Versay Barış Antlaşması sayfasının kaynağını görüntüle

{{Antlaşma bilgi kutusu
| adı                = Versay Antlaşması
| uzun_adı           =Müttefik ve Ortak Güçler ile Almanya Arasında Barış Antlaşması
| resim              = Treaty of Versailles, English version.jpg
| resim_boyutu       = 250px
| altyazı            = İngilizce versiyonun kapağı
| çeşit              = Barış Antlaşması
| yazılma_tarihi      =
| imza_tarihi         = 28 Haziran 1919
| imza_yeri           = [[Aynalar Salonu]], [[Versay Sarayı]], [[Paris]], [[Fransa]]
| onay_tarihi         =
| yürürlük_tarihi     = 10 Ocak 1920
| yürürlük_koşulu     =
| korunma_yeri        ={{bayrakülke|Fransa}}
| vikikaynak          = 
|imzacılar=İttifak Devletleri<br/>
{{bayrakülke|Weimar Cumhuriyeti}}<hr/>
İtilaf Devletleri<br/>
{{bayrakülke|Fransa}}<br/>
{{bayrakülke|Birleşik Krallık}}<br/>
{{bayrakülke|İtalya Krallığı}}<br/>
{{bayrakülke|Japon İmparatorluğu}}<br/>
{{bayrakülke|ABD|1912}}<br/>
{{Daraltılabilir liste | title = Diğerleri
|{{bayrakülke|Belçika}}
|{{bayrakülke|Bolivya}}
|{{bayrakülke|Brezilya|1889}}
|{{bayrakülke|Çin Cumhuriyeti|1912}}
|{{bayrakülke|Küba}}
|{{bayrakülke|Çekoslovakya}}
|{{bayrakülke|Ekvador}}
|{{bayrakülke|Yunanistan|old}}
|{{bayrakülke|Guatemala}}
|{{bayrakülke|Haiti|civil}}
|{{bayrakülke|Hicaz Krallığı|1917}}
|{{bayrakülke|Honduras}}
|{{bayrakülke|Liberya}}
|{{bayrakülke|Nikaragua}}
|{{bayrakülke|Panama}}
|{{bayrakülke|Peru|1825}}
|{{bayrakülke|Polonya}}
|{{bayrakülke|Portekiz}}
|{{bayrakülke|Romanya Krallığı}}
|{{bayrakülke|Tayland|name=Siam}}
|{{bayrakülke|Uruguay}}
|{{bayrakülke|Yugoslavya Krallığı}}
|Birleşik Krallık'a bağlı ülkeler:
|{{bayrakülke|Avustralya}}
|{{bayrakülke|Kanada|1868}}
|{{bayrakülke|Güney Afrika|1912}}
|{{bayrakülke|Britanya Hindistanı}}
|{{bayrakülke|Yeni Zelanda}}}}<hr/>|dil=[[Fransızca]], [[İngilizce]]}}
'''Versay Barış Antlaşması''', [[I. Dünya Savaşı]] sonunda [[İtilaf Devletleri]] (''Müttefik Devletler'' olarak da bilinir) ile [[Alman İmparatorluğu|Almanya]] arasında imzalanan barış antlaşmasıdır. 18 Ocak 1919'da başlayan [[Paris Barış Konferansı]]'nda müzakere edilmiş, 7 Mayıs 1919'da son metin Almanlara deklare edilmiş, 23 Haziran'da Alman Parlamentosu'nca kabul edilmiş ve 28 Haziran'da Paris'in Versay banliyösünde imzalanmıştır.

İçerdiği ağır koşullardan ötürü Versay Antlaşması Almanya'da büyük tepkiye yol açmış ve "ihanet" olarak kabul edilmiştir. Birçok tarihçi Almanya'da 1920'lerde yaşanan ekonomik ve siyasi istikrarsızlığa, [[Nazi Partisi]]'nin iktidara gelişine ve [[II. Dünya Savaşı]]'na nihai olarak Versay Antlaşması'nın neden olduğu düşüncesindedir.

== Antlaşmanın hazırlanışı ==
Alman hükûmeti 1918 yılının Ekim ayında, dönemin [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] başkanı [[Woodrow Wilson]]'un adil bir barış için önermiş olduğu on dört maddeyi kabul ettiğini bildirmiş, Başkan'dan bu çerçevede bir antlaşmaya gidilmek üzere ateşkes sağlanması yönünde girişimlerde bulunmasını talep etmişti. Bu on dört maddenin dokuz maddesi yeni toprak düzenlemeleriyle ilgilidir. Ancak savaşın son yılında gerek [[İngiltere]], [[Fransa]] ve [[İtalya]] arasında, gerekse de bu ülkelerle [[Romanya]] ve [[Yunanistan]] arasında imzalanmış olan gizli antlaşmalar daha farklı bir toprak düzenlemesini gerektirmekteydi.

[[Dosya:The people's war book; history, cyclopaedia and chronology of the great world war (1919) (14595511247).jpg|sağ|küçükresim|upright=1.14|Fransız Mareşal [[Ferdinand Foch]], Fransa Başbakanı [[Georges Clemenceau]], İngiltere Başbakanı [[David Lloyd George]], İtalya Başbakanı [[Vittorio Emanuele Orlando]] ve Baron [[Sidney Sonnino]].]]
[[Dosya:Treaty of Versailles Signing, Hall of Mirrors.jpg|thumbtime=5|küçükresim|Anlaşmanın Versay Sarayı'ndaki Aynalar Salonu'nda imzalanması]]
Paris Barış Konferansı'nda "Üç Büyükler" olarak bilinen İngiltere Başbakanı [[David Lloyd George]], Fransa Başbakanı [[Georges Clemenceau]] ve İtalya Başbakanı [[Vittorio Emanuele Orlando]] etkin olmuş ve Versay Antlaşması'nın maddeleri taslak haline getirilmiştir. Bu taslakla ateşkes görüşmeleri sırasında verilen güvenceler arasındaki uyumsuzluk Alman heyetince protesto edilse de Alman Meclisi antlaşma şartlarını 9 Temmuz 1919'da, [[Almanya]] üzerinde abluka kalkmadığı ve başka yapılacak bir şey olmadığı için onayladı.

Genel hatlarıyla, 10 Ocak 1920'de yürürlüğe giren Versay Antlaşması, [[Otto van Bismarck]]'ın kurduğu Almanya'yı yıkıyor ve yeni bir Avrupa düzeni kuruyordu. Almanya, [[Alsas-Loren]]'i [[Fransa]]'ya, [[Eupen]], [[Malmedy]] ve [[Monschau]]'nun bir bölümünü [[Belçika]]'ya, [[Memel]]'i (bugün Klaipeda) yeni kurulan [[Litvanya]]'ya, Yukarı [[Silezya]]'nın güney ucunu ve Batı Prusya'nın büyük bölümünü [[Polonya]]'ya, Yukarı Silezya'nın bir parçasını Çekoslovakya'ya bırakıyordu. Danzig (bugün Gdansk) serbest şehir oluyor ve Milletler Cemiyeti'nin himayesine terkediliyordu. Saar (Sar) bölgesi Fransa'ya bırakılacak, bölgenin esas kaderi ise on beş yıl sonra yapılacak halk oylaması ile belirlenecekti. Almanya, Ren kıyılarındaki ve Helgoland'da mevcut tahkimatları yıkacaktı. Ayrıca 1920'de Schleswig Holstein bölgesinin Schleswig kısmında plebisit yapılacaktı. Bu plebisit sonucu Orta Schleswig Almanya'da kalırken; Apenrade (Aabenraa), Sonderburg (Sonderborg), Hadersleben (Haderslev) ilçelerinin tamamıyla Tondern (Tønder) ve Flensburg ilçelerinin kuzey kısımlarından oluşan Kuzey Schleswig (Güney Jutland) [[Danimarka]]'ya geçiyordu. 15 Haziran 1920'de Almanya, Danimarka'ya Kuzey Schleswig'i resmen devretti.

Almanya'nın, [[Çin]]'deki hakları ve [[Büyük Okyanus]]'taki adaları [[Japonya]]'ya devredildi. Almanya, [[Avusturya]] ile birleşmemeyi taahhüt etmekte; ayrıca Avusturya, [[Çekoslovakya]] ve Polonya'nın bağımsızlığını tanımaktaydı. Tarafsızlığı savaş içinde çiğnenen Belçika'nın hukuki bakımdan da tarafsızlığı kaldırılmakta, Almanya da bunu kabul etmekte idi.

Almanya, mecburi askerliği kaldırıyor, en çok 100 bin kişilik bir ordu bulundurmak yetkisine sahip oluyordu. Ayrıca, Almanya denizaltı ve uçak da üretemeyecekti. Bütün gemilerini de İtilaf Devletleri'ne teslim edecekti. Almanya, ödeme kabiliyetinin çok üstünde bir savaş tazminatıyla da yükümlü tutuluyordu. Almanya, ekonomik ve siyasi bakımdan ağır yükümlülükler altında idi. Birçok Alman da yeni kurulan devletlerin sınırları içinde kalmıştı. Bu durumun doğal bir sonucu olarak azınlık meselesi, Barış Antlaşmasının uygulanması ile ortaya çıkmıştır.

== Almanya'nın tepkisi ==
{{Ayrıca|Arkadan bıçaklanma efsanesi}}
[[Dosya:Bundesarchiv Bild 183-R01213, Versailles, deutsche Verhandlungdelegation.jpg|küçükresim|Versay'daki Alman delegeler: Walther Schücking, ''Reichspostminister'' Johannes Giesberts, Adalet Bakanı Otto Landsberg, Dışişleri Bakanı Ulrich Graf von Brockdorff-Rantzau, Prusya Devlet Başkanı Robert Leinert ve mali danışman Carl Melchior]]
29 Nisan'da Dışişleri Bakanı [[Ulrich von Brockdorff-Rantzau|Ulrich Graf von Brockdorff-Rantzau]] başkanlığındaki Alman heyeti Versay'a vardı. 7 Mayıs'ta, "[[Versay Antlaşması'nın 231. Maddesi|Savaş Suçluluğu Maddesi]]" de dahil olmak üzere galipler tarafından dikte edilen koşullar karşısında von Brockdorff-Rantzau, Clemenceau, Wilson ve Lloyd George'a şu cevabı verdi: "Burada karşımıza çıkan nefretin tüm gücünü hissedebiliyoruz.&nbsp;... Bizden savaşın tek suçlusu olduğumuzu itiraf etmemizi istiyorsunuz; benim ağzımdan böyle bir itiraf yalan olur."{{efn-lr|"wir kennen die Wucht des Hasses, die uns hier entgegentritt&nbsp;... Es wird von uns verlangt, daß wir uns als die allein Schuldigen am Kriege bekennen; ein solches Bekenntnis wäre in meinem Munde eine Lüge." {{harv|Weimarer Republik|n.d.}}}} Almanya'nın müzakerelere katılmasına izin verilmediği için, Alman hükûmeti haksız talepler ve "onur ihlali" olarak gördüğü bu durumu protesto etti ve kısa bir süre sonra barış konferansından çekildi.{{sfn|Woods|2019|p=18}}  Her siyasi görüşten Alman, antlaşmayı -özellikle de Almanya'yı savaşı başlatmakla suçlayan Savaş Suçluluğu Maddesi'ni- ulusun onuruna yapılmış bir hakaret olarak kınadı. Şartları Almanya'ya "al ya da bırak" temelinde sunulduğu için antlaşmayı "Diktat" olarak adlandırdılar.{{sfn|Château de Versailles|2016}} Almanya'nın demokratik yollarla seçilmiş ilk hükûmet başkanı [[Philipp Scheidemann]], antlaşmayı imzalamak yerine istifa etti. Scheidemann 12 Mayıs 1919'da [[Weimar Ulusal Meclisi]]'nde yaptığı duygusal ve polemikçi konuşmada antlaşmayı "korkunç ve öldürücü bir cadı çekici" olarak nitelendirdi,{{sfn|Probst|2019}} ve şöyle haykırdı: {{quote|Kendisini ve bizi bu şekilde zincire vuran hangi el buruşmaz ki?"{{sfn|W-R: "buruşmuş el" konuşması}}{{sfn|Probst|2019}}}} Scheidemann konuşmasının sonunda, hükûmetin görüşüne göre anlaşmanın kabul edilemez olduğunu belirtti.{{sfn|W-R: "buruşmuş el" konuşması}}  [[Dosya:Mass demonstration in front of the Reichstag against the Treaty of Versailles.jpg|küçükresim|left|Antlaşmaya karşı ''[[Reichstag]]'' önünde protesto]]
Scheidemann'ın istifasının ardından [[Gustav Bauer]] başkanlığında yeni bir koalisyon hükûmeti kuruldu. Almanya Cumhurbaşkanı [[Friedrich Ebert]] Almanya'nın imkansız bir durumda olduğunu biliyordu. Vatandaşlarının antlaşmadan duyduğu tiksintiyi paylaşmasına rağmen, hükûmetin antlaşmayı reddedecek durumda olmayacağı ihtimalini de göz önünde bulunduracak kadar aklı başındaydı. Almanya'nın antlaşmayı imzalamayı reddetmesi halinde, Müttefiklerin Almanya'yı batıdan işgal edeceğine inanıyordu ve bir işgal durumunda ordunun buna karşı koyabileceğinin garantisi yoktu. Bu düşünceyle Mareşal [[Paul von Hindenburg]]'a, Müttefiklerin savaşı yeniden başlatması durumunda ordunun anlamlı bir direniş gösterip gösteremeyeceğini sordu. Eğer ordunun direnebileceğine dair en ufak bir ihtimal bile varsa, Ebert anlaşmanın onaylanmamasını tavsiye etmeyi planlıyordu. Hindenburg, Genelkurmay Başkanı [[Wilhelm Groener]]'in telkinleriyle, ordunun sınırlı bir ölçekte bile savaşa devam edemeyeceği sonucuna vardı. Ancak Ebert'i bilgilendirmek yerine, Groener'in hükûmete düşmanlıkların yeniden başlaması durumunda ordunun savunulamaz bir pozisyonda olacağını bildirmesini sağladı. Bunun üzerine yeni hükûmet anlaşmanın imzalanmasını önerdi. Ulusal Meclis beş çekimser oyla (toplam 421 delege vardı) 237'ye karşı 138 oyla antlaşmanın imzalanması lehinde oy kullandı. Bu sonuç, son tarihten birkaç saat önce Clemenceau'ya telgrafla bildirildi. Dışişleri Bakanı [[Hermann Müller]] ve Sömürgeler Bakanı [[Johannes Bell]] Almanya adına antlaşmayı imzalamak üzere Versay'a gitti. Antlaşma 28 Haziran 1919'da imzalandı ve 9 Temmuz'da Ulusal Meclis tarafından 209'a karşı 116 oyla onaylandı.{{sfn|Pinson|1964|pp=397 ff}}

== İhlaller ==
{{Ayrıca|Weimar Cumhuriyeti'nde hiperenflasyon|Büyük Buhran|Nazi Almanyası ekonomisi}}
=== Tazminatlar ===
[[Dosya:Bundesarchiv Bild 183-1987-0922-500, Wien, Heldenplatz, Rede Adolf Hitler.jpg|küçükresim|upright=1.4|[[Adolf Hitler]], ''[[Avusturya'nın ilhakı|Anschluß]]''{{'}}u Madde 80'i ihlal ederek ilan ediyor. [[Heldenplatz]], Viyana, 15 Mart 1938]]
Alman ekonomisi o kadar zayıftı ki, tazminatların sadece küçük bir yüzdesi döviz olarak ödendi. Bununla birlikte, orijinal tazminatların bu küçük yüzdesinin (132&nbsp;milyar [[Alman altın markı|altın mark]]) ödenmesi bile [[Almanya Ekonomisi|Alman ekonomisi]] üzerinde önemli bir yük oluşturdu. Yıkıcı [[Weimar Cumhuriyeti'nde hiperenflasyon|savaş sonrası hiperenflasyonun]] nedenleri karmaşık ve tartışmalı olsa da, Almanlar ekonomilerinin neredeyse çöküşünden anlaşmayı sorumlu tuttu ve bazı ekonomistler tazminatların hiperenflasyonun üçte biri kadarından sorumlu olduğunu tahmin etti.{{sfn|Kiger|n.d.}} Mart 1921'de Fransız ve Belçikalı birlikler [[Duisburg]], [[Düsseldorf]] ve Versay Antlaşması'na göre askerden arındırılmış [[Renanya|Rhineland]]'ın parçasını oluşturan diğer bölgeleri [[Renanya'nın işgali|işgal etti]]. Ocak 1923'te Fransız ve Belçika kuvvetleri, Almanya'nın Versay Antlaşması'nın talep ettiği tazminat ödemelerini yerine getirmemesinin ardından bir misilleme olarak [[Ruhr|Ruhr bölgesi]]'nin geri kalanını işgal etti. Alman hükûmeti buna "[[pasif direniş]]" (şiddet içermeyen direniş) ile cevap verdi, yani kömür madencileri ve demiryolu işçileri işgal güçlerinin talimatlarına uymayı reddetti. Üretim ve ulaşım durma noktasına geldi, ancak mali sonuçlar [[Weimar Cumhuriyeti'nde hiperenflasyon|Alman hiperenflasyonu]]'na katkıda bulundu ve Almanya'daki kamu maliyesini tamamen mahvetti. Sonuç olarak pasif direniş 1923'ün sonlarında sona erdi. Ruhr'daki pasif direnişin sona ermesi, Almanya'nın bir para reformu yapmasına ve 1925'te Fransız ve Belçika birliklerinin Ruhr Bölgesi'nden çekilmesine yol açan [[Dawes Planı]]'nı müzakere etmesine olanak sağladı.{{sfn|EB: Ruhr işgali}}

=== Askeri ===
1920 yılında, Reichswehr başkanı [[Hans von Seeckt]], ordunun insan kaynakları bölümü olduğu iddia edilen ''[[Truppenamt]]'' (Birlik Ofisi)'ni genişleterek Genelkurmay Başkanlığını gizlice yeniden kurdu.{{sfn|Zaloga|2002|p=13}}{{sfn|Geyer|1984}} Mart ayında, 18,000 Alman birlikleri, [[Almanya Komünist Partisi]] tarafından çıkarılması muhtemel huzursuzluğu bastırma girişimi kisvesi altında Rhineland'a girdi ve bunu yaparken askerden arındırılmış bölgeyi ihlal etti. Buna karşılık Fransız birlikleri, Alman birlikleri geri çekilene kadar Almanya'nın içlerine doğru ilerledi.{{sfn|Shuster|2006|pp=112, 114}} Alman yetkililer, silahsızlanma sürelerine uymayarak, Müttefik yetkililerin askeri tesislere erişimini reddederek ve silah üretimini sürdürerek ve gizleyerek antlaşma hükümlerinden kaçınmak için sistematik olarak komplo kurdular.{{sfn|Shuster|2006|pp=112, 114}} Antlaşma Alman şirketlerinin Almanya dışında savaş malzemesi üretmesini yasaklamadığı için şirketler [[Hollanda]], [[İsviçre]] ve [[İsveç]]'e taşındı. [[Bofors]], [[Krupp]] tarafından satın alındı ve 1921'de Alman birlikleri silahları test etmek üzere İsveç'e gönderildi.{{sfn|Shuster|2006|p=116}} Sovyetler Birliği ile [[Cenova Konferansı (1922)|Genoa Konferansı]] ve [[Rapallo Antlaşması (1922)|Rapallo Antlaşması]] aracılığıyla diplomatik bağların kurulması da Versay Antlaşması'nı atlatmak için kullanıldı. Kamuoyuna açık olarak, bu diplomatik alışverişler büyük ölçüde ticaret ve gelecekteki ekonomik işbirliği ile ilgiliydi. Ancak Almanya'nın Sovyetler Birliği içinde silah geliştirmesine izin veren gizli askeri hükümler içeriyordu. Ayrıca, Almanya'nın havacılık, kimyasal ve tank savaşı için üç eğitim alanı kurmasına izin verildi.{{sfn|Bell|1997|p=133}}{{sfn|Tucker|Roberts|2005|p=967}} 1923 yılında İngiliz gazetesi ''[[The Times]]'' Alman Silahlı Kuvvetlerinin durumu hakkında çeşitli iddialarda bulundu: 800.000 kişilik teçhizata sahip olduğunu, gerçek görevlerini gizlemek için ordu personelini sivil pozisyonlara transfer ettiğini ve [[Krümper sistemi]] istismar edilerek Alman polis gücünün militarize edildiği uyarısında bulundu.{{sfn|Shuster|2006|p=120}}{{efn-lr|8 Mart 1936'da 22,700 silahlı polis 21 piyade taburu halinde orduya dahil edildi.{{harv|Bell|1997|p=234}}.}}

Weimar Hükûmeti ayrıca, açıklanan askeri bütçenin %10'una varan "X-budget "larda kamufle edilen parayla gizlice finanse edilen yerel yeniden silahlanma programlarını da finanse etti.{{sfn|Hantke|Spoer|2010|p=852}} 1925 yılına gelindiğinde Alman şirketleri tank ve modern toplar tasarlamaya başlamıştı. Yıl boyunca Çin'in silah ithalatının yarısından fazlası Alman malıydı ve 13&nbsp;milyon "Reichsmark" değerindeydi. Ocak 1927'de [[Askeri Müttefikler Arası Kontrol Komisyonu]]'nun silahsızlanma komitesini geri çekmesinin ardından Krupps zırh plakası ve top üretimini artırdı.{{sfn|Kirby|1984|p=25}}{{sfn|Kirby|1984|p=220}} [[Gustav Krupp]] daha sonra 1920'ler boyunca Müttefikleri kandırdığını ve Alman ordusunu geleceğe hazırladığını iddia etti.{{sfn|Shuster|2006|p=116}} Üretim o kadar arttı ki 1937'de askeri ihracat 82,788,604 ''Reichsmarks''{{'}}a yükseldi.{{sfn|Kirby|1984|p=25}}{{sfn|Kirby|1984|p=220}} İhlal edilen tek şey üretim değildi: Eğitimli yedeklerden oluşan bir havuz oluşturmak için "gönüllüler" hızla ordudan geçirildi ve yasadışı bir şekilde militarize edilen polis ile paramiliter örgütler teşvik edildi. Astsubaylar (NCO) antlaşmayla sınırlandırılmamıştı, dolayısıyla bu boşluktan yararlanıldı ve bu nedenle Reichswehr tarafından ihtiyaç duyulan sayıdan çok daha fazla astsubay vardı.{{sfn|Mowat|1968|p=235}}  Aralık 1931'de Reichswehr, önümüzdeki beş yıl içinde 480&nbsp;milyon "Reichsmark" harcanmasını öngören ikinci bir yeniden silahlanma planına son şeklini verdi: bu program Almanya'ya uçak, top ve tanklarla desteklenen 21 tümenden oluşan bir savunma gücü oluşturma ve tedarik etme kabiliyeti sağlamayı amaçlıyordu. Bu program, bu gücü kalıcı olarak idame ettirebilecek ilave endüstriyel altyapıyı planlayan 1&nbsp;milyar ''Reichsmark'' programıyla aynı döneme denk geliyordu. Bu programlar ordunun genişlemesini gerektirmediği için nominal olarak yasaldı.{{sfn|Tooze|2007|p=26}} 7 Kasım 1932'de [[Alman savunma bakanları listesi|Reich Savunma Bakanı]] [[Kurt von Schleicher]] yasadışı 147,000 profesyonel askere ve büyük bir milise dayanan 21 tümenden oluşan bir daimi ordu planına izin verdi.{{sfn|Tooze|2007|p=26}} Yılın ilerleyen günlerinde [[Dünya Silahsızlanma Konferansı]]'nda Almanya, Fransa ve İngiltere'yi Almanya'nın eşit statüsünü kabul etmeye zorlamak için geri çekildi.{{sfn|Tooze|2007|p=26}} Londra, Almanya'yı tüm ulusların silahlanma ve güvenlikte eşitliği sağlama vaadiyle geri döndürmeye çalıştı. İngilizler daha sonra Reichswehr'in 200,000 kişiye çıkarılmasını ve Almanya'nın Fransızların yarısı kadar bir hava gücüne sahip olmasını önerdi ve kabul etti. Ayrıca Fransız Ordusunun küçültülmesi de müzakere edildi.{{sfn|Bell|1997|p=229}} Ekim 1933'te [[Adolf Hitler'in iktidara yükselişi|Adolf Hitler'in yükselişi]] ve [[Nazi Almanyası|Nazi rejimi]]'nin kurulmasının ardından Almanya, Milletler Cemiyeti'nden ve Dünya Silahsızlanma Konferansı'ndan çekildi. Mart 1935'te Almanya zorunlu askerliği yeniden başlattı, ardından açık bir [[Alman tekrar silahlanması|silahlanma]] programı ve [[Luftwaffe]]'nin (hava kuvvetleri) resmi açılışını yaptı ve [[Kraliyet Donanması]]'nın %35'i büyüklüğünde bir su üstü filosuna izin veren [[İngiliz-Alman Deniz Anlaşması]]'nı imzaladı.{{sfn|Bell|1997|p=78}}{{sfn|Corrigan|2011|p=68}}{{sfn|Fischer|1995|p=408}} Sonuçta ortaya çıkan yeniden silahlanma programlarına sekiz yıllık bir süre içinde 35&nbsp;milyar "Reichsmark" tahsis edildi.{{sfn|Tooze|2007|p=53}}

=== Bölgesel ===
7 Mart 1936'da Alman birlikleri Rheinland'a girdi ve yeniden askerileştirdi.{{sfn|Bell|1997|pp=233-234}} 12 Mart 1938'de, Avusturya Hükûmeti'nin çökmesi için Almanya'nın yaptığı baskının ardından, Alman birlikleri Avusturya'ya girdi ve ertesi gün Hitler [[Avusturya'nın ilhakı|Anschluss]]'u ilan etti: Avusturya'nın Almanya tarafından [[ilhak]]ı.{{sfn|Bell|1997|p=254}} Ertesi yıl, 23 Mart 1939'da Almanya [[Klaipėda Bölgesi|Memel]]'i Litvanya'dan ilhak etti.{{sfn|Bell|1997|p= 281}}

==Ayrıca bakınız==
*[[Versay Antlaşması'nın 231. Maddesi]]
== Notlar ==
{{Not listesi-lr}}
==Kaynakça==
{{kaynakça}}

==Bibliyografya==
{{Kaynak başı|35em}}
*{{Akademik dergi kaynağı |başlık= Versailles Twenty Years After
 |url= https://archive.org/details/sim_political-science-quarterly_1940-03_55_1/page/1
 |soyadı= Albrecht-Carrie |ad= Rene
 |yazarbağı= René Albrecht-Carrié
 |dergi= Political Science Quarterly
 |yıl= 1940 |cilt= 55 |sayı= 1 |sayfalar=1-24|doi= 10.2307/2143772 | jstor = 2143772
}}
*{{Kitap kaynağı|bölüm= The Peace Treaty of Versailles: The Role of Maps in Reshaping the Balkans in the Aftermath of WWI
 |soyadı= Altic |ad= Mirela |yıl= 2016
 |başlık= History of Military Cartography
 | editör1-soyadı = Liebenberg | editör1-ad = Elri
 | editör2-soyadı = Demhardt | editör2-ad = Imre
 | editör3-soyadı = Vervust | editör3-ad = Soetkin
 | name-list-style = amp
 |yayıncı= Springer |yer= Cham
 |sayfalar=179-198| isbn = 978-331925244-5
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience |url= https://archive.org/details/africanaencyclop0004unse |basım=2.2 editör1-soyadı = Appiah | editör1-ad = Anthony | editör1-bağ = Kwame Anthony Appiah
 | editör2-soyadı = Gates | editör2-ad = Henry Louis | editör2-bağ = Henry Louis Gates Jr.
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2005
 |yayıncı= Oxford University Press
 |sayfa= [https://archive.org/details/africanaencyclop0004unse/page/781 781]
 | isbn = 978-019517055-9
}}
*{{Kitap kaynağı|bölüm= Introduction
 | soyadı1 = Arnander | ad1 = Christopher
 | soyadı2 = Wood | ad2 = Frances
 | yazarbağı2 = Frances Wood
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2016
 |başlık= The Betrayed Ally, China in the Great War
 |yayıncı= Pen and Sword
 | isbn = 978-147387501-2
}}
*{{Web kaynağı | başlık = Woodrow Wilson and the Great Betrayal | soyadı = Bailey | ad = Thomas A. | yıl = 1945 | yazarbağı = Thomas A. Bailey | yayıncı = The Macmillan Company | yer = New York | url = https://archive.org/details/woodrowwilsongre00bailrich | ile = [[Internet Archive]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110606055216/https://archive.org/details/woodrowwilsongre00bailrich | arşivtarihi = 6 Haziran 2011}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= American Soldiers Overseas: The Global Military Presence
 |soyadı= Baker |ad= Anni |yıl= 2004
 |yayıncı= Praeger; First Edition
 |seri= Perspectives on the Twentieth Century
 | url = https://archive.org/details/americansoldiers0000bake |ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-027597354-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Blockade of Germany after the Armistice
 |soyadı= Bane |ad= S.L. |yıl= 1942
 |yayıncı= Stanford University Press
 |sayfa= 791
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Collapse of British Power
 |soyadı= Barnett |ad= Correlli |yıl= 1986
 |yazarbağı= Correlli Barnett
 |yayıncı= Prometheus Books
 | isbn = 978-039103-439-6
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Collapse of British Power
 |soyadı= Barnett |ad= Correlli |yıl= 2002
 |yayıncı= Pan |yer=Londra|seri= "Pride and Fall" sequence
 |sayfa= 392
 | isbn = 978-033049181-5
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Shatterzone of Empires: Coexistence and Violence in the German, Habsburg, Russian and Ottoman Borderlands
 | editör1-soyadı = Bartov | editör1-ad = Omer | editör1-bağ = Omer Bartov
 | editör2-soyadı = Weitz | editör2-ad = Eric D. | editör2-bağ = Eric D. Weitz
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2013
 |yayıncı= Indiana University Press
 | isbn = 978-025300635-6
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Origins of the Second World War in Europe |basım=2.2soyadı= Bell |ad= P.M.H. |yıl= 1997
 |özgünyıl= First published 1986
 |yayıncı= Pearson
 | url = https://archive.org/details/originsofsecondw00bell |ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-058230-470-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= A Concise History of Austria
 |soyadı= Beller |ad= Steven |yıl= 2007
 |yayıncı= Cambridge University Press
 |seri= Cambridge Concise Histories
 | url = https://archive.org/details/concisehistoryof00stev |urlerişimi=kayıtlı|ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-052147-886-1
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Cambridge History of the British Empire Volume 3, The Empire Commonwealth 1870-1919 (volume 3)
 | editör1-soyadı = Benians | editör1-ad = Ernest Alfred | editör1-bağ = Ernest Alfred Benians
 | editör2-soyadı = Butler | editör2-ad = James | editör2-bağ = J. R. M. Butler
 | editör3-soyadı = Carrington | editör3-ad = C. E. | editör3-bağ = C. E. Carrington
 | name-list-style = amp
 |yıl= 1959
 |yayıncı= Cambridge University Press
 | isbn = 978-052104-512-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Germany After the First World War
 |url= https://archive.org/details/germanyafterfirs0000bess
 |soyadı= Bessel |ad= Richard |yıl= 1993
 |yazarbağı= Richard Bessel
 |yayıncı= Oxford University Press, USA
 | isbn = 978-019821-938-5
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Versailles: A Reassessment after 75 Years
 |url= https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3
 | editör1-soyadı = Boemeke | editör1-ad = Manfred F.
 | editör2-soyadı = Feldman | editör2-ad = Gerald D. | editör2-bağ = Gerald Feldman
 | editör3-soyadı = Glaser | editör3-ad = Elisabeth
 | name-list-style = amp
 |yıl= 1998
 |yayıncı= Cambridge University Press
 |seri= Publications of the German Historical Institute
 | isbn = 978-052162-132-8
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Enduring Vision: A History of the American People, Volume 2: From 1865
 | soyadı1 = Boyer | ad1 = Paul S.
 | soyadı2 = Clark | ad2 = Clifford E.
 | soyadı3 = Hawley | ad3 = Sandra
 | soyadı4 = Kett | ad4 = Joseph F
 | soyadı5 = Rieser | ad5 = Andrew
 | yazarbağı1 = Paul Boyer (historian)
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2009
 |yayıncı= Cengage Learning
 | isbn = 978-054722-278-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Treaty of Versailles, 1919: A Primary Source Examination of the Treaty That Ended World War I
 |soyadı= Brezina |ad= Corona |yıl= 2006
 |yayıncı= Rosen Central
 |seri= Primary Sources of American Treaties
 | url = https://archive.org/details/treatyofversaill00brez |ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-140420-442-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Germany and Eastern Europe: Cultural Identities and Cultural Differences
 |url= https://archive.org/details/germanyeasterneu0000unse_t5e4
 | editör1-soyadı = Bullivant | editör1-ad = Keith
 | editör2-soyadı = Giles | editör2-ad = Geoffrey
 | editör3-soyadı = Pape | editör3-ad = Walter
 | name-list-style = amp
 |yıl= 1999
 |yayıncı= Rodopi Bv Editions
 |seri= Yearbook of European Sutdies
 | isbn = 978-904200688-1
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Pistols at Dawn: Two Hundred Years of Political Rivalry from Pitt and Fox to Blair and Brown
 |soyadı= Campbell |ad= John |yıl= 2010
 |yayıncı= Vintage |yer=Londra| url = https://archive.org/details/pistolsatdawntwo0000camp/13960/t6wx5mm07 |ile= [[Internet Archive]]
 |sayfa= 181
 | isbn = 978-1-84595-091-0 | oclc = 489636152
}}
*{{Web kaynağı
 |başlık= Clemenceau an Deutschland: "Die Stunde der Abrechnung ist da."
 |çeviribaşlık= Clemenceau to Germany: "The day of reckoning is here"
 |soyadı= <!-- not stated -->
 | website = Die Weimarer Republik: Deutschlands erste Demokratie
 |dil= de
 |yayıncı= Weimarer Republik e.V.
 | url = https://www.weimarer-republik.net/jubilaeum/revolution-und-gruendung-der-republik-tag-fuer-tag/mai-1919/clemenceau-an-deutschland-die-stunde-der-abrechnung-ist-da
 |tarih= n.d.
 |erişimtarihi= 21 Ocak 2021
 |kaynak= {{harvid|Weimarer Republik|n.d.}}
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210518082044/https://www.weimarer-republik.net/jubilaeum/revolution-und-gruendung-der-republik-tag-fuer-tag/mai-1919/clemenceau-an-deutschland-die-stunde-der-abrechnung-ist-da/
 | arşivtarihi = 18 Mayıs 2021
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Propaganda War in the Rhineland: Weimar Germany, Race and Occupation after World War I
 |url= https://archive.org/details/ralphwaldoemerso0000koch
 |soyadı= Collar |ad= Peter |yıl= 2012
 |yayıncı= I.B. Tauris |yer=Londra|sayfa= [https://archive.org/details/ralphwaldoemerso0000koch/page/78 78]
 | isbn = 978-184885946-3
}}
*{{Kitap kaynağı
 |başlık= Woodrow Wilson: A Biography
 |soyadı= Cooper
 |ad= John Milton
 |yıl= 2011
 |yazarbağı= John M. Cooper (historian)
 |yayıncı= Vintage Books
 | url = https://books.google.com/books?id=xOZVsyO4K2cC&pg=PA422
 |sayfalar=422-424| isbn = 978-030727790-9
 |erişimtarihi= 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220809153003/https://books.google.com/books?id=xOZVsyO4K2cC&pg=PA422
 | arşivtarihi = 9 Ağustos 2022
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Second World War: A Military History
 |soyadı= Corrigan |ad= Gordon |yıl= 2011
 |yazarbağı= Gordon Corrigan
 |yayıncı= Thomas Dunne Books
 | url = https://archive.org/details/secondworldwarmi0000corr_o7z3 |urlerişimi=kayıtlı|ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-031-257709-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Europe at War 1939-1945: No Simple Victory
 |url= https://archive.org/details/europeatwar193910000davi_z3z9
 |soyadı= Davies |ad= Norman |yıl= 2007
 |yazarbağı= Norman Davies
 |yayıncı= Pan Books
 | isbn = 978-033035-212-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= U.S. Foreign Policy and National Security: Chronology and Index for the 20th Century
 |editör-soyadı= Davis |editör-ad= Robert T.
 |yıl= 2010
 |yayıncı= Praeger Security International |yer= Santa Barbara, California
 |cilt= 1 |sayfa= [https://books.google.com/books?id=gsM1JiXAMJEC&=A49 49]
 | isbn = 978-0-313-38385-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921
 |url= https://archive.org/details/survivalconsolid0000debo
 |soyadı= Debo |ad= Richard K. |yıl= 1992
 |yayıncı= Mcgill Queens University Press, First Edition
 | isbn = 978-077350828-6
}}
*{{Haber kaynağı|başlık= Die Finanzierung des Lebensmittels
 |çeviribaşlık= Paying for food imports
 |gazete= Deutsche Allgemeine Zeitung
 |dil= de
 |tarih= 2 Şubat 1919
 |kaynak= {{harvid|''Deutsche Allgemeine Zeitung''|1919}}
}}
*{{Kitap kaynağı
 |başlık= China's Political System
 |soyadı= Dreyer
 |ad= June Teufel
 |yıl= 2015
 |yayıncı= Routledge
 | url = https://books.google.com/books?id=j_ooCgAAQBAJ&pg=PA60
 |sayfa= 60
 | isbn = 978-131734964-8
 |erişimtarihi= 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210818134157/https://books.google.com/books?id=j_ooCgAAQBAJ&pg=PA60
 | arşivtarihi = 18 Ağustos 2021
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kaynak| başlık = The Versailles Treaty and the Irish-Americans
 | soyadı = Duff | ad = John B. | yıl = 1968
 |yazarbağı= John B. Duff
 |dergi= The Journal of American History
 | cilt = 55 | sayı = 3 | sayfalar =582-598|doi= 10.2307/1891015 | jstor = 1891015
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Occupation of the Rhineland 1918–29
 |soyadı= Edmonds |ad= J.E. |yıl= 1987
 |yazarbağı= James Edward Edmonds
 |özgünyıl= First published 1943
 |yayıncı= [[HMSO]]
 | isbn = 978-0-11-290454-0
 |kaynak= {{harvid|Edmonds|1943}}
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= In Hitler's Shadow: West German Historians and the Attempt to Escape from the Nazi Past |basım= First
 |soyadı= Evans |ad= Richard J. |yıl= 1989
 |yazarbağı= Richard J. Evans
 |yayıncı= Pantheon Books
 | url = https://archive.org/details/inhitlersshadow00rich |urlerişimi=kayıtlı|ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-067972-348-6
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Pity of War: Explaining World War I
 |url= https://archive.org/details/pityofwar0000ferg
 |soyadı= Ferguson |ad= Niall |yıl= 1998
 |yazarbağı= Niall Ferguson
 |yayıncı= [[Allen Lane]]
 | isbn = 978-0-713-99246-5
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Nazi Germany: A New History
 |url= https://archive.org/details/nazigermanynewhi0000fisc_h7i6
 |soyadı= Fischer |ad= Klaus P. |yıl= 1995
 |yayıncı= Constable
 |sayfa= [https://archive.org/details/nazigermanynewhi0000fisc_h7i6/page/408 408]
 | isbn = 978-009474910-8
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Historical Dictionary of U.S. Diplomacy from World War I through World War II
 | soyadı1 = Folly | ad1 = Martin
 | soyadı2 = Palmer | ad2 = Niall
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2010
 |yayıncı= Scarecrow Press
 |seri= Historical Dictionaries of Diplomacy and Foreign Relations
 | isbn = 978-081085-606-6
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture
 |editör-soyadı= Frucht |editör-ad= Richard
 |yıl= 2004
 |yayıncı= ABC-CLIO
 | url = https://archive.org/details/easterneuropeint0000unse |urlerişimi=kayıtlı|ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-157607-800-6
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Second World War, 1939-45 A Strategical And Tactical History
 |url= https://archive.org/details/secondworldwar190000full_x2h7
 |soyadı= Fuller |ad= J.F.C. |yıl= 1993
 |yayıncı= Da Capo Press
 | isbn = 978-030680506-6
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Deutsche Rüstungspolitik 1860 bis 1980
 |url= https://archive.org/details/deutscherustungs0000geye
 |soyadı= Geyer |ad= Michael |yıl= 1984
 |yazarbağı= Michael Geyer
 |yayıncı= Suhrkamp |yer= Frankfurt
 |dil= de
 | isbn = 978-351811246-5
}}
*{{Web kaynağı
 |başlık= The Great War 1914 to 1918
 |yayıncı= [[The National Archives (United Kingdom)|The National Archives]]
 | url = https://www.nationalarchives.gov.uk/education/greatwar/g5/cs2/background.htm
 |erişimtarihi= 7 Nisan 2020
 |kaynak= {{harvid|TNA: The Great War 1914 to 1918|n.d.}}
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171214002043/http://www.nationalarchives.gov.uk/education/greatwar/g5/cs2/background.htm
 | arşivtarihi = 14 Aralık 2017
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Cost of the World War to Germany and Austria-Hungary
 |soyadı= Grebler |ad= Leo |yıl= 1940
 |yayıncı= Yale University Press
 |sayfa= 78
}}
*{{Haber kaynağı
 |başlık= Die "Jagd auf Deutsche" im Osten: Die Verfolgung begann nicht erst mit dem "Bromberger Blutsonntag" vor 50 Jahren
 |soyadı= Groppe
 |ad= Pater Lothar
 |gazete= Preußische Allgemeine Zeitung
 |dil= de
 |alıntı= {{dil|de|italic=no|'Von 1.058.000 Deutschen, die noch 1921 in Posen und Westpreußen lebten', ist bei Cartier zu lesen, 'waren bis 1926 unter polnischem Druck 758.867 abgewandert. Nach weiterer Drangsal wurde das volksdeutsche Bevölkerungselement vom Warschauer Innenministerium am 15. Juli 1939 auf weniger als 300.000 Menschen geschätzt.'}}
 | url = http://www.webarchiv-server.de/pin/archiv04/3504paz38.htm
 |tarih= 28 Ağustos 2004
 |erişimtarihi= 22 Eylül 2010
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100729060122/http://www.webarchiv-server.de/pin/archiv04/3504paz38.htm
 | arşivtarihi = 29 Temmuz 2010
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Cambridge Historical Encyclopedia of Great Britain and Ireland
 |editör-soyadı= Haigh |editör-ad= Christopher |editör-bağ= Christopher Haigh
 |yıl= 1990
 |yayıncı= Cambridge University Press
 | url = https://archive.org/details/cambridgehistori0000unse_a9n8 |urlerişimi=kayıtlı|ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-052139-552-6
}}
*{{Kaynak
 | başlık = The imposed gift of Versailles: the fiscal effects of restricting the size of Germany's armed forces, 1924–9
 | soyadı1 = Hantke
 | ad1 = Max
 | soyadı2 = Spoerer
 | ad2 = Mark
 | name-list-style = amp
 |dergi= Economic History Review
 | ile = MPRA: Munich Personal RePEc Archive
 | yıl = 2010
 | cilt = 63
 | sayı = 4
 | sayfalar =849-864| url = https://mpra.ub.uni-muenchen.de/20054/1/MPRA_paper_20054.pdf
 |doi= 10.1111/j.1468-0289.2009.00512.x
 | s2cid = 91180171
 |erişimtarihi= 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220730102415/https://mpra.ub.uni-muenchen.de/20054/1/MPRA_paper_20054.pdf
 | arşivtarihi = 30 Temmuz 2022
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The First World War, 1914–1918
 |soyadı= Hardach |ad= Gerd |yıl= 1987
 |yayıncı= Penguin
 | isbn = 978-014022-679-9
}}
*{{Haber kaynağı
 |başlık= HARDING ENDS WAR; SIGNS PEACE DECREE AT SENATOR'S HOME. Thirty Persons Witness Momentous Act in Frelinghuysen Living Room at Raritan
 |soyadı= <!-- not stated -->
 |gazete= [[The New York Times]]
 | url = https://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10B13F63C5D14738DDDAA0894DF405B818EF1D3
 |tarih= 3 Temmuz 1921
 |kaynak= {{harvid|''The New York Times''|1921}}
 | erişimtarihi = 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131204011723/http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10B13F63C5D14738DDDAA0894DF405B818EF1D3
 | arşivtarihi = 4 Aralık 2013
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Versailles and After: 1919–1933
 |url= https://archive.org/details/versaillesafter10000heni
 |soyadı= Henig |ad= Ruth |yıl= 1995
 |yazarbağı= Ruth Henig, Baroness Henig
 |özgünyıl= First published 1984
 |yayıncı= Routledge |yer=Londra|sayfa= [https://archive.org/details/versaillesafter10000heni/page/52 52]
 | isbn = 978-041512710-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Germans and the East
 | editör1-soyadı = Ingrao | editör1-ad = Charles | editör1-bağ = Charles Ingrao
 | editör2-soyadı = Szabo | editör2-ad = Franz A.J.
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2007
 |yayıncı= Purdue University Press
 | isbn = 978-155753-443-9
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Locarno Diplomacy: Germany and the West, 1925–1929
 |url= https://archive.org/details/locarnodiplomacy00jaco
 |soyadı= Jacobson |ad= Jon |yıl= 1972
 |yayıncı= Princeton University Press
 |sayfa= [https://archive.org/details/locarnodiplomacy00jaco/page/135 135]
 | isbn = 069105190-9
}}
*{{Akademik dergi kaynağı |başlık= Wilsonian Idealism and Japanese Claims at the Paris Peace Conference
 |soyadı= Kawamura |ad= Noriko
 |dergi= [[Pacific Historical Review]]
 |tarih= November 1997 |cilt= 66 |sayı= 4 |sayfalar=503-526|doi= 10.2307/3642235 | jstor = 3642235 | s2cid = 154956368
}}
*{{Akademik dergi kaynağı |başlık= A Picture and an Argument: Mapping for Peace with a Cartography of Hope
 |soyadı= Kent |ad= Alexander
 |dergi= The Cartographic Journal
 |yıl= 2019 |cilt= 56 |sayı= 4 |sayfalar=275-279|doi= 10.1080/00087041.2019.1694804
 | doi-access=ücretsiz
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Legacy of the Great War: Peacemaking, 1919
 |soyadı= Keylor |ad= William R. |yıl= 1998
 |yayıncı= Houghton Mifflin |yer= Boston and New York
 |sayfa= 34
 | url = http://www.h-france.net/vol1reviews/blatt2.html |ölüurl=evet|arşivurl= https://web.archive.org/web/20131004224204/http://www.h-france.net/vol1reviews/blatt2.html
 |arşivtarihi= 4 Ekim 2013
 | isbn = 0-669-41711-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Economic Consequences of the Peace
 |soyadı= Keynes |ad= John Maynard |yıl= 1919
 |yazarbağı= John Maynard Keynes
 |yer= Ch VI.
 | url = https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.135642 |ile= [[Internet Archive]]
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Economic Consequences of the Peace
 |url= https://archive.org/details/economicconsequ02keyngoog
 |soyadı= Keynes |ad= John Maynard |yıl= 1920
 |yazarbağı= John Maynard Keynes
 |yayıncı= Harcourt Brace and Howe
}}
*{{Haber kaynağı
 |başlık= The Treaty of Versailles Punished Defeated Germany with These Provisions
 |soyadı= Kiger
 |ad= Patrick
 | website = HISTORY
 | url = https://www.history.com/news/treaty-of-versailles-provisions
 |tarih= n.d.
 | erişimtarihi = 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220809153004/https://www.history.com/news/treaty-of-versailles-provisions
 | arşivtarihi = 9 Ağustos 2022
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= German and Republican China
 |soyadı= Kirby |ad= William C. |yıl= 1984
 |yazarbağı= William C. Kirby
 |yayıncı= Stanford University Press
 | isbn = 978-080471-209-5
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Dynamic of Destruction: Culture and Mass Killing in the First World War
 |url= https://archive.org/details/worldwaroneshort0000ston_c2x0
 |soyadı= Kramer |ad= Alan |yıl= 2008
 |yayıncı= [[Penguin Group|Penguin]]
 |seri= The Making of the Modern World
 | isbn = 978-1-846-14013-6
}}
*{{Akademik dergi kaynağı |başlık= Human Rights in History: Diplomacy and Racial Equality at the Paris Peace Conference
 |soyadı= Lauren |ad= Paul Gordon
 |dergi= [[Diplomatic History (dergi)|Diplomatic History]]
 |tarih= Yaz 1978 |cilt= 2 |sayı= 3 |sayfalar=257-278|doi= 10.1111/j.1467-7709.1978.tb00435.x | jstor = 24909920 | s2cid = 154765654
}}
*{{Kitap kaynağı|bölüm= Kant or Cant: The Myth of the Democratic Peace
 |soyadı= Layne |ad= Christopher |yıl= 1996
 |yazarbağı= Christopher Layne
 |başlık= Debating the Democratic Peace
 |url= https://archive.org/details/debatingdemocrat00mich
 | editör1-soyadı = Brown | editör1-ad = Michael E. | editör1-bağ = Michael E. Brown (academic)
 | editör2-soyadı = Lynn-Jones | editör2-ad = Sean M.
 | editör3-soyadı = Miller | editör3-ad = Steve E.
 | name-list-style = amp
 |yayıncı= [[MIT Press]]
 |seri= International Security Readers
 | isbn = 978-026252-213-7
}}
*{{Web kaynağı
 |başlık= Lebensmittelabkommen in Brüssel
 |dil= de
 |yayıncı= [[German Federal Archives|Das Bundesarchiv]]
 | url = https://www.bundesarchiv.de/aktenreichskanzlei/1919-1933/1000/sch/sch1p/kap1_2/kap2_17/para3_1.html
 |kaynak= {{harvid|March 1919 Brussels agreement}}
 | erişimtarihi = 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160711192707/http://www.bundesarchiv.de/aktenreichskanzlei/1919-1933/1000/sch/sch1p/kap1_2/kap2_17/para3_1.html
 | arşivtarihi = 11 Temmuz 2016
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress
 |url= https://archive.org/details/axisruleinoccupi0000lemk
 | soyadı1 = Lemkin | ad1 = Raphael
 | soyadı2 = Schabas | ad2 = William A.
 | soyadı3 = Power | ad3 = Samantha
 | yazarbağı1 = Raphael Lemkin
 | yazarbağı2 = William Schabas
 | yazarbağı3 = Samantha Power
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2008
 |yayıncı= The Lawbook Exchange, Lrd 2 edition
 |seri= Foundations of the Laws of War
 | isbn = 978-158477-901-8
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Guilt at Versailles: Lloyd George and the Pre-history of Appeasement
 |soyadı= Lentin |ad= Antony |yıl= 1985
 |özgünyıl= First published 1984
 |yayıncı= Routledge
 |sayfa= 84
 | isbn = 978-0-416-41130-0
}}
*{{Kaynak| başlık = Trick or Treat? The Anglo-French Alliance, 1919
 | soyadı = Lentin | ad = Antony | yıl = 1992
 |dergi= History Today
 | cilt = 42 | sayı = 12 | sayfalar =28-32|tanıtıcı= {{ProQuest|1299048769}}
}}
*{{Kaynak| başlık = Germany: a New Carthage?
 | soyadı = Lentin | ad = Antony | yıl = 2012
 |dergi= History Today
 | cilt = 62 | sayı = 1 | sayfalar =20-27| url = http://connection.ebscohost.com/c/articles/70292413/germany-new-carthage |ölüurl=evet| arşivurl = https://web.archive.org/web/20150131044045/http://connection.ebscohost.com/c/articles/70292413/germany-new-carthage
 | arşivtarihi = 31 Ocak 2015
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Does Conquest Pay?: The Exploitation of Occupied Industrial Societies
 |soyadı= Liverman |ad= Peter |yıl= 1996
 |yayıncı= Princeton University Press
 |sayfa= 92
 | isbn = 069102986-5
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= A School for Diplomats: the Paris Peace Conference of 1919
 |soyadı= Lovin |ad= Clifford R. |yıl= 1997
 |yayıncı= University Press of America
 | isbn = 978-076180-755-1
}}
*{{Kaynak| başlık = The Myths of Reparations
 | soyadı = Marks | ad = Sally | yıl = 1978
 |dergi= Central European History
 | cilt = 11 | sayı = 3 | sayfalar =231-255|doi= 10.1017/S0008938900018707 | jstor = 4545835 | s2cid = 144072556
}}
*{{Akademik dergi kaynağı |başlık= Mistakes and Myths: The Allies, Germany, and the Versailles Treaty, 1918–1921 |soyadı= Marks |ad= Sally |dergi= Journal of Modern History |yıl= 2013 |cilt= 85 |sayı= 3 |sayfalar=632-659| url = https://www.jstor.org/stable/10.1086/670825 |doi= 10.1086/670825 | jstor = 10.1086/670825 | s2cid = 154166326 |erişimtarihi= 9 Ağustos 2022 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220410143642/https://www.jstor.org/stable/10.1086/670825 | arşivtarihi = 10 Nisan 2022 | ölüurl = hayır }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= John Maynard Keynes and International Relations: Economic Paths to War and Peace
 |url= https://archive.org/details/johnmaynardkeyne0000mark
 |soyadı= Markwell |ad= Donald |yıl= 2006
 |yazarbağı= Donald Markwell
 |yayıncı= Oxford University Press
 | isbn = 978-019829236-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Origins of the Second World War Reconsidered |basım=2.2editör-soyadı= Martel |editör-ad= Gordon |editör-bağ= Gordon Martel
 |yıl= 1999
 |yayıncı= Routledge |yer=Londra| url = https://archive.org/details/originsofsecondw00gord_0 |urlerişimi=kayıtlı|ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-0-415-16325-5
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= A Companion to Europe 1900–1945
 |editör-soyadı= Martel |editör-ad= Gordon
 |yıl= 2010
 |yayıncı= Wiley-Blackwell |yer= Hoboken NJ
 | isbn = 978-1-444-33840-9
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Treaties of Peace, 1919-1923
 |soyadı= Martin |ad= Lawrence |yıl= 2007
 |özgünyıl= First published 1924
 |yayıncı= The Lawbook Exchange
 | isbn = 978-158477-708-3
}}
*{{Ansiklopedi kaynağı|başlık= May Fourth Movement
 |ansiklopedi= Encyclopaedia Britannica
 | url = https://www.britannica.com/event/May-Fourth-Movement
 |kaynak= {{harvid|EB: May Fourth Movement}}
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= France's Rhineland Policy, 1914–1924: The Last Bid for a Balance of Power in Europe
 |soyadı= McDougall |ad= Walter A |yıl= 1978
 |yayıncı= Princeton University Press
 |seri= Princeton Legacy Library
 |sayfa= 155
 | isbn = 978-069105268-7
}}
*{{Kaynak| başlık = Political Economy versus National Sovereignty: French Structures for German Economic Integration after Versailles
 | soyadı = McDougall | ad = Walter A. | yıl = 1979
 |yazarbağı= Walter A. McDougall
 |dergi= The Journal of Modern History
 | cilt = 51 | sayı = 1 | sayfalar =4-23|doi= 10.1086/241846 | jstor = 1877866 | s2cid = 144670397
}}
*{{Ansiklopedi kaynağı|başlık= Post-war Settlement (Portugal)
 |soyadı= de Meneses |ad= Filipe Ribeiro
 |yazarbağı= Filipe Ribeiro de Meneses
 |ansiklopedi= 1914-1918 Online. International Encyclopedia of the First World War
 | editör1-soyadı = Rollo | editör1-ad = Maria Fernanda
 | editör2-soyadı = Pires | editör2-ad = Ana Paula
 | name-list-style = amp
 | url = https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/post-war_settlement_portugal
 |tarih= n.d.
 |doi= 10.15463/ie1418.10521
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Rise and Fall of Weimar Democracy
 |url= https://archive.org/details/risefallofweimar0000momm
 | soyadı1 = Mommsen | ad1 = Hans
 | soyadı2 = Foster | ad2 = Elborg
 | yazarbağı1 = Hans Mommsen
 | name-list-style = amp
 |yıl= 1988
 |yayıncı= University of North Crolina Press
 | isbn = 978-080784721-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Volume XII: The Shifting Balance of World Forces 1898-1945
 |editör-soyadı= Mowat |editör-ad= C. L. |editör-bağ= C. L. Mowat
 |yıl= 1968
 |yayıncı= Cambridge University Press
 |seri= The New Cambridge Modern History
 | isbn = 978-052104-551-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Victors divided: America and the Allies in Germany, 1918-1923
 |url= https://archive.org/details/victorsdividedam0000nels
 |soyadı= Nelson |ad= Keith L. |yıl= 1975
 |yayıncı= University of California Press
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The politics of hunger: the allied blockade of Germany, 1915–1919
 |soyadı= Paul |ad= C. |yıl= 1985
 |yayıncı= Ohio University Press |yer= Athens, Ohio
 |sayfa= 145
 | isbn = 978-0-8214-0831-5
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Watch on the Rhine: The Military Occupation of the Rhineland
 |soyadı= Pawley |ad= Margaret |yıl= 2008
 |yayıncı= I.B. Tauris
 | isbn = 978-184511457-2
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Rethinking Heritage: Cultures and Politics in Europe
 |editör-soyadı= Peckham |editör-ad= Robert Shannan
 |yıl= 2003
 |yayıncı= I.B.Tauris
 | isbn = 978-186064-796-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Weimar Republic: The Crisis of Classical Modernity
 |url= https://archive.org/details/weimarrepublic00detl
 |soyadı= Peukert |ad= Detlev |yıl= 1992
 |yazarbağı= Detlev Peukert
 |diğerleri= Translated by Richard Deveson
 |yayıncı= Hill & Wang
 |sayfa= [https://archive.org/details/weimarrepublic00detl/page/278 278]
 | isbn = 978-080909674-9
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Modern Germany: Its History and Civilization |url= https://archive.org/details/moderngermanyits0000pins |basım= 13th printing
 |soyadı= Pinson |ad= Koppel S. |yıl= 1964
 |yazarbağı= Koppel Pinson
 |yayıncı= Macmillan |yer= New York
 |sayfalar=[https://archive.org/details/moderngermanyits0000pins/page/n416 397] ff| isbn = 0-88133-434-0
}}
*{{Haber kaynağı
 |başlık= 'Wir kennen die Wucht des Hasses'
 |çeviribaşlık= We can feel the strength of hatred
 |soyadı= Probst
 |ad= Robert
 |gazete= [[Süddeutsche Zeitung]]
 |dil= de
 | url = https://www.sueddeutsche.de/politik/versailles-vertrag-weltkrieg-1.4501451
 |tarih= 28 Haziran 2019
 |erişimtarihi= 20 Ocak 2021
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201107234552/https://www.sueddeutsche.de/politik/versailles-vertrag-weltkrieg-1.4501451
 | arşivtarihi = 7 Kasım 2020
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Akademik dergi kaynağı
 |başlık= Le rôle de l'impératrice Eugénie en septembre et octobre 1870
 |soyadı= Reinach
 |ad= Joseph
 |yazarbağı= Joseph Reinach
 |dergi= Revue d'Histoire du XIXe siècle – 1848
 |yayıncı= Société d'Histoire de la Révolution de 1848
 |yıl= 1920
 |cilt= 17
 |sayı= 85
 |sayfa= 193
 |dil= fr
 | url = https://www.persee.fr/doc/r1848_1155-8806_1920_num_17_85_1652
 |doi= 10.3406/r1848.1920.1652
 |erişimtarihi= 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220809153004/https://www.persee.fr/doc/r1848_1155-8806_1920_num_17_85_1652
 | arşivtarihi = 9 Ağustos 2022
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Haber kaynağı
 |başlık= Review of "A World at Arms: A Global History of World War II"
 |soyadı= Reynolds
 |ad= David
 |yazarbağı= David Reynolds (historian)
 |gazete= [[The New York Times]]
 | url = https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9903EED81438F933A15751C0A962958260
 |tarih= 20 Şubat 1994
 | erişimtarihi = 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081216133956/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9903EED81438F933A15751C0A962958260
 | arşivtarihi = 16 Aralık 2008
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Peacemaking by Democracies: The Effect of State Autonomy on the Post-World War Settlements
 |soyadı= Ripsman |ad= Norrin M. |yıl= 2004
 |yayıncı= Pennsylvania State University Press
 | isbn = 978-027102-398-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Cambridge History of Africa: Volume 7 c. 1905-c. 1940
 |editör-soyadı= Roberts |editör-ad= A.D.
 |yıl= 1986
 |yayıncı= Cambridge University Press
 | url = https://www.google.co.uk/books/edition/The_Cambridge_History_of_Africa/zywkdNMeltkC
 | isbn = 978-052122-505-2
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Hungerblockade und Heimatfront: Die kommunale Lebensmittelversorgung in Westfalen während des Ersten Weltkrieges
 |çeviribaşlık= The hunger blockade and the home front: communal food supply in Westphalia during World War I
 |soyadı= Roerkohl |ad= Anne |yıl= 1991
 |yayıncı= Franz Steiner |yer= Stuttgart
 |dil= de
 |sayfa= 348
 | isbn = 978-351505661-8
}}
*{{Akademik dergi kaynağı |başlık= Von der Blockde und Aehlichen
 |soyadı= Rubner |ad= Max
 |dergi= [[Deutsche Medizinische Wochenschrift]]
 |yer= Berlin
 |tarih= 10 Nisan 1919 |cilt= 45 |sayı= 15 |sayfa= 15
 |doi= 10.1055/s-0028-1137673
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Die Wohlfahrtsstadt: Kommunale Ernährungs-, Fürsorge, und Wohnungspolitik am Beispiel Münchens 1910-1933
 |soyadı= Rudloff |ad= Wilfried |yıl= 1998
 |yayıncı= Vandenhooeck & Ruprecht |yer= Göttingen
 |dil= de
 |sayfa= 184
}}
*{{Ansiklopedi kaynağı|başlık= Ruhr occupation
 |ansiklopedi= Encyclopaedia Britannica
 | url = https://www.britannica.com/topic/Ruhr-occupation
 |kaynak= {{harvid|EB: Ruhr occupation}}
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Saar: Battleground and Pawn |url= https://archive.org/details/saarbattleground0000unse |basım= First
 |soyadı= Russell |ad= Frank M. |yıl= 1951
 |yayıncı= Stanford University Press
}}
*{{Web kaynağı
 |başlık= Scheidemann: "Welche Hand müßte nicht verdorren, die sich und uns in diese Fesseln legt?"
 |çeviribaşlık= Scheidemann: "Which hand would not shrivel, that shackled itself and us in such a way?"
 |soyadı= <!-- not stated -->
 | website = Die Weimarer Republik: Deutschlands erste Demokratie
 |dil= de
 |yayıncı= Weimarer Republik e.V.
 | url = https://www.weimarer-republik.net/jubilaeum/revolution-und-gruendung-der-republik-tag-fuer-tag/
 |tarih= n.d.
 |erişimtarihi= 4 Şubat 2021
 |kaynak= {{harvid|W-R: "shrivelled hand" speech}}
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201210123456/https://www.weimarer-republik.net/jubilaeum/revolution-und-gruendung-der-republik-tag-fuer-tag/
 | arşivtarihi = 10 Aralık 2020
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Web kaynağı|başlık= Bibliographical Introduction to "Diary, Reminiscences and Memories of Colonel Edward M. House"
 |soyadı= Schiff |ad= Judith Ann
 |yayıncı= Yale University Library and Social Science Statistical Laboratory
 | url = http://www.library.yale.edu/un/house/biblio.htm |ölüurl=evet|arşivurl= https://web.archive.org/web/20091223181024/http://www.library.yale.edu/un/house/biblio.htm
 |tarih= 1 Ağustos 1996 |arşivtarihi= 23 Aralık 2009
}}
*{{Kaynak| başlık = The Peace Treaties of 1919-1920
 | soyadı = Schmitt | ad = Bernadotte | yıl = 1960
 |yazarbağı= Bernadotte Everly Schmitt
 |dergi= Proceedings of the American Philosophical Society
 | cilt = 104 | sayı = 1 | sayfalar =101-110| jstor = 985606
}}
*{{Akademik dergi kaynağı |başlık= The End of Dominion Status
 |url= https://archive.org/details/sim_american-journal-of-international-law_1944-01_38_1/page/34
 |soyadı= Scott |ad= F. R.
 |dergi= The American Journal of International Law
 |tarih= January 1944 |cilt= 38 |sayı= 1 |sayfalar=34-49|doi= 10.2307/2192530 | jstor = 2192530 | s2cid = 147122057
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= German Disarmament After World War I: The Diplomacy of International Arms Inspection 1912–1931
 |url= https://archive.org/details/germandisarmamen0000shus
 |soyadı= Shuster |ad= Richard |yıl= 2006
 |yayıncı= Routledge
 |seri= Strategy and History
 | isbn = 978-041535808-8
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The First World War: Volume 3 The Western Front 1917-1918
 |soyadı= Simkins |ad= Peter |yıl= 2002
 |yayıncı= Osprey Publishing
 | isbn = 978-184176-348-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The First World War: The War to End All Wars
 |url= https://archive.org/details/firstworldwarwes0000simk
 | soyadı1 = Simkins | ad1 = Peter
 | soyadı2 = Jukes | ad2 = Geoffrey
 | soyadı3 = Hickey | ad3 = Michael
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2003
 |yayıncı= Osprey Publishing
 | isbn = 978-184176-738-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Treaty of Versailles
 |soyadı= Slavicek |ad= Louise Chipley |yıl= 2010
 |yayıncı= Chelsea House Publications
 |seri= Milestones in Modern World History
 | isbn = 978-160413-277-9
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= A Broken World, 1919-1939
 |soyadı= Sontag |ad= Richard |yıl= 1971
 |yayıncı= Harper and Row |yer= Michigan
 | url = https://archive.org/details/brokenworld1919100sont |urlerişimi=kayıtlı|ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 978-006131651-7
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Collective Preventive Diplomacy: A Study in International Conflict Management
 |soyadı= Steiner |ad= Barry H. |yıl= 2007
 |yayıncı= State University of New York Press
 |seri= Suny Series in Global Politics
 | isbn = 978-079145988-1
}}
*{{Kitap kaynağı|bölüm= France at the Paris Peace Conference: Addressing the Dilemmas of Security
 |soyadı= Stevenson |ad= David |yıl= 1998
 |yazarbağı= David Stevenson (historian)
 |başlık= French Foreign and Defence Policy, 1918–1940: The Decline and Fall of a Great Power
 |url= https://archive.org/details/frenchforeigndef0000unse
 |yayıncı= Routledge |yer= New York
 |seri= Routledge Studies in Modern European History
 | isbn = 978-0-415-15039-2
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Irreconcilables: The Fight Against the League of Nations
 |soyadı= Stone |ad= Ralph A. |yıl= 1973
 |yayıncı= W. W. Norton & Co.
 | isbn = 978-039300671-1
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= A Perfidious Distortion of History
 |url= https://archive.org/details/perfidiousdistor0000tamp
 |soyadı= Tampke |ad= Jürgen |yıl= 2017
 |yayıncı= Scribe |yer= Melbourne
 |sayfalar=vii,xii| isbn = 978-192532-1-944
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Redrawing Nations: Ethnic Cleansing in East-Central Europe, 1944-1948
 | editör1-soyadı = Ther | editör1-ad = Philipp
 | editör2-soyadı = Siljak | editör2-ad = Ana | editör2-bağ = Ana Siljak
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2001
 |yayıncı= Rowman & Littlefield Publishers
 |seri= The Harvard Cold War Studies Book Series
 | isbn = 978-074251094-4
}}
*{{Web kaynağı
 |başlık= The Surrogate Hegemon in Polish Postcolonial Discourse
 |soyadı= Thompson
 |ad= Ewa
 |yazarbağı= Ewa Thompson
 |yayıncı= Rice University
 | url = http://www.owlnet.rice.edu/~ethomp/The%20Surrogate%20Hegemon.pdf
 |tarih= n.d.
 |erişimtarihi= 10 Ekim 2020
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131029211408/http://www.owlnet.rice.edu/~ethomp/The%20Surrogate%20Hegemon.pdf
 | arşivtarihi = 29 Ekim 2013
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Europe Since Napoleon
 |soyadı= Thomson |ad= David |yıl= 1970
 |yazarbağı= David Thomson (historian)
 |yayıncı= Penguin Books
 |sayfa= 605
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Wages of Destruction: The Making and Breaking of the Nazi Economy
 |url= https://archive.org/details/wagesofdestructi0000tooz_k9m3
 |soyadı= Tooze |ad= Adam |yıl= 2007
 |yazarbağı= Adam Tooze
 |özgünyıl= First published 2006
 |yayıncı= Penguin Books
 | isbn = 978-014100348-1
}}
*{{Kaynak| başlık = Versailles after Sixty Years
 | soyadı = Trachtenberg | ad = Marc | yıl = 1982
 |yazarbağı= Marc Trachtenberg
 |dergi= Journal of Contemporary History
 | cilt = 17 | sayı = 3 | sayfalar =487-506| url = https://semanticscholar.org/paper/155b4fcc67ae4c3a00ee94321ec1f9d37b068ec2
 |doi= 10.1177/002200948201700305 | jstor = 260557 | s2cid = 154283533
}}
*{{Web kaynağı|başlık= The Treaty of Versailles, 1919
 | website = Château de Versailles
 | url = http://en.chateauversailles.fr/discover/history/key-dates/treaty-versailles-1919 |ölüurl=hayır|arşivurl= https://web.archive.org/web/20201106232819/http://en.chateauversailles.fr/discover/history/key-dates/treaty-versailles-1919
 |tarih= 22 Kasım 2016 |erişimtarihi= 2 Mart 2021 |arşivtarihi= 6 Kasım 2020
 |kaynak= {{harvid|Château de Versailles|2016}}
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Power and Policy: Lessons for Leaders in Government and Business
 |url= https://archive.org/details/powerpolicylesso0000trui
 |soyadı= Truitt |ad= Wesley B. |yıl= 2010
 |yayıncı= Praeger
 | isbn = 978-031338-240-6
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= European Powers in the First World War: An Encyclopedia
 |editör-soyadı= Tucker |editör-ad= Spencer C. |editör-bağ= Spencer C. Tucker
 |yıl= 1999 |özgünyıl= First published 1996
 |yayıncı= Routledge
 |seri= Garland Reference Library of the Humanities
 | isbn = 978-081533-351-7
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Encyclopedia of World War I: A Political, Social, and Military History
 | soyadı1 = Tucker | ad1 = Spencer C.
 | soyadı2 = Roberts | ad2 = Priscilla
 | name-list-style = amp
 |yıl= 2005
 |yayıncı= ABC=CLIO
 | isbn = 978-185109-420-2
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The United States in the First World War: An Encyclopedia
 |url= https://archive.org/details/unitedstatesinfi0000unse_r8c7
 |editör-soyadı= Venzon |editör-ad= Anne Cipriano
 |yıl= 1999
 |yayıncı= Routledge
 |seri= Military History of the United States
 | isbn = 978-081533-353-1
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Verhandlung der verfassungsgebenden Nationalversammlung: Stenographische Berichte und Drucksachen''
 |yayıncı= German National Assembly
 |yıl= 1919
 |cilt= 24 |sayfalar=631-635|kaynak= {{harvid|''Proceedings of the National Assembly''|1919}}
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= A World at Arms: A Global History of World War II
 |soyadı= Weinberg |ad= Gerhard L. |yıl= 1994
 |yazarbağı= Gerhard Weinberg
 |yayıncı= Cambridge University Press
 | url = https://archive.org/details/worldatarmsgloba00wein |ile= [[Internet Archive]]
 | isbn = 0-52144-317-2
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Germany, Hitler, and World War II: Essays in Modern German and World History
 |soyadı= Weinberg |ad= Gerhard L. |yıl= 2008
 |yazarbağı= Gerhard Weinberg
 |özgünyıl= First published 1995
 |yayıncı= Cambridge University Press
 |sayfa= 16
 | isbn = 978-052156626-1
}}
*{{Web kaynağı | başlık = Why the Nazis achieved power | yayıncı = BBC Bitesize | url = https://www.bbc.com/bitesize/guides/zsrwjxs/revision/4 | kaynak = {{harvid|BBC Bitesize}} | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200304105522/https://www.bbc.com/bitesize/guides/zsrwjxs/revision/4 | arşivtarihi = 4 Mart 2020}}
*{{Haber kaynağı
 |başlık= Why was the Zimmermann Telegram important?
 |yayıncı= [[BBC History|BBC History Magazine]]
 | url = http://www.historyextra.com/article/bbc-history-magazine/telegram-brought-america-first-world-war
 |tarih= 17 Ocak 2017
 |erişimtarihi= 11 Ocak 2019
 |kaynak= {{harvid|''BBC History Magazine''|2017}}
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180118214331/http://www.historyextra.com/article/bbc-history-magazine/telegram-brought-america-first-world-war
 | arşivtarihi = 18 Ocak 2018
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Henry Cabot Lodge and the Search for an American Foreign Policy
 |url= https://archive.org/details/henrycabotlodget00wide
 |soyadı= Widenor |ad= William C. |yıl= 1980
 |yazarbağı= William C. Widenor
 |yayıncı= University of California Press
 | isbn = 0-520-04962-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The Western Front 1917–1918: From Vimy Ridge to Amiens and the Armistice
 |soyadı= Wiest |ad= Andrew |yıl= 2012
 |sayfalar=126, 168, 200| isbn = 978-190662613-6
}}
*{{Web kaynağı
 |başlık= How the Treaty of Versailles Contributed to Hitler's Rise
 |soyadı= Wilde
 |ad= Robert
 | website = ThoughtCo
 | url = https://www.thoughtco.com/treaty-of-versailles-hitlers-rise-power-1221351
 |tarih= 29 Ocak 2020
 |erişimtarihi= 5 Ekim 2020
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201020174354/https://www.thoughtco.com/treaty-of-versailles-hitlers-rise-power-1221351
 | arşivtarihi = 20 Ekim 2020
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The British in Interwar Germany: The Reluctant Occupiers, 1918–30 |url= https://archive.org/details/britishininterwa0000will |basım=2.2soyadı= Williamson |ad= David G |yıl= 2017
 |yazarbağı= David G. Williamson
 |yayıncı= Bloomsbury Academic |yer= New York
 |sayfalar=[https://archive.org/details/britishininterwa0000will/page/19 19], 245| isbn = 978-147259582-9
}}
*{{Web kaynağı
 |başlık= Peace Without Victory (speech to Senate)
 |soyadı= Wilson
 |ad= Woodrow
 | website = Digital History
 | url = http://www.digitalhistory.uh.edu/disp_textbook.cfm?smtID=3&psid=3898
 |tarih= 22 Ocak 1917
 | erişimtarihi = 9 Ağustos 2022
 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220725140550/http://www.digitalhistory.uh.edu/disp_textbook.cfm?smtID=3&psid=3898
 | arşivtarihi = 25 Temmuz 2022
 | ölüurl = hayır
 }}
*{{Akademik dergi kaynağı |başlık= The Harding Administration, the League of Nations, and the Separate Peace Treaty
 |url= https://archive.org/details/sim_review-of-politics_1967-01_29_1/page/13
 | soyadı1 = Wimer | ad1 = Kurt
 | soyadı2 = Wimer | ad2 = Sarah
 | name-list-style = amp
 |dergi= The Review of Politics
 |yıl= 1967 |cilt= 29 |sayı= 1 |sayfalar=13-24|doi= 10.1017/S0034670500023706 | jstor = 1405810 | s2cid = 145794771
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= The First World War – A Marxist Analysis of the Great Slaughter
 |soyadı= Woods |ad= Alan
 |yayıncı= Wellred Books
 | url = https://books.google.com/books?id=IjOgDwAAQBAJ&pg=PT238
 |tarih= 27 Haziran 2019 |sayfa= 18
 | isbn = 978-1-913026-13-4
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Guarantee of Peace: The League of Nations in British Policy 1914-1925
 |soyadı= Yearwood |ad= Peter J. |yıl= 2009
 |yayıncı= Oxford University Press
 | isbn = 978-019922-673-3
}}
*{{Kitap kaynağı|başlık= Poland 1939: The Birth of Blitzkrieg
 |url= https://archive.org/details/poland1939birtho0000zalo
 |soyadı= Zaloga |ad= Steven |yıl= 2002
 |yazarbağı= Steven Zaloga
 |diğerleri= Illustrated by Howard Gerrard
 |yayıncı= Osprey Publishing
 |seri= Campaign
 | isbn = 978-184176408-5
}}
{{Kaynak sonu}}

{{I. Dünya Savaşı antlaşmaları}}
{{I._Dünya_Savaşı}}
{{BM Sözleşmesi}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Versailles Barış Antlaşması| ]]
[[Kategori:1919'da Fransa]]
[[Kategori:Silahların kontrolüne ilişkin antlaşmalar]]
[[Kategori:Almanya-Fransa ilişkileri]]
[[Kategori:Almanya-İtalya ilişkileri]]
[[Kategori:Almanya-Japonya ilişkileri]]
[[Kategori:Almanya-Birleşik Krallık ilişkileri]]
[[Kategori:Amerika Birleşik Devletleri-Almanya ilişkileri]]
[[Kategori:Uluslararası ilişkiler]]
[[Kategori:Paris Barış Konferansı]]
[[Kategori:Fransa barış antlaşmaları]]
[[Kategori:Barış antlaşmaları]]