Astronomide zodyak, ekliptiğin her iki yanında 9° uzanan, Ay'ın ve ana gezegenlerin yörüngelerini kapsayan bir kuşağı ifade eder.[1] Ekliptik üzerinde merkezlenen gökyüzü koordinat merkezinin bir özelliğidir (Dünya yörüngesinin düzlemi ve Güneş'in aşikar yolu), ekinoks noktasının doğusunda derece cinsinden ölçülen gök boylamının (ekliptik ve ekvatorun artan kesişimi) ölçülen değeridir.[2]

Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesi ekvator üzerinde (mavi-beyaz) hareket ettirildiğinde, Güneş ekliptik (kırmızı) üzerinde hareket ediyormuş gibi görünür.

Ölçümü

değiştir

Güneş'in her yıl yaklaşık 21 Mart'ta gerçekleşen ekinoks üzerine gelmesi tarihsel açıdan birinci dereceden Aries'in ilk noktası olarak bilinen ölçümün başlangıç noktasını tanımlar. Ekliptik boyunca ilk 30°'lik devinimin etkisi görülebilir takımyıldızların arka planından ilkbahar noktasına doğru hareket ettiğinden beri sözde Aries'in zodyak sembolü olarak ifade edilir (şu anda yaklaşık olarak, MS 2. yüzyıldan beri Pisces takımyıldızının sonuna yerleşmiştir).[3] Ekliptiğin 30° sonrası ise sözde Taurus'un zodyak sembolü olarak ifade edilir ve bu zodyağın yirmi sembolü boyunca böylece sürer, böylece her biri zodyağın büyük çemberinin 1/12'sini (30°) tutar. Zodyak sembolleri, ölçüleri ve boyutları belirsiz daima olduklarından zodyak dolaylarında olan takımyıldızların sınırlarını belirlemek için hiç kullanılmadı.[1]

Gök boylamını özel simgeler içinde ölçme kuralı 19. yüzyılın ortalarına kadar hâlâ kullanılıyordu[4] ama günümüzde modern astronomi gök boylamının derecelerini her simge içinde 0°'dan 30°'ye numaralandırmak yerine 0°'dan 360°'ye numaralandırır.

Zodyağın astronomik ölçümü belirlemek için bir araç olarak kullanımı Batı astronomları tarafından Rönesans'a kadar gök konumlarını belirlemek için bir yöntem olarak meydana geldi, sonrasında yerini astronomik konumları gök boylamı ve gök enleminin ekliptik temelli tanımları yerine Sağ açıklık ve sapma ile ölçen ekvatoral koordinat sistemine bıraktı.[3]

Zodyak kuşağındaki takımyıldızlar

değiştir

Zodyak kuşağında 13 takımyıldız bulunmaktadır. Bunlar Capricornus, Aquarius, Pisces, Aries, Taurus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpius, Sagittarius, Ophiuchus'tur.[5]

Takımyıldız Kısaltması Türkçe Temsili Güneş'in geçtiği tarihler[6] Güneş'in geçme süresi
Aries Ari Koç   19 Nisan — 13 Mayıs 25 gün
Taurus Tau Boğa   14 Mayıs — 19 Haziran 37 gün
Gemini Gem İkizler   20 Haziran — 20 Temmuz 31 gün
Cancer Can Yengeç   21 Temmuz — 9 Ağustos 20 gün
Leo Leo Aslan   10 Ağustos — 15 Eylül 37 gün
Virgo Vir Başak   16 Eylül — 30 Ekim 45 gün
Libra Lib Terazi   31 Ekim — 22 Kasım 23 gün
Scorpius Sco Akrep   23 Kasım — 29 Kasım ~7 gün
Ophiuchus Oph Yılancı   30 Kasım — 17 Aralık 18 gün
Sagittarius Sgr Yay   18 Aralık — 19 Ocak 32 gün
Capricornus Cap Oğlak   20 Ocak — 15 Şubat 28 gün
Aquarius Aqr Kova   16 Şubat — 11 Mart 24 gün
Pisces Psc Balık   12 Mart — 18 Nisan 38 gün

Diğer kullanımları

değiştir

Zodyak kelimesi ayrıca gezegenlerin arasında hareket eden toz tanelerinin Zodyak bulutunu ve onlardan yansıyan güneş ışığı olan Zodyak ışığını tanımlamak için kullanılır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Encyclopædia Britannica. "Zodiac". Encyclopædia Britannica Online. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015. 
  2. ^ Encyclopædia Britannica. "Ecliptic". Encyclopædia Britannica Online. 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015. 
  3. ^ a b Encyclopædia Britannica. "Astronomical map". Encyclopædia Britannica Online. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015. 
  4. ^ G. Rubie (1830). The British Celestial Atlas. Londra: Baldwin & Cradock. s. 79. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015. 
  5. ^ Chris Dolan. "The 13 Constellations of the Zodiac". The Constellations and their Stars. University of Wisconsin–Madison. 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016.  Eserin tamamı için "The Constellations and their Stars". 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016.  Yazarın kullandığı referanslar için "References". 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  6. ^ Kondraşov A. P., Strenalyuk Y. V. En son gerekli bilgiler kılavuzu RusçaНовейший справочник необходимых знаний, S. 71, RIPOL Klasikleri, 2006.