Zeugma
Belkıs / Zeugma | |
 Zeugma antik kenti | |
| Diğer adı | Selevkeya Euphrates |
|---|---|
| Konum |  Gaziantep, Nizip |
| Bölge | Kiliya |
| Koordinatlar | 37°3′22″K 37°52′2″D / 37.05611°K 37.86722°D |
| Tür | Yerleşim |
| Çevre | 20 bin dönüm |
| Tarihçe | |
| Kurucu | 1.Selevkos Nikator |
| Kuruluş | M.Ö.300 |
| Kültür(ler) | Hellenistik dönem, Roma Dönemi |
| Bağlı olduğu | Sasani Kralı 1.Şapur, Geç Roma, Erken Roma |
| İlgili kişi(ler) | Büyük İskender, I. Selevkos Nikator, Sasani Kralı I. Şapur |
| Olay(lar) | 1.Selevkos Nikator Belkıs/Zeugmanın ilk yerleşimi olan Selevkeya Euphrates kentini kurar |
| Sit ayrıntıları | |
| Buluntu(lar) | Thyke tapınağı, akropol, harabe yapılar, mühür baskı, çingene Kızı (mozaik), Zeugma evleri, Ares-mars heykeli, lahitler, mezar stelleri, |
| Durum | Restore |
İpek Yolu | |
Zeugma, MÖ 300 yılında Büyük İskender'in generallerinden olan I. Seleukos'un kurduğu "Selevkaya Euphrates" ve eşi Apama'nın kurduğu "Apama" şehirlerinin köprü ile birleşmesinden oluşan antik şehirdir. Bu iki şehir, Fırat Nehri'nin karşılıklı iki yakasında bulunmaktadır ve bu şehirlere yapılan köprü sayesinde, Zeugma bugünkü ismini edinmiştir.
Tarihçe
Zeugma, MÖ 300[1] yılında Büyük İskender'in generallerinden olan I. Seleukos ve eşi Apama tarafından kurulan antik şehirdir.[2][3] Yaklaşık olarak 20 bin dönümlük bir arazide,[4] Fırat Nehri'nin karşılıklı iki yakasında ve İpek Yolu üzerinde kurulmuştur.[5][6] Hem yüzölçümü hem de barındırdığı nüfus (80.000 kişi)[7] sayesinde Kommagene Krallığı'nın en büyük 4 şehrinden birisiydi[8][9][10] ancak M.S. 1 yılında Roma İmparatorluğu'nun topraklarına girdi ve şehrin ismi "köprü", "geçit" olan "Zeugma" olarak değiştirildi.
Günümüzde
Zeugma, Gaziantep ilinin Nizip ilçesine 10 km uzaklıkta[1] bulunan Belkıs Mahallesi'nde bulunmaktadır.[11][12][2] Şehirde, günümüze kadar korunmuş bazı yapılar bulunmaktadır, bunlar: Helenistik dönemden kalma bir Agora, Roma Agorası, iki farklı kutsal alan, stadyum, tiyatro, iki tane hamam, Roma lejyonu, Roma lejyonunun idari yapıları ve nekropollerdir.[13]
Zeugma'da 1987 yılında başlayan bilimsel kazılar, günümüzde Ankara Üniversitesi tarafından devam ettirilmektedir.[13] Yapılan bilimsel kazılardan çıkartılan mozaikler, yaklaşık olarak 2500 metrekarelik bir alanı kaplamaktadır[8] ve bu mozaikler, bir süre Gaziantep Arkeoloji Müzesi'nde sergilendi; 2011 yılında ise Zeugma Mozaik Müzesine taşındı.[14]
Kronolojik tarihi
Milattan önce 300 yılında, Büyük İskender'in generallerinden biri olan I. Seleukos, Zeugma’nın ilk yerleşim yeri olan "Selevkeya Euphrates" şehrini kurdu.[10][9] M.Ö. 1 yılında ise şehir Kommagene Krallığı'nın 4 büyük şehrinden birisi oldu.[8][10][9] M.S. 1 yılında ise şehir, Roma İmparatorluğu'nun topraklarına girdi ve şehrin adı "köprü", "geçit" anlamlarına gelen "Zeugma" olarak değiştirildi.[10][9] 252 yılında ise Sasani İmparatorluğu'nun Kralı I. Şâpûr, Zeugma'yı Roma İmparatorluğu'nun elinden aldı, ancak Zeugma bir süre sonra tekrardan Roma İmparatorluğu'nun eline geçti.[10][9] 601 yılından sonra ise şehir, İslam akınlarına uğrayarak terk edildi.[10][9] 901 ile 1200 yılları arasında ise, Zeugma'da İslami yerleşim yerleri kuruldu.[10][9]
Önemi
Zeugma'nın önemlerinden biri; Antik Roma, Antik Yunan ve Sami kültürlerinin bir arada bulunmasından kaynaklanmaktadır.[15] Ek olarak Zeugma'nın bir parçası olan ve Fırat Nehri'nin batı yakasında bulunan "Selevkaya Euphrates" şehri ise, 72 yılından itibaren Roma İmparatorluğu'nun doğusunda bulunan en büyük şehirdi.[15] Ayrıca Zeugma'nın İpek Yolu üzerinde bulunması ise, Zeugma'ya ticari gelişim açısından büyük bir etki sağlamıştır.[15]
Bullaları
Bullalar, eski zamanlarda mühür yerine kullanılan baskılardır.[16][17] Bu baskılar Zeugma'da yaklaşık olarak 100.000 adet bulunmuştur.[5][10] Arkeologlar bu sayının “müze kayıtlarında bulunan en fazla bulla" olduğunu söylemiştir;[10] bu sayede Zeugma, sahip olduğu bullalar sayesinde bir dünya rekoruna sahiplik yapmaktadır.[18][5][10]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "10 Şubat 2011 tarihli CNN Türk haberi". www.cnnturk.com. 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2011.
- ^ a b "Zeugma Antik Kenti Hakkında Bilgi, Tarihi, Efsanesi". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ "Türkçe Bilgi: Zeugma". Türkçe Bilgi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ "Zeugma | Blog Ofix". blog.ofix.com. 26 Aralık 2019. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ a b c "Zeugma Antik Kenti Hakkında Bilgi". Ders: Tarih. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ ZEUGMA LEJYON YERLEŞKESİ: YENİ ARAŞTIRMALAR, SONUÇLAR VE ÖN DEĞERLENDİRMELER. Kutalmış Görkay. 2017. s. 30. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ "Stunning Mosaics Uncovered in Ancient City of Zeugma" (İngilizce). Sci-News. 28 Kasım 2014. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ a b c "Zeugma Mozaik Müzesi". Kültür Portalı. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ a b c d e f g "Genel Tarihçe | Zeugma resmi web sitesi". zeugma.org.tr. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ a b c d e f g h i j "Zeugma - Nizip Belediyesi". Nizip Belediyesi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ "Zeugma Antik Kenti". Kültür Portalı. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ "Zeugma Antik Kenti: Nerede, Nasıl Gidilir ve Tarihçesi". Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ a b "Arkeolojik alan: Zeugma". UNESCO Dünya Mirasları (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ "Gaziantep Arkeoloji Müzesi". www.yerelnet.org.tr. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.
- ^ a b c "Archeological Site of Zeugma". www.whc.unesco.org. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021.
- ^ "Bulla". www.arkeolojikhaber.com. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.
- ^ "Mührün tarihi: Eski Mezopotamya ve Anadolu'da mühür". evrensel.net. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.
- ^ DHA, Fotoğraf:. "Zeugma Antik Kenti Nerede? Zeugma Antik Kenti Hakkında Bilgi, Tarihi, Efsanesi, Giriş Ücreti Ve Ziyaret Saatleri". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
Dış bağlantılar
- Zeugma Müzesi Fotoğrafları
- Zeugma Araştırmaları 1994-1999
- Belkıs/Zeugma Antik Kenti Hakkında Mülâhazalar
- Zeugma’nın Kronolojik Tarihi
- Zeugma Gerçeği ve Gaziantep’te Çağdaş Müzecilik
- Zeugma Müzesi'nden birkaç fotoğraf (Gaziantep, Türkiye)
