yaqin

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ya-qin

Etimologiyasi

YAQIN ’uncha uzoq boʻlmagan’. Shaharga ya h i n , hishlohda yashaymiz. Bu soʻz qadimgi turkiy txxldagi °mon’ maʼnosini anglatuvchi ya:q otidan (ESTYa, IV,

r2) qadimgi vosita kelishigining -(ï)n qoʻshimchasi

bilan hosil qilingan (ESTYa, IV, 84); keyinroq a: un — lisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (PDP, 384; Devon, III, 29; DS, 237); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga al — mashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: ya:q + ïn = ya:qïn > yaqïn > yäqin.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

[a. — haqiqiy bilim, qatʼiy

ishonch] 1 Oraliq masofa uncha katga boʻl-magan, uzoqemas. ◆ Engyaqin yoʻl — shu. Shahar-ga yaqin bir qishloqda yashaymiz. Bir-biriga yaqin uylar. Qozonga yaqin yursang, qorasi yuqar. Maqol . ■■ ◆ Qirgʻoqqa yaqin yerda toʻrt qoziq ustida kattakon bir qayiq turar edi. A. Qahhor, „Xotinlar“ . ◆ Toʻnkalar juda koʻp, ham bir-biriga juda yaqin. Yer esa tosh-metin. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Nutq soʻzlanayotgan paytdan vaqt ora-ligʻi uncha katta boʻlmagan. ◆ Yaqin fursatda diydor koʻrishmoqni orzu qilamiz. Yaqin kelajakda bu yerlar shaharga aylanadi. yat Ha, aytganday, ustoz shu yaqin kunlarda urugʻchilik sovxoziga kelar ekanlar. Xat ol-dim. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

3 Biror hodisa yoki voqea yuz berishiga oz fursat qolganda, maʼlum bir vaqt kelishi oldidan. ◆ Kechga yaqin mehmonlar kelishdi. Saharga yaqin yoʻlga tushdilar. Ish bitishiga yaqin qoldi. m ◆ U endi, iloji boʻlsa, munosib kishiga Gulnorni hozirdan unashtirib, fotiha oʻqib, toʻy-nikohni bahorga yaqin oʻtkazmoqchi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Toʻyga yaqin qolganda, kelin koʻchaning boshidagi atelyega koʻylak buyur-gani kelgan ekan. A. Qahhor, „Toʻyda aza“ .

9-Oʻzbek tilining izohli lugʻati

Yaqin oʻrtada (yoki orada) 1) shu yerdan uzoq boʻlmagan joylarda, shu atrofda. ◆ Yaqin oʻrtada choyxona bormi?; 2) koʻp vaqt oʻt-masdan, „ozgina vaqt oʻtgach“ . ◆ [Yoʻlchi:\ Tohir aka, qoʻying siz tabiblarni. Menga qolsa, mas-lahat shu: mana yaqin oʻrtada bahor, siz qirga chiqing, koʻkragingizga toza shamol te-gadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 koʻchma Doʻstona munosabatda boʻlgan, qadrdon, mexribon. ◆ Yaqin oʻrtoq. Yaqin doʻst. m ◆ "Qiziq odam ekansiz", dedingiz. Ammo doʻstingdan, yaqin bir odamingdan toʻsat-dan shunday gap eshitish menga, albatta, ogʻir. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Nazarida, no-tanish yigit allakimga, juda-juda yaqin odamga oʻxshatayotgandek. A. Muhiddin, „H“ . Tojiboyev, Otash qalbli qiz. ◆ Mehmonlarni toʻy egasining yaqinlari hurmat va serta-kalluflik bilan kutib olishardi. O. Hu-sanov, „Shinavanda“ .

Oʻzini [birovga] yaqin olmoq (yoki tutmoq) Kimsa bilan doʻstona munosabat saqlamoq, oʻzini shunday holatda tutmoq. ◆ Meni seva-dimi? Chindan sevadimi yoki musofirlikning diqqinafasligidan oʻzini menga yaqin tutib yuribdimi? Shuhrat, „Shinelli yillar“ .

5 Nimasi bilandir oʻxshash yoki deyarli bir xil. ◆ Havosi bir-biriga yaqin. Maʼnosi bir-biriga yaqin soʻzlar. n ◆ 1287 yilning sunbula oyi, yaʼni erta kuzning koʻklam ha-vosiga yaqin bir kuni. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ .

6 Taxminan, qariyb. ◆ Oradan yaqin ikki yil oʻtgandan keyin Avliyootaga Bu-vaydadan bir odam borib qoldi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Bir kuni ikki ki-shining soʻrogʻi yaqin toʻrt soat vaqtni oldi. A. Qahhor, „Sarob“ .

7 (3-sh. egalik va j.k., oʻ.-p.k. va ch.k. shaklida yaqiniga, yaqinida, yaqinidan) Koʻ-makchi vazifasida qoʻllanadi va makon mu-nosabatlarini bildiradi. ◆ Raʼno kelinlar-cha Anvarga salom qildi va jazb qilgandek, Anvarning yaqiniga borib toʻxtadi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Bu ikki xonalik uy yangi qurilayotgan maktab yaqinida.. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ .

Antonimlari

YaQIN. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

• Xakascha: chagʻыn

Ruscha _ru

yaqin
1 blizkiy, nedalyokiy, nedalьniy; // blizko, nedaleko; ◆ yaqin besh yil ichida v blijayshie pyatь let; ◆ yaqin doʻstlar blizkie druzьya; ◆ yaqin yoʻl blizkiy putь, nedalyokoe rasstoyanie; ◆ yaqin orada (ili oʻrtada) 1) v blijayshee vremya, na etix dnyax, v skorom vremeni, skoro; ◆ bu masala yaqin orada hal boʻlishi kerak etot vopros skoro doljen bыtь reshen; 2) poblizosti, gde-to zdesь, nedaleko otsyuda, nevdaleke; Yaqin Sharq Blijniy Vostok; ◆ yaqin qilmoq ukorotitь; ◆ uzoqni yaqin qilmoq ukorotitь rasstoyanie; ◆ simga yaqin kelma! ne podxodi blizko k provodam!; ◆ uyimiz parkka yaqin nash dom (raspolojen, naxoditsya) nedaleko ot parka; ◆ Toshkentga yaqin qoldi nemnogo ostalosь do Tashkenta; Tashkent uje blizko; ◆ u menga yaqin oʻtirdi on sel vozle menya, on sel nedaleko ot menya; ◆ kanikulga yaqin qoldi nemnogo (vremeni) ostalosь do kanikul; ◆ qozonga yaqin yursang - qorasi yuqar posl. podoydyoshь blizko k kotlu - vыmajeshьsya v saje; sootv. s kem povedeshьsya, ot togo i naberyoshьsya; ◆ yaqin oʻtgan zamon feʼli gram. nedavno proshedshee vremya glagola;
2 okolo, pochti; k; ◆ yuzga yaqin odam okolo sta chelovek; ◆ majlisga qirqqa yaqin kishi qatnashdi na sobranii prisutstvovalo okolo soroka chelovek; ◆ uch yuzga yaqin okolo tryoxsot, pochti trista; ◆ leksiya uch soatga yaqin davom etdi lektsiya dlilasь pochti tri chasa (okolo tryox chasov); ◆ kechga yaqin k vecheru; ◆ Kechga yaqin Gulnorning ruhi ancha yengillashdi... (Oybek, «Ќutluѓ ќon») K vecheru sostoyanie Gyulьnar znachitelьno uluchshilosь;
3 skoro, vskore, v blizkom vremeni; ◆ yaqin kelajakda v blijayshem buduщem;
4 primerno, priblizitelьno; ◆ oradan yaqin bir yil oʻtgandan keyin po proshestvii okolo goda, priblizitelьno cherez god; ◆ besh yuzga yaqin qoʻy okolo pyatisot ovets;
5 blizkiy; rodnoy; ◆ mening yaqinlarim moy blizkie; ◆ yaqin qarindosh blizkiy rodstvennik; ◆ birovni oʻziga yaqin koʻrmoq (ili olmoq, tortmoq) obraщatьsya s kem-libo kak s blizkim chelovekom; ◆ Ehson oʻzini Saidiyga juda yaqin oladi ... (A. Ќaћћor, «Sarob») Ixsan obraщaetsya s Saidi kak s blizkim (chelovekom); Yaqinlar, begonalar kelishdi (Oybek, «O. v. shabadalar») Prishli rodnыe i chujie (ne rodnыe);
6 v znach. posleloga sm. yaqiniga, yaqinida, yaqinidan.