İçeriğe atla

Czesław Miłosz

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Czeslaw Milosz sayfasından yönlendirildi)
Czesław Miłosz
Polonyalı şair ve deneme yazarı
Doğum30 Haziran 1911(1911-06-30)
Šeteniai, Rus İmparatorluğu
Ölüm14 Ağustos 2004 (93 yaşında)
Kraków, Polonya
ÖdüllerNobel Edebiyat Ödülü (1980)
İmza

Czesław Miłosz (d. 30 Haziran 1911 - ö. 14 Ağustos 2004) Polonyalı şair ve deneme yazarı.

20. yüzyıl Polonya edebiyatının en önemli şairlerinden biri olan Milosz,[1] özellikle totaliter rejimlere karşı duruşuyla hatırlanır. 1980 yılı Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibidir.

II. Dünya Savaşı'nı, ülkenin Naziler tarafından işgalini ardından gelen Sovyet egemenliğini Polonya'da yaşadı. 1951'de Batı'ya sığındı. En önemli eseri olan Tutsak Edilmiş Akıl(1953)'da, totalitarizmin Polonya toplumu, özellikle de entelektüel kesim üzerindeki etkilerini ele aldı.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1911 yılında günümüzde Litvanya sınırları içinde bulunan Šeteniai adlı köyde bir malikanede doğdu. Polonya'nın seçkin sınıf ailelerinden birine mensuptur. Çocukluğunun bir bölümü babasının inşaat mühendisi olarak çalıştığı Çarlık Rusyası'nda geçti.[1] 1917 yılında Rżew kentinde Ekim Devrimi'ne yakından tanık oldu.[2] Ailesi I. Dünya Savaşı'ndan sonra Polonya'ya döndü. Vilnius Üniversitesi'nde hukuk öğrenimi gördü. İlk şiirleri üniversite dergisinde yayımlandı.

Vilnius'ta 1931-1934 yılları arasında faaliyet gösteren Żagarylar adlı şair grubuna dahil oldu. Ülkedeki ekonomik kriz, faşizm, otoriter eğilimler nedeniyle grubun diğer şairleri gibi Miłosz da iyimserlik ve umutta uzak eserler verdi. İlk şiir kitabı "Donmuş Zaman Şiiri (Poemat O Czasie Zastygłym) 1933'te yayımladı. 1934 yılında hukuk öğrenimini tamamladı; ulusal kültür fonuyla burslu olarak Paris'e gitti. Ertesi yıl ülkesine döndü ve Polonya Radyosu'nda çalışmaya başladı ancak liberal görüşleri ve olayları değerlendiriş biçimi yüzünden bir yıl sonra radyodaki işinden uzaklaştırıldı.[3] 1936'da yayımladığı "Üç Kış" (Trzy Zimy) adlı kitabı büyük ilgi gördü ve şair Polonya edebiyatında önemli bir yer edindi.[2][3]

1939'da ülkesinin Nazi Almanyası ve Sovyet Rusya tarafından işgali üzerine Varşova'da direniş hareketinin içinde yer aldı. İşgal yıllarında Jan Syruc takma adıyla gizlice yazılar ve kitaplar yayımladı. "Şiirler" (Wierszy) adlı kitabı, Varşova'da basılan ilk yer altı şiir kitabı oldu. 1942 yılında yayımladığı "Özgür Şarkı" (Pieśń Niepodległa) ise o dönemki vatansever şiirler arasında en popüler olan ve "yeraltı Varşovası" için çok önemli olan şiirlerin bir derlemesi idi. Şair, direniş hareketinin içinde yer almasına rağmen Varşova ayaklanmasına katılmamış bu yüzden sertçe eleştirilmiştir.[3] Ayaklanmanın başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra Krakov'a yerleşti. Aylık "Twórczość" dergisinin redaktörlerinden biri oldu ve "Kurtuluş" adlı şiir kitabını yayımladı. Bu eser, Polonya Halk Cumhuriyetinin ilk yıllarındaki en büyük şiirsel olayı değerlendirilir.[4]

1946-1949 yılları arasında Washington'da, 1950 yılında Paris'te kültür ateşesi olarak görevlendirildi. İnsanın tarihine karşı olan sorumluluklarından bahseden "Ahlaki Tez" adlı kitabını 1948'de yayımladı. 1951'de Dışişleri'ndeki görevini bırakıp Fransa'dan siyasal sığınma talep etti ve hayatını mülteci olarak sürdürdü.[1]

"Tutsak Edilmiş Akıl" (1953) adlı deneme kitabında kaçışının nedenlerini ve totalarizmin entelektüel kesim üzerindeki etkilerini anlattı. 1960 yılına kadar yaşamını Paris'te çevirmen ve serbest yazar olarak sürdürdü. Sosyalist ve komünist sisteme yapılan bir saldırı olarak kabul edilen[2] "Esir Akıl" (Zniewolony Umysł) başlıklı kitabı 1953'te yayımlandı. Bunu "Gün Işığı" (Światło Dzienne) başlıklı şiir kitabı ve "İktidarı Kazanmak" (Zdobycie Władzy) başlıklı romanı ile n "Issa Vadisi" (Dolina Issy) ve "Şiirsel Tez" (Traktat Poetycki) adlı kitapları izledi. Eserleri ülkesinde yasaklandı.[5]

1960'ta Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de edebiyat dersleri vermek üzere ABD'ye gitti. Slav Dilleri ve Edebiyatları bölümünde profesör oldu. Ders verdiği dönemin bir ürünü olarak 1969'da "Polonya Edebiyat Tarihi" adlı kitabını yayımladı. Çağdaş Amerikan kültürünü inceledi ve bu konudaki denemelerini "San Francisco Körfezi'nde Gördüklerim" (1969) adlı kitapta topladı. 1970 yılında ABD vatandaşı oldu. O güne kadar Polonya'da "deneme yazarı" olarak tanınmış olan Miłosz, 1973'te şiirlerini "Seçilmiş Şiirler" (Selected Poems) başlığıyla İngilizce olarak yayımladı.

Pek çok uluslararası ödül kazanan sanatçı, 1980 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. Uluslararası başarısı sayesinde otuz yıllık aradan sonra 1981 yılında ülkesine gitti; Varşova'daki Edebiyat Müzesi'nde özel bir karşılama töreni ile karşılandı.[3] Lublin'de işçi önderi Lech Wałęsa'yla toplantıya katıldı. 1981-1982 döneminde Harvard Üniversitesi'nde dersler verdi.

1990 yılında Polonya'ya döndü. Son yıllarını yoğun bir çalışma ile geçirdi; satış rekoru kıran kitaplar yazdı.[2] 14 Ağustos 2004'te Krakov'daki evinde öldü.

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • The Captive Mind (1953)
  • Wiersze (1940)
  • The Issa Valley (1955)
  • A Treatise on Poetry (1957)
  • Dar (1998)
  • Native Realm (1959)
  • Road-side dog (1997)
  • The Land of Ulro (1977)
  • Na brzegu rzeki (1994)

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c "Czeslaw Milosz". www.poetryfoundation.org. Poetryfoundation.org sitesi. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017. 
  2. ^ a b c d Çetin, Aybike. "II. Dünya Savaşı öncesi, savaş dönemi ve savaş sonrası Czestaw Mitosz şiirlerine bakış". tez.yok.gov.tr. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2008. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017. 
  3. ^ a b c d Kılık, Aybike. "Muhalif Yönüyle XX. Yüzyıl Adamı Czesław Miłosz" (PDF). dergiler.ankara.edu.tr/. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Sayı 53, Yıl 2013. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017. 
  4. ^ Yüce, Neşe Taluy. "Nobel Ödüllü Şair Czestaw Mitosz'un Ardından". dtcfdergisi.ankara.edu.tr. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Sayı: 44, Yıl: 2004. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017. 
  5. ^ Wroe, Nicholas. "A century's witness". www.theguardian.com. The Guardian, 10 Kasım 2001. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Czesław_Miłosz&oldid=33398566" sayfasından alınmıştır