Thomas Bernhard

Thomas Bernhard
1987 yılında çekilmiş fotoğrafı
Doğum	9 Şubat 1931(1931-02-09) Heerlen, Hollanda
Ölüm	12 Şubat 1989 (58 yaşında) Gmunden, Avusturya
Meslek	Romancı, Oyun yazarı
Vatandaşlık	Avusturyalı
Edebî akım	Postmodern roman
Etkiledikleri William Gaddis, Elfriede Jelinek, Javier Marías, Claire Messud, Orhan Pamuk, W.G. Sebald Ben Lerner Erlend Loe
Etkilendikleri Samuel Beckett, Fyodor Dostoyevsky, Johann Wolfgang von Goethe, Witold Gombrowicz, Knut Hamsun, Franz Kafka, Michel de Montaigne, Friedrich Nietzsche, Marcel Proust, Arthur Schopenhauer, Robert Schumann, Gertrude Stein, Ludwig Wittgenstein
İmza
Resmî site
http://www.thomasbernhard.org

Nicolaas Thomas Bernhard (9 Şubat 1931, Heerlen, Hollanda - 12 Şubat 1989, Gmunden, Avusturya), Avusturyalı yazardır.

Thomas Bernhard, II. Dünya Savaşı sonrası Alman edebiyatının en önemli yazarlarından biri sayılmaktadır. 1970'te Georg Büchner Ödülü'ne layık görüldü. Genel olarak eserlerinde ülkesi Avusturya'ya karşı büyük bir öfke görülür. Taşranın dar kafalı tutuculuğu, düşünsel gelişime sekte vuran bencilliği ve dışlayıcılığı yazarın üzerinde en çok durduğu temalardır.

Hayatı

Thomas Bernhard 1931'de gayrimeşru bir çocuk olarak Hollanda'da dünyaya geldi, çocukluğunu annesi ve onun ailesiyle birlikte Avusturya'nın çeşitli şehirlerinde geçirdi. Bu dönemde yazar olan dedesi Johannes Freumbichler'in himayesinde edebiyat ve müzik zevki gelişti. Okula devam ederken bir yandan da bir bakkalda çırak olarak çalıştı. Ancak çocukluğundan beri muzdarip olduğu akciğer hastalığı yüzünden 1949'dan itibaren 2 yılı aşkın bir süre sanatoryumda yattı. Doktorların fazla ömür biçmediği Bernhard, hastalığının kritik evresini atlattıktan sonra, bir süre Salzburg'daki Mozarteum'da müzik eğitimi gördü, bir yandan da gazeteler için adliye muhabirliği yapmaya başladı.

1957'den başlayarak serbest yazarlık yaptı. Hayatı boyunca geçimini yazarlık sayesinde kazanmış olan yazar, 1989 yılında Avusturya'nın kuzeyinde yer alan Gmunden şehrindeki evinde öldü.

Eserleri Hakkında

Salzburg Devlet Tiyatrosu'ndaki bu anıt plaket, Thomas Bernhard oyunlarının önemli prömiyerlerinin bu tiyatroda yapıldığını hatırlatıyor bize.

Yazarlık hayatına şiirle başlayan Bernhard, ilk romanı olan Frost'u (Don) 1963 yılında yayınladı. Bu ilk romanında bile sonradan geliştireceği üslubunu müjdeleyen bir anlatı tekniğinin izleri görülür. Türkçeye de çevrilen eserleri otobiyografik özellikler taşır. Örneğin Der Untergeher (Bitik Adam) adlı eseri ünlü piyanist Glenn Gould'u merkeze alan kurgusal bir romandır ve yazarın Salzburg'daki müzik eğitiminden izler taşır. Holzfällen (Odun Kesmek) adlı romanında tiyatro yazarlığı vesilesiyle içine girdiği tiyatro çevresi; Alte Meister'de (Eski Ustalar) sanat ve felsefeye ilgisi; Der Stimmenimitator'da (Ses Taklitçisi) adliye muhabirliği yaptığı dönemle ilgili izlenimleri; Wittgensteins Neffe'de (Wittgenstein'ın Yeğeni) sanatoryum günleri; Auslöschung'da (Yok Etme) ise Nazilere, onlara direnmeden riayet eden Avusturyalılara ve Kiliseye karşı öfkesi bu eserlerinin temel motivasyonudur. Genelde tiyatro yönetmeni Claus Peymann'ın yönettiği oyunları Avusturya'da ses getirmiştir.

Üslûp

Thomas Bernhard'ın romancılığının en ayırt edici özelliği üslubudur. Romanları genellikle tek bir paragraftan oluşur ve cümleleri sürekli ara cümlelerle uzar. Zaman zaman birinci tekil şahıs anlatımdan saparak monologlara, söylenmelere dönüşen romanlarının yapısı da iç içe geçmiş eliptik bir görünüm sunar, bir olay roman boyunca tekrar tekrar karşımıza çıkabilir. Söz konusu söylenmelerin temel hedefi Avusturya'nın toplumsal ve düşünsel hayatıdır. Sanatçılardan politikacılara ve felsefecilere uzan geniş bir yelpazedeki insanlar Bernhard'ın tavizsiz öfkesinden nasiplerini alırlar, üstelik bu kişiler her zaman kurgusal da değildir. Örneğin Odun Kesmek romanında bizatihi birlikte çalıştığı tiyatro çevresinden insanlara hakaret ettiği gerekçesiyle hakkında davalar açılmıştır. Bernhard, ülkesine karşı sert tavrı yüzünden "yemek yediği yere ihanet ettiği" gerekçesiyle suçlanmıştır. Yine de Thomas Bernhard'ın belli bir ideolojinin sözcülüğünü yaptığını söylemek zordur; çünkü romanlarında her politik ve ideolojik grubun söylemini acımazsızca eleştirdiği söylenebilir.

Eserlerinin etkisi

Thomas Bernhard'ın roman tekniği, kimisi başka dillerde kendinden önce yazmakta olan bazı yazarları bile etkilemiştir. Örneğin Amerikalı romancı William Gaddis'in son romanı Agape, Agape belirgin Bernhard etkileri taşır. Bununla birlikte El Salvador'lu romancı Horacio Castellanos Moya, İngiliz romancı Tim Parks ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Avusturyalı yazar Elfriede Jelinek'in eserlerinde ve W.G. Sebald'ın özellikle son romanı Austerlitz'de de Bernhard'dan izler görülür; İspanyol romancılar Javier Garciá Sánchez ve Félix de Azúa'nın da "Bernhardesk" üslubun takipçisi olduğu söylenmektedir.

Türkiye'de ise Mahir Öztaş'ın Bernhard'dan etkilendiği söylenebilir; gazeteci yazar Ahmet Tulgar'sa köşe yazılarında sık sık Bernhard kitaplarına atıflarda bulunur ve ondan alıntılar yapar. Fatih Balkış ise Fars ve Baht Dönüşü adındaki romanlarında Bernhardyen bir üslup kullanmıştır. Yazar Selçuk Altun Kitap İçin(2) de (1302 no.lu madde) Thomas Bernhard'ın 10 gözde kitabının yazarı olduğunu ifade etmiştir.

Türkçedeki Eserleri

Roman/Öykü/Düzyazı

• Don (Frost), çeviren: Mustafa Tüzel, YKY. (2006)
• Bitik Adam (Der Untergeher), çeviren: Sezer Duru, YKY. (2000)
• Beton (Beton), çeviren: Sezer Duru, YKY. (2007)
• Yok Etme (Auslöschung), çeviren: Sezer Duru, YKY. (2005)
• Eski Ustalar (Alte Meister), çeviren: Sezer Duru, YKY. (2002)
• Ses Taklitçisi (Der Stimmenimitator), çeviren: Sezer Duru, YKY. (2003)
• Odun Kesmek (Holzfällen), çeviren: Sezer Duru, YKY. (1999)
• Yürümek - Evet (Gehen - Ja), çeviren: Sezer Duru, YKY. (2009)
• Ödüllerim (Meine Preise), çeviren: Sezer Duru, YKY. (2010)
• Düzelti (Korrektur), çeviren: Sezer Duru, YKY. (2011)
• Amras - Watten, çeviren: M. Sami Türk, YKY. (2013)
• Goethe Öleyazıyor (Goethe schtirbt), çeviren: Fatih Özgüven, YKY. (2013)
• Ungenach, çeviren: Fatih Özgüven, YKY. (2014)
• Kireç Ocağı (Kalkwerk), çeviren: Esen Tezel, YKY. (2015)
• Neden (Die Ursache), (Otobiyografik Beşleme 1), çeviren: Mustafa Tüzel, Mitos Yayıncılık. (1993)
• Mahzen (Der Keller), (Otobiyografik Beşleme 2), çeviren: Mustafa Tüzel, Mitos Yayıncılık. (1994)
• Soluk (Der Atem), (Otobiyografik Beşleme 3), çeviren: Ebru Omay, Mitos Yayıncılık. (1997)
• Soğukluk (Die Kälte), (Otobiyografik Beşleme 4), çeviren: Nadide Amasyalı, Mitos Yayıncılık. (1997)
• Bir Çocuk (Ein Kind), (Otobiyografik Beşleme 5), çeviren: Kemal Boztepe, Mitos Yayıncılık. (1997)
• Wittgenstein'ın Yeğeni (Wittgensteins Neffe), çeviren: Fatih Özgüven, Metis Yayınları. (1989)
• Olaylar (Die Erzählungen), çeviren: Ahmet Uğur Nalcıoğlu/Ahmet Sarı, Babil Yayınları.

Tiyatro

• Kahramanlar Alanı (Heldenplatz), çeviren: Ahmet Arpad, Can Yayınları. (1992)
• Ritter, Dene, Voss, çeviren: Fatma Öztürk Dağabakan/Ahmet Sarı, De Ki Yayınları.
• Immanuel Kant, çeviren: Fatma Öztürk Dağabakan/Ahmet Sarı, De Ki Yayınları.
• Dünya Düzelticisi (Der Weltverbesserer), çeviren: Gürsel Uyanık/Ahmet Sarı, De Ki Yayınları.
• Tiyatrocu (Der Theatermacher), çeviren: Özdemir Nutku, Mitos Boyut Yayınları. (1999)

Hakkında

• Nihilizme Eleştirel Bir Bakış (Thomas Bernhard'ın Soğuk ve Akıl Karıştırıcı Fikir Dünyası), Acar Sevim, İşaret Yayınları.
• Thomas Bernhard'ın Şiir Dünyası, Ahmet Sarı, De Ki Yayınları.
• Thomas Bernhard'la Konuşmalar, Kurt Hoffman, çeviren: Sezer Duru, YKY. (2003)
• Thomas Bernhard, Hans Höller, Şule Yayınları. (2012)
• "Anti-Otobiyografi", Satırlararasında Aylaklık içinde, Oğuz Demiralp, YKY.
• "Thomas Bernhard'ın Roman Dünyası", Öteki Renkler içinde, Orhan Pamuk, İletişim Yayınları.
• "Vesika-lık: Thomas Bernhard", (Oğuz Demiralp, Enis Batur, Orhan Pamuk, Ahmet Cemal, Zehra İpşiroğlu, Nuri Sağlam, Ingeborg Bachmann, Peter Handke, Marcel-Reich Ranicki, Michel Schneider, Pierre Daum) Kitap-lık içinde, Sayı 47, Mayıs-Haziran 2001, YKY.