2006 yeni gezegen tanımı sayfasının kaynağını görüntüle

[[Dosya:Euler diagram of solar system bodies-tr.svg|küçükresim|IAU Yürütme Kurulunun Güneş Sistemi'ndeki cisimlere ilişkin anlayışını gösteren [[Euler diyagramı]].]]

[[Uluslararası Astronomi Birliği]] (IAU) Ağustos 2006'da [[Güneş Sistemi]]'ndeki<ref>[[Ötegezegen]]ler, artık feshedilmiş olan IAU Güneş Dışı Gezegenler Çalışma Grubu tarafından 2003 yılında yayımlanan bir görüş bildirisinde ele alınmıştır, fakat bu bildiri hiçbir zaman resmi bir IAU kararı olarak önerilmemiş ve IAU üyeleri tarafından oylanmamıştır.</ref> bir ''[[gezegen]]in'' aşağıdaki özelliklere sahip bir [[gök cismi]] olduğunu tanımlamıştır:

# [[Güneş]] etrafında [[yörünge]]de olması,
# [[Hidrostatik denge]]ye (neredeyse yuvarlak bir şekle) sahip olacak kadar kütleye sahip olması ve
# Yörüngesi etrafındaki "[[Civarını temizleme|bölgeyi temizlemiş]]" olması.

Bu üç kriterden sadece ilk ikisini karşılayan [[Doğal uydu|uydu]] olmayan bir gök cismi (önceden gezegen olarak kabul edilen [[Plüton]] gibi) ''[[cüce gezegen]]'' olarak sınıflandırılır. IAU'ya göre, "gezegenler ve cüce gezegenler iki farklı nesne sınıfıdır" (başka bir deyişle, "cüce gezegenler" gezegen değildir). Sadece ilk kriteri karşılayan uydu olmayan bir gök cismine ''[[küçük Güneş Sistemi cismi]]'' (SSSB) denir. Alternatif bir öneride, cüce gezegenler gezegenlerin bir alt kategorisi olarak dahil edilmişti, fakat IAU üyeleri bu öneriye karşı oy kullandılar. Bu karar tartışmalı bir nitelik taşıyordu ve [[astronom]]lardan hem destek hem de eleştiri almıştır.

IAU, Güneş Sistemi'nde [[Gezegen#Güneş Sistemi|bilinen sekiz gezegen]] olduğunu belirtmiştir. Tanımın, bir gök cisminin bulunduğu yere bağlı olduğu için sorunlu olduğu iddia edilmiştir. Örneğin, eğer [[Hills bulutu|iç Oort bulutu]]'nda [[Mars]] büyüklüğünde bir gök cismi olsaydı, o bölgede civarını temizlemek ve 3. kriteri karşılamak için yeterli kütleye sahip olmayacaktı.<ref name=plutoplanet/> Hidrostatik denge gerekliliği (2. Kriter) de genelgeçer biçimde sadece yuvarlak bir şekil gereksinimi olarak geniş anlamda ele alınmaktadır.<ref name=plutokiller/> Merkür aslında hidrostatik dengede değildir,<ref name="Mercury"/> fakat IAU'nun tanımına göre açıkça bir gezegen olarak dahil edilmiştir.

Bir ötegezegenin geçerli tanımı şu şekildedir:<ref name="iau"/><ref name="Lecavelier"/>

{{blockquote|
* Yıldızların, kahverengi cücelerin veya yıldız kalıntılarının yörüngesinde dönen, merkezi cisimle [[Lagrange noktası|L4/L5 dengesizliğinin]] altındaki bir kütle oranına (M/M<sub>merkez</sub> < 2/(25+{{math|{{radical|621}}}})) sahip olan ve gerçek kütleleri döteryumun termonükleer füzyonu için sınırlayıcı kütlenin (şu anda güneşsel [[metallik|metalliğe]] sahip cisimler için 13 Jüpiter kütlesi olarak hesaplanmaktadır) altında olan cisimler, nasıl oluştuklarına bakılmaksızın "gezegen"dir.
* Güneş dışı bir cismin gezegen olarak kabul edilmesi için gereken minimum kütle/boyut oranı, Güneş Sistemimizde kullanılanla aynı olmalıdır.
}}

== Ayrıca bakınız ==
* [[Yörünge bölgesini temizleme]]
* [[Jeofiziksel açıdan gezegen tanımı]]
* [[Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin listesi]]
* [[Küçük gezegen]]
* [[Gezegen kütleli cisim|Planemo]]
* [[Küçük Güneş Sistemi cismi]]

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|refs=

<ref name=plutoplanet>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Planetesimals to Brown Dwarfs: What is a Planet?|author=Gibor Basri|yazar2=Michael E. Brown|erişimtarihi=4 Ağustos 2008|url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/papers/ps/basribrown.pdf|bibcode=2006AREPS..34..193B|cilt=34|tarih=2006|sayfalar=193-216|dergi=Annual Review of Earth and Planetary Sciences|doi=10.1146/annurev.earth.34.031405.125058|arxiv=astro-ph/0608417|s2cid=119338327|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080704213644/http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/papers/ps/basribrown.pdf|arşivtarihi=4 Temmuz 2008|ölüurl=hayır}}</ref>

<ref name=plutokiller>{{Tweet kaynağı |kullanıcı=plutokiller |soyadı=Brown |ad=Mike |numara=1624127764969459713 |başlık=The real answer here is to not get too hung up on definitions, which I admit is hard when the IAU tries to make them sound official and clear, but, really, we all understand the intent of the hydrostatic equilibrium point, and the intent is clearly to include Mercury & the moon}}</ref>

<ref name="Mercury">Sean Solomon, Larry Nittler & Brian Anderson, eds. (2018) ''Mercury: The View after MESSENGER''. Cambridge Planetary Science series no. 21, Cambridge University Press, s. 72–73.</ref>

<ref name="iau">{{Web kaynağı
|başlık=Official Working Definition of an Exoplanet
|url=https://www.iau.org/science/scientific_bodies/commissions/F2/info/documents/
|iş=IAU position statement
|erişimtarihi=29 Kasım 2020
|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220703184850/https://www.iau.org/science/scientific_bodies/commissions/F2/info/documents/
|arşivtarihi=3 Temmuz 2022
|ölüurl=hayır
}}</ref>

<ref name="Lecavelier">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Lecavelier des Etangs |ad1=A. |soyadı2=Lissauer |ad2=Jack J. |tarih=Haziran 2022 |başlık=The IAU working definition of an exoplanet |url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S138764732200001X |dergi=New Astronomy Reviews |dil=İngilizce |cilt=94 |sayfalar=101641 |doi=10.1016/j.newar.2022.101641 |arxiv=2203.09520 |bibcode=2022NewAR..9401641L |s2cid=247065421 |erişim-tarihi=15 Eylül 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230617044313/https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S138764732200001X |arşivtarihi=17 Haziran 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>

}}

{{Güneş Sistemi 2}}

[[Kategori:Gezegenler]]
[[Kategori:Cüce gezegenler]]
[[Kategori:Astronomi tarihi]]
[[Kategori:Gezegen bilimi]]
[[Kategori:Plüton]]
[[Kategori:2006'da bilim|Yeni gezegen tanımı]]