Kıtalararası balistik füze
Kıtalararası balistik füze (KABF) (İngilizce: intercontinental ballistic missile (ICBM)) asgari 5500 km[1] ve daha fazla menzili olan, nükleer başlık taşıması amacıyla tasarlanmış balistik füzelerdir. Ayrıca kimyasal ve biyolojik silah etkileri ile de donatılabilir. Tek bir füze birden fazla hedef için birden fazla savaş başlığı taşıyabilir. Erken model KABFlerin hedefi tam vurmak konusunda yetenekleri kısıtlıydı, bu yüzden genelde şehir gibi büyük hedefler için kullanılıyorlardı. Daha sonra hedefi isabet kabiliyeti artınca askeri hedeflere karşı kullanılmaya başlandı. İkinci ve üçüncü nesil tasarımlar isabet konusunda bayağı ilerlediği için en küçük hedeflere bile başarılı nokta atışı yapabildi.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]İkinci Dünya Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Geliştirilen kullanıma elverişli ilk KABF, Nazi Almanyası'nda Projekt Amerika adı ile Wernher von Braun ve ekibinin üstlendiği A9/10 füzesidir. New York ve diğer Amerikan şehirlerini bombalamak için tasarlanmıştır. A9/10 füzeleri ilk başlarda radyo kontrolü ile hedeflenmekteydi fakat Elster Operasyonu'ndaki başarısızlıktan sonra değiştirildi. A9/10 füzelerinin ikinci aşaması Ocak ve Şubat 1945'te birkaç kez denendi. A9/10 füzelerinin öncülü yine Wernher von Braun tarafından tasarlanan ve İkinci Dünya Savaşının sonuna kadar İngiliz ve Belçika şehirlerini bombalamak için kullanılan V-2 füzeleriydi. Tüm bu füzeler sıvı iticiler kullanmaktaydılar. Savaştan sonra Wernher von Braun ve diğer önemli bilim adamları Paperclip Harekâtı dahilinde ABD ye taşındılar ve çeşitli füzeler tasarladılar.
Soğuk Savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaştan sonra Amerika Birleşik Devletleri ve SSCB füze araştırma çalışmalarına Almanların İkinci Dünya Savaşı sırasında geliştirdiği füzeleri, özellikle V-2 füzesini, temel alarak başladılar. ABD de her askeri birim kendi ile alakalı geliştirme programı başlattı. SSCB de füze araştırmaları merkezi olarak kontrol ediliyordu ayrıca birkaç takım değişik tasarımlar üzerinde çalışıyordu. Her iki ülkenin öncül tasarımları V-2 gibi kısa menzilli füzelerdi fakat hızlıca ilerleme katettiler.
Soğuk Savaş sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]1991 yılında ABD ve SSCB arasında imzalanan SALT I antlaşması, konuşlandırılmış KABFları azaltmayı içeriyordu.
Uçuş aşamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Füzenin seyiri üç ana aşamaya ayrılabilir:
- Yükselme aşaması: Katı ve sıvı iticili olmasına göre değişmekle beraber 3 ilâ 5 dakika sürer. Bu aşamanın sonunda yollanılan açıya göre değişmekle füze 150 ilâ 400 km irtifaya ulaşır. Genellikle yanma hızı 4 km/saniye olur.
- İlerleme aşaması: Ortalama 25 dakika süren bu aşamada çoğunlukla dikey açıda oval bir yörünge çizerek yol alır. Zirve yüksekliği 1200 km dir.
- Tekrar giriş aşaması: Füze 100 km irtifada iken başlar ve ortalama 2 dakika sürer. Bu aşamada füze hedefine doğru tepeden iner ve 7 km/saniye hızlara ulaşıp çarparak patlar.
Belirli KABFler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Peacekeeper (10.000 km (6.200 mi)+) (Amerika Birleşik Devletleri)
- Minuteman (10.000+ km) (Amerika Birleşik Devletleri)
- R-36M2 (SS-18) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
- UR-100N (SS-19) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
- RT-2PM "Topol" (SS-25) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
- RT-2UTTH "Topol M" (SS-27) (10.000+ km) (Rusya)
- RS-24 "Yars" (SS-29) (10.000+ km) (Rusya)
- DF-4 (~5.500-7.000 km) (Çin)
- DF-31 (10.000+ km) (Çin)
- DF-5 (10.000+ km) (Çin)
- DF-41 (10.000+ km) (Çin)
- Agni-V (5.000 to 8.000 km) (Hindistan)
- Jericho 3 (5.000 to 11.500 km) (İsrail)
- Timur 1 (7000 to 11000) (Pakistan)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Intercontinental Ballistic Missiles". Special Weapons Primer. Federation of American Scientists. 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2015.
