Apamea Antlaşması

Apamea Antlaşması, MÖ 188 yılında Roma Cumhuriyeti ile Selefkî İmparatorluğu'nun hükümdarı III. Antiohos arasında yapılan bir barış antlaşmasıdır. Roma-Selefkî Savaşı'nı sona erdirmiştir. Antlaşma, Romalıların Thermopylae Muharebesi'nde (MÖ 191'de), Magnesia Muharebesi'nde (MÖ 190'da) kazandığı zaferlerden ve Roma ve Rodos denizlerinin Selefkî donanmasına karşı kazandığı zaferlerden sonra gerçekleşmiştir.

Anlaşmanın şartları

Appianus'a göre anlaşma, III. Antiohos'u Avrupa'yı ve Toros Dağları'nın batısındaki tüm Asya'yı tamamen terk etmeye zorlamıştır. Sahip olduğu tüm savaş fillerini teslim etmek zorundaydı ve tebaasını kontrol altında tutmak amacıyla on iki savaş gemisiyle sınırlıydı, ancak saldırıya uğrarsa daha fazlasını inşa etmesine izin verilmiştir. Antiohos'un "Torosların kuzeyinde" (yani Roma'nın müttefikleri Pergamon ve Rodos'a yeni devredilen topraklardan) paralı asker toplaması ve buralardan kaçakları eğlendirmesi yasaklanmıştır. Antiohos, Roma konsülünün seçeceği yirmi rehineyi vermek zorunda kalmıştır. Antiohos'un oğlu dışında rehineler her üç yılda bir değiştirilecekti. Gelecekte fil beslemeyecekti. Selefkîler, 15.000 talant gümüş borç tazminatı ödemek zorunda kaldılar: 500 Eğriboz talant hemen, Roma Senatosu anlaşmayı onayladığında 2.500 daha fazla ve ertesi on iki yıl boyunca her biri Roma'ya her yıl 1.000 talant taksit olarak teslim edilecekti. Selefkîler ayrıca 540.000 modii mısır tazminatını da kabul ettiler. Ayrıca II. Eumenis'un babası I. Attalos ile yaptığı anlaşma sonucu elde ettiği mallardan geriye kalanları da düşmanlarına ve Bergama Kralı II. Eumenes'e teslim etmek zorunda kalmıştır.

Roma, Küçük Asya'nın büyük bir kısmının kontrolünü Eumenes'e vermiştir. Antiohos, Kilikya bölgesini korurken, Likya ve Karya'nın büyük kısmı Rodos Peraia'sının bir parçası oldu. Helenistik krallar genellikle imzaladıkları herhangi bir anlaşmayı ömürleri boyunca onur gerekçesiyle kabul ederlerdi. Öte yandan mirasçıları, seleflerinin imzaladığı anlaşmaları kabul etmekten onur duymuyorlardı. Anlaşmanın denizcilik koşulları yürürlükten kalkmış gibi görünüyor, ancak diğer koşullar geçerliydi.

Anlaşma Frigya'daki Apameia'da resmîleştirildi. Romalıların siyasi hegemonyalarını Doğu Akdeniz'e kadar genişletmelerine olanak sağlamıştır. Ancak o dönemde Roma'nın gücü Bergama ve Rodos gibi ikinci dereceden güçlerle ittifak kurma kapasitesine bağlı olduğu için hâlâ dolaylıydı. Sert tazminatlar Selefkî İmparatorluğu'nu zayıflattı, para sıkıntısına neden oldu ve Selefkîler krallıklarını yönetme yeteneklerini zayıflattı.^[1]

Sonraki etkisi

Roma, Selefkî gücünün bölgede yeniden ortaya çıkmasını engellemek için yeni bir savaş tehdidini kullandı. Altıncı Suriye Savaşı'nda Roma, MÖ 168'de Mısır ve Kıbrıs'ın çoğunu işgal ettikten sonra Selefkîler Ptolemaios Krallığı'nı yalnız bırakmaları konusunda ısrar etmiş ve Selefkî kralı IV. Antiohos isteksizce kabul etmiştir. Polybius'un Tarihleri, MÖ 162 gibi geç bir tarihte, bir Roma heyetinin Antakya'yı ziyaret ettiğini ve antlaşmanın şartlarını ihlal ederek Selefkî savaş fillerini dizginlemek ve Selefkî gemilerini yok etmek için Antlaşmayı bir bahane olarak kullandığını kaydetmiştir.^[2]^[3]

Kaynakça

^ Gera, Dov. Judaea and Mediterranean Politics, p. 93. Cited in Portier-Young, p. 79
^ Bar-Kochva, Bezalel (1989). Judas Maccabaeus: The Jewish Struggle Against the Seleucids. Cambridge University Press. s. 547–548. ISBN 0521323525.
^ Polybius. Histories, Book 31.

Birincil kaynaklar

Polybius of Megalopolis, World History, 21.42: text of the treaty
Appian of Alexandria, Syriaca, 39: text of the treaty
Titus Livy, Ab Urbe Condita, 38:

[1] Gera, Dov. Judaea and Mediterranean Politics, p. 93. Cited in Portier-Young, p. 79

[2] Bar-Kochva, Bezalel (1989). Judas Maccabaeus: The Jewish Struggle Against the Seleucids. Cambridge University Press. s. 547–548. ISBN 0521323525.

[3] Polybius. Histories, Book 31.

[1]

[2]

[3]