Saxe-Coburg-Saalfeld malikasi Juliane sahifasining manbasini koʻrish

{{Qirollik bilgiqutisi||title=Rossiya Buyuk Gersoginyasi Anna Feodorovna|tasvir=Anna_Fedorovna_by_E.Vigee-Lebrun.jpg|onasi=[[Countess Augusta of Reuss-Ebersdorf]]|otasi=[[Francis, Duke of Saxe-Coburg-Saalfeld]]|qirollik_uyi={{plainlist|
* [[Saxe-Coburg-Saalfeld]] (until 1826)
* [[House of Saxe-Coburg and Gotha|Saxe-Coburg and Gotha]] (from 1826)}}|full name=Juliane Henriette Ulrike|issue=Eduard Edgar Schmidt-Löwe (''illegitimate'') <br /> Louise Hilda Aglaë d’Aubert (''illegitimate'')|turmush_oʻrtogʻi={{Nikoh|[[Rossiya Buyuk Gersogi Konstantin Pavlovich]]|1796|1820|end=annulled}}|tugʻilgan_sanasi={{tugʻilgan sanasi|df=yes|1781|7|23}}|tugʻilgan_joyi=[[Coburg]], [[Thuringia]], [[Saxe-Coburg-Saalfeld|Duchy of Saxe-Coburg-Saalfeld]]|vafot_sanasi={{vafot sanasi va yoshi|df=yes|1860|8|12|1781|7|23}}|vafot_joyi=Elfenau, [[Bern]], Shveysariya|dafn_etilgan_joy=[[Schosshalden cemetery]]}}'''Saxe-Coburg-Saalfeld malikasi Juliane''' ([[Coburg]], 23-sentabr 1781-yil — Elfenau, [[Bern]], [[Shveysariya]] 1860-yil 12-avgust), '''Rossiyaning Buyuk Gersoginyasi Anna Fedorovna''' nomi bilan ham tanilgan ({{lang-ru|Анна Фёдоровна}}), Saxe-Coburg-Zalfeld gersoglik uyining nemis malikasi (1826-yildan keyin Saks-Koburg-Gotaning uyi) Rossiya Buyuk Gersogi Konstantin Pavlovichning xotini.

== Oila ==
U Frants Frederik Anton, Saxe-Coburg-Zalfeld gertsogi va Ebersdorf grafinyasi Avgusta Karolin Reusning uchinchi qizi edi. Uning ismi buvisining singlisi boʻlgan, Daniya qirolichasi Julian Mari sharafiga berilgan.

== Rossiyaning Buyuk Gersoginyasi ==

=== Nikoh rejalari ===
[[Yekaterina II Alekseyevna|Rossiya imperatori Yekaterina II]] 1793-yilda katta nabirasi [[Aleksandr I|Buyuk Gersog Aleksandr]] [[Elizabeth Alexeievna (Louise of Baden)|Elizabeth Alexievna]] bilan turmush qurganidan keyin ikkinchi nabirasi Buyuk Gersog Konstantinga munosib xotin izlay boshladi. Imperator yosh buyuk gersog bilan gʻururlangan, u Yevropadagi koʻplab kelinlar uchun havas qilsa arziydigan kuyov, chunki u [[Rossiya imperiyasi|Rossiya imperiyasining]] merosxoʻri boʻlgan ikkinchi shaxs edi. Koʻp oʻtmay [[Neapol qirolligi|Neapol qirolligidan]] nikoh taklifi keldi: qirol [[Ferdinand|Ferdinand I]] va qirolicha Mariya Karolina Buyuk Gersog uchun oʻz qizlaridan biri bilan nikoh qurishni taklif qilishdi, imperator buni darhol rad etdi.

1795-yilda uning generali baron Andrey fon Budberg-Byonningxauzen Konstantinga kelin topish uchun hukmron Yevropa oilalariga maxfiy topshiriq bilan yuborildi. U nomzodlar roʻyxatini tuzib chiqqan edi, lekin safari davomida kasal boʻlib, [[Coburg|Coburgda]] toʻxtashga majbur boʻldi. Uni Dyuk sudining shifokori Baron Stokmar koʻrikdan oʻtkazdu, doktor safarining asl maqsadini bilgach, generalning eʼtiborini Gersog Fransning qizlariga qaratdi. Budberg Sankt-Peterburgga xat yozdi, u boshqa qirolliklarga bormasdan mukammal nomzodlarni topdi.

Bir oz mulohazadan soʻng, imperator Yekaterina II nikohga rozi boʻldi. Gersog Avgusta, qizlaridan biri Rossiyaning Buyuk Gersogi boʻlishini bilgach, bu gʻoyadan xursand boʻldi: Rossiya hukmron sulolasi bilan nikoh tuzish nisbatan kichik nemis Saxe-Coburg-Zalfeld gersogligi uchun katta foyda keltirishi mumkin edi. Biroq, Yevropada boshqa qarashlar mavjud edi; Masalan, Charlz-Fransua-Filibert Masson oʻzining ''"Sankt-Peterburg saroyining sirlari"'' asarida nemis kelinlarining rus saroyidagi beqiyos roli haqida shunday yozgan:

: ''Germaniya yosh qizlarni Rossiyaga oʻlpon sifatida yuboradi, xuddi, oʻz xizmatkorlarini Minotavrga yuborgan Gretsiya kabi.''

=== Rossiyada hayot ===
[[Fayl:Anna_Fedorovna_by_unknown.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Anna_Fedorovna_by_unknown.jpg/260px-Anna_Fedorovna_by_unknown.jpg|left|thumb|315x315px| Rossiyaning Buyuk Gersoginyasi Anna Fedorovna, 1800-yillarning boshi]]
Juliana onasi va ikkita katta opasi Sofi va Antuanetta [[Yekaterina II Alekseyevna|bilan Rossiya imperatori Yekaterina II]] ning iltimosiga binoan [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgga]] tashrif buyurdi. Birinchi uchrashuvdan keyin imperator shunday deb yozgan edi: „Saxe-Coburg gersogligi ayollari va qizlari chiroyli edi. Achinarlisi, kuyovimiz faqat bittasini tanlashi kerak, uch qizni ham saqlab qola olsak yaxshi boʻlar edi.“ Biroq, shahzoda Adam Czartoryski oʻzining x''otiralarida'' shunday yozgan:

: ''Yekaterina II Buyuk Gersogga malikalardan biriga uylanishni buyurdi. Unga boʻlajak xotinini tanlash huquqi berilgan edi''.

Bu maʼlumotni grafinya Varvara Golovina tasdiqladi, u ham shunday yozgan:

: ''Uch hafta oʻtgach, Buyuk Gersog Konstantin tanlov qilishga majbur boʻldi.'' ''Menimcha, u uylanmoqchi emas edi'' .

Yosh Buyuk Gersog Julianani tanlagandan soʻng,<ref>Alexander Jordis-Lohausen: ''Mitteleuropa 1658-2008- die Chronik einer Familie'', GRIN Verlag, 2009, p. 58.</ref> qiz turmush oʻrtogʻi sifatida oʻqishni boshladi. 1796-yil 2-fevralda 14 yoshli nemis malikasi rus pravoslav dinini qabul qildi va '''Anna Feodorovna''' ismini oldi. 24 kundan keyin, 26-fevralda u Konstantin bilan turmush qurdi. Toʻqqiz oy oʻtgach, Yekaterina II 6-noyabrda vafot etdi<ref>''AdreßHandbuch des Herzogthums Sachsen-Coburg und Gotha'', Meusel, 1854, p. 13.</ref>.

Bu ittifoq va ukasi Leopoldning Uels malikasi Sharlotta Avgusta bilan toʻyi sababli kichik Saxe-Coburg gersogligini Yevropaning mashhur sulolasiga aylandi. Bundan tashqari, Rossiya imperiyasi bilan aloqalar tufayli Saxe-Coburg [[Napoleon urushlari]] davrida hech qanday talofat koʻrmadi. Biroq, Anna Feodorovna baxtsiz edi. Konstantin zoʻravon odam<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.coburgerfrauen.de/html/body_ehrenburg.html|sarlavha=CoburgerFrauen -Ehrenburg-|qaralgan sana=4-fevral 2010-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101030081245/http://www.coburgerfrauen.de/html/body_ehrenburg.html|arxivsana=2010-10-30}}</ref> sifatida tanilgan va oʻzini toʻliq harbiy faoliyatiga bagʻishlagan edi<ref>''Neuer Plutarch: oder, Bildnisse und Biographien der berühmtesten Männer und Frauen aller Nationen und Stände; von den ältern bis auf unsere Zeiten.'' According to reliable sources, edited by a scholar societies, CA Hartleben, 1853, vol. V, p. 128.</ref>.

Bu orada, yosh gersoginya oʻsib ulgʻaya boshladi va rus saroyi uchun tobora jozibali ayolga aylana boshladi. Konstantin rafiqasini hatto Aleksandrdan ham rashk qilgab. U Annaga xonasidan chiqishni taqiqladi. Grafinya Golovina shunday deb esladi: ''Anna Feodorovnaning oilaviy hayoti murakkab va uni saqlab qolishning iloji yoʻq edi.'' Rossiya imperiyasida oʻtkazgan ogʻir yillarida Anna oʻzi bilan tengdosh boʻlgan Aleksandrning rafiqasi Buyuk Gersoginya Elizabeth bilan yaqinlashdi.

1799-yilda Anna davolanish uchun Rossiyani tark etdi va ortga qaytishni istamadi. U Coburgdagi oilasi aʼzolari yoniga bordi. Ammo oʻzining obroʻsi va moliyaviy ahvolidan tashvishlangan oila aʼzolalri Annani qoʻllab quvvatlamadilar. Anna Coburgni suv bilan davolanish uchun tark etdi. Imperator oilasi va uning qarindoshlarining bosimi ostida Buyuk Gersoginya Rossiyaga qaytishga majbur boʻldi. 1799-yil oktabr oyida Buyuk Gersog [[Rossiya Buyuk Gersoginyasi Alexandra Pavlovna|Aleksandra]] va [[Rossiya Buyuk Gersoginyasi Elena Pavlovna|Elenaning]] toʻylari nishonlandi. Anna bazmlarda qatnashishga majbur boʻldi.

1801-yil 23-martda imperator [[Pavel I]] ning oʻldirilishi Annaga qochish rejasini amalga oshirish imkoniyatini berdi. Oʻsha yilning avgust oyiga kelib, uning onasiga qizi buyuk gertsoginya ogʻir kasal ekanligi haqida xabar yuborildi. Qizining sogʻligʻi haqida xabardor boʻlgach, gersoginya Avgusta uni koʻrgani keldi. Yaxshiroq davolanish uchun u Annani imperator Aleksandr I va Buyuk Gersog Konstantinning roziligi bilan Coburgga olib ketdi. Oʻz vataniga kelganida, Anna rossiyaga qaytib kelishdan bosh tortdi. Shundan keyin u hech qachon Rossiyaga qaytmagan.

== Ajralishdan keyingi hayot ==
Coburgga qaytganidan soʻng deyarli darhol Anna eridan ajrashish boʻyicha muzokaralarni boshladi.

:

1803-yilga kelib, ajrashish daʼvosi rad etildi, chunki Dowager imperator Maria Feodorovna oʻgʻli Konstantinning ikkinchi marta nikoh qurishini va rasmiy ajrim orqali oʻz obroʻsiga putur yetkazishini xohlamadi.

[[Fayl:Anna_Fedorovna_of_Russia_by_Winterhalter_(1848,_Royal_coll.).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Anna_Fedorovna_of_Russia_by_Winterhalter_%281848%2C_Royal_coll.%29.jpg/280px-Anna_Fedorovna_of_Russia_by_Winterhalter_%281848%2C_Royal_coll.%29.jpg|right|thumb|406x406px| Buyuk gersoginya Anna Feodorovna. Frants Xaver Vinterxalter portreti, 1848-yil.]]
1808-yil 28-oktabrda Annaning Eduard Edgar Shmidt-Lev ismli noqonuniy oʻgʻil tugʻildu. Bu bolaning otasi kichik fransuz zodagoni va Prussiya armiyasining zobiti Jyul Gabriel Emile de Seigneux ekanligi taxmin qilinadi. Eduard onasining kenja ukasi farmoni bilan 1818-yil 18-fevralda ''fon Lyovenfels'' familiyasini oldi.

Keyinchalik Anna [[Shveysariya|Shveysariyaning]] [[Bern]] shahriga koʻchib oʻtdi va 1812-yilda uning ikkinchi noqonuniy bolasi Luiza Xilda Aglae d’Ober tugʻildi. Qizning otasi Rodolphe Abraham de Schiferli, shveysariyalik jarroh, professor va 1812-yildan 1837-yilgacha Anna xonadonining kameralisi. Anna hayotidagi yana bir noxushlikni bostirish uchun chaqaloqni fransuz qochqini Jan Fransua Jozef d’Ober asrab oldi. Ish tugagandan soʻng, Schiferli oʻlimigacha buyuk gertsogiya bilan yaqin doʻstlikni saqlab qoldi<ref>Ivan Grezin: ''Grand Duchess Anna Fyodorovna: in search of simple happiness in the middle of the big policy'' On-line translation to English (retrieved 10 September 2012</ref>.

Ikki yil oʻtgach, 1814-yilda, rus qoʻshinlarining Fransiyaga bostirib kirishi paytida imperator Aleksandr I ukasiga Anna bilan yarashish taklifini bildirdi. Buyuk Gersog Konstantin Annaning ukasi Leopold hamrohligida rafiqasini ortga qaytishga harakat qildi, ammo buyuk gersoginya taklifni qatʼiyan rad etdi. Oʻsha yili Anna Aare daryosi boʻyida mulk sotib oldi va unga ''Elfenau'' nomini berdi<ref>Karl Viktor von Bonstetten, Doris Walser-Wilhelm, Antje Kolde: ''Bonstettiana, Band 10; Band 1805-1811, Wallstein Verlag, 2003,'' p. 629.</ref>. U umrining qolgan qismini oʻsha yerda oʻtkazdi va musiqa ishqibozi sifatida oʻz uyini nafaqat oʻsha davrdagi mahalliy va xorijiy musiqa jamiyati markaziga, balki Bernga tashrif buyurgab turli mamlakatlar diplomatlarining uchrashuv joyiga aylantirdi.

Nihoyat, 1820-yil 20-martda, 19 yillik harakatlardan keyin, uning nikohi Rossiya imperatori Aleksandr I ning manifestiga binoan rasman bekor qilindi. Buyuk Gersog Konstantin ikki oy oʻtgach, oʻzining bekasi grafinya Joanna Grudzinska bilan oila qurdi. Konstantin Pavlovich 1831-yil 27-iyunda vafot etdi. Anna sobiq eri vafotidan keyin 29 yil yashadi.

1835-yilda uning oʻgʻli Eduard amakivachchasi, Gertsog Ernest I ning noqonuniy qizi Berta fon Shauenshteynga uylandi. Bu Annaning hayotidagi bir nechta baxtli voqealardan biri edi — u tez orada deyarli barcha sevgan odamlarini yoʻqotdi: ota-onasi, opa-singillari Sofi va Antuanetta, qizi Luiza (1834-yilda Jan Samuel Eduard Dapplesga turmushga chiqqan, uch yildan keyin 1837-yilda yigirma besh yoshida vafot etgan) sobiq sevgilisi va doʻsti Rodolphe Schiferli, (qizining oʻlimidan bir hafta oʻtgach vafot etgan) himoyachisi Aleksandr I va qadrdon dugonasi Elizabeth.

Anna Feodorovna 1860-yilda Elfenau mulkida 79 yoshida vafot etdi. Uning qabriga „Julia-Anna“ yozuvi va tugʻilgan va vafot etgan kunlari (1781—1860) yozilgan oddiy marmar plita qoʻyilgan. Boshqa hech narsa bu yerda bir vaqtlar Saxe-Coburg malikasi va Rossiya Buyuk Gersoginyasining orom olayotganini bildirmaydi. Oʻgʻli Eduardning besh farzandi orqali uning koʻplab avlodlari bor<ref>[http://genealogy.euweb.cz/wettin/wettin13.html Complete Genealogy of the House of Wettin]</ref>.

:

== Ajdod ==
{{Ahnentafel-compact5|1. '''Princess Juliane of Saxe-Coburg-Saalfeld'''|2. [[Francis, Duke of Saxe-Coburg-Saalfeld]]|3. [[Countess Augusta Reuss of Ebersdorf]]|4. [[Ernest Frederick, Duke of Saxe-Coburg-Saalfeld]]|5. [[Duchess Sophie Antoinette of Brunswick-Wolfenbüttel]]|6. [[Heinrich XXIV, Count Reuss of Ebersdorf]]|7. [[Countess Karoline Ernestine of Erbach-Schönberg]]|8. [[Francis Josias, Duke of Saxe-Coburg-Saalfeld]]|9. [[Princess Anna Sophie of Schwarzburg-Rudolstadt]]|10. [[Ferdinand Albert II, Duke of Brunswick-Wolfenbüttel]]|11. [[Duchess Antoinette of Brunswick-Wolfenbüttel]]|12. [[Heinrich XXIX, Count Reuss of Ebersdorf]]|13. [[Countess Sophie Theodora of Castell-Remlingen]]|14. [[George August, Count of Erbach-Schönberg]]|15. [[Countess Ferdinande Henriette of Stolberg-Gedern]]}}

== Manbalar ==
{{manbalar}}
[[Turkum:1860-yilda vafot etganlar]]
[[Turkum:1781-yilda tugʻilganlar]]