Ajensia Spasiałe Eoropea

Ajensia Spasiałe Eoropea
	(fr) Agence spatiale européenne; (en) European Space Agency; (de) Europäische Weltraumorganisation
	;
Dati
Nome scursà	ESA, ASE e EVA
Sorte	organizasion intergoernativa ; agenzia spaziale (it) ; organizasion internasionałe
Indùstria	ricerca e sviluppo (it) e activities of extraterritorial organizations and bodies (en)
Canpo de laoro	esplorazione spaziale (it) e volo spaziale (it)
Łéngua ufisałe	inglezo, franseze e todesco
Forma zurìdega	organisation internationale (fr)
Istoria
Creasion	30 de majo del 1975
Fondador	Belzo, Danemarca, Fransa, Zermània Òvest, Itàłia, Paezi Basi, Spanja, Svèsia, Regno Unio e Svìsara
Atività
Menbro de	inter-Agency Space Debris Coordination Committee (it) ; RIPE Network Coordination Centre (en) ; DataCite (it) ; Open Geospatial Consortium (it) ; Consultative Committee for Space Data Systems (it) ; European Open Science Cloud Association (en)
Governo d'impresa
Diretore zenerałe de l'Ajensia spasiałe eoropea	Roy Gibson (it)
Formà da	SMILE (en)
Indicatore economico
Budget	6 680 M€ (2020)
Sito web	esa.int
	Pozision

L'Ajensia spasiałe eoropea, conosesta internasionalmente co l'acrònemo ESA da ła denomenasion ingleze European Space Agency, ła ze na ajensia internasionałe fondada inte el 1975 incargada de coordenare i projeti spasiałi de 22 Paezi europei. El so cuartiero zenerale el ze ponesto inte ła sità de Parize in Fransa, co ufisi sparzesti in Mosca, Bruxel, Washington e Houston. El personale de l'ESA del 2016 el zera de 2 200 persone (escludesti sub-apaltatori e łe ajensie nasionałi) e el budget el zera de 5,25 miliardi de eoro.

El spasioporto de l'ESA el ze el Centre spatial guyanais a Kourou, inte ła Guyana franseze, un sito decidesto, cofà tute łe baze de lanso, par via de l'èsar arente a l'ecuatore. Durante dei ùltemi ani el lansatore Arianne 5 el ga consentio a l'ESA de rivar a na pozision de rezanto inte i lansi comersałi, divegnendo el ze el prinsipałe concorente de ła NASA inte l'esplorasion spasiałe.

Le mision sientìfeghe de l'ESA łe ga łe so baze al Sentro europeo par ła reserca e ła tecnołozia spasiałe (ESTEC) de Noordwijk, inte i Paezi Basi. El Sentro europeo par łe oparasion spasiałi (ESOC), de Darmstadt in Zermània, el ze responsàbiłe del controło dei satèłiti ESA in òrbita. Le responsabilità del Sentro europeo par l'oservasion de ła Tera (ESRIN) de Frascati, in Itàlia, i include el tore-sù, l'archiviasion e ła destribusion de dati satełitari ai pàrtner de l'ESA; par de pì, ła strutura ła laora anca cofà sentro de informasion tecnołòzega par l'intiera ajensia.

El Sentro europeo par i astronàuti (EAC) el ze situà a Cołònia, in Zermània, e el ze un sentro par ła selesion, l'adestramento, el suporto mèdego dei astronàuti, oltre che al suporto par i pareciaminti al lanso e durante łe mision. El Sentro europeo par l'astronomia spasiałe (ESAC), situà a Villanueva de la Cañada, in Spagna, el ze el sentro ESA par ła recerca astronòmega. Inte-ła-fin el Sentro europeo par łe aplicasion spasiałi e łe tełecomunegasion (ECSAT) inte l'Oxfordshire, Regno Unio, el se òcupa de tecnolozia spasiałe e telecomunegasion.

Istòrego

Orìzeni

El 14 de zugno 1962 ła ze stada creada l'Organizasion eoropea par ła reserca spasiałe (ESRO), un organismo che el laorava soratuto inte el desvilupo de satèłiti. Cuazi inte e l'isteso perìodo racuanti goerni eoropei i volea tacar co atività inte el canpo de ła costrusion de trasportatori satełitari, roba che el ga portà a ła (European Space Vehicle Launcher Development Organization, ELDO), che ła ghea cofà fin cheło de desviłupare el projeto del grando trasportador eoropea. Inte el prinsìpio del 1964, łe do organizasion za łe zera oparative. L'ELDO ła ga reunio i stati menbri de l'Union de l'Europa osidentale, l'Austria e altri stai no menbri de l'Union, cofà ła Spagna e ła Danemarca, escludendo i paezi neutrali cofà ła Svisera e ła Svèsia. L'ESRO ła ga ingrupà tuti i paezi de l'Europa osidentale co poche e insignifeganti ecesion. Cofà rezultà del programa de investimenti de l'ESRO, el ze emerzesto el Sentro eoropeo de reserca e tecnolozia spasiałe (ESTEC), responsàbiłe del desviłupo de satèłiti e veìcoli spasiałi e el Sentro òparativo spasiałe eoropeo (ESOC), responsàbiłe del controło de łe òparasion de satèłiti in òrbita.

Inte el 1973, co l'acordo globale de tuti i paezi menbri, i zera stai aprovai trè projeti: el Spacelab, l'Arianne e el Marots. Ła vien tolta anca ła decizion fondamentale de crear l'Ajensia Spasiałe Eoropea (ESA), ratifegada da 10 Stati e de fato fondada inte el 1975.

Scumìsio

La prima mision sientìfega de l'ESA inte el 1975 el ze stada el Cos-B, un programa par monitorar łe emision de raji gama inte l'universo.

El projeto stełare de l'ESA el ze el programa Ariane che el consiste inte na sèrie de sistemi de lanso. Durante de ła dècada del 1980, l'ESA ła ghea desvilupà vari modełi de razi. La version pì doparada ła ze stada l'Ariane 4, oparativa intrà el 1988 e el 2003, che ła ga stabilito l'ESA cofà lìder inte i lansi comersałi.

Atualmente

L'ESA ła ze uncó drio doparar l'Ariane 5, na nova version del razo, che, si bè che ła gàpia vesto mal èzito inte i so primi lansi inte te el 1996 e inte el 1997, el ze uncó probabilmente uno dei mejo razi inte el mondo. Tutavia, ła projetasion del futuro Ariane 6 ła ze za scumìsiada.

Notasion

Altri projeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Ajensia Spasiałe Eoropea
Scholia el detien schemi gràfeghi so Ajensia Spasiałe Eoropea

Linganbi foresti

(inglezo) Sito ufisałeesa.int. Sconosesta: inglezo (juto)
European Space Agency, ESA (canale ufisałe)YouTube.
ESATreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
(EN) European Space Agency / European Space Research OrganizationEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
(EN) Ajensia Spasiałe EoropeaGitHub.

Controło de autorità	VIAF (EN) 135528965 · ISNI (EN) 0000 0004 0623 6946 · LCCN (EN) n50079617 · GND (DE) 13253-6 · BNF (FR) cb118727952 (data) · BNE (ES) XX84122 (data) · NLA (EN) 35070635 · WorldCat Identities (EN) n50-079617