Tetis Okyanusu
Tetis Okyanusu veya Tetis Denizi, Paleozoik-Mezozoik-Erken Tersiyer süresince Gondvana ve Lavrasya arasında batı-doğu yönünde uzanan eski okyanustur. Tetis Okyanusu'ndan geriye günümüzde Akdeniz, kuzeydeki Paratetis kolundan ise Karadeniz, Aral Gölü ve Hazar Denizi kalmıştır.[1]
335 ila 200 milyon yıl önce Dünya üzerinde tek bir kıta (Pangea) ve onu çevreleyen dev bir okyanus (Pantalassa) bulunuyordu. 200 my önceki Trias devrinde Pangea süperkıtası parçalanarak kuzeyde ve güneyde büyük iki kıtaya bölündü.[2] Kuzeyde Lavrasya adıyla günümüzdeki Kuzey Amerika ve Avrasya'nın bulunduğu super kıta bulunuyordu. Güneyde Gondvana adıyla günümüzdeki Güney Amerika, Afrika, Antarktika ve Okyanusya kıtaları bir arada bulunmaktaydı. Gondvana ve Lavrasya kıtaları arasında Tetis Okyanusu bulunuyordu.[3]
Permiyenden sonra Lavrasya ve Gondvana kıtaları doğu yönünde genişleyerek açılıp Tetis Okyanusunu oluşturmuştur. Tetis'in Permiyende açılıp, Trias sonunda kapanan bölümüne Paleotetis adı verilmiştir. Trias'dan sonra açılıp kapanan bölümüne Neotetis denilir. Tersiyerde Neotetis'in tamamen kapanmasıyla Gondvana ve Lavrasya kıtaları çarpışmış, Alpin Orojenezi'ne ait Alp-Himalaya dağ sistemi oluşmuştur. Kretase döneminde doğuda daha geniş olan Tetis, batıya doğru daralmıştır.[4]
Atlas Okyanusu'nun yayılması ile kuzeye doğru kayan Afrika kıtası, doğudan Tetis Okyanusu'nun kapanmasına yol açmıştır. Levha hareketleri sonucu Afrika, Arap ve Hindistan levhalarının kuzeye hareketi ile eskiden Tetis'in tabanı olan alanlar Alp-Himalaya dağ kuşağını meydana getirmişlerdir.[5]
Kaynakça
değiştir- ^ "GENEL HATLAR" (PDF). Türkiye Jeolojisi. itu.edu.tr. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015.
- ^ Rogers, John J. W. (2004). Continents and supercontinents. M. Santosh. New York: Oxford University Press. s. 146. ISBN 1-4237-2050-4. OCLC 61341472.
- ^ KARAGÖZ, Özlem. "LEVHA TEKTONİĞİ KURAMININ OLUŞUMU VE GELİŞİMİ" (PDF). deivil.comu.edu.tr/. 7 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015.
- ^ MERİÇ, Engin; ERSOY, Şükrü; GÖRMÜŞ, Muhittin (2000). "PALEOCOĞRAFYA VE GEÇ KRETASEDEKİ TEKTONİK OLAYLAR" (PDF). Loftusia (Foraminifer) türlerinin Maastrihtiyen (Geç Kretase) Tetis Okyanusu’ndaki paleocoğrafik yayılımı üzerine yeni görüşler. hacettepe.edu.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015.
- ^ "Deprem". Yerkabuğunun Hareketli Doğası. tubitak.gov.tr. 12 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015.
 | Coğrafî terim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Tektonik ile ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |