Malayziya bayrogʻi

Malayziya bayrogʻi
Mamlakat	Malayziya
Mutanosibligi	1:2
Qabul qilindi	16-oktyabr, 1963-yil (61 yil avval)
Bayroq mualliflari	Muhammad Hamza

Malayziyaning davlat bayrogʻi, shuningdek, shon-shuhrat chiziqlari nomi bilan ham tanilgan (malaycha: Jalur Gemilang),^[1] 14 ta qizil va oq chiziqlardan iborat maydon va Bintang Persekutuan (Federal yulduz) deb nomlanuvchi yarim oy va 14 burchakli yulduzli koʻk kantondan iborat. Kengligi teng boʻlgan 14 ta chiziq 13 ta aʼzo davlat va federal hududlar federatsiyasidagi teng maqomini, yulduzning 14 nuqtasi esa ushbu ob’ektlar orasidagi birlikni ifodalaydi.^[2] Yarim oy mamlakatning davlat dini boʻlgan Islomni ifodalaydi; koʻk kanton Malayziya xalqining birligini anglatadi; yulduz va yarim oyning sariq rangi Malay hukmdorlarining qirollik rangidir.^[3]

Yasalish varaqasi

Tarixi

Birinchi marta 1963-yil 16-sentabrda koʻtarilgan bayroq Malaya federatsiyasi bayrogʻidan kelib chiqqan. Davlat bayrogʻi yaratilishidan oldin, Malayadagi har bir shtat oʻz bayrogʻiga ega edi, ularning aksariyati hozirgi kungacha oʻzgarmagan.

Tanlash

Federatsiya Malaya Ittifoqini almashtirganida, federal qonunchilik kengashi orqali federatsiya hukumati yangi bayroq uchun dizayn tanlovini oʻtkazishga chaqirdi. Uchta bayroq jamoatchilikka yetkazildi. Birinchi bayroqda koʻk fonda oʻrtada ikkita malay krisi (xanjar) boʻlgan 11 ta oq yulduz bor edi. Ikkinchi bayroq „koʻk maydonda kesishgan xanjar atrofidagi 11 yulduzli konsentrik doiradan“ iborat edi. Uchinchi dizaynda 11 ta muqobil koʻk va oq chiziqlar va yuqori chap burchakda qizil fonda sariq yarim oy va besh qirrali yulduz bor edi. Uchinchi dizayn — kanton va chiziq ranglarini oʻzgartirish va baʼzi tuzatishlar orqali^[4] hamda The Malay Mail tomonidan oʻtkazilgan ommaviy soʻrov orqali gʻolib boʻldi.^[5] Malayziya shtati Favqulodda holat paytida kommunistlarga qarshi kurash olib borganligi sababli, besh qirrali yulduz kommunistlarning ramzlariga kinoyali oʻxshash edi. Shu sababli, yulduz yana oltitalikka oʻzgartirildi.

Malaya birinchi taklif qilingan bayrogʻi.
Malayaning ikkinchi taklif qilingan bayrogʻi.
Malaya uchinchi tavsiya etilgan bayrogʻi.

Malayziya bayrogʻi George VI tomonidan 1950-yil 19-mayda tasdiqlangan va birinchi marta 1950-yil 26-mayda Selangor sultoni qarorgohi oldida koʻtarilgan^[6] 1957-yil 31- avgustda u mustaqillik kuni Merdeka maydonida Britaniya Ittifoqi bayrogʻi oʻrniga koʻtarildi.

Asl simvolizm

Bayroq dizaynining ahamiyati quyidagicha berilgan:^[7]

Qizil, oq va koʻk — Malayziyani hamdoʻstlik mamlakati sifatida ifodalaydi.
Yarim oy va yulduz — Islomni Federatsiyaning rasmiy dini sifatida ifodalaydi, chunki sariq Malay hukmdorlarining suvereniteti va ularning tarkibiy davlatlardagi eʼtiqod yetakchisi sifatidagi rolini anglatadi. Oʻn bir qirrali yulduzning oʻzi aʼzo davlatlarning „birlik va hamkorlik“ ramzidir.

Dizayner

Malayziya bayrogʻi Johor-Baru, Johor shahridagi Jamoat ishlari boʻlimida ishlaydigan 29 yoshli arxitektor Muhammad Hamza tomonidan ishlab chiqilgan. U 1947- yilda Malaya bayrogʻi dizayni tanloviga ikki hafta ichida ikkita dizayn bilan kirdi. Birinchi dizayn 15 ta oq yulduz bilan oʻralgan oʻrtada koʻk xanjar boʻlgan yashil bayroq edi. Uchta finalchi orasida boʻlgan ikkinchi dizayn hozirgi bayroqqa oʻxshash, ammo besh qirrali yulduzga ega edi. U Sharqiy Hindiston kompaniyasi bayrogʻidan asosiy dizayn elementlarini, xususan, qizil va oq chiziqlarni olgan. Qizil va oq ranglar ham Majapaxit imperiyasi davridan beri mintaqaning anʼanaviy ranglari boʻlgan. Tanlovga 373 ta ariza kelib tushdi va ovoz berish pochta orqali keng jamoatchilik tomonidan amalga oshirildi. Malayziyaning katta davlat arbobi Datoʻ Onn Jaafar Muhammad Hamza musobaqada gʻolib chiqqanidan keyin u bilan uchrashdi va yulduzni barcha Malayziya shtatlarini ifodalash uchun 11 burchakli yulduzga oʻzgartirishni taklif qildi.

Muhammad Hamza 1993-yil 13-fevralda 75 yoshga toʻlishi arafasida vafot etdi.^[8]

Oʻzgartirishlar

1963-yil 16-sentabrda Malayziya tashkil etilgandan soʻng, Malayya bayrogʻining dizayni federatsiyadagi yangi shtatlarni aks ettirish va hurmat qilish uchun oʻzgartirildi.

Mavjud bayroqqa uchta qoʻshimcha chiziqlar qoʻshildi va yulduzga Malaya, Sabah, Saravak va Singapurdagi asl 11 shtat federatsiyasini aks ettirish uchun 14 taga oʻzgartirirish taklifi berildi; dizayn ikki yildan keyin Singapur federatsiyadan chiqarib yuborilganidan keyin ham oʻzgarishsiz qoldi. 1974-yil 1-fevralda Kuala-Lumpur Federal hudud sifatida belgilanganida, qoʻshimcha chiziq va yulduzdagi nuqta federatsiyaga yangi qoʻshilganlikni ifodalash uchun ajratildi. Oxir-oqibat, yana ikkita federal hudud, 1984-yilda Labuan va 2001-yilda Putrajaya qoʻshilishi bilan yulduzdagi oʻn toʻrtinchi chiziq va nuqta umuman federal hukumat bilan bogʻliq boʻldi.

1997-yilda malayziyaliklar bayroqqa nom berishga taklif qilinganda, oʻsha paytdagi Bosh vazir Mahathir Muhammad mamlakatning doimiy oʻsish va muvaffaqiyat sari intilishini loyihalash uchun Jalur Gemilang nomini tanladi.

Hurmat belgisi

Milliy kunni nishonlash paytida har bir kishi oʻz uylarida, ofis binolarida, doʻkonlarda va korporativ binolarda Jalur Gemilangni hilpiratishi taklif qilinadi.

Agar bayroq uyda oʻrnatilgan boʻlsa, u yoʻlga qarab koʻtarilishi kerak.
Agar bayroq davlat va xususiy kompaniyalar bayroqlari bilan bayroqlar guruhiga oʻrnatilgan boʻlsa, Malayziya bayrogʻi ikkita bayroq orasida koʻtarilishi va uning ustuni qolgan bayroqlardan balandroq joylashtirilishi kerak.

Tarixiy bayroqlar

1870-yildan 1946-yilgacha Saravak qirolligining bayrogʻi.
1946-yildan 1963-yilgacha Saravak toj urugʻi bayrogʻi.
Shimoliy Borneo bayrogʻi 1882-yildan 1902- yilgacha.
1902-yildan 1946-yilgacha Shimoliy Borneo bayrogʻi.
1948-yildan 1963-yilgacha Shimoliy Borneo koloniyasi bayrogʻi.
1912-yildan 1946-yilgacha Labuan koloniyasining bayrogʻi.
1904-yildan 1925-yilgacha Strait aholi punktlari bayrogʻi.
1925-yildan 1946-yilgacha Strait posyolkalari bayrogʻi.
1946-yildan 1949-yilgacha Penang koloniyasi bayrogʻi.
1946-yildan 1957-yilgacha Malakka koloniyasi bayrogʻi.
1946-yildan 1952-yilgacha Singapur koloniyasi bayrogʻi.
1952-yildan 1959-yilgacha Singapur koloniyasi bayrogʻi.
1896-yildan 1946-yilgacha Federativ Malay Davlatlari bayrogʻi.
1950-yildan 1963-yilgacha Malaya federatsiyasi bayrogʻi.
Joriy Malayziya bayrogʻi.

Bayroq madhiyasi

Bayroq madhiyasi Malayziya milliy bayrogʻiga bagʻishlanish va gʻurur sifatida yozilgan. Har yili 31-avgustda milliy mustaqillik kuni — Hari Merdekada ijro etiladi. Benderakuning asl madhiyasi malayziyalik qoʻshiq yozuvchisi Toni Fonseka tomonidan yozilgan. Bayroqqa Jalur Gemilang nomi berilgandan soʻng, bayroq madhiyasi bu oʻzgarishni aks ettirish uchun 1997-yilda yangilandi. Qoʻshiq bastakori Pak Ngah, qoʻshiq muallifi Siso Kopratasa.

Toni Fonseka tomonidan Benderaku nomli madhiya

Benderaku yang gagah perkasa

Merah putih kuning biru warnanya

Berkibar megah penuh bercahaya

Pusaka kita rakyat Malaysia

Bendera Malaysia, oh benderaku

Kupertahankan sepenuh ragaku

Dikaulah lambang negara berpadu

Di bawah naungan Duli Tuanku

Berkibar terus oh benderaku

Kaukan kujunjung sepanjang waktu

Harumlah nama negara yang tercinta

Padamu tempat taat dan setia

Bendera Malaysia, bendera kita

Kemegahan rakyat kita semua

Berkibar berkibar di ruang angkasa

Dirgahayu bendera tercinta!

Oʻzbekcha tarjimasi

Mening qudratli bayrogʻim

Qizil, oq, sariq va koʻk rangdir

Barchamizning merosimimiz

Osmonda baland hilpiraydi

Oh mening bayrogʻim, Malayziya bayrogʻi

Birlashgan millat ramzi

Qirol Oliylarining homiyligida

Men uni bor kuchim bilan himoya qilaman

Bayrogʻim baland hilpira

Men seni doim koʻtaraman

Yorqin boʻl, aziz xalqim

Senga toʻliq sodiqlik bilan qasamyod qilaman

Malayziya bayrogʻi, bizning bayrogʻimiz Barchamizning faxrimiz Parvoz qil, osmonda baland uch Sevikli bayrogʻimiz bardavom boʻlgin!

Federal Yulduz (Bintang Persekutuan)

Federal yulduz Avstraliyaning Hamdoʻstlik yulduzi tushunchasiga oʻxshaydi, chunki u Malayziya federatsiyasi va uning federal hukumatidagi davlatlar birligini anglatadi, federatsiyaning 13 shtatlari va federal hududlarini ifodalovchi 14 nuqtadan iborat. Bundan tashqari, u Malayziya Qirollik havo kuchlari roundelida, Malayziya Xitoy Uyushmasi ishlatiladi.

Patani Malayu milliy inqilobiy fronti, janubiy Tailanddagi qoʻzgʻolonda ishtirok etgan janubiy Malayya separatistik guruhi dastlab Tailandning janubiy provinsiyalarining yaqinroq aloqasini ifodalash uchun oʻz bayrogʻida yarim oy va 15 nuqtadan iborat Federal yulduzni oʻz ichiga olgan mustaqillik bayrogʻini qabul qildi.

Qirollik Malayziya havo kuchlari roundel.
Malayziya Xitoy Uyushmasi (MCA) bayrogʻi.
Patani Malayu milliy inqilobiy fronti bayrogʻi, yarim oy va 15 punktli Federal yulduz.
Malayziya bayrogʻi ustunda

Yana qarang

Malayziya bayroqlari roʻyxati
Malayziya vatanparvarlik qoʻshiqlari roʻyxati
Malayziya gerbi

Manbalar

↑ „Malaysian Flag and Coat of Arms“. myGovernment Malaysian Government's official portal. 22-oktabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-sentabr 2011-yil.
↑ „Malaysia Flag“. TalkMalaysia.com. 15-oktabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-sentabr 2009-yil.
↑ Flags Of The World Malaysia: Description
↑ „Federal Flag“. The Straits Times (6-mart 1950-yil), s. 5., via „The History and Design Chronology of Jalur Gemilang“. Malaysia Design Archive (2012). Qaraldi: 25-may 2018-yil.
↑ Sonia Ramachandran. Golden Merdeka Memories: National flag chosen by people in one of country’s first public polls. New Straits Times. 18 August 2006.
↑ Federation Flag Hoisted at Istana. The Malay Mail (27-may 1950-yil).
↑ Muhamad Razif Nasruddin. „The History and Design Chronology of Jalur Gemilang“. Malaysia Design Archive. Make Condition Design (2012).
↑ „Sejarah Bendera Malaysia“. Malay Text. 29-avgust 2009-yil. 14-iyul 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-aprel 2010-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()

[1] „Malaysian Flag and Coat of Arms“. myGovernment Malaysian Government's official portal. 22-oktabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-sentabr 2011-yil.

[2] „Malaysia Flag“. TalkMalaysia.com. 15-oktabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-sentabr 2009-yil.

[3] Flags Of The World Malaysia: Description

[4] „Federal Flag“. The Straits Times (6-mart 1950-yil), s. 5., via „The History and Design Chronology of Jalur Gemilang“. Malaysia Design Archive (2012). Qaraldi: 25-may 2018-yil.

[5] Sonia Ramachandran. Golden Merdeka Memories: National flag chosen by people in one of country’s first public polls. New Straits Times. 18 August 2006.

[6] Federation Flag Hoisted at Istana. The Malay Mail (27-may 1950-yil).

[7] Muhamad Razif Nasruddin. „The History and Design Chronology of Jalur Gemilang“. Malaysia Design Archive. Make Condition Design (2012).

[8] „Sejarah Bendera Malaysia“. Malay Text. 29-avgust 2009-yil. 14-iyul 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-aprel 2010-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]