Kiel
| Flama | Konum |
|---|---|
|
|
| Temel veriler | |
| Eyalet | Schleswig-Holstein |
| Rakım | NHN'den 5 metre metre yüksek |
| Yüzölçümü | 118.6 km2 km² |
| Nüfus | 239.526 (31 Aralik 2010) |
| Posta koduen | 24103–24159 |
| Telefon alan kodu | 0431 |
| Plaka kodu | KI |
| Web sitesi | |
| Belediye başkanı | Ulf Kämpfer [1] |
Kiel, Almanya'nın kuzeyinde, Schleswig-Holstein eyaletinin merkezi (1945) kent. Kiel Kanalı nın doğu ucunda, Baltık Denizindeki Kiel Fiyordu'nun (Kieler Förde) her iki yakasında toprakları olan bir liman kentidir.
Tarihçe
10. yüzyıla ait kaynaklarda adı Kyle biçiminde geçer. "Fiyort" ya da "kaynak" anlamına gelen bu sözcüğün Anglosakson dilindeki kille’den (gemiler için güvenli yer) türediği sanılmaktadır. 1242'de kurulan kent, ortak bir ticari savunma anlaşması olan Lübeck Yasaları’nı kabul etti. 1284'te Hansa Birliği'ne katıldı ve 14. yüzyılda yeni ticaret ayrıcalıkları kazandı. 1773'te Danimarka'ya bağlandı. 1814'te burada imzalanan Kiel Antlaşması’yla Danimarka, Norveç'i İsveç'e bıraktı.
1866'da Schleswig-Holstein'ın geri kalan bölümüyle birlikte Prusya'ya geçen kent, 1871'den sonra deniz üssü olarak önem kazandı. 1917'de eyalet merkezi oldu. 1918'deki devrim, Kiel'li denizcilerin ayaklanmasıyla başladı. Bu olay tarihe Kiel İsyanı olarak geçti.
II. Dünya Savaşı'nda kent, Müttefik kuvvetlerince yoğun biçimde bombalandı. Savaştan sonra yeniden inşa edilirken geniş yeşil alanlara yer verildi. Bu dönemde onarılan tarihsel yapılar arasında yaklaşık 1240'ta yapılmış Nikolaikirche (St. Nikolaus Kilisesi) ile Holstein-Gottorp düklerinin sarayı (y. 1280) sayılabilir; Çar III. Petro bu sarayda doğmuştur.
II. Dünya Savaşı sırasında, Kiel, büyük deniz üsleri ve Alman Reich gemi inşa merkezlerinden biri olarak kaldı. Yerel sanayii de köle işçilerde çalıştırıldı. Bir deniz limanı olarak ve denizaltılar için üretim merkezi olarak II. Dünya Savaşı sırasında müttefikler tarafından yoğun şekilde bombalandı. Bombalama yüzünden eski şehrin % 80'den fazlası, Merkezi yerleşim alanlarının % 72'si ve endüstriyel alanlarında %83'ü yokoldu. Kiel, 23/24 Temmuz 1944 tarihhinde RAF tarafından bombalandı ve şehre üç gün su verilmedi; tren ve otobüsler sekiz gün çalıştırılmadı ve de üç hafta boyunca yemek pişirebilmek için gaz verilmedi. Diğer ağır bombaladı Alman şehirleri gibi, kent savaştan sonra yeniden inşa edildi.
Eğitim ve Kültür
1665'te kurulmuş olan Kiel Christian Albrecht Üniversitesi'nde, dünya ekonomisi üzerine çalışmalarıyla ünlü bir enstitü vardır. Üniversitenin eski binalarının yakınında bir sanat galerisi ile Almanya'nın en eski botanik bahçeleri bulunur. Yeni yapılar arasında da Belediye Tiyatrosu (1907), Belediye Binası (1911), sergi ve kongre salonu Ostseehalle (1950) ve yeni üniversite binaları sayılabilir.
Ekonomi
Kiel Kanalı'nın 1895'te açılmış olan havuzları dışında kentte çok gelişmiş bir ticari liman ve yat tesisleri bulunur. Kentin doğu ve batı kıyıları arasında ulaşım sağlayan feribotlar, çevredeki balıkçı köyleri ile sayfiyelere de sefer yapar. Gemi ve makine yapımı başlıca sanayi kollarıdır. Ayrıca basımevleri, metal işleme tesisleri, bira ve tekstil fabrikaları vardır. Her haziranda düzenlenen Kieler Woche (Kiel Haftası) uluslararası bir yelken yarışı ve kültür şenliğidir. Kiel'in nüfusu, 31 Mart 2007 tarihi itibariyle 232.398'dir.
Taşımacılık
Kiel, Hamburg, Lübeck, Flensburg ve Danimarka'daki yerlere giden tren istasyonuna sahiptir.
Kiel, Baltık eyaletlerine yolcu ve yük taşıyan denizcilik şirketleri için önemli bir limandır.
Yolcular Kiel'den karşıya aşağıdaki şekilde geçer
Göteborg, İsveç (Stena Line, 13½ saat, günlük)
Oslo, Norveç (Color Line, 19½ saat, günlük)
Klaipėda, Lithuania (DFDS LISCO, 21 saat, 6 defa her hafta için)
Yükler Kiel'den aşağıdaki şekilde taşınır
Sankt Petersburg, Rusya (DFDS LISCO, haftada iki defa)- Kaliningrad, Rusya (NSA, haftada bir bir sefer)
Ünlü Kielliler
Fahri hemşehrilik beratı verilenler
Kiel kent yönetimi, kronolojik sırada listelenen şu kişilere fahri hemşehrilik beratı vermiştir:
- 1841: Georg Hanssen
- 1843: Christoph Heinrich Pfaff
- 1863: Carl von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
- 1864: Georg Friedrich Witte
- 1893: Christian Kruse
- 1894: Werner Kraus
- 1899: Klaus Groth
- 1902: Friedrich von Esmarch
- 1911: Heinrich von Preußen
- 1911: Albert Hänel
- 1914: Hans von Koester
- 1933: Paul von Hindenburg
- 1946: Otto Tschadek
- 1947: Dr. Max Planck
- 1950: Dr. Willy Anschütz
- 1954: Prof. Theodor Heuss
- 1974: Ida Hinz
- 1982: Dr.-Ing. Rudolf Hell
- 1996: Otto Schlenzka
- 2004: Prof. Dr. h.c. mult. Berthold Beitz
Adolf Hitler ve Erich Raedere verilen fahri hemşehrilik beratı 1945'te geri alındı.
Kiel doğumlular
- 1728, Peter III. , Rus Çarı
- 1809, August Ferdinand Howaldt
- 1810, Harald Friedrich Nikolaus Ackermann
- 1814, Henri Lehmann
- 1841, Georg Howaldt
- 1844, Hermann Graedener
- 1844, Detlev von Liliencron
- 1850, Bernhard Howaldt
- 1851, Hunold von Ahlefeld
- 1852, Hermann Howaldt
- 1858, Max Karl Ernst Ludwig Planck
- 1859, Ludwig Ahlmann
- 1877, Dr. Kurt Gustav Hans Otto Freiherr von Reibnitz
- 1890, Karl Peter Röhl
- 1893, Andreas Gayk
- 1895, Wilhelm Ahlmann
- 1897, Bruno Diekmann
- 1900, Ernst Busch
- 1901, Hermann Andersen
- 1903, Hans Söhnker
- 1904, Prof. Dr. Theodor Eschenburg
- 1905, Bernhard Minetti
- 1907, Helmut Lemke
- 1909, Harro Schulze-Boysen
- 1910, Dr. Lauritz Lauritzen
- 1910, August Dietrich Allers
- 1912, Carl Friedrich von Weizsäcker
- 1912, Lotti Huber
- 1913, Sigrid Hunke
- 1915, Rudolf Thaut
- 1915, Heinz Zahrnt
- 1919, Willi Marxsen
- 1920, Hans Kock
- 1921, Harald Wust
- 1922, Jürgen Brandt
- 1925, Heinz Reincke
- 1925, Tana Schanzara
- 1926, Judith Malina
- 1928, Dr. Gerhard Stoltenberg
- 1928, Oswalt Kolle
- 1936, Prof. Dr. Heiner Zieschang
- 1948, Birgit Bergen
- 1954, Michael Küttner
- 1956, Axel Milberg
- 1962, Andreas Köpke
- 1964, Heike Henkel
- 1971, Helge Thun
- 1974, Kim Schmitz
- 1941, Eric Braeden
Kiel'de dünyaya gelmeyen, ancak uzun süre kentte yaşayıp üretimde bulunmuş ünlüler:
- Claus Harms
- Carl Loewe
- Klaus Groth
- Gustav Adolf Neuber
- Ferdinand Tönnies
- Alexander Behm
- Hans Geiger
- Adolf Remane
- Rudolf Hell
- Berte Bratt
- Rötger Feldmann