Geliy-3

Geliy-3 (³ He , shuningdek, geliyga qarang) — ikkita proton va bir neytronli geliyning engil, barqaror izotopi (eng keng tarqalgan izotop, geliy-4, ikkita proton va ikkita neytronga ega). Protiy (oddiy vodorod) dan tashqari geliy-3 neytronlardan koʻra koʻproq protonga ega boʻlgan har qanday elementning yagona barqaror izotopidir. Geliy-3 1939-yilda kashf etilgan.

Geliy-3 ibtidoiy nuklid sifatida paydo boʻlib, millionlab yillar davomida Yer qobigʻidan atmosferaga va koinotga qochib ketadi. Geliy-3, shuningdek, tabiiy nukleogen va kosmogen nuklid boʻlib, litiy tabiiy neytronlar tomonidan bombardimon qilinganda hosil boʻladi, bu oʻz-oʻzidan boʻlinish va kosmik nurlar bilan yadroviy reaktsiyalar natijasida ajralib chiqishi mumkin. Yer atmosferasida topilgan geliy-3 ning bir qismi ham atmosfera va suv osti yadroviy qurollari sinovi artefaktidir.

Geliy-3 ning kelajakdagi energiya manbai boʻlishi mumkinligi haqida koʻp mish-mishlar qilingan. Koʻpgina yadroviy sintez reaktsiyalaridan farqli oʻlaroq, geliy-3 atomlarining sintezi atrofdagi materialning radioaktiv boʻlishiga olib kelmasdan katta miqdorda energiya chiqaradi. Biroq, geliy-3 sintez reaktsiyalariga erishish uchun zarur boʻlgan haroratlar anʼanaviy termoyadroviy reaktsiyalarga qaraganda ancha yuqori va jarayon muqarrar ravishda atrofdagi materialning radioaktiv boʻlishiga olib keladigan boshqa reaktsiyalarni keltirib chiqarishi mumkin.