. superfl.
- Olea sativa Hoffmanns. & Link, Fl. Portug. 1: 388 (1820), nom. illeg.

In altre léngue

Afrikaans: Olyf
Alemannisch: Olivebaum
aragonés: Olivera
ܐܪܡܝܐ: ܙܝܬܐ
العربية: زﻳﺘﻮن
azərbaycanca: Zeytun
беларуская: Масліна еўрапейская
български: Маслина
brezhoneg: Olivez
bosanski: Maslina
català: Olivera
corsu: Aliva
čeština: Olivovník evropský
Cymraeg: Olewydden
dansk: Oliven
Deutsch: Olivenbaum
Ελληνικά: Ελιά
English: Olive
Esperanto: Olivarbo
español: Olivo
eesti: Õlipuu
euskara: Olibondo
فارسی: زﻳﺘﻮن
suomi: Öljypuu
français: Olivier européen
furlan: Ulîv
galego: Oliveira
客家語 / Hak-kâ-ngî: Kám-lám-su
עברית: זית אירופי
hrvatski: Maslina
hornjoserbsce: Wolijowc
magyar: Európai olajfa
հայերեն: ձիթենի
Bahasa Indonesia: Zaitun
italiano: Olivo
日本語: オリーブ
Taqbaylit: Tazemurt
ქართული: ზეთისხილს
қазақша: Зәйтүн
한국어: 올리브
kurdî: Zeytûn
Limburgs: Oliefboum
lietuvių: Europinis Alyvmedis
latviešu: Olīvkoks
македонски: Маслинка
മലയാളം: ഒലിവ്
монгол: Олив
Bahasa Melayu: Zaitun
Malti: Żebbuġ
Mirandés: Oulibeira
Plattdüütsch: Öölboom
Nederlands: Olijfboom
norsk nynorsk: Oliven
norsk: Oliven
Nouormand: Olivyi
occitan: Oliu
polski: Oliwka europejska
Piemontèis: Uliv
پنجابی: زﻳﺘﻮن
português: Oliveira
Runa Simi: Uliw
română: Măslin
русский: Олива европейская
sicilianu: Uliva
sardu: Ollastru
srpskohrvatski / српскохрватски: Maslina
slovenčina: Oliva európska
slovenščina: Oljka
shqip: Ulliri
српски / srpski: Маслина
svenska: Olivträd
தமிழ்: சைதூண்
тоҷикӣ: Зайтун
Türkçe: Zeytin
татарча / tatarça: Олива
українська: Маслина європейська
اردو: زیتون
vèneto: Ołivaro, Ułivaro, Ołiver, Ułiver
Tiếng Việt: Ô liu
West-Vlams: Olyvebôom
ייִדיש: איילבירט
中文: 橄欖

Notasion

Altri projeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Olea europaea
Wikispecies el detien informasion so Olea europaea
Scholia el detien schemi gràfeghi so Olea europaea

Linganbi foresti

(EN) oliveEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
(EN) Olea europaea, in Encyclopædia Iranica, Ehsan Yarshater Center, Columbia University.

Controło de autorità	GND (DE) 4172414-8 · NDL (EN, JA) 00568922