Romeo va Juliet

Ромео ва Жулиэт

1599-йилги нашрнинг титул бети
Асл номи	Ромео ва Жулиэт
Муаллиф(лар)	Wиллиам Шакеспеаре
Таржимон(лар)	Мақсуд Шайхзода Жамол Камол
Тил	инглизча
Жанр(лар)и	песа
Нашр этилган санаси	1597-йил
Нашриёт	Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти (Мақсуд Шайхзода таржимаси) „Фан“ (Жамол Камол таржимаси)
Ўзбек тилида нашр этилган санаси	1981-йил (Мақсуд Шайхзода таржимаси) 2007 (Жамол Камол таржимаси)

„Ромео ва Жулиэт“ (инглизча: Ромео анд Жулиэт; рушcадан кириб келган талаффузи Ромео ва Жулетта) — Wиллиам Шакеспеаре ўз карерасининг бошида ёзган трагедия. Асарда икки бахциз севишганнинг ўлими уларнинг оилалари ўртасидаги можарога барҳам беради. „Ромео ва Жулиэт“ „Ҳамлет“ билан бир қаторда Шакеспеаренинг тириклигидаги энг машҳур песаларидан бири бўлган. Асар энг кўп саҳнада кўрсатилган песалар сафига кирган. Ҳозирги кунда песанинг бош қаҳрамонлари ёш севишганлар рамзига айланган.

„Ромео ва Жулиэт“ фожиали севги ҳақидаги азалги асарлар қаторига киради. Асар сюжети Артҳур Брооке 1562-йил „Ромеус ва Жулиэтнинг фожиали ҳикояси“ номи билан шеърий услубда таржима қилган италян ривоятига ҳамда Wиллиам Паинтер 1567-йил „Роҳат саройи“ (инглизча: Палаcе оф Плеасуре) асарида наср билан ёзган версиясига асосланган. Шакеспеаре ҳар икки асарга кенг таянган, лекин янги қаҳрамонлар, жумладан, Мерcутио ҳамда Парис образларини қўшиб, сюжетни бойитган. 1591-1595-йилларда ёзилгани айтиладиган бу песа илк бор 1597-йил ин-қуарто шаклида чоп этилган. Аммо илк нашрнинг сифати паст бўлган. Кейинги нашрлар Шакеспеаре версиясига кўпроқ мос келадиган қилиб ўзгартирилган.

Шакеспеаренинг шеърий драматик структурадан фойдалангани (айниқса, тангликни ошириш учун комедия ва трагедияни кетма-кет келтиргани, иккинчи даражали қаҳрамонларни кенг ёритгани, сюжетни бойитиш учун кичик ҳикоялардан фойдалангани) муаллифнинг драматург сифатидаги қобилиятларини кўрсата олган илк белгилар ўлароқ мақтовга сазовор бўлган. Песада турли қаҳрамонлар учун турли шеърий услубдан фойдаланилган, қаҳрамон ўзгариши билан бу услуб ҳам ўзгарган. Масалан, песа давомида Ромеонинг сонет айтиш қобилияти ўсиб боради.

„Ромео ва Жулиэт“ бир неча марта театр, филм, мюзикл ва опера учун мослаштирилган. Инглиз реставрацияси давомида песа Wиллиам Давенант томонидан тубдан ўзгартирилган. Давид Гарриcкнинг 18-асрги нусхасида ҳам бир неча мисра ўзгартирилган, ўша пайтда беадаб кўрилган материал олиб ташланган. Георг Бенданинг „Ромео ва Жулиэт“сида кўп ҳаракатлар олиб ташланган ва асарга бахтли якун қўшилган. 19-асрги намойишлар, жумладан, Чарлотте Cушман версиясида оригинал матн тикланган ва реализмга кўпроқ эътибор қаратилган. Жоҳн Гиэлгуднинг 1935-йилги нусхаси Шакеспеареникига жуда ўхшаш бўлиб, драматик таъсирни кучайтириш учун қаҳрамонлар кийимлари ва саҳна Элизабетҳ И даврига мос қилиб ўзгартирилган. Песа 20-ҳамда 21-асрларда турли шаклда ўзгартирилди. Георге Cукорнинг 1936-йилги филми, Франcо Зеффиреллининг 1968-йилги версияси ҳамда Баз Луҳрманн 1996-йил яратган „Ромео + Жулетта“ филмлари шулар жумласидандир.

„Ромео ва Жулиэт“ песасани ўзбек тилига илк бор Мақсуд Шайхзода таржима қилган. Кейинчалик Жамол Камол ҳам таржима қилган. Песа ўзбек тилида бир неча марта, жумладан, бир жилди „Песалар“ (1960), беш жилдли „Танланган асарлар“ (1981) (1-жилд) ҳамда уч жилдли „Сайланма“ (2007) (2-жилд) асарларида чоп этилган.

Ҳаволалар

• „Ромео ва Жулиэт“ Зиёуз сайтида (Мақсуд Шайхзода таржимаси)
• „Ромео ва Жулиэт“ Зиёуз сайтида (Жамол Камол таржимаси)
• „Ромео ва Жулиэт“ Гутенберг лойиҳасида ^(ингл.)