Güney Amerika dretnot yarışı

Dretnot yarışını başlatan gemi olan Brezilya dretnotu Minas Geraes'ın silah denemeleri. İskele tarafına dönebilen tüm topların ateşlendiği bu atış, o güne dek bir savaş gemisinden bir bordada yapılan en güçlü salvoydu.

Güney Amerika dretnot yarışı, Güney Amerika'nın en güçlü ve zengin ülkeleri olan Arjantin, Brezilya ve Şili arasında bir deniz silahlanma yarışıydı. Yirminci yüzyılın başlarında Brezilya hükûmeti, yetenekleri dünya donanmalarındaki eski gemileri çok geride bırakan savaş gemileri olan üç dretnot sipariş ettiğinde başladı.

Yirminci yüzyılın başında Brezilya Donanması, kalite ve toplam tonaj bakımından Arjantinli ve Şili'deki rakiplerinden daha gerideydi. Son on beş yılda sadece birkaç yeni savaş gemisi eklenmişti, son Arjantin-Şili deniz silahlanma yarışı ise bu donanmaları modern gemilerle doldurmuştu. Donanma gücündeki dengesizliği gidermek için 1904'te Brezilya yasama organı, kahve ve kauçuktan yeni gelir elde etme kararı aldı. Bu stratejinin savunucuları, güçlü bir donanmanın ülkeyi uluslararası bir güç haline getirmede önemli bir rol oynayacağına inanıyorlardı.

Bu deniz harcamaları başlangıçta üç küçük savaş gemisi için planlanmıştı, ancak devrimci İngiliz savaş gemisi HMS Dreadnaught'un 1906'da inşası bu planları hızla iptal etti. Brezilyalılar paralarını üç Minas Geraes sınıfı dretnot olarak değiştirdiler; ikisi hemen Birleşik Krallık'ta inşa edilecek, üçüncüsü de daha sonra tamamlanacaktı. Dünyanın en güçlüsü olan bu savaş gemileri, dretnotların hızla uluslararası bir prestij ölçüsü haline geldiği bir zamanda hizmete girecek ve bu nedenle yeni yükselen ülke olarak algılanan Brezilya'ya küresel dikkat çekecekti. Bu arada Arjantin ve Şili hükûmetleri, deniz sınırlama anlaşmasını hemen iptal etmek için harekete geçti ve her biri önceki gemilerden daha büyük ve daha güçlü ikişer dretnot (sırasıyla Rivadavia ve Almirante Latorre sınıfları) siğariş ettiler.

Brezilya'nın üçüncü savaş gemisinin inşasına başlama zamanı geldiğinde, ekonomik kriz ve 1910 donanma ayaklanması sebebiyle önemli siyasi muhalefetle karşılaştı. Bununla birlikte, İngiliz tersanesi Brezilyalıları sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirirmeye zorunlu tuttu ve Arjantin ve Şili dretnotlarını geride bırakacak genişletilmiş bir tasarım üzerine inşaat başladı. Önceden Rio de Janeiro olarak adlandırılan gemi, tekrarlanan tasarım değişiklikleri büyük gecikmelere ve inşaatın birkaç kez yeniden başlamasına sebep oldu. Brezilya'nın kahve ve lastik piyasalarının çökmesinden ve gemilerinin daha büyük süper dretnotlar tarafından geride bırakılmasından endişe duyan Brezilya hükûmeti, tamamlanmamış gemiyi Yunanistan'la bir silahlanma yarışına giren Osmanlı İmparatorluğu'na sattı.

Birinci Dünya Savaşı Güney Amerika deniz silahlanma yarışının sonunu getirdi. Zira ilgili ülkeler kendilerini yurtdışından büyük gemiler satın alamayacak durumda buldular. Brezilya hükûmeti çatışmadan hemen önce süper dretnot Riachuelo'nun siparişi verdi, ancak savaş yüzünden gemi iptal edildi. İngilizler, iki Şili savaş gemisini tamamlanmadan önce satın aldı; biri 1920'de Şili'ye geri satıldı. Arjantin'in o zamanlar tarafsız olan Amerika Birleşik Devletleri'nde inşa edilen iki dretnotu ise tamamlandı ve birkaç gecikmeden sonra 1914-15'te görevlendirildi. Brezilya ve Şili'nin savaş sonrası deniz genişleme planları ek dretnot tipi savaş gemileri gerektirmesine rağmen, başka gemi inşa edilmedi.

Kaynaklar

• Alsina Jr., João Paulo Soares. Rio-Branco, grande estratégia e o poder naval. Rio de Janeiro: FGV Editora, 2015. 8522516820. Şablon:OCLC search link. (in Portuguese)
• Burzaco, Ricardo and Patricio Ortíz. Acorazados y Cruceros de la Armada Argentina, 1881–1982. Buenos Aires: Eugenio B. Ediciones, 1997. 987-96764-0-8. Şablon:OCLC search link. (in Spanish)
• Erhart, Edward. "The 'Loose Dreadnoughts': South America's Struggle for Naval Preeminence 21 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Master's thesis, East Carolina University, 2019.
• Garay, Cristián. "Las carreras armamentistas navales entre Argentina, Chile y Brasil (1891–1923)." Historia Crítica, no. 48 (September 2012): 39–57. (in Spanish)
• Martins Filho, João Roberto. "The Battleship Minas Geraes (1908)" in Bruce Taylor (editor), The World of the Battleship: The Lives and Careers of Twenty-One Capital Ships of the World's Navies, 1880–1990. Barnsley: Seaforth Publishing, 2018. 0870219065. Şablon:OCLC search link.
• Morgan, Zachary R. Legacy of the Lash: Race and Corporal Punishment in the Brazilian Navy and the Atlantic World. Bloomington: Indiana University Press, 2014. 0253014204. Şablon:OCLC search link.