Dünya Mirası
Dünya Mirası, UNESCO tarafından listelenen, özel kültürel veya fiziksel öneme sahip yerlerden (orman, dağ, göl, ada, çöl, anıt, kompleks veya şehir gibi) her birine verilen addır.[1] Genel Kurul tarafından seçilen 21 UNESCO üyesi ülkenin oluşturduğu Dünya Miras Komitesi tarafından yönetilen uluslararası Dünya Mirası Programı bu listeyi güncellemektedir.[2]
Program, insanlığın ortak mirası için kültürel veya doğal öneme sahip alanları listeler, adlandırır ve korur. Listelenen alanlar, bazı koşullar altında Dünya Miras Fonu'ndan para alabilmektedir. Program, 16 Kasım 1972'de UNESCO tarafından kabul edilen Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme ile kuruldu.[3] Günümüzde 193 devlet tarafından onaylanan sözleşme, en fazla devletin taraf olduğu uluslararası belgeler arasındadır. Sadece Lihtenştayn, Nauru, Somali ve Tuvalu sözleşmenin tarafı değildir.
Temmuz 2019 itibarıyla 167 ülkede 869'u kültürel, 213'ü doğal ve 39'u karma olmak üzere[4] listelenmiş 1.121 alan bulunmaktadır.[5] Ülkelere göre bakıldığında İtalya ve Çin sahip oldukları 55 Dünya Mirası ile ilk sırada yer almaktadır. Ardından sırasıyla İspanya (48), Almanya (46), Fransa (45), Hindistan (38) ve Meksika (35) gelmektedir.
Tarihçe
| İmzalanma | 16 Kasım 1972 |
|---|---|
| Yer | Paris, Fransa |
| Yürürlük | 17 Aralık 1975 |
| Koşul | 20 ülke tarafından onaylanması |
| Korunma yeri | UNESCO |
16 Kasım 1972'de UNESCO tarafından kabul edilen Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme, 17 Aralık 1975'te yürürlüğe girdi. 31 Ocak 2017 itibarıyla 193 devlet sözleşmenin tarafıdır.[6][7]
Seçim ölçütleri
2004'ün sonuna kadar kültürel miraslar için altı ölçüt ve doğal miraslar için dört ölçüt bulunmaktaydı. 2005'te yapılan değişiklikle on ölçüt belirlendi. Aday gösterilen alanlar "üstün evrensel değere" sahip olmalı ve on kriterin en az birini sağlamalıdır.[8]
Kültürel ölçütler
- "yaratıcı insan dehasının ürünü olması"
- "belli bir zaman diliminde veya kültürel mekânda, mimarinin veya teknolojinin, anıtsal sanatların gelişiminde, şehirlerin planlanmasında veya peyzajların yaratılmasında, insani değerler arasındaki önemli etkileşimi göstermesi"
- "kültürel bir gelenek veya yaşayan ya da kayıp bir uygarlığın tek veya en azından istisnai tanıklığını yapması"
- "bir kültürü (veya kültürleri) temsil eden geleneksel bir insan yerleşimi, arazi kullanımı veya deniz kullanımının veya özellikle geri dönüşü olmayan bir değişimin etkisi altında savunmasız hale geldiğinde çevre ile insan etkileşiminin olağanüstü bir örneği olmak"
- "insanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari veya teknolojik peyzaj topluluğunun değerli bir örneğini sunması"
- "bir veya daha fazla kültürü temsil eden geleneksel insan yerleşimine veya toprağın kullanımına ilişkin önemli bir örnek sunması ve özellikle bu örneğin, geri dönüşü olmayan değişimlerin etkisiyle dayanıklılığını yitirmesi"
- "istisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya yaşayan gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebi eserlerle doğrudan veya somut olarak bağlantılı olması"
Doğal kriterler
.jpg)
- "doğanın bir harikasına veya eşsiz bir güzelliğe ve estetik öneme sahip doğal alanlar olması"
- "yaşamış canlıların kalıntıları, devam eden jeolojik olaylar ve yer şekillerinin gelişimi gibi Dünya'nın doğal tarihine ilişkin eşsiz önemde bilgilere sahip olması"
- "ekolojik ve biyolojik olarak hâlâ bozulmamış bir karasal, denizel veya tatlı su ekosistemine veya önemli hayvan ve bitki topluluklarına ev sahipliği yapması"
- "özellikle tehlikedeki veya bilimsel açıdan önemli bir biyolojik çeşitlilik için en önemli ve en belirgin doğal habitatlara ev sahipliği yapması"
Bölgesel dağılım
15'ten fazla Dünya Mirası'na sahip ülkeler:
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "World Heritage". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
- ^ "The World Heritage Committee". UNESCO World Heritage Site. 6 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2006.
- ^ "Convention Concerning the Protection of World Cultural and Natural Heritage" (PDF). 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2020.
- ^ World Heritage List 14 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., UNESCO World Heritage Sites official sites.
- ^ Convention concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage: Treaty status 19 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2020.
- ^ "Criteria for Selection". World Heritage. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2006.
- ^ "UNESCO World Heritage, The Criteria for Selection". 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
Dış bağlantılar
- UNESCO World Heritage portal17 Mart 2013 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi – Resmî site (İngilizce)
 | | ||