İçeriğe atla

Araplar

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
06.14, 22 Eylül 2024 tarihinde SpdyBot (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 33849075 numaralı sürüm (Bot: genel dz. ve madde bakımı (hata bildir))
(fark) ← Önceki hali | Güncel sürüm (fark) | Sonraki hali → (fark)
Sayfanın 22 Eylül 2024 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.
Başlığın diğer anlamları için Araplar (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
"Arap" buraya yönlendirilmektedir. Diğer kullanımlar için Arap (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Araplar
عَرَبِيٌّ
Toplam nüfus
450.000.000+[1][2][3][4]
 Arap Birliği   430.000.000[5]
 Brezilya12.000.000[6]
 Fransa6.000.000[7]
 Endonezya5.000.000[8]
 Türkiye5.000.000[9][10][11]
 Birleşik Devletler3.500.000[12]
 Arjantin1.300.000–3.500.000[13]
 Kolombiya3.200.000[14]
 İsrail1.700.000[15]
 Venezuela1.600.000[16]
 İran1.500.000[17]
 Çad1.493.410[18]
 Meksika1.100.000[19]
 Almanya1.000.000[20]
 Şili700.000[21]
 İtalya680.000[22]
 Kanada380.620[23]
 Birleşik Krallık366.769[24]
 Avustralya350.000[25]
 Hollanda180.000[26]
Diller
Çoğunluk:
Arapça
Azınlık:

ve diğerleri
Din
Çoğunluk:
İslam (Çoğunluk Sünnilik, azınlık Şiilik)
Azınlık:
Hristiyanlık, dinsizlik

Araplar (Arapça: عَرَبِيٌّ, romanize: ‘arabī, Arapça telaffuz: [ˈʕarabi]), çoğunlukla Batı Asya ve Kuzey Afrika'da olmak üzere batıda Atlantik Okyanusu'ndan doğuda Umman Denizi'ne, kuzeyde Akdeniz'den, güneydoğuda Afrika Boynuzu ve Hint Okyanusu'na uzanan geniş Arap dünyası üzerinde yaşayıp[27][28][29] yaklaşık 450 milyon nüfusa sahip halktır.[1][2][3][4]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arap adının kökeni

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihte Arap adına ilk olarak Asur kaynaklarında rastlanmıştır. Asurlular, bugünkü adı Arabistan olan bölgedeki çöllerde göçebe olarak yaşayan Semitik topluluklara Arabaya diyordu. Bu isim daha sonra değişime uğrayarak Arap şeklini almıştır.

Arapların soyu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Soy bilimcilerin çoğu, Arapları 2 gruba ayırır: Arab-ı Baide ve Arab-ı Bakıye. Baide ile kastedilen Arap yarımadasında yaşamış ve İslamiyet öncesinde nesilleri tükenmiş olan Arap kabilelerdir. Bu kabilelerden bazıları Âd, Semûd ve Amâlika'dır. Bakıye Arapları ise Arapçayı Baide Araplarından öğrenmiş olan Ya'rub bin Kahtan oğulları ve Mead bin Adnan oğullarıdır. Bu gruba Arab-ı Müstaribe ve Mütearribe de denir. Kahtan ve beraberindekiler Yemen'e yerleştikleri zaman oradaki insanlara karışıp Araplaştılar. Bir rivayete göre Ya'rub Süryanice konuşuyordu ve daha sonra dilinin Arapçaya dönmesiyle Araplaştılar.[30]

Diğer bir sınıflandırmaya göre ise Araplar üç gruba ayrılırlar: Bunlar Arab-ı Baide (Arapça: عرب بائدة), Arab-ı Aribe (Arapça: عرب عاربة) ve Arab-ı Müstaribe'dir (Arapça: عرب مستعربة).Son iki gruba birlikte Arab-ı Bakıye (Arapça: عرب باقية) adı verilir. Arab-ı Aribe, Eski Ahit'te geçtiği üzere Kahtan'ın neslinden gelmiştir.[31] Hakiki Araplar olarak kabul edilirler. Yemen'de ve Arap Yarımadası'nın güneyinde yer alırlar. Arab-ı Müstaribe ise Mead'ın soyundan gelen Necid, Hicaz ve Arap Yarımadası'nın kuzeyinde yerleşik topluluktur. Aslen Arap olmayıp sonradan Araplaşmışlardır.[32] Tarihî Arap Yarımadası'nda ortaya çıkmış ve zamanla Antik Mısırlılar, Berberiler ve Persler gibi toplumlar ile kaynaşmış, günümüzde ise çoğunluğuna Arap dünyasının ev sahipliği yaptığı halk.[33]

İslamiyet öncesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araplar İslamiyet öncesinde bazı devletler kurmuşlardır (Himyeriler, Gassaniler, Nebatî Krallığı vb). Ancak coğrafyalarının yarattığı koşullar gereği genelde kabileler halinde yaşamışlardır ve her kabilenin başında şeyh, emir benzeri liderler bulunurdu. Bu nedenle İslamiyete kadar tek bayrak altında toplanamamışlardır.

İslam Devleti

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: İslam Devleti

Muhammed'in 7. yüzyılda yaymaya başladığı İslam'ı ilk olarak Araplar benimsediler. Bu dini benimseyenlere, "Allah'ın iradesini kabul eden" anlamında Müslüman dendi. İlk Müslümanlar, dinlerini yaymak amacıyla birçok ülke ele geçirdiler ve Muhammed'in liderliğinde büyük bir devlet kurdular. Bu devlete o dönemde bir isim verilmemiş olmakla beraber, günümüzdeki referanslarda daha çok İslam Devleti veya Arap İmparatorluğu olarak nitelendirilir.

Müslümanlar, Muhammed'in ölümünden sonra kendilerine bir halife seçtiler. İslam Devleti'nin hükümdârı aynı zamanda İslam âleminin halifesiydi. Halifeliğin yönetim merkezi önce Medine, sonra Suriye'deki Şam kenti olmuştur. İslam Devleti dört halifeden sonraki dönemlerde yönetimi ele geçiren sülalelerin isimleri ile anılır olmuştur (Emevîler, Abbâsîler, Fâtımîler vb.) 750'de halifeliği Emevîlerden alan Abbâsîler, Irak'taki Bağdat kentini halifeliğin başkenti yaptılar.

Osmanlı yönetimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlıların 15. yüzyılda Anadolu'da güçlü bir devlet haline geldikten yaklaşık 100 yıl sonra, Arapların yaşadığı toprakları ele geçirmeleriyle birlikte, hilâfet Osmanlı padişahlarına geçmiş; İslam Devleti, Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde erimiştir. I. Selim 1517'de Mısır, Suriye ve Hicaz'ı; oğlu I. Süleyman da Bağdat, Irak, Aden ve Yemen'i Osmanlı topraklarına kattı. Daha sonra Avrupa'daki teknik ve ekonomik gelişmelerin gerisinde kalarak zayıf düşen Osmanlılar, 19. yüzyıldan itibaren Arap topraklarını yitirdiler.

Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın yanında savaşa girince; İngiltere, Mekke Emiri Hüseyin bin Ali'nin önderliğinde Vahhabi Arapları kışkırtarak ayaklandırdı. Arap aşiretlerinin bir kısmı Osmanlıya karşı ayaklanmayı reddetse de,[kaynak belirtilmeli] Arapçayı anadili gibi bilen Yarbay Lawrence (Arabistanlı Lawrence) gibi bazı İngiliz casuslarının yardımıyla ayaklanan Vahhabi Araplar, Osmanlıların 1918'de uğradığı yenilgide önemli rol oynadılar. İttihak ve Terakki'den etkilenmiş olan Şerif Hüseyin ile birlikte Osmanlı'ya karşı ayaklanmış olan Arap aşiretleri vardır.

Bağımsızlıklarını kazanmaları ve günümüzde Arap Dünyası'nın sorunları

[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Dünya Savaşı'nı izleyen 50 yıl içinde Arap devletleri, birbiri ardına bağımsızlıklarını kazandılar. Bu devletlerin birçoğu 1945'te kurulan Arap Birliğine katıldı. Birliğin amacı Araplar arasında ekonomik, siyasal ve askeri dayanışmayı sağlamaktı. 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan ABD ile Saddam yönetimi arasındaki ilişkilerin gerilmesi, 2003'te ABD’nin Irak’ı işgal etmesiyle sonuçlanınca Araplar yeni bir sorunla karşı karşıya kaldılar.

Bugün Arap dünyasını ilgilendiren başlıca konular, bazı Arap devletlerini çok zenginleştiren petrol gelirlerinin en iyi nasıl değerlendirileceği; İslam felsefesi ile çağdaş dünyanın nasıl bağdaştırılacağı; Irak’taki ABD-BK işgali ve İsrail-Filistin sorununun nasıl çözüleceğidir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Lorenzo Kamel (31 Mart 2017). The Frailty of Authority: Borders, Non-State Actors and Power Vacuums in a Changing Middle East. Edizioni Nuova Cultura. s. 25. ISBN 978-88-6812-828-9. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  2. ^ a b Kail C. Ellis (12 Ocak 2018). Secular Nationalism and Citizenship in Muslim Countries: Arab Christians in the Levant. Springer. s. 159. ISBN 978-3-319-71204-8. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  3. ^ a b Margaret K. Nydell (26 Temmuz 2018). Understanding Arabs: A Guide for Modern Times. John Murray Press. s. 11. ISBN 978-1-4736-9091-2. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  4. ^ a b Neil Caplan (4 Eylül 2019). The Israel-Palestine Conflict: Contested Histories. John Wiley & Sons. s. 23. ISBN 978-1-119-52387-1. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  5. ^ "World Arabic Language Day | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". 18 Aralık 2017. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2016. 
  6. ^ "Brazil - Brasil - BRAZZIL - News from Brazil - Arabs: They are 12 Million in Brazil - Brazilian Immigration - September 2004". web.archive.org. 14 Eylül 2010. 14 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  7. ^ "French-Arabs battle stereotypes – Entertainment News, French Cinema, Media". 22 Ağustos 2010. 21 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2008. 
  8. ^ "Hadramaut dan Para Kapiten Arab" (Endonezce). 20 Ağustos 2009. 7 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  9. ^ "The Impact of Syrian Refugees on Turkey | The Washington Institute". www.washingtoninstitute.org (İngilizce). 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  10. ^ Coffey, Luke. "Turkey's demographic challenge". Al Jazeera (İngilizce). 28 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  11. ^ "Syria Regional Refugee Response - Turkey". web.archive.org. 5 Mart 2018. 5 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  12. ^ "The Arab American Institute". web.archive.org. 1 Haziran 2006. 1 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  13. ^ "Inmigración sirio-libanesa en Argentina". web.archive.org. 20 Haziran 2010. 20 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  14. ^ S.A.S, Editorial La República. "Colombia y Medio Oriente". Diario La República (İspanyolca). 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  15. ^ "Request Rejected" (PDF). web.archive.org. 28 Kasım 2017. 28 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  16. ^ Margolis, Mac (15 Eylül 2013). "Abdel el-Zabayar: From Parliament to the Frontlines". The Daily Beast (İngilizce). Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  17. ^ "CIA - The World Factbook". web.archive.org. 3 Şubat 2012. 3 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  18. ^ "CIA - The World Factbook". web.archive.org. 26 Nisan 2013. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  19. ^ "Mexico". www.worldstatesmen.org. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  20. ^ Integration, Mediendienst. "Syrische Flüchtlinge | Flucht & Asyl | Zahlen und Fakten | MDI". Mediendienst Integration (Almanca). 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  21. ^ "Arabs In The Andes? Chile, The Unlikely Long-Term Home Of A Large Palestinian Community". International Business Times (İngilizce). 31 Ekim 2013. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  22. ^ "Cittadini Stranieri in Italia - 2016". Tuttitalia.it (İtalyanca). 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  23. ^ Government of Canada, Statistics Canada (8 Mayıs 2013). "2011 National Household Survey Profile - Province/Territory". www12.statcan.gc.ca. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  24. ^ "CENSUS 2011". web.archive.org. 29 Mayıs 2014. 29 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  25. ^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  26. ^ "media-citizenship.eu" (PDF). web.archive.org. 28 Şubat 2019. 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  27. ^ Mackintosh-Smith, Tim (2019). Arabs: A 3,000-Year History of Peoples, Tribes and Empires. Yale University Press. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  28. ^ Levinson, David (1998). Ethnic Groups Worldwide: A Ready Reference Handbook. Oryx Press. 7 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  29. ^ El Shakry, Omnia (2020). Understanding and Teaching the Modern Middle East. University of Wisconsin Press. 
  30. ^ Ferruh, Ömer (1964). Cahiliye Tarihi. Beyrut-Lübnan. s. 44. 
  31. ^ موقع القدّيس تقلا في الكنيسة القبطية الأرثوذكسية 12 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.؛ الكتاب المقدس - العهد القديم: سفر التكوين، الإصحاح العاشر
  32. ^ "ARAP". TDV İslâm Ansiklopedisi. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  33. ^ Frishkopf, Michael, ed. (2010). Music and media in the Arab world (1st ed.). Cairo: The American University in Cairo Press. ISBN 978-9774162930.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Araplar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Araplar&oldid=33849075" sayfasından alınmıştır