İçeriğe atla

Kiel: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 54°19′31″K 10°8′26″D / 54.32528°K 10.14056°D / 54.32528; 10.14056
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Sae1962 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
9.865 değişiklik
→Ekonomi: Küçük düzeltme
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
k →Kaynakça: Kaynakça düzeltmesi
Etiketler: AWB Elle geri alma
(13 kullanıcı tarafından yapılan 31 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
{{Coord|54|19|31|N|10|8|26|E|display=title}}
{{Koordinat|54|19|31|N|10|8|26|E|display=title}}
{{Almanya yerleşim yeri bilgi kutusu
{{Yerleşim bilgi kutusu
| flama = Wappen_Kiel.svg
| ad = Kiel
| konum = Lage der kreisfreien Stadt Kiel in Deutschland.png
| resmi_ad = Kiel
| eyalet = [[Schleswig-Holstein]]
| diğer_ad =
| il =
| yerli_ad =
| belde =
| takma_ad =
| idarimerkez =
| yerleşim_türü = [[Şehir]]
| koordinatlar =
| slogan =
| rakım = 5 metre
| görüntü = Kiel Förde Luftaufnahme Moorteichwiese.jpg
| görüntü_boyutu = 270px
| yüzölçümü = 118.6 km<sup>2</sup>
| görüntü_açıklaması =
| nüfus = 239.526 (<small>''31 Aralik 2010''</small>)
| bayrak = Flagge der kreisfreien Stadt Kiel.svg
| yoğunluk =
| postakodu = 24103–24159
| bayrak_boyutu = 100px
| postakodu-eski =
| damga =
| alankodu = 0431
| damga_boyutu =
| plaka = KI
| damga_link =
| websitesi = [http://www.kiel.de/ www.kiel.de]
| arma = Wappen Kiel.svg
| arma_boyutu = 80px
| başkan = [[Ulf Kämpfer]] <ref>[http://www.kiel.de/rathaus/oberbuergermeister/index.php Oberbürgermeister Dr. Ulf Kämpfer]</ref>
| parti =
| city_logo =
| harita =
| harita_boyutu =
| harita_açıklaması =
| raptiye_harita = Almanya
| raptiye_etiket_konum =
| raptiye_harita_boyutu =
| altbölüm_türü = [[Ülkeler listesi|Ülke]]
| altbölüm_adı = {{bayraksimge|Almanya}} [[Almanya]]
| altbölüm_türü1 = [[Almanya'nın eyaletleri|Eyalet]]
| altbölüm_adı1 = [[Schleswig-Holstein]]
| altbölüm_türü2 =
| altbölüm_adı2 =
| kuruluş_sıfatı =
| kuruluş_tarihi =
| kurucu =
| named_for =
| yönetim_türü =
| yönetim_dipnotlar =
| önder_türü = [[Belediye Başkanı]]
| önder_adı = [[Ulf Kämpfer]]
| önder_parti = [[Almanya Sosyal Demokrat Partisi|SPD]]
| önder_türü1 =
| önder_adı1 =
| toplam_türü =
| yüz_ölçümü_toplam_dunam =
| yüz_ölçümü_toplam_km2 = 118,6
| km2_kara_yüzölçümü =
| km2_su_yüzölçümü =
| yüz_ölçümü_urban_km2 =
| nüfus_yılı = {{Tarih|2019}}
| nüfus_not =
| nüfus_urban = 246,794
| nüfus_metro = 643,594
| nüfus_toplam =
| km2_nüfus_yoğunluğu =
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 =
| zaman_dilimi =
| utc_offset =
| zaman_dilimi_DST =
| utc_offset_DST =
| latd = 54
| latm = 19
| latNS = N
| longd = 10
| longm = 8
| longEW = E
| rakım_m = 5
| posta_kodu_türü = Posta kodu
| posta_kodu = 24103–24159
| alan_kodu = 0431
| iso_kodu =
| blank_info =
| website = [https://www.kiel.de/ www.kiel.de]
| dipnotlar =
| parts =
| ülke = Almanya
| plaka_kodu = KI
| Gemeindeschlüssel =
| NUTS =
| LOCODE =
}}
}}


'''Kiel''', [[Almanya]]'nın kuzeyinde, [[Schleswig-Holstein]] eyâletinin merkezi (1945) şehir. [[Kiel Kanalı]]'nın doğu ucunda, [[Baltık Denizi]]'ndeki [[Kiel Fiyordu]]'nun (Kieler Förde) her iki yakasında toprakları olan bir liman şehirdir.
'''Kiel''', [[Almanya]]'nın kuzeyinde bulunan, [[Schleswig-Holstein]] eyaletinin merkezi (1945) şehridir. [[Kiel Kanalı]]'nın doğu ucunda, [[Baltık Denizi]]'ndeki [[Kiel Fiyordu]]'nun (Kieler Förde) her iki yakasında toprakları olan bir liman şehirdir.


== Tarihi ==
== Tarihi ==
10. yüzyıla ait kaynaklarda adı Kyle biçiminde geçer. "Fiyort" ya da "kaynak" anlamına gelen bu kelimenin Anglosakson dilindeki kille’den (gemiler için güvenli yer) türediği sanılmaktadır. 1242'de kurulan belde, ortak bir ticarî savunma anlaşması olan [[Lübeck Kanunları]]’nı kabul etti. 1284'te [[Hansa Birliği]]'ne katıldı ve 14. yüzyılda yeni ticaret ayrıcalıkları kazandı. 1773'te Danimarka'ya bağlandı. 1814'te burada imzalanan [[Kiel Antlaşması]]’yla [[Danimarka]], [[Norveç]]'i [[İsveç]]'e bıraktı.
10. yüzyıla ait kaynaklarda adı Kyle biçiminde geçer. "Fiyort" ya da "kaynak" anlamına gelen bu kelimenin Anglosakson dilindeki kille’den (gemiler için güvenli yer) türediği sanılmaktadır. 1242'de kurulan belde, ortak bir ticarî savunma anlaşması olan [[Lübeck Kanunları]]’nı kabul etti. 1284'te [[Hansa Birliği]]'ne katıldı ve 14. yüzyılda yeni ticaret ayrıcalıkları kazandı. 1773'te Danimarka'ya bağlandı. 1814'te burada imzalanan [[Kiel Antlaşması]]’yla [[Danimarka]], [[Norveç]]'i [[İsveç]]'e bıraktı.


1866'da Schleswig-Holstein'ın geri kalan bölümüyle birlikte Prusya'ya geçen şehir, 1871'den sonra deniz üssü olarak önem kazandı. 1917'de eyâlet merkezi oldu. 1918'deki devrim, Kielli denizcilerin ayaklanmasıyla başladı. Bu olay, tarihe [[Kiel İsyanı]] olarak geçti.
1866'da Schleswig-Holstein'ın geri kalan bölümüyle birlikte Prusya'ya geçen şehir, 1871'den sonra deniz üssü olarak önem kazandı. 1917'de eyalet merkezi oldu. 1918'deki devrim, Kielli denizcilerin ayaklanmasıyla başladı. Bu olay, tarihe [[Kiel İsyanı]] olarak geçti.


II. Dünya Savaşı'nda şehir, Müttefik Kuvvetler'ince yoğun biçimde bombalandı. Savaştan sonra yeniden inşa edilirken geniş yeşil alanlara yer verildi. Bu dönemde tamir edilen tarihî binalar arasında yaklaşık 1240'ta yapılmış Nikolaikirche (St. Nikolaus Kilisesi) ile Holstein-Gottorp düklerinin sarayı (y. 1280) sayılabilir; Çar [[III. Petro (Rusya)|III. Petro]], bu sarayda doğmuştur.
II. Dünya Savaşı'nda şehir, Müttefik Kuvvetler'ince yoğun biçimde bombalandı. Savaştan sonra yeniden inşa edilirken geniş yeşil alanlara yer verildi. Bu dönemde tamir edilen tarihî binalar arasında yaklaşık 1240'ta yapılmış Nikolaikirche (St. Nikolaus Kilisesi) ile Holstein-Gottorp düklerinin sarayı (y. 1280) sayılabilir; Çar [[III. Petro (Rusya)|III. Petro]], bu sarayda doğmuştur.
33. satır: 94. satır:


== Eğitim ve kültür ==
== Eğitim ve kültür ==
[[Dosya:Kiel Landtag Plenarsaal.JPG|250px|thumb|left|Kiel'deki Schleswig-Holstein Eyalet Meclis binası]]
[[Dosya:Kiel Landtag Plenarsaal.JPG|upright=1.14|küçükresim|sol|Kiel'deki Schleswig-Holstein Eyalet Meclis binası]]
1665'te kurulmuş olan Kiel [[Christian Albrecht Üniversitesi]]'nde Dünya ekonomisi üzerine çalışmalarıyla ünlü bir [[enstitü]] vardır. Üniversitenin eski binalarının yakınında bir sanat galerisi ile Almanya'nın en eski botanik bahçeleri bulunur. Yeni yapılar arasında da Belediye Tiyatrosu (1907), Belediye Binası (1911), sergi ve kongre salonu Ostseehalle (1950) ve yeni üniversite binaları sayılabilir.
1665'te kurulmuş olan Kiel [[Christian Albrecht Üniversitesi]]'nde Dünya ekonomisi üzerine çalışmalarıyla ünlü bir [[enstitü]] vardır. Üniversitenin eski binalarının yakınında bir sanat galerisi ile Almanya'nın en eski botanik bahçeleri bulunur. Yeni yapılar arasında da Belediye Tiyatrosu (1907), Belediye Binası (1911), sergi ve kongre salonu Ostseehalle (1950) ve yeni üniversite binaları sayılabilir.


41. satır: 102. satır:
== Taşımacılık ==
== Taşımacılık ==
Kiel, [[Hamburg]], [[Lübeck]], [[Flensburg]] ve [[Danimarka]]'daki yerlere giden tren istasyonuna sahiptir.
Kiel, [[Hamburg]], [[Lübeck]], [[Flensburg]] ve [[Danimarka]]'daki yerlere giden tren istasyonuna sahiptir.
[[Dosya:Bahnhof Kiel innenansicht.jpg|thumb|center|500px|Kiel Merkez istasyonu (iç kısım)]]
[[Dosya:Bahnhof Kiel innenansicht.jpg|küçükresim|orta|upright=2.27|Kiel Merkez istasyonu (iç kısım)]]
Kiel, Baltık eyaletlerine yolcu ve yük taşıyan denizcilik şirketleri için önemli bir limandır.
Kiel, Baltık eyaletlerine yolcu ve yük taşıyan denizcilik şirketleri için önemli bir limandır.
[[Dosya:KielerFaehrenLuftaufnahme.jpg|thumb|Kiel'de feriler ve cruise gemileri.]]
[[Dosya:KielerFaehrenLuftaufnahme.jpg|küçükresim|Kiel'de feriler ve cruise gemileri.]]
Yolcular Kiel'den karşıya aşağıdaki şekilde geçer
Yolcular Kiel'den karşıya aşağıdaki şekilde geçer:
* {{bayraksimge|İsveç}} [[Göteborg]], [[İsveç]] ([[Stena Line]], 13½ saat, günlük)
* {{bayraksimge|İsveç}} [[Göteborg]], [[İsveç]] ([[Stena Line]], 13½ saat, günlük)
* {{bayraksimge|Norveç}} [[Oslo]], [[Norveç]] ([[Color Line]], 19½ saat, günlük)
* {{bayraksimge|Norveç}} [[Oslo]], [[Norveç]] ([[Color Line]], 19½ saat, günlük)
* {{bayraksimge|Litvanya}} [[Klaipėda]], [[Lithuania]] ([[DFDS LISCO GmbH|DFDS LISCO]], 21 saat, 6 defa her hafta için)
* {{bayraksimge|Litvanya}} [[Klaipėda]], [[Litvanya]] ([[DFDS LISCO GmbH|DFDS LISCO]], 21 saat, 6 defa her hafta için)
Yükler Kiel'den aşağıdaki şekilde taşınır
Yükler Kiel'den aşağıdaki şekilde taşınır:
* {{bayraksimge|Rusya}} [[Sankt Peterburg]], [[Rusya]] ([[DFDS LISCO GmbH|DFDS LISCO]], haftada iki defa)
* {{bayraksimge|Rusya}} [[Sankt-Peterburg]], [[Rusya]] ([[DFDS LISCO GmbH|DFDS LISCO]], haftada iki defa)
* {{bayraksimge|Rusya}} [[Kaliningrad]], [[Rusya]] (NSA, haftada bir bir sefer)
* {{bayraksimge|Rusya}} [[Kaliningrad]], [[Rusya]] (NSA, her hafta bir sefer)


== Ünlü Kielliler ==
== Ünlü Kielliler ==
=== Fahri hemşehrilik beratı verilenler ===
=== Fahrî hemşerilik beratı verilenler ===
Kiel kent yönetimi, kronolojik sırada listelenen şu kişilere fahri hemşehrilik beratı vermiştir:
Kiel kent yönetimi, kronolojik sırada listelenen şu kişilere fahri hemşerilik beratı vermiştir:
[[Dosya:Paul von Hindenburg.jpeg|thumb|right|Paul von Hindenburg]]
[[Dosya:Paul von Hindenburg.jpeg|küçükresim|sağ|Paul von Hindenburg|upright=0.79]]
* [[1841]]: [[Georg Hanssen]]
* 1841: [[Georg Hanssen]]
* [[1843]]: [[Christoph Heinrich Pfaff]]
* 1843: [[Christoph Heinrich Pfaff]]
* [[1863]]: [[Carl von Schleswig]]-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
* 1863: [[Carl von Schleswig]]-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
* [[1864]]: [[Georg Friedrich Witte]]
* 1864: [[Georg Friedrich Witte]]
* [[1893]]: [[Christian Kruse]]
* 1893: [[Christian Kruse]]
* [[1894]]: [[Werner Kraus]]
* 1894: [[Werner Kraus]]
* [[1899]]: [[Klaus Groth]]
* 1899: [[Klaus Groth]]
* [[1902]]: [[Friedrich von Esmarch]]
* 1902: [[Friedrich von Esmarch]]
* [[1911]]: [[Heinrich von Preußen]]
* 1911: [[Heinrich von Preußen]]
* [[1911]]: [[Albert Hänel]]
* 1911: [[Albert Hänel]]
* [[1914]]: [[Hans von Koester]]
* 1914: [[Hans von Koester]]
* [[1933]]: [[Paul von Hindenburg]]
* 1933: [[Paul von Hindenburg]]
* [[1946]]: [[Otto Tschadek]]
* 1946: [[Otto Tschadek]]
* [[1947]]: Dr. [[Max Planck]]
* 1947: Dr. [[Max Planck]]
* [[1950]]: Dr. Willy Anschütz
* 1950: Dr. Willy Anschütz
* [[1954]]: Prof. [[Theodor Heuss]]
* 1954: Prof. [[Theodor Heuss]]
* [[1974]]: Ida Hinz
* 1974: Ida Hinz
* [[1982]]: Dr.-Ing. [[Rudolf Hell]]
* 1982: Dr.-Ing. [[Rudolf Hell]]
* [[1996]]: Otto Schlenzka
* 1996: Otto Schlenzka
* [[2004]]: Prof. Dr. h.c. mult. Berthold Beitz
* 2004: Prof. Dr. h.c. mult. Berthold Beitz


[[Adolf Hitler]] ve [[Erich Raeder]]e verilen fahri hemşehrilik beratı 1945'te geri alındı.
[[Adolf Hitler]] ve [[Erich Raeder]]e verilen fahri hemşerilik beratı 1945'te geri alındı.


=== Kiel doğumlular ===
=== Kiel doğumlular ===
[[Dosya:Max planck.jpg|thumb|right|Max Karl Ernst Ludwig Planck]]
[[Dosya:Max Planck 1933.jpg|küçükresim|sağ|Max Karl Ernst Ludwig Planck|upright=0.74]]
[[Dosya:Andreas Koepke.JPG|thumb|right|Andreas Köpke]]
[[Dosya:20180602 FIFA Friendly Match Austria vs. Germany Andreas Köpke 850 0604.jpg|küçükresim|sağ|Andreas Köpke|upright=0.74]]


* [[1728]], [[Peter III. (Russland)|Peter III.]] , Rus Çarı
* 1728, [[Peter III. (Russland)|Peter III.]], Rus Çarı
* [[1809]], [[August Howaldt|August Ferdinand Howaldt]]
* 1809, [[August Howaldt|August Ferdinand Howaldt]]
* [[1810]], [[Harald Friedrich Nikolaus Ackermann]]
* 1810, [[Harald Friedrich Nikolaus Ackermann]]
* [[1814]], [[Henri Lehmann]]
* 1814, [[Henri Lehmann]]
* [[1841]], [[Georg Howaldt]]
* 1841, [[Georg Howaldt]]
* [[1844]], [[Hermann Graedener]]
* 1844, [[Hermann Graedener]]
* [[1844]], [[Detlev von Liliencron]]
* 1844, [[Detlev von Liliencron]]
* [[1850]], [[Bernhard Howaldt]]
* 1850, [[Bernhard Howaldt]]
* [[1851]], [[Hunold von Ahlefeld]]
* 1851, [[Hunold von Ahlefeld]]
* [[1852]], [[Hermann Howaldt]]
* 1852, [[Hermann Howaldt]]
* [[1858]], [[Max Planck|Max Karl Ernst Ludwig Planck]]
* 1858, [[Max Planck|Max Karl Ernst Ludwig Planck]]
* [[1859]], [[Ludwig Ahlmann]]
* 1859, [[Ludwig Ahlmann]]
* [[1877]], Dr. [[Kurt Gustav Hans Otto Freiherr von Reibnitz]]
* 1877, Dr. [[Kurt Gustav Hans Otto Freiherr von Reibnitz]]
* [[1890]], [[Karl Peter Röhl]]
* 1890, [[Karl Peter Röhl]]
* [[1893]], [[Andreas Gayk]]
* 1893, [[Andreas Gayk]]
* [[1895]], [[Wilhelm Ahlmann]]
* 1895, [[Wilhelm Ahlmann]]
* [[1897]], [[Bruno Diekmann]]
* 1897, [[Bruno Diekmann]]
* [[1900]], [[Ernst Busch]]
* 1900, [[Ernst Busch]]
* [[1901]], [[Hermann Andersen]]
* 1901, [[Hermann Andersen]]
* [[1903]], [[Hans Söhnker]]
* 1903, [[Hans Söhnker]]
* [[1904]], Prof. Dr. [[Theodor Eschenburg]]
* 1904, Prof. Dr. [[Theodor Eschenburg]]
* [[1905]], [[Bernhard Minetti]]
* 1905, [[Bernhard Minetti]]
* [[1907]], [[Helmut Lemke]]
* 1907, [[Helmut Lemke]]
* [[1909]], [[Harro Schulze-Boysen]]
* 1909, [[Harro Schulze-Boysen]]
* [[1910]], Dr. [[Lauritz Lauritzen]]
* 1910, Dr. [[Lauritz Lauritzen]]
* [[1910]], [[August Dietrich Allers]]
* 1910, [[August Dietrich Allers]]
* [[1912]], [[Carl Friedrich von Weizsäcker]]
* 1912, [[Carl Friedrich von Weizsäcker]]
* [[1912]], [[Lotti Huber]]
* 1912, [[Lotti Huber]]
* [[1913]], [[Sigrid Hunke]]
* 1913, [[Sigrid Hunke]]
* [[1915]], [[Rudolf Thaut]]
* 1915, [[Rudolf Thaut]]
* [[1915]], [[Heinz Zahrnt]]
* 1915, [[Heinz Zahrnt]]
* [[1919]], [[Willi Marxsen]]
* 1919, [[Willi Marxsen]]
* [[1920]], [[Hans Kock]]
* 1920, [[Hans Kock]]
* [[1921]], [[Harald Wust]]
* 1921, [[Harald Wust]]
* [[1922]], [[Jürgen Brandt]]
* 1922, [[Jürgen Brandt]]
* [[1925]], [[Heinz Reincke]]
* 1925, [[Heinz Reincke]]
* [[1925]], [[Tana Schanzara]]
* 1925, [[Tana Schanzara]]
* [[1926]], [[Judith Malina]]
* 1926, [[Judith Malina]]
* [[1928]], Dr. [[Gerhard Stoltenberg]]
* 1928, Dr. [[Gerhard Stoltenberg]]
* [[1928]], [[Oswalt Kolle]]
* 1928, [[Oswalt Kolle]]
* [[1936]], Prof. Dr. [[Heiner Zieschang]]
* 1936, Prof. Dr. [[Heiner Zieschang]]
* [[1948]], [[Birgit Bergen]]
* 1948, [[Birgit Bergen]]
* [[1954]], [[Michael Küttner]]
* 1954, [[Michael Küttner]]
* [[1956]], [[Axel Milberg]]
* 1956, [[Axel Milberg]]
* [[1962]], [[Andreas Köpke]]
* 1962, [[Andreas Köpke]]
* [[1964]], [[Heike Henkel]]
* 1964, [[Heike Henkel]]
* [[1971]], [[Helge Thun]]
* 1971, [[Helge Thun]]
* [[1974]], [[Kim Schmitz]]
* 1974, [[Kim Schmitz]]
* [[1941]], [[Eric Braeden]]
* 1941, [[Eric Braeden]]
Kiel'de dünyaya gelmeyen, ancak uzun süre kentte yaşayıp üretimde bulunmuş ünlüler:
Kiel'de Dünya'ya gelmeyen, ancak uzun süre şehirde yaşayıp üretimde bulunmuş ünlüler:


* [[Claus Harms]]
* [[Adolf Remane]]
* [[Alexander Behm]]
⚫
* [[Berte Bratt]]
* [[Carl Loewe]]
* [[Carl Loewe]]
* [[Klaus Groth]]
* [[Claus Harms]]
* [[Gustav Adolf Neuber]]
* [[Ferdinand Tönnies]]
* [[Ferdinand Tönnies]]
* [[Alexander Behm]]
* [[Gustav Adolf Neuber]]
* [[Hans Geiger]]
* [[Hans Geiger]]
* [[Adolf Remane]]
* [[Klaus Groth]]
⚫
* [[Rudolf Hell]]
⚫
* [[Berte Bratt]]
* [[Rötger Feldmann]]
* [[Rötger Feldmann]]
⚫
* [[Rudolf Hell]]

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}


== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.kiel.de/ Kiel resmi web sitesi]
* [https://web.archive.org/web/20081108030242/http://www.kiel.de/ Kiel resmî Web sitesi]
* [http://www.kielmonitor.de/ Web kameradan Kiel görüntüleri]
* [http://www.kielmonitor.de/ Web kameradan Kiel görüntüleri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201127174850/http://www.kielmonitor.de/ |tarih=27 Kasım 2020 }}


{{Almanya'daki şehirler}}
{{Almanya'daki şehirler}}


<!--Kategoriler-->
<!--Kategoriler-->

{{Otorite kontrolü}}


[[Kategori:Kiel| ]]
[[Kategori:Kiel| ]]
[[Kategori:Schleswig-Holstein'deki şehirler]]
[[Kategori:Almanya'daki liman kentleri]]
[[Kategori:Almanya'daki liman kentleri]]
[[Kategori:Baltık Denizi'ndeki liman kentleri]]
[[Kategori:Baltık Denizi'ndeki liman kentleri]]
[[Kategori:Hansa Birliği üyeleri]]
[[Kategori:Hansa Birliği üyeleri]]
<!--
<!--
[[Category:German state capitals]]
[[Kategori:German state capitals]]
-->
-->
[[Kategori:Kıyı şehirleri]]
[[Kategori:1233'te kurulan kuruluşlar]]
[[Kategori:54° K]]
[[Kategori:10° D]]

Sayfanın 16.49, 1 Mayıs 2024 tarihindeki hâli

Kiel
Şehir
Kiel
Kiel bayrağı
Bayrak
Kiel arması
Arma
Almanya üzerinde Kiel
Kiel
Kiel
ÜlkeAlmanya Almanya
EyaletSchleswig-Holstein
İdare
 • Belediye BaşkanıUlf Kämpfer (SPD)
Yüzölçümü
 • Şehir118,6 km²
Rakım5 m
Nüfus
 (2019)
 • Kent
246,794
 • Metropol
643,594
Posta kodu
24103–24159
Alan kodu0431
Plaka koduKI
Resmî site
www.kiel.de

Kiel, Almanya'nın kuzeyinde bulunan, Schleswig-Holstein eyaletinin merkezi (1945) şehridir. Kiel Kanalı'nın doğu ucunda, Baltık Denizi'ndeki Kiel Fiyordu'nun (Kieler Förde) her iki yakasında toprakları olan bir liman şehirdir.

Tarihi

10. yüzyıla ait kaynaklarda adı Kyle biçiminde geçer. "Fiyort" ya da "kaynak" anlamına gelen bu kelimenin Anglosakson dilindeki kille’den (gemiler için güvenli yer) türediği sanılmaktadır. 1242'de kurulan belde, ortak bir ticarî savunma anlaşması olan Lübeck Kanunları’nı kabul etti. 1284'te Hansa Birliği'ne katıldı ve 14. yüzyılda yeni ticaret ayrıcalıkları kazandı. 1773'te Danimarka'ya bağlandı. 1814'te burada imzalanan Kiel Antlaşması’yla Danimarka, Norveç'i İsveç'e bıraktı.

1866'da Schleswig-Holstein'ın geri kalan bölümüyle birlikte Prusya'ya geçen şehir, 1871'den sonra deniz üssü olarak önem kazandı. 1917'de eyalet merkezi oldu. 1918'deki devrim, Kielli denizcilerin ayaklanmasıyla başladı. Bu olay, tarihe Kiel İsyanı olarak geçti.

II. Dünya Savaşı'nda şehir, Müttefik Kuvvetler'ince yoğun biçimde bombalandı. Savaştan sonra yeniden inşa edilirken geniş yeşil alanlara yer verildi. Bu dönemde tamir edilen tarihî binalar arasında yaklaşık 1240'ta yapılmış Nikolaikirche (St. Nikolaus Kilisesi) ile Holstein-Gottorp düklerinin sarayı (y. 1280) sayılabilir; Çar III. Petro, bu sarayda doğmuştur.

II. Dünya Savaşı sırasında Kiel, büyük deniz üsleri ve Alman Reich gemi inşa merkezlerinden biri olarak kaldı. Mahallî sanayii de köle işçiler de çalıştırıldı. Bir deniz limanı olarak ve denizaltılar için üretim merkezi olarak II. Dünya Savaşı sırasında Müttefikler tarafından yoğun şekilde bombalandı. Bombalama yüzünden eski şehrin % 80'den fazlası, Merkezi yerleşim alanlarının % 72'si ve endüstriyel alanlarında % 83'ü yok oldu. Kiel, 23/24 Temmuz 1944 tarihinde RAF tarafından bombalandı ve şehre üç gün su verilmedi; tren ve otobüsler sekiz gün çalıştırılmadı ve bu üç hafta boyunca yemek pişirebilmek için gaz verilmedi. Diğer ağır şekilde bombalanan Alman şehirleri gibi bu şehir de savaştan sonra yeniden inşa edildi.

Eğitim ve kültür

Kiel'deki Schleswig-Holstein Eyalet Meclis binası

1665'te kurulmuş olan Kiel Christian Albrecht Üniversitesi'nde Dünya ekonomisi üzerine çalışmalarıyla ünlü bir enstitü vardır. Üniversitenin eski binalarının yakınında bir sanat galerisi ile Almanya'nın en eski botanik bahçeleri bulunur. Yeni yapılar arasında da Belediye Tiyatrosu (1907), Belediye Binası (1911), sergi ve kongre salonu Ostseehalle (1950) ve yeni üniversite binaları sayılabilir.

Ekonomi

Kiel Kanalı'nın 1895'te açılmış olan havuzları dışında şehirde çok gelişmiş bir ticarî liman ve yat tesisleri bulunur. Şehrin doğu ve batı kıyıları arasında ulaşım sağlayan feribotlar, çevredeki balıkçı köyleri ile sayfiyelere de sefer yapar. Gemi ve makine yapımı başlıca sanayi kollarıdır. Ayrıca basımevleri, metal işleme tesisleri, bira ve tekstil fabrikaları vardır. Her haziranda düzenlenen Kieler Woche (Kiel Haftası) uluslararası bir yelken yarışı ve kültür şenliğidir. Kiel'in nüfusu, 31 Mart 2007 tarihi itibarıyla 232.398'dir.

Taşımacılık

Kiel, Hamburg, Lübeck, Flensburg ve Danimarka'daki yerlere giden tren istasyonuna sahiptir.

Kiel Merkez istasyonu (iç kısım)

Kiel, Baltık eyaletlerine yolcu ve yük taşıyan denizcilik şirketleri için önemli bir limandır.

Kiel'de feriler ve cruise gemileri.

Yolcular Kiel'den karşıya aşağıdaki şekilde geçer:

Yükler Kiel'den aşağıdaki şekilde taşınır:

Ünlü Kielliler

Fahrî hemşerilik beratı verilenler

Kiel kent yönetimi, kronolojik sırada listelenen şu kişilere fahri hemşerilik beratı vermiştir:

Paul von Hindenburg

Adolf Hitler ve Erich Raedere verilen fahri hemşerilik beratı 1945'te geri alındı.

Kiel doğumlular

Max Karl Ernst Ludwig Planck
Andreas Köpke

Kiel'de Dünya'ya gelmeyen, ancak uzun süre şehirde yaşayıp üretimde bulunmuş ünlüler:

Kaynakça

Dış bağlantılar


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kiel&oldid=32655958" sayfasından alınmıştır