Difarense intrà łe version de "Canałe artifisałe"

[[Imàjine:Canal de la Peyrade, Sète, Hérault 01.jpg|thumb|right|Canal de eldel Midi]]

Un '''canal artifexalartifisałe''' el xe un [[àlveo]] a sieło verto, almanco in parte òpera del'omo, 'ntelinte el qual ghe xe aqua in xenere doperada perpar bagnar ła tera o come via de navegasion.

L'omo el ga doperà el canal xà da paréci sècołi, al'inisio soratuto col scopo de modifegar i corsi de aqua perpar trasportar aqua a łe [[agricoltura|colture]] e bagnàndołe, o anca perpar incanałar l'aqua 'nteiinte i [[mołin]]i.

Col ténpo i ga scomensà a far canałi anca 'nteiinte i [[trasporto|trasporti]] e l'omo el ga łavorà fiumi perpar rènderli boni a èser navegai, el ghe ga slargà łe sponde fin a permeter passagi de [[nave]], perpar xónxer anca a crear squaxi dal gnénte grandi canałi perpar cołigar tra łóri dei [[osèani]]. 'NteiInte i [[inpero Roman|ténpi romani]] se recorda perpar exenpio i canałi militari come ła ''fossa Drusi'' o ła ''fossa Corbulonis''.

El studio perpar crear megio i canałi el xe cresùo 'ntelinte el corso dei sècołi e paréci geni i se ga inpegnai perpar megiorarli, un exenpio su tuti el xe queo de [[Leonardo da Vinci]] al qual senbra che ghe partien paréce idee revardo i canałi datorno [[Miłan]] (i famóxi [[Navigli (Miłan)|Navigli]]); conpletamente artifexałi sti qua i ga cołigà ła sità co i fiumi [[Tisin]] e [[Ada]]. Traverso sti qua, daspò, se podeva rivar perpar nave fin al [[Lago Magior]] verso nord e, doperando el [[Po]], fin al [[Mar Adriàtico]] verso est. Su sti corsi de aqua qua, bastansa pìcołi e poco profóndi el trasporto de robe el gera fato co barche col fondo squaxi piato, łe [[chiatta|chiatte]], su łe qual i vegniva cargai in granda quantità i materiałi da edifisi necesari a ła crésita [[urbanìstega]] de ła sità.

Intrà i exenpi de grosi canałi che i ga canbià in granda parte l'economia de intreghi [[continente|continénti]] ghe xe perpar seguro el [[Canal de Sues|Canal de Suez]] e'l [[Canal de Pànama|Canal de Panama]]. CóCo i ga verto ste grande òpere i ténpi de trasporto intercontinentałi i se ga redoti perpar vero e i ga segnà na crésita esponensial del [[tràfego (economia)|tràfego]] infrà [[Ovest|Osidente]] e [[Estremo Oriente]].

N'altro tipo de canal davèro particołar el xe queło che'l el se cata 'nteinte łe [[sità]]. [[Venesia]], naturalmente, ła xe l'exenpio chel salta sùbito al'ocio: anca se ghe xe altre sità che łe ga paréci chiłòmetri de vie navigàbiłi, eała ła xe l'ùnego exenpio al mondo de sità 'nteinte ła qual ła maniera de móverse perpar aquaàcua ([[canal (Venesia)|canałi]], [[rio (Venesia)|rii]]), xontada a łe vie dei pii come [[całe|całi]] e [[canpo (Venesia)|canpi]], ła xe cusì inportante. Altre sità come [[Amsterdam]], [[Leiden]], [[Haarlem]], [[Birmingham]], [[San Pieroburgo]], [[Hamburg]] łe dispon dei canałi e łe xe stae tirade su in fusion de sti qua.

[[Categoria:Canalicanałi artifexałiartifisałi| ]]