İçeriğe atla

Zerde: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Samizambak (mesaj | katkılar)
11.472 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
İmmoBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.045.675 değişiklik
k →‎Kaynakça: kaynakça şablonu düzenleniyor..., değiştirildi: {{kaynakça|30em}} → {{kaynakça}}
 
(8 kullanıcı tarafından yapılan 11 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
{{Yiyecek bilgi kutusu|adı=Zerde|yaratıcısı=|kalori miktarı=|çeşitleri=|malzemeler=|servis türü=|servis şekli=|tipi=|türü=|bölgesi=|resim=Zerde.jpg|ülke=Türkiye|alternatif isim=|altyazı=|alt=|rboyut=|rçerçeve=|diğer=}}
{{Yiyecek bilgi kutusu|adı=Zerde|yaratıcısı=|kalori miktarı=|çeşitleri=|malzemeler=|servis türü=|servis şekli=|tipi=|türü=|bölgesi=|resim=Zerde.jpg|ülke=Türkiye|alternatif isim=|altyazı=|alt=|rboyut=|rçerçeve=|diğer=}}
⚫
'''Zerde''', [[Türk mutfağı]]nda [[İstanbul]], [[Gaziantep]], [[Balıkesir]],<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.bibilgi.com/Bal%C4%B1kesir-Mutfa%C4%9F%C4%B1 |başlık=Balıkesir Mutfağı hakkında ansiklopedik bilgi |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100223160748/http://www.bibilgi.com/Bal%C4%B1kesir-Mutfa%C4%9F%C4%B1 |arşivtarihi=23 Şubat 2010 |ölüurl=evet }}</ref> [[Konya (merkez)|Konya]],<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.cumracagri.com/haber/haber_detay.asp?haberID=703 |başlık=Konya'nın Zerde Tatlısı Çumra Çağrı |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131202222601/http://www.cumracagri.com/haber/haber_detay.asp?haberID=703 |arşivtarihi=2 Aralık 2013 |ölüurl=evet }}</ref> [[Şanlıurfa]]<ref>[http://www.63haber.com/haber_detay.asp?haberID=6260 Yoksullar Bayram Sabahı'nda Unutulmadı ''63haber.com'']{{Ölü bağlantı}}</ref> [[Tekirdağ]]<ref name="ref421">{{Web kaynağı |url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/422548.asp |başlık=Türkiye'nin bayram tatları ''ntvmsnbc.com''. 18 Aralık 2007. |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100110003958/http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/422548.asp |arşivtarihi=10 Ocak 2010 |ölüurl=hayır }}</ref> [[Edirne (merkez)|Edirne]]<ref name="ref421" /> ve Karaman yörelerine ait geleneksel bir tatlıdır. [[Pirinç]]le su pişirilerek ve içine [[kızamık şekeri]] (lohusa şekeri) ve [[Karanfil (baharat)|karanfil]] atılarak hazırlanır. [[Safran]]la renk ve koku verilen bir çeşit şekerli pirinç [[pelte]]sidir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=zerde&ayn=tam |başlık=Türk Dil Kurumu - Büyük Türkçe Sözlük |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131202223241/http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=zerde&ayn=tam |arşivtarihi=2 Aralık 2013 |ölüurl=evet }}</ref>


⚫
Zerde düğünlerde, bebeklerin dünyaya gelişi kutlamalarında ve [[Aşure Günü|Muharrem ayın]]ın ilk on gününde servis edilmesiyle meşhurdur.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.superluminal.com/cookbook/pudding_zerde.html |başlık=Zerde Rice Jelly With Honey & Saffron |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080828153242/http://www.superluminal.com/cookbook/pudding_zerde.html |arşivtarihi=28 Ağustos 2008 |ölüurl=evet }}</ref>


== Osmanlı mutfağındaki çeşitleri ==
⚫
'''Zerde''', [[Türk mutfağı]]nda [[İstanbul]], [[Gaziantep]], [[Balıkesir]]<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.bibilgi.com/Bal%C4%B1kesir-Mutfa%C4%9F%C4%B1 |başlık=Balıkesir Mutfağı hakkında ansiklopedik bilgi |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100223160748/http://www.bibilgi.com/Bal%C4%B1kesir-Mutfa%C4%9F%C4%B1 |arşivtarihi=23 Şubat 2010 |ölüurl=evet }}</ref>, [[Konya (merkez)|Konya]] <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.cumracagri.com/haber/haber_detay.asp?haberID=703 |başlık=Konya'nın Zerde Tatlısı Çumra Çağrı |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131202222601/http://www.cumracagri.com/haber/haber_detay.asp?haberID=703 |arşivtarihi=2 Aralık 2013 |ölüurl=evet }}</ref>, [[Şanlıurfa]] <ref>[http://www.63haber.com/haber_detay.asp?haberID=6260 Yoksullar Bayram Sabahı'nda Unutulmadı ''63haber.com'']{{Ölü bağlantı}}</ref> [[Tekirdağ]] <ref name="ref421">{{Web kaynağı |url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/422548.asp |başlık=Türkiye'nin bayram tatları ''ntvmsnbc.com''. 18 Aralık 2007. |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100110003958/http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/422548.asp |arşivtarihi=10 Ocak 2010 |ölüurl=hayır }}</ref> [[Edirne (merkez)|Edirne]]<ref name="ref421" /> ve Karaman yörelerine ait geleneksel bir tatlıdır. [[Pirinç]]le su pişirilerek ve içine [[kızamık şekeri]] (lohusa şekeri) ve [[karanfil]] atılarak hazırlanır. [[Safran]]la renk ve koku verilen bir çeşit şekerli pirinç [[pelte]]sidir <ref>{{Web kaynağı |url=http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=zerde&ayn=tam |başlık=Türk Dil Kurumu - Büyük Türkçe Sözlük |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131202223241/http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=zerde&ayn=tam |arşivtarihi=2 Aralık 2013 |ölüurl=evet }}</ref>.
⚫
[[Lâmiî Çelebi|Lâmiî Çeleb]]i’nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Zerde olarak adı geçmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/1695/Esir.pdf?sequence=1|başlık=Geleneksel Türk Mutfaği ve Lâmiî Çelebi’nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Bahsettiği Yiyecek ve İçecekler|yayıncı=İLMÎ ARAŞTIRMALAR, Sayi 21, 2006, 121-134|erişimtarihi=28 Aralık 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221228184558/http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/1695/Esir.pdf?sequence=1|arşivtarihi=28 Aralık 2022|ölüurl=hayır}}</ref>


⚫
==Yörelere göre çeşitleri==
⚫
Zerde düğünlerde, bebeklerin dünyaya gelişi kutlamalarında ve [[Aşure Günü|Muharrem ayın]]ın ilk on gününde servis edilmesiyle meşhurdur <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.superluminal.com/cookbook/pudding_zerde.html |başlık=Zerde Rice Jelly With Honey & Saffron |erişimtarihi=21 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080828153242/http://www.superluminal.com/cookbook/pudding_zerde.html |arşivtarihi=28 Ağustos 2008 |ölüurl=evet }}</ref>.
⚫
===Urfa zerdesi (Şanlıurfa zerdesi)===

== Osmanlı Mutfağındaki Çeşitleri ==
⚫
[[Lâmiî Çelebi|Lâmiî Çeleb]]<nowiki/>i’nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Zerde olarak adı geçmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/1695/Esir.pdf?sequence=1|başlık=Geleneksel Türk Mutfaği ve Lâmiî Çelebi’nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Bahsettiği Yiyecek ve İçecekler|yayıncı=İLMÎ ARAŞTIRMALAR, Sayi 21, 2006, 121-134}}</ref>

⚫
==Yörelere Göre Çeşitleri==
⚫
===Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi)===
Pirinç ve şekerden yapılan, renk verici olarak haspir (Carthamus tinctorius L.) çiçeği (çiçek taç yaprakları) kullanılan ve özellikle düğün, nişan, sünnet, hac yemeği vb. özel günlerde ve bayramlarda sunulan yöresel vazgeçilmez bir tatlı çeşididir.
Pirinç ve şekerden yapılan, renk verici olarak haspir (Carthamus tinctorius L.) çiçeği (çiçek taç yaprakları) kullanılan ve özellikle düğün, nişan, sünnet, hac yemeği vb. özel günlerde ve bayramlarda sunulan yöresel vazgeçilmez bir tatlı çeşididir.
Urfa Şer’iyye sicillerindeki vakıflarla ilgili kayıtlardan 204, 205, 218 ve 225 no’lu Şer’iyye sicillerinde 1845-1899 yılları arasında Urfa’da tesis edilen vakıflar üzerinde durulmuş olup, Urfa Zerdesinin yapılan ikramların arasında yer aldığı belirtilmektedir. Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi) yöre ile özdeşleşmiş meşhur bir üründür. Üretim metodunda özellikle renk
Urfa Şer’iyye sicillerindeki vakıflarla ilgili kayıtlardan 204, 205, 218 ve 225 no’lu Şer’iyye sicillerinde 1845-1899 yılları arasında Urfa’da tesis edilen vakıflar üzerinde durulmuş olup, Urfa Zerdesinin yapılan ikramların arasında yer aldığı belirtilmektedir. Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi) yöre ile özdeşleşmiş meşhur bir üründür. Üretim metodunda özellikle renk
ve aroma vermesi amacı ile yörede yetişen haspir (Carthamus tinctorius L.) çiçeği (çiçek taç yaprakları) kullanılmaktadır. Bu sebeple benzer tatlılardan farklıdır. Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi) [[Türk Patent ve Marka Kurumu]] tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.<ref>https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38318{{Ölü bağlantı|date=Aralık 2022 }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/296.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=19 Mart 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210124113419/https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/296.pdf |arşivtarihi=24 Ocak 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>
ve aroma vermesi amacı ile yörede yetişen haspir (Carthamus tinctorius L.) çiçeği (çiçek taç yaprakları) kullanılmaktadır. Bu sebeple benzer tatlılardan farklıdır. Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi) [[Türk Patent ve Marka Kurumu]] tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.<ref>https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38318{{Ölü bağlantı|date=Aralık 2022 }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/296.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=19 Mart 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210124113419/https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/296.pdf |arşivtarihi=24 Ocak 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>


=== Konya Zerdesi ===
=== Konya zerdesi ===
Konya Zerdesi 11.10.2021 tarihinde [[Türk Patent ve Marka Kurumu]] tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/2574 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=19 Şubat 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220219092251/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/2574 |arşivtarihi=19 Şubat 2022 |ölüurl=hayır }}</ref>
Konya Zerdesi 11.10.2021 tarihinde [[Türk Patent ve Marka Kurumu]] tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/2574 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=19 Şubat 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220219092251/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/2574 |arşivtarihi=19 Şubat 2022 |ölüurl=hayır }}</ref>

=== Cizre bırınczer ===
Malzemeleri toz beyaz şeker, pirinç, su, tarçın, zerdeçal veya safrandır. Cizre bırınczer 22.12.2023 tarihinde [[Türk Patent ve Marka Kurumu]] tarafından tescillenmiş ve Şırnak adına coğrafi işaret almıştır.<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/8610|başlık=Cizre Bırınczer|yayıncı=Türk Patent ve Marka Kurumu|erişim-tarihi=5 Ocak 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240105145747/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/8610|arşivtarihi=5 Ocak 2024|ölüurl=hayır}}</ref>


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
{{kaynakça}}


{{tatlı-taslak}}
{{tatlı-taslak}}
26. satır: 27. satır:
[[Kategori:Balıkesir mutfağı]]
[[Kategori:Balıkesir mutfağı]]
[[Kategori:Konya mutfağı]]
[[Kategori:Konya mutfağı]]
[[Kategori:Şırnak mutfağı]]

10.53, 21 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Zerde
Ülke(ler)Türkiye

Zerde, Türk mutfağında İstanbul, Gaziantep, Balıkesir,[1] Konya,[2] Şanlıurfa[3] Tekirdağ[4] Edirne[4] ve Karaman yörelerine ait geleneksel bir tatlıdır. Pirinçle su pişirilerek ve içine kızamık şekeri (lohusa şekeri) ve karanfil atılarak hazırlanır. Safranla renk ve koku verilen bir çeşit şekerli pirinç peltesidir.[5]

Zerde düğünlerde, bebeklerin dünyaya gelişi kutlamalarında ve Muharrem ayının ilk on gününde servis edilmesiyle meşhurdur.[6]

Osmanlı mutfağındaki çeşitleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Lâmiî Çelebi’nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Zerde olarak adı geçmektedir.[7]

Yörelere göre çeşitleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Urfa zerdesi (Şanlıurfa zerdesi)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Pirinç ve şekerden yapılan, renk verici olarak haspir (Carthamus tinctorius L.) çiçeği (çiçek taç yaprakları) kullanılan ve özellikle düğün, nişan, sünnet, hac yemeği vb. özel günlerde ve bayramlarda sunulan yöresel vazgeçilmez bir tatlı çeşididir. Urfa Şer’iyye sicillerindeki vakıflarla ilgili kayıtlardan 204, 205, 218 ve 225 no’lu Şer’iyye sicillerinde 1845-1899 yılları arasında Urfa’da tesis edilen vakıflar üzerinde durulmuş olup, Urfa Zerdesinin yapılan ikramların arasında yer aldığı belirtilmektedir. Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi) yöre ile özdeşleşmiş meşhur bir üründür. Üretim metodunda özellikle renk ve aroma vermesi amacı ile yörede yetişen haspir (Carthamus tinctorius L.) çiçeği (çiçek taç yaprakları) kullanılmaktadır. Bu sebeple benzer tatlılardan farklıdır. Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi) Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[8][9]

Konya zerdesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya Zerdesi 11.10.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[10]

Cizre bırınczer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Malzemeleri toz beyaz şeker, pirinç, su, tarçın, zerdeçal veya safrandır. Cizre bırınczer 22.12.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve Şırnak adına coğrafi işaret almıştır.[11]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Balıkesir Mutfağı hakkında ansiklopedik bilgi". 23 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2009. 
  2. ^ "Konya'nın Zerde Tatlısı Çumra Çağrı". 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2009. 
  3. ^ Yoksullar Bayram Sabahı'nda Unutulmadı 63haber.com[ölü/kırık bağlantı]
  4. ^ a b "Türkiye'nin bayram tatları ntvmsnbc.com. 18 Aralık 2007". 10 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2009. 
  5. ^ "Türk Dil Kurumu - Büyük Türkçe Sözlük". 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2009. 
  6. ^ "Zerde Rice Jelly With Honey & Saffron". 28 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2009. 
  7. ^ "Geleneksel Türk Mutfaği ve Lâmiî Çelebi'nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Bahsettiği Yiyecek ve İçecekler" (PDF). İLMÎ ARAŞTIRMALAR, Sayi 21, 2006, 121-134. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2022. 
  8. ^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38318[ölü/kırık bağlantı]
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2021. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2022. 
  11. ^ "Cizre Bırınczer". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zerde&oldid=32851476" sayfasından alınmıştır