Lala: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmemiş revizyon]

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

02.08, 4 Temmuz 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Vikisözlük'te lala ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

Lala, Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında Atabey karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi. Saraya alınan acemilerin terbiyesine memur edilenlere de denir.

Eskiden büyük memurlarla zenginler de çocuklarının terbiyesine bakmak üzere "lâla" istihdam ederlerdi. Lâla, görünüşte hizmetkâr vaziyetde idiyse de, terbiyesi kendisine havale olunan çocuğa karşı âmir yerinde bulunur; esasen yaşlı ve kâmil insanlardan seçildikleri için çocuklar da kendisine bir mürebbi, bir hoca gibi tâzim ve hürmet ederlerdi.

Muallimler

Sultanlara dinî ve dünyevî ilimleri genellikle şehzadeliklerinde veren kişilerdir. Muallimler listesi "Sicill-i Osmani" adlı bibyoğrafiler kitabında şöyle verilmeşitir.^[1]

I. Mehmed: Bâyezid-i Şamir.
II. Mehmed: Molla Ayaş, Molla Gürânî, Hocazâde Müslihiddin Mustafa, Hatibzâde Mehmed, Molla Sırâceddin, Abdülkadir Efendi.
II. Bâyezid: Hatib Kasım, Abdullah Efendi ve hat muallimi Şeyh Hamdullah.
I. Selim: Halimi Efendi ve Taşköprülü Müslihiddin Mustafa Efendi.
I. Süleyman: Hayreddin Efendi
II. Selim: Ca'fer Efendi ile Halimi Çelebi, şehzadeliğinde vefat etmişlerdir. Tahta çıkuğmda AtâuUah Efendi.
III. Murad: İbrahim Efendi tahta çıkmadan vefat etmiştir ve ythata çıktığında Hasancanzâde Hoca Sa'deddin Efendi.
III. Mehmed: Hoca Sa'deddin Efendi ve Nevâlî Efendi. Nevali Efendi tahta çıkmadan biraz evvel vefat etmiştir, Sonra Hoca. Sa'deddin Efendi tek başına.
I. Ahmed: Aydmî Mustafa Efendi,
II. Osman: Ömer Efendi.
IV. Mehmed: Vânî Mehmed Efendi.
II. Mustafa: Feyzullah Efendi.

Bu sultandan sonra II. Mahmut'a kadar gelen sultanların lala ve hocaları hakkında belge yoktur.

II. Mahmud: hat muallimi Mustafa Rakım Efendi.
Abdülmecid: Akşehirli Ömer Efendi ve Şehrî Hafız Emin Efendi.
Abdülmecid şehzadeleri: Gümüşhaneli Ömer Hulûsî Efendi muallim olmuştur.
Abdülaziz: Hasan Fehmî Efendi

Kaynakça

Özel

^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.6 say. [1]

Genel

Kenan Ziya Taş (1998). Osmanlılarda lalalık müessesesi. Kardelen Kitabevi. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2018.

Eğitim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.6 say. [1]

[1]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
-{{Vikisözlük}}
+{{Vikisözlük|lala}}
-Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında "'''[[Atabey]]'''" karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi.
-* Saraya alınan acemilerin terbiyesine memur edilenler. * Eskiden büyük memurlarla zenginler de çocuklarının terbiyesine bakmak üzere "lâla" istihdam ederlerdi. Lâla, görünüşte hizmetkâr vaziyetde idiyse de, terbiyesi kendisine havale olunan çocuğa karşı âmir yerinde bulunur; esasen yaşlı ve kâmil insanlardan seçildikleri için çocuklar da kendisine bir mürebbi, bir hoca gibi tâzim ve hürmet ederlerdi.
+'''Lala''', Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında '''[[Atabey]]''' karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi. [[Osmanlı Devleti|Saray]]a alınan acemilerin terbiyesine memur edilenlere de denir.
+Eskiden büyük memurlarla zenginler de çocuklarının terbiyesine bakmak üzere "lâla" istihdam ederlerdi. Lâla, görünüşte hizmetkâr vaziyetde idiyse de, terbiyesi kendisine havale olunan çocuğa karşı âmir yerinde bulunur; esasen yaşlı ve kâmil insanlardan seçildikleri için çocuklar da kendisine bir mürebbi, bir hoca gibi tâzim ve hürmet ederlerdi.
+== Muallimler ==
+Sultanlara dinî ve dünyevî ilimleri genellikle şehzadeliklerinde veren kişilerdir. Muallimler listesi "Sicill-i Osmani" adlı bibyoğrafiler kitabında şöyle verilmeşitir.<ref>Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.6 say.  [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]</ref>
-== lala ile yakın Türkçe kelimeler: ==
-Lala
+* [[I. Mehmed]]: Bâyezid-i Şamir.
-[[baba]]
+* [[II. Mehmed]]: Molla Ayaş, Molla Gürânî, Hocazâde Müslihiddin Mustafa, Hatibzâde Mehmed, Molla Sırâceddin, Abdülkadir Efendi.
-[[dede]]
+* [[II. Bâyezid]]: Hatib Kasım, Abdullah Efendi ve hat muallimi Şeyh Hamdullah.
-[[cece]]
+* [[I. Selim]]: Halimi Efendi ve Taşköprülü Müslihiddin Mustafa Efendi.
-[[tete]]
+* [[I. Süleyman]]: Hayreddin Efendi
-[[nene]]
+* [[II. Selim]]: Ca'fer Efendi ile Halimi Çelebi, şehzadeliğinde vefat etmişlerdir. Tahta çıkuğmda AtâuUah Efendi.
-[[dudu]]
+* [[III. Murad]]: İbrahim Efendi tahta çıkmadan vefat etmiştir ve ythata çıktığında Hasancanzâde Hoca Sa'deddin Efendi.
-[[kada]]
+* [[III. Mehmed]]: Hoca Sa'deddin Efendi ve Nevâlî Efendi. Nevali Efendi tahta çıkmadan biraz evvel vefat etmiştir, Sonra Hoca. Sa'deddin Efendi tek başına.
-[[bibi]]
+* [[I. Ahmed]]: Aydmî Mustafa Efendi,
-[[lale]]
+* [[II. Osman]]: Ömer Efendi.
+* [[IV. Mehmed]]: Vânî Mehmed Efendi.
+* [[II. Mustafa]]: Feyzullah Efendi.
+Bu sultandan sonra II. Mahmut'a kadar gelen sultanların lala ve hocaları hakkında belge yoktur.
+* [[II. Mahmud]]: hat muallimi Mustafa Rakım Efendi.
+* [[Abdülmecid]]: Akşehirli Ömer Efendi ve Şehrî Hafız Emin Efendi.
+* Abdülmecid şehzadeleri: Gümüşhaneli Ömer Hulûsî Efendi muallim olmuştur.
+* [[Abdülaziz]]: Hasan Fehmî Efendi
+== Kaynakça ==
+;Özel
+{{kaynakça}}
+;Genel
+* {{Kitap kaynağı|yazar=Kenan Ziya Taş|başlık=Osmanlılarda lalalık müessesesi|url=https://books.google.com/books?id=RGiOAAAAMAAJ|tarih=1998 |yayıncı=Kardelen Kitabevi|erişimtarihi=23 Mart 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200811165906/https://books.google.com/books?id=RGiOAAAAMAAJ|arşivtarihi=11 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}
+{{Osmanlı eğitim teşkilatı}}
 {{eğitim-taslak}}
-[[Kategori:Osmanlı Devleti'nde eğitim]]
 [[Kategori:Osmanlı devlet teşkilatı]]
-[[Kategori:Yönetim]]
+[[Kategori:Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim]]
-[[de:Lala (Titel)]]