İçeriğe atla

Lala: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
By erdo can (mesaj | katkılar)
Devriyeler
145.950 değişiklik
k →Muallimler: Düzenleme, değiştirildi: İŞBN → ISBN AWB ile
Sp1dey (mesaj | katkılar)
Devriyeler
55.657 değişiklik
k SpdyBot (mesaj) tarafından yapılan değişiklikler geri döndürülerek, Tam Otomatize Taşeron Değişiklik İşçisi tarafından değiştirilmiş son sürüm geri getirildi.
Etiket: Geri döndürme
 
(13 kullanıcı tarafından yapılan 18 ara revizyon gösterilmiyor)
3. satır: 3. satır:
'''Lala''', Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında '''[[Atabey]]''' karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi. [[Osmanlı Devleti|Saray]]a alınan acemilerin terbiyesine memur edilenlere de denir.
'''Lala''', Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında '''[[Atabey]]''' karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi. [[Osmanlı Devleti|Saray]]a alınan acemilerin terbiyesine memur edilenlere de denir.
Eskiden büyük memurlarla zenginler de çocuklarının terbiyesine bakmak üzere "lâla" istihdam ederlerdi. Lâla, görünüşte hizmetkâr vaziyetde idiyse de, terbiyesi kendisine havale olunan çocuğa karşı âmir yerinde bulunur; esasen yaşlı ve kâmil insanlardan seçildikleri için çocuklar da kendisine bir mürebbi, bir hoca gibi tâzim ve hürmet ederlerdi..
Eskiden büyük memurlarla zenginler de çocuklarının terbiyesine bakmak üzere "lâla" istihdam ederlerdi. Lâla, görünüşte hizmetkâr vaziyetde idiyse de, terbiyesi kendisine havale olunan çocuğa karşı âmir yerinde bulunur; esasen yaşlı ve kâmil insanlardan seçildikleri için çocuklar da kendisine bir mürebbi, bir hoca gibi tâzim ve hürmet ederlerdi.


== Muallimler ==
== Muallimler ==
9. satır: 9. satır:
Sultanlara dinî ve dünyevî ilimleri genellikle şehzadeliklerinde veren kişilerdir. Muallimler listesi "Sicill-i Osmani" adlı bibyoğrafiler kitabında şöyle verilmeşitir.<ref>Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.6 say. [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]</ref>
Sultanlara dinî ve dünyevî ilimleri genellikle şehzadeliklerinde veren kişilerdir. Muallimler listesi "Sicill-i Osmani" adlı bibyoğrafiler kitabında şöyle verilmeşitir.<ref>Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.6 say. [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]</ref>


* [[I. Mehmed]]: Bâyezid-i Şamir.
* [[I. Mehmed]]: Bâyezid-i Şamir.
* [[II. Mehmed]]: Molla Ayaş, Molla Gürânî, Hocazâde Müslihiddin Mustafa, Hatibzâde Mehmed, Molla Sırâceddin, Abdülkadir Efendi.
* [[II. Mehmed]]: Molla Ayaş, Molla Gürânî, Hocazâde Müslihiddin Mustafa, Hatibzâde Mehmed, Molla Sırâceddin, Abdülkadir Efendi.
* [[II. Bâyezid]]: Hatib Kasım, Abdullah Efendi ve hat muallimi Şeyh Hamdullah.
* [[II. Bâyezid]]: Hatib Kasım, Abdullah Efendi ve hat muallimi Şeyh Hamdullah.
16. satır: 16. satır:
* [[II. Selim]]: Ca'fer Efendi ile Halimi Çelebi, şehzadeliğinde vefat etmişlerdir. Tahta çıkuğmda AtâuUah Efendi.
* [[II. Selim]]: Ca'fer Efendi ile Halimi Çelebi, şehzadeliğinde vefat etmişlerdir. Tahta çıkuğmda AtâuUah Efendi.
* [[III. Murad]]: İbrahim Efendi tahta çıkmadan vefat etmiştir ve ythata çıktığında Hasancanzâde Hoca Sa'deddin Efendi.
* [[III. Murad]]: İbrahim Efendi tahta çıkmadan vefat etmiştir ve ythata çıktığında Hasancanzâde Hoca Sa'deddin Efendi.
* [[III. Mehmed]]: Hoca Sa'deddin Efendi ve Nevâlî Efendi. Nevali Efendi tahta çıkmadan biraz evvel vefat etmiştir, Sonra Hoca .Sa'deddin Efendi tek başına.
* [[III. Mehmed]]: Hoca Sa'deddin Efendi ve Nevâlî Efendi. Nevali Efendi tahta çıkmadan biraz evvel vefat etmiştir, Sonra Hoca. Sa'deddin Efendi tek başına.
* [[I. Ahmed]]: Aydmî Mustafa Efendi,
* [[I. Ahmed]]: Aydmî Mustafa Efendi,
* [[II. Osman]]: Ömer Efendi.
* [[II. Osman]]: Ömer Efendi.
* [[IV. Mehmed]]: Vânî Mehmed Efendi.
* [[IV. Mehmed]]: Vânî Mehmed Efendi.
* [[II. Mustafa]]: Feyzullah Efendi.
* [[II. Mustafa]]: Feyzullah Efendi.
Bu sultandan sonra II. Mahmut'a kadar gelen sultanların lala ve hocaları hakkında belge yoktur.
Bu sultandan sonra II. Mahmut'a kadar gelen sultanların lala ve hocaları hakkında belge yoktur.
* [[II. Mahmud]]: hat muallimi Mustafa Rakım Efendi.
* [[II. Mahmud]]: hat muallimi Mustafa Rakım Efendi.
* [[Abdülmecid]]: Akşehirli Ömer Efendi ve Şehrî Hafız Emin Efendi.
* [[Abdülmecid]]: Akşehirli Ömer Efendi ve Şehrî Hafız Emin Efendi.
* Abdülmecid şehzadeleri: Gümüşhaneli Ömer Hulûsî Efendi muallim olmuştur.
* Abdülmecid şehzadeleri: Gümüşhaneli Ömer Hulûsî Efendi muallim olmuştur.
* [[Abdülaziz]]: Hasan Fehmî Efendi
* [[Abdülaziz]]: Hasan Fehmî Efendi


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
;Özel
{{kaynakça}}
{{kaynakça}}
;Genel
* {{Kitap kaynağı|yazar=Kenan Ziya Taş|başlık=Osmanlılarda lalalık müessesesi|url=https://books.google.com/books?id=RGiOAAAAMAAJ|tarih=1998 |yayıncı=Kardelen Kitabevi|erişimtarihi=23 Mart 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200811165906/https://books.google.com/books?id=RGiOAAAAMAAJ|arşivtarihi=11 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}


{{Osmanlı eğitim teşkilatı}}
{{Osmanlı eğitim teşkilatı}}

02.08, 4 Temmuz 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Vikisözlük'te lala ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

Lala, Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında Atabey karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi. Saraya alınan acemilerin terbiyesine memur edilenlere de denir.

Eskiden büyük memurlarla zenginler de çocuklarının terbiyesine bakmak üzere "lâla" istihdam ederlerdi. Lâla, görünüşte hizmetkâr vaziyetde idiyse de, terbiyesi kendisine havale olunan çocuğa karşı âmir yerinde bulunur; esasen yaşlı ve kâmil insanlardan seçildikleri için çocuklar da kendisine bir mürebbi, bir hoca gibi tâzim ve hürmet ederlerdi.

Muallimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sultanlara dinî ve dünyevî ilimleri genellikle şehzadeliklerinde veren kişilerdir. Muallimler listesi "Sicill-i Osmani" adlı bibyoğrafiler kitabında şöyle verilmeşitir.[1]

  • I. Mehmed: Bâyezid-i Şamir.
  • II. Mehmed: Molla Ayaş, Molla Gürânî, Hocazâde Müslihiddin Mustafa, Hatibzâde Mehmed, Molla Sırâceddin, Abdülkadir Efendi.
  • II. Bâyezid: Hatib Kasım, Abdullah Efendi ve hat muallimi Şeyh Hamdullah.
  • I. Selim: Halimi Efendi ve Taşköprülü Müslihiddin Mustafa Efendi.
  • I. Süleyman: Hayreddin Efendi
  • II. Selim: Ca'fer Efendi ile Halimi Çelebi, şehzadeliğinde vefat etmişlerdir. Tahta çıkuğmda AtâuUah Efendi.
  • III. Murad: İbrahim Efendi tahta çıkmadan vefat etmiştir ve ythata çıktığında Hasancanzâde Hoca Sa'deddin Efendi.
  • III. Mehmed: Hoca Sa'deddin Efendi ve Nevâlî Efendi. Nevali Efendi tahta çıkmadan biraz evvel vefat etmiştir, Sonra Hoca. Sa'deddin Efendi tek başına.
  • I. Ahmed: Aydmî Mustafa Efendi,
  • II. Osman: Ömer Efendi.
  • IV. Mehmed: Vânî Mehmed Efendi.
  • II. Mustafa: Feyzullah Efendi.

Bu sultandan sonra II. Mahmut'a kadar gelen sultanların lala ve hocaları hakkında belge yoktur.

  • II. Mahmud: hat muallimi Mustafa Rakım Efendi.
  • Abdülmecid: Akşehirli Ömer Efendi ve Şehrî Hafız Emin Efendi.
  • Abdülmecid şehzadeleri: Gümüşhaneli Ömer Hulûsî Efendi muallim olmuştur.
  • Abdülaziz: Hasan Fehmî Efendi

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.6 say. [1]
Genel
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Lala&oldid=33441409" sayfasından alınmıştır