Canałe artifisałe
Un canal artifexal el xé un àlveo a sieło verto, almanco in parte òpera del'omo, 'ntel qual ghe xé aqua in xènere doperada per bagnar ła tera o come via de navegasion.
L'omo el ga doperà el canal xà da paréci sècołi, al'inisio soratuto col scopo de modifegar i corsi de aqua per trasportar aqua a łe colture e bagnàndołe, o anca per incanałar l'aqua 'ntei mołini.
Col ténpo i ga scomensà a far canałi anca 'ntei trasporti e l'omo el ga łavorà fiumi per rènderli boni a èser navegai, el ghe ga slargà łe sponde fin a permeter passagi de nave, per xónxer anca a crear squaxi dal gnénte grandi canałi per cołigar tra łóri dei Osèani. 'Ntei ténpi romani se recorda per exénpio i canałi militari come ła fossa Drusi o ła fossa Corbulonis.
El studio per crear megio i canałi el xé cresùo 'ntel corso dei sècołi e paréci geni i se ga inpegnai per megiorarli, un exénpio su tuti el xé queo de Leonardo da Vinci al qual senbra che ghe partien paréce idee revardo i canałi datorno Miłan (i famóxi Navigli); conpletamente artifexałi sti qua i ga cołigà ła sità co i fiumi Tisin e Ada. Traverso sti qua, daspò, se podeva rivar per nave fin al Lago Magior verso nord e, doperando el Po, fin al Mar Adriàtico verso est. Su sti corsi de aqua qua, bastansa pìcołi e poco profóndi el trasporto de robe el gera fato co barche col fondo squaxi piato, łe chiatte, su łe qual i vegniva cargai in granda quantità i materiałi da edifisi necesari a ła crésita urbanìstega de ła sità.
Intrà i exénpi de grosi canałi che i ga canbià in granda parte l'economia de intreghi continénti ghe xé per seguro el Canal de Suez e'l Canal de Panama. Có i ga verto ste grande òpere i ténpi de trasporto intercontinentałi i se ga redoti per vero e i ga segnà na crésita esponensial del tràfego infrà Osidente e Estremo Oriente.
N'altro tipo de canal davèro particołar el xé queło che'l se cata 'nte łe sità. Venesia, naturalmente, ła xé l'exénpio chel salta sùbito al'ocio: anca se ghe xé altre sità che łe ga paréci chiłòmetri de vie navigàbiłi, ea ła xé l'ùnego exénpio al mondo de sità 'nte ła qual ła maniera de móverse per aqua (canałi, rii), xontada a łe vie dei pii come całi e canpi, ła xé cusì inportante. Altre sità come Amsterdam, Leiden, Haarlem, Birmingham, San Pieroburgo, Hamburg łe dispon dei canałi e łe xé stae tirade su in fusion de sti qua.
Altri progeti
Errore script: nessun modulo "Interprogetto".