Baskınlık (genetik): Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Baskınlık (genetik) maddesinin konusu, geçmiş birleştirilmeli |
+kaynaksız ve düzenle |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
{{kaynaksız}} |
|||
{{geçmiş birleştir|Baskınlık (genetik)}} |
|||
{{düzenle|Eylül 2014}} |
|||
'''Baskınlık''' veya '''dominantlık''', [[genetik]]te bir genin karşılıklı [[Lokus|lokuslar]] üzerinde bulunan [[alel|alellerinden]] hangisinin canlının karakterini ([[fenotip|fenotipini]]) belirleyeceğini gösteren ilişkidir. En basit şekliyle, bir genin A ve B olmak üzere iki alelinin olduğunu düşünürsek, canlının [[Genotip|genotipini]] '''AA, BB ve AB''' olmak üzere üç farklı şekilde olabilir. Eğer AA ve BB genotiplerinin fenotipleri birbirinden farklıysa ve canlı AB genotipine sahipken fenotipi AA'daki gibi oluyorsa, bu durumda A baskın, B geni ise çekiniktir. Aynı şekilde AB genotipine sahip canlının fenotipi BB'ninki gibi oluyorsa, bu durumda da B geni baskın, A geni çekiniktir. |
|||
== Arka plan == |
|||
===Diploit / haploit=== |
|||
Bilinen birçok hayvan ve bazı bitkiler eşleşmiş kromozomlara sahiptir ve diploid (2n) kromozomlu olarak tanımlanırlar. Kromozom çiftlerinin her parçası biri dişi yumurtasından (n), diğeri erkek sperminden (n) olmak üzere bir ebeveynden gelir ve döllenme sırasında birleşerek 2n kromozomlu hücreyi oluştururlar. Yumurta ve sperm hücreleri ise (n) tane kromozom bulundururlar ve [[haploid]] olarak adlandırılırlar. Haploid hücreler [[Mayoz bölünme|mayoz bölünme]] yoluyla oluşturulur. |
|||
===Kromozomlar, genler, aleller=== |
|||
{{boş bölüm}} |
|||
===Homozigot, heterozigot=== |
|||
Eğer canlı bir genin özdeş alellerini (örn. AA) taşıyorsa homozigot, farklı alellerini taşıyorsa (örn. AB) heterozigot olarak adlandırılır. |
|||
===Hangi gen baskın?=== |
|||
{{boş bölüm}} |
|||
== Terminoloji == |
|||
{{boş bölüm}} |
|||
== Diğer genetik konseptlerle ilişkiler == |
|||
Baskınlık kavramı, birçok genetik konseptle ilişkilidir. |
|||
=== Çok alellik === |
|||
Aynı karakteri temsil eden ikiden fazla gen bulunması durumuna çok alellik denir. Örneğin insanlardaki AB0 kan grubu sisteminde, kan grubu karakterini belirleyen A, B ve 0 olmak üzere 3 çeşit gen bulunur. A ve B, 0 genine baskındır. A0 veya AA genotipine sahip canlıların kan grubu fenotipleri aynıdır ve '''A grubu''' olarak adlandırılırlar. Aynı şekilde B0 ve BB genotipindeki canlılar da '''B grubu''' olarak adlandırılırlar. |
|||
=== Tam baskınlık === |
|||
Homozogit ve heterozigot genotipindeki canlıların fenotiplerinin birbirinden farksız olması durumudur. |
|||
=== Eksik ve yarı baskınlık === |
|||
{{boş bölüm}} |
|||
=== Eş baskınlık === |
|||
Alel genlerin karaktere etkilerinin eşit olması durumudur. Örneğin A ve B kan grubu genleri eş baskındır. Bu yüzden her iki gene sahip insanlar AB kan grubu olur. |
|||
{{biyoloji-taslak}} |
|||
[[Kategori:Genetik]] |
|||
[[Kategori:Kromozomlar]] |
|||
Sayfanın 07.56, 22 Eylül 2014 tarihindeki hâli
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Eylül 2014) |
Baskınlık veya dominantlık, genetikte bir genin karşılıklı lokuslar üzerinde bulunan alellerinden hangisinin canlının karakterini (fenotipini) belirleyeceğini gösteren ilişkidir. En basit şekliyle, bir genin A ve B olmak üzere iki alelinin olduğunu düşünürsek, canlının genotipini AA, BB ve AB olmak üzere üç farklı şekilde olabilir. Eğer AA ve BB genotiplerinin fenotipleri birbirinden farklıysa ve canlı AB genotipine sahipken fenotipi AA'daki gibi oluyorsa, bu durumda A baskın, B geni ise çekiniktir. Aynı şekilde AB genotipine sahip canlının fenotipi BB'ninki gibi oluyorsa, bu durumda da B geni baskın, A geni çekiniktir.
Arka plan
Diploit / haploit
Bilinen birçok hayvan ve bazı bitkiler eşleşmiş kromozomlara sahiptir ve diploid (2n) kromozomlu olarak tanımlanırlar. Kromozom çiftlerinin her parçası biri dişi yumurtasından (n), diğeri erkek sperminden (n) olmak üzere bir ebeveynden gelir ve döllenme sırasında birleşerek 2n kromozomlu hücreyi oluştururlar. Yumurta ve sperm hücreleri ise (n) tane kromozom bulundururlar ve haploid olarak adlandırılırlar. Haploid hücreler mayoz bölünme yoluyla oluşturulur.
Kromozomlar, genler, aleller
Homozigot, heterozigot
Eğer canlı bir genin özdeş alellerini (örn. AA) taşıyorsa homozigot, farklı alellerini taşıyorsa (örn. AB) heterozigot olarak adlandırılır.
Hangi gen baskın?
Terminoloji
Diğer genetik konseptlerle ilişkiler
Baskınlık kavramı, birçok genetik konseptle ilişkilidir.
Çok alellik
Aynı karakteri temsil eden ikiden fazla gen bulunması durumuna çok alellik denir. Örneğin insanlardaki AB0 kan grubu sisteminde, kan grubu karakterini belirleyen A, B ve 0 olmak üzere 3 çeşit gen bulunur. A ve B, 0 genine baskındır. A0 veya AA genotipine sahip canlıların kan grubu fenotipleri aynıdır ve A grubu olarak adlandırılırlar. Aynı şekilde B0 ve BB genotipindeki canlılar da B grubu olarak adlandırılırlar.
Tam baskınlık
Homozogit ve heterozigot genotipindeki canlıların fenotiplerinin birbirinden farksız olması durumudur.
Eksik ve yarı baskınlık
Eş baskınlık
Alel genlerin karaktere etkilerinin eşit olması durumudur. Örneğin A ve B kan grubu genleri eş baskındır. Bu yüzden her iki gene sahip insanlar AB kan grubu olur.
 | Biyoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |